De groote strijd om Walcheren
aöj
Noad in staat BW te slaan?
aan
Van Normandië tot
de Zanddijkstelling
■9
e,
Veehoi
TRA
Antwerpen's betee-
kenis in dezen strijd
Alliance voor een zware opgave
Waar hBoof
Dick ffla/very
21
WOONH
NIEUW-
N. M. J. f
c V
Casper
Ds. E. J.
Bru
C. TH.
EERSTE EPISODE:
GISTEREN, twee jaar geleden 1 November 1944, werd, nadat bereids
noodzakelijke voorbereidende maaatregelen waren getroffen, de
e genlijke strijd om het bezit van Walcheren ingezet. Nog is de tijd niet
daar, deze laatste episode van den strijd om de Schelde-monding histo
risch verantwoord te beschrijven. Eerst wanneer meerdere bronnen, ook
van geallieerde en Duitsche zijde, beschikbaar zullen zijn, zal men daar
toe mogen overgaan, zóó opgevat» is dit artikel voorbarig en daarmee
overbodig.
Doch we leven snel in dezen tijd! Wel zullen persoonlijk medege
maakte gebeurtenissen dier November-dagen nog niet zijn vergeten, de
herinnering aan het fel-doorleefde zal nog niet geheel zijn uitgewischt
geslagen wonden zullen en kunnen nog niet allen zijn geheeld. Maar
voor het overige zal reeds veel zijn vervaagd en de samenhang der
plaats gehad hebbende gebeurtenissen kan ons mogelijk zijn ontgaan.
Daarom kan het voor den lezer wellicht zijn nut hebben, aan de hand
van reeds beschikbare bronnen en bereids verschenen literatuur, den
strijd om Walcheren, welke, voor het verloop der operaties van de ge
allieerde legers van het grootste belang mocht worden geacht, nog
eens, in groote lijnen en in samenhang met elders plaats gehad hebben
de gevechtshandelingen, na te gaan. Waarmee de publicatie van het
volgende dan toch gerechtsvaardigd mag zijn.
JUNI 1944, D-day! De „invasie",
door hen die toenmaals achter
de schermen konden kijken meer
bekend als de operatie „Overlord
wordt tegen het nog door de Duit-
sehers behcerschte gedeelte van de
„Vesting Europa" ingezet. En met
angstige spanning moest worden
afgewacht of de lang verwachte en
verbeide operatie kans had van sla
gen Maar de zoo grondig voorbe
reide en groots opgezette landing
moest wel gelukken. Wat hier alle
maal by kwam kijken, vindt een
belangstellend lezer uitvoerig be
schreven in het hierna nog meer
malen te noemen, met documentaire
foto's ryk geïllustreerde, boek „Ope
ration Neptune" 1).
Eenmaal op de Normandische
kust voet aan wal, wisten de ge
allieerde troepen zich dan ook te
handhaven, terrein te winnen en
rake klappen aan de Duitschers uit
te deelen. Arromanches. waar later
de beroemde kunstmatige „Mul
beny"-haven werd aangelegd, ge
raakte o.m. reeds denzelfden ci
in geallieerde handen. En n-a aan-
vankelyk zwaren strijd in Norman
dië we herinneren ons den
taaien stryd om Cherbomg, de
doorbraak bij Avranches, de beslis
sende slagen bij Argentan en Fa-
laise gelukte het den geallieerden
legers daarna in buitengewoon snel
tempo, door Frankrijk naar het
Noorden op te rukken. Data zeggen
weinig, soms ook veel. Op 25 Aug.
deed de Fransche generaal Leclercq
aan het hoofd der Fransche 2e
Pantser-divisie, zijn Intocht in Pa
rijs. Onderdeelen van het 2e Brit-
sche leger bereikten op 3 Sept.
Brussel, Antwerpen den volgenden
dag. Meer naar het Westen, langs
de zee, rukte het le Canadeesche
Leger snel op naar de Scheldemon-
ding.
De Koninklijke Nederiandsche
Brigade „Prinses Irene", op 8 Aug.
op de Normandische stranden ge
land, trok onder bevel van Kolonel
der Artillerie, A. C. de Ruyter van
Stevcninck, met dc legers der ver-
cenigde volken tot bevrijding van 't
Vaderland op. Nederland mocht ho.
pen! Dc tegenstand der Duitsche
legers scheen gebroken, de bevrij
ding van het Vaderland aanstaan
de.
Doch de roes van „Dolle Dins
dag", 5 September, bleek helaas
voorbarig. En groote offers dienden
nog te worden gebracht, aleer de
kostbare vrijheid werd verkregen.
■yoor velen onder de Zeeuwsche en
Brabantselie lezers zal de naam
Antwerpen niet alleen een klank,
maar meer nog een begrip zün.
Herinneringen oproepend aan
deze mooie Scheldestad met lijn
grootsch verleden, aan de machtige
Schelde, aan het jachtende leven en
bedrijf bij de havens. Deze stad,
door haar gunstige ligging aan de
rivier tot ontwikkeling gekomen,
was door die iiggirg tevens bestemd
een belangrijke rol in de geschiede
nis der „lage landen bi der see" te
spelen. We behoeven ons geschie
denisboek maar even door te blade
ren om te zien, dat haar rol, niet
alleen ln cultureel en economisch,
doch ook in militair opzicht, vaak
een zeer belangrijke is geweest. En
natuurlijk stond de beheersching
van de toegangspoort tot de Ant-
werpsche haven, de rivier de Schel
de, hiermee vaak ln nauw verband.
Herinneren wy in dit verband
slechts aan de maatregelen, welke
door de „Republiek der Vereenigde
Nederlanden" destyds werden ge
nomen, om den handel van Antwer
pen, Amsterdam's rivale, zooveel
mogeiyk lam te leggen.
Een dezer was, de Schelde, door
de ten Noorden van Antwerpen aan
de rivier gelegen forten Lillo en
Llcfkenshoek, te doen bewaren en
dc vaart naar Antwerpen aldaar te
doen controleeren. H(j, die de
Schelde behcerschte, had het lot
der Antwerpsche haven in handen.
Zoo was het in het verleden, zoo
was het ook „na".
Zooals gezegd, werd Antwerpen 4
September bevrijd. De He Pantser
divisie van het 2e Britsche leger
wist zóó snel naar de stad op te
rukken en er in door te dringen,
dat het Duitsche garnizoen, onder
bevel van Generaal von Stolberg-
Stolberg, geen tijd en gelegenheid
meer kreeg nog belangrijken tegen
stand te bieden en weldra, tezamen
met de Antwerpsche collaborateurs,
naar de leegstaande kooien in den
dierentuin moest verhulzen. Doch 't
was voor het verdere verloop der
operaties van véél grooter belang,
dat zij eveneens geen gelegenheid
meer hadden gevonden de voorbe
reide vernielingen der haven-outil-
lage ten uitvoer te brengen.
Het zal den lezer duidelyk zijn,
dat in dit stadium der krijgsver
richtingen het front was onze
grens genaderd en bereikte ln do
eerste helft van September da
buurt van Aken dit laatste feit,
met het oog op de voortzetting en
een snelle beëindiging van den oor
log in Europa, van ongemeen groote
beteekenis was. Immers door den
snellen opmarsch der geallieerde le_
gers, was de afstand van deze tot
de Normandische havens, waar
over nagenoeg alle aanvoer van En
geland uit moest plaats vinden,
steeds grooter geworden. Wel kwa
men langzamerhand ook Noorde-
ïyker gelegen havens ter beschik
king de bevryding oa. van Le
Havre, Boulogne en Calais resp. op
12, 23 en 30 September doch ook
deze havens waren nog ver achter
het opschuivende front gelegen en
de capaciteit der meesten niet groot.
Hierdoor ontstond het gevaar, dat
by een verderen opmarsch der ge
allieerde legers, de voor die legers
zoo belangrüke ravitailleering
men denke hierbij slechts aan de
voor de gemotoriseerde eenheden
benoodlgde brandstof ln onvol
doende mate zou kunnen plaats
vinden, met alle nadeelige gevolgen,
van dien. Had men echter eenmaal
de beschikking over de uitstekend
geoutilleerde haven van Antwerpen
verkregen, dan konden de verbin
dingen met Engeland aanmerkelyk
worden bekort en was aan deze be
zwaren grootendeels tegemoet geko
men.
Doch a] was de haven van Ant
werpen thans door de geallieerden
bezet, wilde men haar voor den
aanvoer gebruiken, dan diende ook
dc toegangspoort, de Schelde, dooi
de geallieerden te worden be
ll eerseht.
Dit was op 4 September nog niet
het- geval. De Zuldeiyke oever,
Zeeuwsch-Vlaanderen, was nog vast
in Duitsche handen; eveneens de
eilanden Walcheren en Zuid-Bcve-
land, alsmede de belangrijke heuvel
rug, Noord van Antwerpen, welke
den Kieekrakdam, den toegangs
weg tot laatstgenoemd eiland be
hcerschte.
Een spoedige verdrijving van dc
Titsehers aldaar, was derhalve
van het grootste belang. Deze mee
ning mag biyken uit de dagorder
van 4-ll-'44, welke door luitenant-
generaal O. G. Simonds, namens
den commandant van het le Cana
deesche Leger, aan welk onderdeel,
zooals we hierna zullen zien, de
verovering der Schelde-oevers
werd opgedragen, na afloop van den
strijd tot de soldaten van dat leger
werd gericht. De generaal zegt hier
in onder meer: „Onze overwinning
in den strijd om de Schelde-mon
ding en de opening van de haven
van Antwerpen, is een beslissende
stap tot de uiteindelijke nederlaag
van Duitschland." De uiteinde-
ïyke nederlaag van Duitschland!
Daar ging het om! En ook aan
Duitsche zijde werd begrepen wat
hier op het spel stond.
In zijn dagorder van 7 October
zegt generaal von Zangen, comman
dant van het 15e Duitsche Leger,
dienaangaande: „Het bezetten van
de Schelde-vestingen en het vrijko
men van de haven van Antwerpen
zou de doodelijke slag aan Noord-
Duitschland, zelfs aan Berlijn bun
nen toebrengen" en beveelt aan zijn
troepen „I)e Schelde-vestingen te
behouden, ten koste van alles, tot
den laatsten man."
Hiermede is het strategische doel
van de actie tegen de Schelde-
monding, weike, na de bevryding
van Antwerpen., door het le Cana
deesche Leger en de daaraan toe
gevoegde troepen werden ingezet,
voldoende belicht. De inzet was
hoog, voor beide partyen mocht fit
beheersching van den toegangsweg
naar Antwerpen van het grootste
belang worden geacht. Een zware
stryd was te verwachten.
ONDAG gaat het ln Tilburg spannen tnsschen N.O.A.D. ei
B.V.V., de twee ploegen die elkaar zoo leelijk dwars zitten aan
deleiding, maar die dit seizoen nog niet tegen elkaar in het krijt
traden. Wat zal het worden? Afgaande op de 3-0 nederlaag die
NAC een paar weken geleden in Tilburg te slikken kreeg en op de
magere maar verdiende zege, die BW in Breda behaalde, zou
men zeggen, dat de Tilburgers in staat zijn de Bosschenaren een klap
toe dienen, zeker nu de strijd op het NOAD-terrein uitgevochten
wordt. Het is ln leder geval zoo, dat NOAD bij een Bossche neder
laag er uitermate prachtig voor komt te staan. Maar verliezen de
Tilburgers, hetgeen zeker niet uitgesloten geacht mag worden, dan
krijgt BW 11 punten en NOAD blijft op 12 staan
Tegelykertyd krügt men dan ech
ter het verschijnsel, dat NAC by
een zege op Willem II hetgeen
aangenomen mag worden met 8
punten weer aardig dicht by de
leiders komt te staan. Hetgeen niet
verondersteld kan worden van Hel-
mondia, dat Zondag vermoedeiyk
in Vlisslngen de kous op den kop
krygt.. De Helmondia-lui zouden
daardoor van de derde plaats ver-
dwünen. Benieuwd zyn wij wat Ba
ronie er bij Longa van terecht zal
brengen. Nu de Bredanaars eenmaal
het zoet der overwinning gesmaakt
hebben, is het zeker niet onmoge
lijk, dat zp de club van Pellikaan
een kleir.e nederlaag zal toebren
gen En tot slot; wij gelooven niet
dat VVV in Helmond zal verliezen
oooOOOOOOOOKXXXXOOOOOOOGOQOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO
JUDAH EN GILLIAN CLENT
3. S. FLETCHER
„Kyk naar die plek", zei ze, we
derom wijzend naar- het huis aan
den inham, „en zegt u nu eens zelf
welke kansen een man zou hebben
die daar onverhoeds zou worden
aangevallen
„Dat heb ik al overwogen", zei
Blake. „Niet veel."
Rachel lachte droevig. En terwyl
ij haar hand oprief wees ze door
ie snel vallende schaduwen naar
een punt ln den Inham ter hoogte
van Clents hut.
„Precies", zei ze. „En is Clents
hut al een goede plaats voor de
broederschap der duistere daden,
vlak by hun deur hebben de Clents
nog een plek, uitstekend geschikt
om alles te doen verdwünen wat ze
niet wenschen dat wordt terugge
zien. Ziet u die donkere vlek aan
de oppervlakte van den inham, een
bruine vlek op welke u, als u ze
van dichtbij zou zien een voortdu
rende werveling van schuim zou
opmerken?"
„Ik zie 't", zei Blake. „Dat lijkt
wel een draaikolk".
„Het is een draaikolk" antwoord
de Rachel, i „Hier in de omgeving
noemen we die de Stille Kolk. En
als drijfzand geen bodem heeft,
heef. die kolk er zeker geen. Niets
wat in de Stille Kolk wordt ge
gooid, ziet men ooit terug!"
Ze draaide zich om en begaf zich
vlug ln de richting van de Hold.
Blake liep met haar mee.
„U denkt...." zei hu, en zweeg
plotseling.
„Ik denk," antwoordde Rachel,
terwül ze een snellen, blik op hem
wierp, „dat mün broer dien Febru-
ari-avond werkelük in Marshwyke
wsa en dat er, toen hij den weg
oostwaarts in sloeg, iets gemeens
met hem gebeurd is. En dat zijn
lickaam evengoed vel als niet in de
Stille Kolk kan zyn geworpen. Maar
dat is hetgeen ik denk Misschien
kunt u het oplossen."
Toen dankte ze hem voor zyn
komt, wenschte hem goeden mid
dag en Blake. die beloofd had dat
hy spoedig eens terug zou komen,
begon diep in gedachten zijn wan
deling naar Brychester. Nauwelijks
was hij gekomen aan het kruis
punt Marshwyke of de regenwolken
die den heelen middag zich al had
der, samengepakt, ontlastten zich
met *n plotselinge hevigheid en nij
zocht haastig beschutting in de her
berg. In het donkere voorvertrek
trof hij Briscoe, die onmiddellijk 'n
waar-schuwenden vinger ophief en
hem beduidde, hem te volgen in de
kleine conversatiekamer achter de
bar.
„Komt u maar hier binnen, mijn
heer", fluisterde hy. „Ik zag u loo-
pen en ik kwam u maar gauw te
gemoet. Daar, in de bar, zit Judah
Clent en u kunt hem hier eens op
uw gemak in de gaten houden",
T^ADAT hy was voorgegaan naar
de kleine kamer, waarin hij
dien dag a-1 eerder met Blake en
Atherton had gesproken wees
Eriscoe op een zitje ln een ödepe
muurnis. Daar hing een schemering
die volkomen duisternis zou zyn
geweest, wanneer niet een flauw
Uchtschynsel werd gezeefd door
een rood gordijn dat voor een
rechthoekig venstertje hing, -het
welk uitzicht kon bieden op de
bar. Naar dit plekje werd Blake
zachtjes door Briscoe geduwd.
„Gaat u daar maai- binnen, myn
heerfluisterde hy. „Dat is een
plekje dat me heel dlkwyls goed
te pas komt wanneer ik eens wil
hooren hoe ze over mijn zaak pra
ten. Dat raampje heeft glas met
gaatjes er in en u kimt om een
hoekje van het gordijn kyken. DT
zitten nu verscheidene menschen
en ze zitten over die belooning' te
praten. Judah Clent is die groote
kerel met die gouden ringetjes in
z'n ooren. U zit hier heel best en
niemand zal hier binnenkomen".
Blake hield niet erg van dezen
vorm van avontuur, maiar hy
overwoog dat hij al midden in
een onderneming zat die zeer ern
stige kanten had gekregen en hy
had een natuurlyke nieuwsgierig
heid Judsh Clent te zien en te
ontdekken wat hjj nu eigenlijk
voor 'n soort mensch was. Dus
ging hij ln het alcoofje zitten en
keek omzichtig langs het roode
gordijn terwül Briscoe, na te heb
ben gefluisterd dat hij gauw zou
terugkomen, zich naar de bar be-
g'af, (Wordt vervolgt).
TAe twee Oosterhoutsche clubs heb-
ben totnutoc zoo goed geboerd,
dat wü zoowel Dongen als WSC
niet veel kans geven in Oosterhout
In 3 D zal Groen-Wit het lang niet
makkeluk hebben in Roosendaal.
Boeimeer speelt het wel klaar met
SET. PCP doet dat ook wel in Fij
naart. maar Rood-Wit en BSC
moeten op hun tfcllen passen in
Tilburg en Breda. In 3 E kan Steen
bergen op een warme ontvangst
bij Zeelandia rekenen. RKFC zal
denkelijk wel geen succes hebben
bij Burgh. Ierseke blijft tegen Roo-
bur baas in eigen huis en dat doet
vanzelfsprekend Odlo ook. EMM
daarentegen zal vermoedeiyk in
MOC haar meerdere moeten er
kennen.
In Z.-Vlaanderen gaat er heel
wat spannends gebeuren in Clinge.
Ook Schoonduke kan veel voetbal-
plezier beleven, terwijl voorts over
winningen in zicht liggen v°°'
Axel, Oostburg en Steen. Bu Hulst-
Hontenisse is van alles te verwach
ten. Misschien dat het terreinvobi"
deel beslist.
De vierde klassers.
In t C geven wij de Bredasche
clubs goede kansen, Gilze daar
entegen kan op een zeer hartelijke
ontvangst in Goirle rekenen, den
kelijk met nadeelige gevolgen. RK
DVC is still going strong in 4 D en
de lui uit Dmnen behoeven zich
dan ook in Loon op Zand niet on
gerust te maken. Wat 4 D aangaat
we gelooven, dat hier Virtus. VVK
NSV en Halsteren zullen winnen.
DE NOT
te HUI
zal op Dinsdag
1948 nam. 3 uu
van dhr. Boy a
Namen ten ver:
familie Vermeir.
publick
1. HET WOO
ERF te Nieu
Kerkstraat C 4!
sectie E. no. 25
7 c.A, in mon
als pakhuis bt
ad f 4.per m
2. HET WOO
ERF TUIN ei
REIN te Nieuw
Achterstraat, kr
tie E nos. 2446 e
groot 10 A. 80
monde linge hu
van Vlierbergen,
maand en ged.
bruik.
Aanvaarding ln
huur sommen b
der koopsommen
geschieden 6 D
1> „Operation Neptune'' door Comman
der Kenneth Edwards, Royal Navj.
Uitgave Collin6, Londen, 1946.
(Wordt vervolge.).
- -
De tweede klassers.
Tnternos, dat Zondag Jl. zoo vei-
bluffend goed werk in Ooster
hout liet zien, zal zoo lijkt het
ons Biervliet weinig kars geven,
Dosko houdt, dc punten wel thuis
tegen Middelburg. TSC kan Goes
eronder houden, voor Hero zijn wij
echter bevreesd, terwijl Terneuzen-
Alliance misschien wel een dubbel
tje op zijn kant wordt, want de
Terneuzenaren zijn op eigen bodem
lang niet mis. Echter Alliance heeft
dit seizoen nu eenmaal zoo'n uit
stekende voornemens, zoodat men
al met al niet weten kan
Wat RAC en Desk aangaat, het
lyken ons moeiiyke ontmoetingen
tegen resp. Wilhelmir.a en de Valk-
Vooral Desk krijgt een zware partij
te blazen.
De derde klassers.
houdt een voord
^reercl met L1C
en GRAMOFH
over:
„Opvoeding
Mui
voor de Z
VLISSINGEN
November, kl<
certgebouw.
uur pr:cies.
f 1,incl. re
Kaartverkoop
Nov. Bellamy;
2.30—5.30 uur
Indien nog kaï
baar des avon.
TERNEUZEN:
vember,, Hote
Aanvcng 8
Toegangsprüs
rechten.
Kaartverkoop
Nov. U.L.O.-
stxaat ven 5
le
Over Christ
Humai
hou
voor ledin
MIDDELEURG
lezingen op
AVOND 6 NOVI
WOENSDAGAV
vember in
hof, en op
AVOND 20 NOV
bovenzaal van c.
Aanvang 6'r
uur precies.
Tcegangsprys: v
f 2,voor 1
incl. rechten.
Kaartverkoop;
November, Con
hóorzaal van 7-
kaarten voor 13
ber: Bleek 15.
welke eerste
wensen aan t„
Landbouwherst
dit 20 spoedig
te geven op h
kantoor afd.
te Oostburg.
Gevraagd wo
boek en
Hoogdr. en
vaarzen en ko
ook pinken
den aangebod<
De DE
A. A
adres vo
BI
adres wa
HU
ni
