mm ARHHEH
IN DUITSCHLAND
Italianen <freizen
Koning Publiek
ATEN
Hoe Huis (en Bosch
behouden bleef
zijn individualisten
ANDERHALVE EEUW
op.
tingen.
BIST
De brief-
baar van ons
►lossing. Nocli
g kunnen wij
ïcht in te al-
Het eeni-
is, dat jon
as tandigheden
en en krijgen,
uk voor stuk
als zou .ka
ïn rol spelen.
om er met
ptornen. Zoo-
is, is het be-
aar het zwij-
gens spreekt
er ongerech-
het stuk van
Jvers daarvan
[lelijkheid op
inzender een
nschen, dan.
Camerlid voor
en.
ELAND.
Schelaemoii-
n den lande
aniseerd ten
e Zeeuwsohe
een bedrag
aakt aan de
leelanc. 1945,
bestemming-
overleg met
van Nedcr-
Den burge-
is verzocht
an die Stich-
vljl ook het
worden ge
en verlan-
te maken.
OESCHE
L
luwer te Rü-
in teriieer ing,
f T000,en
te Goes. 1
interneering
mogen, vooa*
■ven en ont-
beurdverkla-
n ontzetting
tKS-
ateurs
9 October is
ileveringsdog
bladeren, om
kt tot shag-
Etbak door de
lelie te Rot-
verzamelaar
NDER B 91,
IE, 227—o
IOR
iCHKUIPEN
235-o
SBEltGHE—
■NS'
I.INHANDEL
INGSTR. 4
>T
elend,
GRAAUW
«o 595 TWEEDE BLAD
DONDERDAG 17 OCTOBER 1946
ertentiën
atslng
ooruitbetaling
Goddel. Hart
i H. Anton ius
t. 402
teur en een
ibur. M. v. d.
Jansteen. 498
en z.g.a.n. vul
vloerplaat. Te
de Vlieghere,
art. 403
indersteen
De
Duitsche volkswagen
een Engelscke
nachtmerrie
DUITSCHLAND is voor het overgroot* deel van onze bevolking
verboden terrein. Daarom is het niet onbelangrijk eens te
luisteren naar de bevindingen van een Nederlandsche militaire missie
die van een Overste, Majoor en Kapitein, die, voor den duur van
ongeveer een week, een bezoek brachten aan het enorme trainings
centre" te Paderborn, ter verzameling van studie-materiaaL
I Vat Centre, een twintigtal com-
J piexen kazernes, is een terrein
aan den zoom van het Teuto-
burgerwoud ongeveer ter grootte als
de h; .lve provincie Utrecht. Niet
ver vandaar ligt Lippe, waar
Hitler een enorm Kurhaus deed
bouwen waarin hij Mussolini oni
ving, voor wien toen een groote
parade werd gehouden. Het trai
nings-centre, indertijd door de
Duitschers ingericht, wordt thans
door ce Engelschen geexploiteerd
als oefenterrein voor allen die
militaire opleiding genieten. Er
is o,m. een school voor infanterie,
artillerie, een z,g. „inielligenoe-
j service", waarin officieren voor
1 den politieken informatiedienst
worden opgeleid de „war-cogs"
worden er gedresseerd, er zijn
enorme werkplaatsen voor eiken
B technischen dienst, kortom voor
2 alles, wat tot een all-round oplel
I ding behoort.
Om U een klein idee te geven
van de inrichting: er is daar
een namaak-Norniandië, waarin
een tweede „inval" geheel in
scène kan warden gezet, een
namaak-.drnhem, om den slag
om een dergelijk strategisch be
tangrijk terrein te herhalen
er is alles.
T\e tocht ging per auto door het
industrie gebied van Essen,
Bielefeld. Dortmund, ongeveer 1000
KM. langs puinhoopen en nog
eens puinhoopen, waar hier en
daar de bevolking „huist" in c.oor
haar zelf van afval getimmerde
varkens- en kippenhokken men-
schen die u passeeren, in, op het
oog behoorlijke kleedii (men ziet
er ook op behoorlijke fietsen),
maar de schamelheid, om niet te
spreken van volslagen armoe c.e
en honger demonstreert zich dui
delijk, wanneer men een tocht te
voet maakt bij voorbeeld door
Reclinghausen dat zich betrekke
lijk-spoedig overgaf en dus ge
spaard bleef voor een beschie.
tinghoewel ex geen enkele
ruit meer heel bleef. Kier, in die
doorkijken, ziet men de versleten,
gerafelde plunje de hongergezich
ten en het uiterst-karige voedsel.
Maar men merkt ook de welig-
tierende zwarte handel op.
De koffie is daar haar gewicht
aan zilver waard en de zeer aeld
zame textjelgoederen worden tegen
fabelachtige prijzen verkocht. De
tocht gmg langs d? bijna twaalf
km. lange Kruppfabrieken: de
betonvloeren der vele verdiepingen
liggen plat op stapels gestort als
kartonnen platen. Maar het viel
op, dat nergens brandsporen te
bespeuren waren. Alles scheen
door luchtdruk vernield en inge
stort. zoodat, o,a. de resten der
opgeblazen viaducten die de groote
autobanen kruisten, langs c.en
weg liggen als stapels plaatijzer
en beton kamers-hoog en honder
den meters lang.
Qnze officieren zagen hier en
daar den oogst binnen
halen, op hand- en kruiwagens,
1 door de boeren zelf ineen getim
merd en het geschiedde door vrou
wen en kin-deren (kinderen die
onmiddellijk beginnen te bedelen
zoodra de auto maar even stil
i staat) in armoedige kleedij.
De mannen gaan er zoo goed
«Is allen gekleed in afgedankte,
vermaakte soldaten-uniformen en
overal op de muren en de stra-
ten gekalkt, ontwaaTt men er de
®015?™nlstische propaganda, door
de K,P,D. ijverig verspreid Winkels
-i zijn er absoluut niet te zien, Wat
er werkt, werkt in Engelschen
euenst. Paderborn, het eens zoo
bloeiende vreemdelingen-centrum
kgt geheel plat. Onze officieren
varen de gasten van de En-gel-
I - eiï een der groote kazernes,
vaarta een officiers-mess een
£t zaal ®n een bar is ingericht.
I kinZ ïlen dadelUk door de be-
I In de Ssth€ gulheid omringd.
bedien w s"mess geschiedt de
meisjes door Duitsche
de Engelschen in,de Puntjes door
zoocat alle* 5gedresseerd,
er, om zoo 4 ^ander dat
bü hoeft «SeTSE
oppassers zijn Pooisclre soldaten In
dienst.
Als een Engelsch officier een
jaar in Duitsche bezettings-
dienst heeft doorgebracht, mag
hij zijn vrouw voor een. jaar laten
overkomen. Deze teekent dan een
contract, waarin zij zich verbindt
een jaar te blijven en dan krijgt
het echtpaar een woning die ge
vorderd wordt (zoo mogelijk) of
anders gebouwd en voorzien wordt
van comip.leet meubilair van stof
feering en servies, bovendien heeft
dan zoo'n officier het recht zich
een „volkswagen" aan te schaffen
tegen den prijs va% 120 pond.
Het >s de zoo zeer besproken en
door Hitier aan eiken Duitscher
beloofden „volkswagen", een
soort jeep in luxe uitvoering.
Geen enkele Duitscher bezit
echter zoo'n wagen, waarvoor hjj
zoo ijverig heeft gespaard.
De Engelschen doen uien in
Hannover aan den loopenden band
maken en de gebruikers zijn er
vol lof over. Ze zijn zeer handig
en economisch. Het gevolg is, dat
het Moederlamc.-Engeland zich zeer
ongerust maakt over deze concur
rentie en er is in de Engelsche
bladen een breede campagne ge.
voerd, om dit type wagen ais min-
derwaardig te verklaren.
Het viel dezen officieren op, dat
de houding der bevoking op z'n
zachtst gezegd, schuchter was te
noemen. Wanneer men hen aan
spreekt, iets wat de Engelschen
om zoo te zeggen nooit doen zijn
ze in de wolken. Een der heeren
vroeg aan een der bedienende
Duijjsche meisjes: „Je bent zeker
wel blij, dat de Krieg is afge-
loopen?" Ze zuchte diep en zou,
om de eer van toegesproken te
worden, haast op de knieën ge
vallen zijn. Achter dat strakke
gordijn langs de grens moet tita-
nenwerk verricht worden, voor
aleer het er gaat lijken op een
dragelijke menschelijke samen
leving.
(Van een speciale* verslaggever).
J
Een kunstschrijn
in oude pracht
hersteld
r
1A/JIDDEN IN de Haagsche steppe
dicht bij een grasomzoomde
poel ligt het Huis ten Bosch Het
is vele jaren geleden, dat ik er eens
als echte vacantiescholier heen-
toog. Na het pootjebaden in Sche
ven ingen, het griezelen in de Ge
vangenpoort en het bewonderend
staren naar dien net-echten Stier
van Potter was dat een opvoedkun
dige afwisseling, vonden mijn men
toren, en lk herinner me van dien
tocht nu nog een aardig intiem
kasteel met een bronzen Frederik
Hendrik ervoor midden tusschen
hoog en lommerrijk geboomte. Maar
de Westwall-razerny werkte ook in
deze omgeving met de monster-
tondeuse. Het feeërieke bosch en de
sprookjesvijver werden steppe en
poel. Het oude Paleis der Oranjes,
door Pieter Post gewrocht ontsnap
te er nauwelijks aan. Het stond
eerst een Kriegsnotwendige tank
gracht in den weg. Maar men heeft
dit brok onoverwinnelijkheid dan
toch maar wat ander gemodelleerd.
Wel moesten de oude wachthuizen
eveneens van Pieter Post, verdwij
nen. Ook suisden er bommen vlak
in de nabijheid neer en V 2's be
gonnen er niet ver vandaan hun
riskante reis. Van de ruiten bleef
dan ook geen scherf heel en de pla
fonds vertoonden sporen van hevige
bibbering. Alles wat er aan kunst
schatten in werd bewaard, was ech.
ter tijdig verwijderd.
A is ik dat zoo even neerschrijf,
doe ik onrecht aan een werk
van uiterste zorg en bekwaamheid.
Ook als u een zeer handig huisman
bent, zoudt u vermoedelijk geen
raad weten met een schilderij van
7 bij 7.50 Meter, dat den zegevie
renden Frederik Hendrik in de groo.
te Oranjezaal in Rubensiaansche
weelderigheid en dynamiek vertoont
Maar de heeren van de Inspectie
Kunstbescherming wisten het wel.
Ze hebben 't op een grooten hou
ten cylinder gerold, daarna in de
kelders opgeborgen, toen vervoerd
naar een schuilplaats in de duinen
en tenslotte ook bijgezet in den St.
Pietersberg. Dat was dén en een
zeer formidabel stuk. Maar er viel
nog veel meer te vrijwaren voor de
verschrikkingen van den modernen
Mars. Het Huis zelf kon men na
tuurlijk niet opbergen. Men heeft
echtei de kern, het architectonisch
belangrijkste gedeelte, voorzien van
automatische watersproeiing en
bracdschermen. Men heeft er een
permanente wacht bijgezet, die bij
zware bominslagen op nog geen 50
Meter afstand rustig op haar post
bleef. En men kon na het beëindi-
G,en van den krijg dan ook aan
stonds aan het werk tijgen, om dit
kleinood weer te herstellen.
J)eze week mocht ik het zien. De
particulier secretaris van H.M.,
dfv-nStamtn' de inten-
dant Jhr. Sickinge en de heer J.
W. Jansen van de Inspectie Kunst-
bescherming hebben het den pers
ridders met veel voldoening en in
teressante verhalen vertoond. De
flamboyante Oranjezaal, waar Jor-
daens en andere leerlingen van
Rubens in opdracht van Amalia v
Solms den verrukten beschouwer
bestormen met hun uitbundigen lof
op den Stedendwinger, is letterlijk Loos.
en figuurlijk het middelpunt van
dezen bouw. En dan komt men in
de broze en brekelijke sfeer van een
Chineesch kabinet, waar de Vene-
tiaansche spiegels het ook goed
doen, in de verfijnde grilligheid van
een Japansche zaal. dan weer in 'n
vergroote uitgave van het kabinet,
de Chineesche zaal en tenslotte in
een achttiend'eeuwsche witte eet
zaal met een beroemd en rijk be
werkt plafond. Er was in 1795 nog
een Keizer van China, die WiHem
V de aankleeding der Chineesche
vertrekken schonk.
Wet doet een menschenhart, klop-
pend ln een eeuw van veel la
waai en raketten en atoombommen
toch wel eens goed weer even te
vertoeven in de feestelijke pracht
en de verdroomde sfeer, welke kun
stenaars van dichtbij en ver in
vroeger eeuwen wrochten. Hulde
aan de mannen, die dit met ver
nuft en angstige zorg wisten te ont.
rukken aan de algemeene razernij.
Maar buiten staat de bronzen Fre
derik Hendrik er nog niet. Die blijft
voorloopig in het Leidsche Leger
museum. En een bonk beton van 10
Meter hoog in de steppe, die eens
bosch was, houdt de herinnering
levendig aan den tijd van vuur en
staal, welke de twintigst'eeuwsche
menschheid over zichzelf afriep.
Bij 40 graden hitte zonder water
(Van onzen Romeinse hen correspondent)
■pERMESSO" zegt een dikke dame voor me, en ze werkt zich in
ft den trein. „Permesso" zeggen twee zusters en haar breede rok
ken verdwijnen in het portier als een paar bloemkoolen in een bood.
schappentasch. „Permesso zeg ik nu op mijn beurt, want plotseling
dringt het tot me door, dat ik me met dit tooveryoord, dat de Ita-
laan gebruikt als hij zich naar voren dringt, een plaats in den trein
zal moeten veroveren, als ik niet na twee dagen en een nacht wil
blijven staan voor de komende vijftien uren van hier naar Rome.
Cfoodoende kwam ik met mijn „Per
J messo" nog juist op tijd om de
laatste plaats in te nemen in de
coupé tusschen de dikke dame en
de beide zusters met de breede rok
ken.
Ja, het reizen in Italië is nog
steeds geen pretje. Daarbij verge
leken is het bij >ns heel goed, is
het m Zwitserland een ongekende
luxe. Hier loopen er op de m-este
lijnen nog meer goederen, dan
passagierswagens en de menschen,
die binnen geen plaats meer vinden
staan op de treeplanken en op de
buffers en maken zoo heele elzen.
Op de groote treinen Milaan-Rome
wordt dit evenwel niet toegelaten,
daar zijn de wagons alleen aan den
binnenkant zoo vol als het kan.
Toch werken de Italtaansche spoor
wegen hard aan 't herstel van hun
deerlijk gehavende net en het tra
ject Milaan-Rome is sinds enkele
weken met niet minder dan vijf
uren bekort en ls weer voorzien van
electrlsche tractie.
Tnteressant is het ook de menschen
waar te nemen als men door ver.
schillende landen reist. Over het
algemeen maken wij Nederlanders
den indruk van een zenuwachtig
volk te zijn) de oorlogsjaren zijn
hier wel niet vreemd aan. Sterk valt
de tegenstelling op met Zwitserland
waar de menschen rustig zijn en voor
komend en iets gemoedelijks heb
ben. dat wij niet meer kennen. In
Italië daarentegen zijn ze rumoerig
en druk en 't zijn de grootste in
dividualisten, die men zich kan voor
stellen, bovendien wordt het .elzen
zeer veronaangenaamd door 't voort
durende gevoel van onveiligheid.
Een typisch staaltje maakte ik mee
in Milaan. De trein naar Rome
reed circa twee uur voor vertrektijd
het station van Milaan binnen. De
treinbegeleiders hadden de portie
ren op slot gedaan maar vergeten
de ramen te sluiten; met het ge
volg, dat terwijl de trein langs-
zaam 't perron kwam opgereden
heel veel reizigers door de ramen
naar binnen kropen. Een dame gaf
haar koffertjes aan door het raam
aan iemand, die „zoo vriendelijk"
was en toen ze eindelijk zelf door
het portier den trein kon binnenko
men zocht ze vergeefs naar haar
bagage. Bij een Nederlander, een
persfotograaf, die voor reportage
naar Rome kwam, stalen ze zijn
ooooooc-ooo
in dienst van
V. Gond
on Loos
gaat
foest-
vloron
ooooooooooooooooooooooooooooooooo
A NNO 1796 werd de grondslag gelegd voor de firma van Gend en Loos.
18 October a.s. wordt het 150-jarig bestaan herdacht. Anderhalve eeuw
in dienst van Koning Publiek, het is een jubileum, waard gevierd te wor
den, temeer omdat Koning Publiek zeer met haar dienaar is ingenomen.
Van Gend en Loos immers is populair en heeft een plaatsje in het
hart van het Nederlandsche publiek veroverd. De firma is een deel van
de samenleving, iedereen komt er mee ln aanraking en zii is volkomen
ingeburgerd.
TAe geschiedenis van dit interna-
tionale en steeds up to date ge
houden bedrijf is uiteraard rijk
aan belangrijke feiten en data. 18
October 1796 traden te Antwerpen
Maria Francisca Loos, uit het gezin
van den Antwerpschen vervoerder
Loos en Jan van Oend, een beroeps
koetsier in het huwelijk en daar
mee was de „eerste steen" gelegd.
Een jaar later begon men met dili
gence diensten op Holland. Snel ging
de uitbreiding in de daarop volgen
de decennia in haar werk. Routes
kwamen tot stand o.a. naar Luik,
Parijs en Amsterdam. Let wel, dit
waren diligencediensten naar aan
leiding waarvan Hildebrand in zijn
Camera Obscura eens schreef: Hier
brengik de eer, die U toekomt,
edele Van Gend en Loos, warme
menschenvriend!
In die tijden was Wernhoutsburg
een pleisterplaats, op de route van
Antwerpen naar Amsterdam, waar
voor de eerste steen, thans nog te
bewonderen, gelegd werd door eene
1865 ging het bedrijf zich vooral
toeleggen op expeditiën van alle
goederen, het in ontvangst nemen
van wissels ter incasseering, gelden
en geldswaarde ter verzending. H.
Collignon verplaatste in een perio
de van moeilijkheden het bedrijf
naar Amsterdam en onder zijn lei
ding kwamen contracten met bin
nen. en buitenlandsche spoorweg
maatschappijen tot stand en werden
in bijna alle gemeenten van Ne
derland factorijen opgericht.
1027 's 'n zeer beIansrÜ'k jaartal
voor 't bedrijf. Toen werd de
N.V. Algem. Transportonderneming
A.T.O. opgericht, die als dochter
onderneming der N. S. zoowel het
goederenvervoer als het personen
vervoer langs den weg ging exploi-
teeren. Een jaar later werd Van
Gend en Loos in de ATO opgeno
men. Dat jaar was van belang voor
West-Brabant. Vele kleinere plaat
sen werden toen ingeschakeld in 't
van huis tot huls verkeer en er
werd een begin gemaakt met het
toestel onder zijn hoofd uit, terwijl
hij 's nachts wat was ingeslapen.
„Quel paese!" Wat een land!
Men rijds hier op 't moment door
'n verdord land. Gedurende de zo
mermaanden ls er uiterst weinig re
gen gevallen sinds einde Juni
regende het vier keer en er was
in Juli en Augustus een geweldige
hitte; de thermometer noteerde
zonder blikken en blozen tempera
turen van 40 graden. Er is op het
oogenblik overal gebrek aan water,
hetgeen Rome een deel van zijn
bekoorlijkheid ontneemt, daar de tal
rijke sprankelende fonteinen, die
zooveel kleur en koelte geven ln deze
stad, nu levenloos en droog staan.
Maar een enkele geeft een spaar
zaam straaltje en zelfs de fontei
nen op het St. Pietersplein, die door
een eigen waterleiding worden ge
voed, hebben niet meer het krach
tige élan. dat ze vroeger hadden.
Verschillend land! Hier ziet men
verlangend uit, dat er eindelijk
eens wat regen zal komen.
Be aankomst ln Rome brengt den
Nederlander ineens in de Ro-
melnsche sfeer. Men kan zich er
over ergeren of men kan het wat
luchtiger opnemen en dan wordt 't
ontzaggelijk grappig. Als men langs
de witkielen (hier zou men eigen
lijk blauwkielen moeten zeggen, de
Italiaan noemt ze facchino), die
den trein barricadeeren bij aan
komst, is bijeengekomen, staat er
buiten het station een tweede de
onofficieele groep, de amateurs t
klaar, die uw koffer uit uw handen
halen, als ge niet oppast, en daarna
belandt ge regelrecht ln den han
del van sigaretten, broodjes met
vleesch, zuidvruchten en textiel-
waren, die ge hier in overvloed op
de straat kunt koopen.
Het leven in Rome heeft iets ven
het zuidelijke temperament, het is
druk en uitbundig en rommelig al3
een Oostersche bazar. Ge voelt het,
hier nadert ge de grens van het
Oosten en zegt ge in zekeren zin,
het Westen vaarwel.
Maar geen nood, het biedt veler
lei bekoorlijkheden, als ge het
weet te begrijpen en niet af te nuch
ter er tegenaan kijkt. O. L. Heer
heeft nu eenmaal verschillende soor
ten van kostgangers en daarvan zijn
de Italianen een apart slag en in
veel opzichten zijn ze bijzonder be
voordeeld. Want ze zijn onbezorgd
als hun zonnige land en als ge ze
beter kent (en een beetje voor hen
op uw hoede bent) gaat ge hen
waardeeren om hun zonnig humeur
en eenvoudige goedheid.
vervangen van paardentractle door
auto's Geheel zijn de paarden nooit
verdwenen en in de achter ons lig
gende oorlogsjaren werd hun aan
tal weer grooter.
Zoo konden in Breda de Duit
schers op hun terugtocht een tien
tal paarden meenemen, waaronder
de ,.V 1", een paard als een olifant,
dat geen onbekende verschijning in
het stadsleven was. De V 1 is nooit
teruggekeerd en het personeel van
het kanton Breda treurt daar nog
steeds om.
"yeel belangrijks zou er nog te
melden zijn. Zeeuwsch-Vlaan-
deren werd uit zijn isolement ver
lost en In- en uitklaring van goe-
déren, door v. Gend en Loos ook
verricht, vormde een belangrijk
deel van het werk en zal dit ook
in de toekomst wel weer gaan doen.
v. Gend en Loos heeft veel en goed
werk verricht.
De cijfers van 1939 spreken de
duidelijkste taal. 1146 besteldien
sten en 217 autodiensten alleen in
het goederenvervoer. 5-5 millioen
kilometer werd door de ATO en
haar contractanten afgelegd.
Na den oorlog rijden de wagens
ook naar het buitenland, Ween en
en Praag. Boedapest staat in de
plannen, v. Gend en Loos heeft het
agentschap van de Americain Over
seas Air Lines en verleent in die
hoedanigheid bemidddeling bij haar
vervoer en import van Amerikaan-
sche goederen, v. Gend en Loos
lééft en Koning Publiek ls tevreden
