Koninginnedag waardig
en hartelijk gevierc
D
Nu we ons onderwijs
gaan herzien
BRITTEN EN T.R.I.
CONFEREEREN OVER
WAPENSTILSTAND
HET V. K. A. J. CONGRES
Seyss'geweten gesust
•C
OOK !M INDIE EK TRANSVAAL
KLASSEN VAN MEER DAN 60
LEERLINGEN UIT DEN BOOZE
Eerste naar buitentre- TJC RPFD/l
den een machtige ma- 1 DALdy/i
nifestatie -*•
23 September valt de uilspraak in Neurenberg
De verkiezingen
in Griekenland
Nog geen hooger
tabaksrantsoen
RIJNSTAAT
VAN RIJNLAND
RUSSEN KRIJGEN
300 MILLIOEN
VAN ROEMENIE
TWEEDE JAARGANG No 556
Comm. v. Toezicht: A. F. J AEKNOUDTS C. J.
VAN HOOTEGEM: A. E. LANGENHORST; Mr Or
A. J J M. MES: Mi;. H. B. L. DE RECHTER
Verschijnt eiken werkdag. - Abonnementsprijs
(bij vooruitbetaling) t 3.38 p. kwartaal; per
post 4 10; p week (bl) nlet-postbestell.) 0.25.
Losse nummers 6 cent. - Postrekening 2.
Voor God, Koningin en Vaaerland
MAANDAG 2 SEPTEMBER 1946
UITGAVE STICHTING „D E STEM"
Directeur J. A. H M. VAN SCHIJNDEL
Hoofdredacteur J. J. H. A. BRUNA Algem.
Zeeuwsen-redacteur: W GROFFEN, Gissingen
Zeeuwsch Vlaanderen Bureau Hulst. Dubbele
poort 7. tel. 102; Red J. v d BROEK, ijbureju
Oostburg. Nleuwstr. 23. tel. 35; Z.-Eilanden Bur.
Goes. Weststngel 78. tel. 2236. Red N. J KARHOF
JN een tweetal artikelen, welke we omwille van de plaatsruimte wat
hebben moeten besnoe en,
gesneden.
wordt een zeer actueel vraagstuk aan-
/Ander de wetten, die volgens mede-
deeling van de regeering een
algeheele herziening zullen onder
gaan. is ook de Wet op het Lager
Onderwijs. De huidige wet dateert
van het jaar 1920 (Minister de Vis
ser), doch er is in twee decennia
een zoo groot aantal wijzigingen in
aangebracht en, door een vloed van
Koninklijke Besluiten, aanvullingen
op verschenen, dat de oorspronke
lijke wet er nauwelijks in is te her
kennen en vakmenschen moeite
hebben in dezen doolhof den juisten
weg te houden.
Bovendien heeft een der vorige
Ministers van Onderwijs, Z. Exc.
G. Bolkestein, in zijn Londenschen
tijd gelegenheid te over gehad, om
in Engeland en de Vereenigde Sta
ten het onderwijs ln al zijn gele
dingen, dus ook het L.O., te bestu-
deeren.
Wy willen in het midden laten
in hoeverre wij Nederlanders, die
toch zelf ongetwijfeld over voldoen
de initiatief en ervaring beschik
ken, het voorbeeld van Engeland en
Amerika noodig hebben, om een
nieuwe wetgeving te scheppen. Zelfs
willen wij ons er van weerhouden,
hoe verleidelijk het overigens ook
is, suggesties en wenscKen in ver
band met deze komende wetsher
ziening naar voren te brengen.
Er iv echter één ding, waarover
wij meenen te moeten spreken, om
dat het belang van de kinderen,
onze kinderen, die toch in de
nabije toekomst het Nederlandsche
volk zullen uitmaken, hier op het
spel staat. Wij bedoelen het pro
bleem van de klassebezetting.
■yolgens de huidige wetgeving
wordt het aantal onderwijzers,
waarover een school kan beschikken,
geregeld door een bij K.B. vastge
stelde zoogenaamde leerlingenschaal
d.w.z. het aantal onderwijzers hangt
af van het totaal aantal kinderen,
dat de school bezoekt. In den loop
der jaren is deze leerlingenschaal
nogal eens gewijzigd, al naargelang
de Regeering meer of minder geld
beschikbaar stelde voor de vergoe
ding van een grooter of een kleiner
aantal leerkrachten. Met het stijgen
van den financieeler. nood tijdens de
crisis rond de dertiger jaren werd
het aantal onderwijzers van liever
lee ingekrompen. Vanzelfsprekend
beteekende dit telkenmale een be
zuiniging op 'iet onderwijsbudget,
waarvan de consequenties echter
mede neerkwamen op het volkskind
dat van deze bezuiniglngs. en aan
passingspolitiek steeds meer de
dupe werd.
Momenteel Is de leerlingenschaal
zóó, dat voor het eerste 35-tal leer
lingen, één, bij 36 tot 75 leerlingen
twee onderwijzers worden aangewe
zen, terwijl verder bij elk vol
geboekt" 45-tal kinderen één onder
wijzer méér wordt toegestaan. Een
school met bv. 300 kinderen heeft
volgens de thans geldende regeling
dus recht op zeven leerkrachten.
Gemiddeld heeft dan ieder van de
onderwijzers de zorg voor 43 leerlin
gen.
Wat wij nu allereerst willen aan-
toonen is, dat dit getal van 43
kinderen per klas slechts bedrieg
lijke schijn, is, die geenszins de
naakte werkejjkheid dekt.
Wat toch is het geval? Aan zoo
goed als alle scholen doet zich het
feit voor, dat het eerste leerjaar de
meeste leerlingen telt; vervolgens
het tweede, dan het derde leerjaar
enz., tot de laatste (zevende) klas,
waarin doorgaans niet meer dan en
kele tientallen leerlingen zitten. De
oorzaak hiervan ligt voor de hand.
Door ziekte, onvermogen om het
onderwijs vlot te volgen en andere
redenen moet een vrij groot aantal
leerlingen doubleeren, sommigen
twee of zelfs driemaal: dezen berei
ken dus vóór 7e klas den leef
tijd. waarop ze niet meer leerplich
tig zijn, en verlaten dan de school.
Anderen, gaan na zes jaar naar Ulo.
Middelbaar of Nijverheidsonderwijs
Op vrijwel alle scholen zijn daar
door de lagere leerjaren het meest
bevolkt. Aanvangsklassen met 63,
64, 65 of meer leerlingen cjjn geen
uitzondering, doch regel!- Terwijl
juist het kind, warneer het, prak
tisch als ar,alfabeetje, pas op school
eischt en individueele hulp zoo hard
noodig heeft, wordt het met zestig
of nfeer lotgenootjes in één klas ge
plaatst! Dat het meerendeel na een
jaar zoover is, dat het de eerste be
ginselen van lezen, schrijven en re
kenen onder de knie heeft, is te
danken aan de kundigheid en de
toewijding van den man of de vrouw
voor de klas, die zich over deze
woelige schaar ontfermt. Ge moet
echter niet vragen, welk een haast
bovenmenschelijke Inspanning het
van den leerkracht èn van de kin
deren kost, eer dit resultaat is be
reikt
jt/Taar dat er reeds in het eerste
schooljaar betrekkelijk veel zjjn,
die niet behoorlijk mee kunnen, is
te wijten aan het abnormaal groot
aantal kinderen, dat aan de hoede
van één leerfc-acht is toevertrouwd.
Deze kinderen worden reeds in het
eerste schooljaar de dupe van een
te sterke klassebezetting, zooals die
bij de huidige reg«ling noodzakelijk
is. Het is voor onze kinderen van
het allergrootste belang, dat de
nieuwe onderwijswet dergelijke
groote klassen onmogelijk maakt.
Hoe dit kan geschieden? In een
korte slotbeschouwing hopen we
daaraan eenige woorden te wijden.
CH. E. JANSSENS
IN een ontmoeting te Batavia tus-
schen gen. maj. Porman, chef
van den generalen staf der ge
allieerde strijdkrachten in Ned.
Indië, en den republikeinschen on
der-minister van Buitenlandsche
Zaken, welke in tegenwoordigheid
van een aantal officieren van de
TRI plaats heeft gevonden, is be
sloten, dat op een nader te bepalen
datum besprekingen geopend zullen
worden tusschen hooge Brltsche
officieren en vertegenwoordigers
van de TRI uit Java en mogelijk
ook uit Sumatra, ten einde de bij
zonderheden uit te werken var, een
wapenstilstand in Indonesië, die
thans door de drie betrokken par
tijen oer proken wordt
De Nederlandsche autoriteiten zijn
van alles op de hoogte gehouden.
DUIM 1500 Kajotsters uit het bisdom Breda en deputaties uit de bisdom-
men Roermond, Den Bosch en uit België hebben Zondag te Breda deel
genomen aan het massa-congres der VKAJ, dat door de aanwezigheid van
de hoogste geestelijke en wereldlijke autoriteiten, het laaiend enthousiasme
der deelneemsters en de uitstekende organisatie een machtige manifestatie
is geworden van dat wat er onder de Katholieke Vrouwelijke Arbeiders
jeugd leeft.
rze dag, begonnen met een H. Mis
opgedragen door directeur
Backx, met assistentie, bereikte een
van de hoogtepunten in het défilé
en de vlaggenparade voor de auto
riteiten. Z.H.E. Mgr. J. Baeten, de
ministers W. Drees en J. Gielen, de
vicaris van het bisdom dr. W.
Koenraadt. burgemeester v. Slobbe.
Dré de Wolf, directeur der VKAJ
en rectoren van het EK-werk en
vele andere kerkelijke en wereld-
TN Neurenberg hebben de hooge, komen onsamenhangend, terwijl von
Nazi-heerschappen hun laatste] Papen kwaad was op den Britschen
pleidooien gehouden, na afloopt aanklager, omdat deze hem bela-
waarvan rechter Lawrence bekend J chelijk had gemaakt. Rosenberg
maakte, dat de uitspraak van het
Hof 23 September bekend wordt
gemaakt.
Ook eiu bleken de Nazi-heeren zich
nog van geen kwaad bewust. Goe-
ring zei zelfs nog met veel lef, dat
de geschiedenis eens zal uitmaken,
dat de Nazis den oorlog niet heb
ben gewild. Hess sprak weer vol-
voelde
besef"
f")P waardige en hartelijke wijze heeft het geheele land den ver-
jaardag van onze geliefde V orstin gevierd. Onze eigen streek
bleef daarbij geenszins achter. I n alle steden en dorpen heeft men
in diverse uitingen Haar hulde en aanhankelijkheid betuigd.
("bok in Indië heeft men op 31 Aug
in gedachten bij H,M. vertoefd.
In Batavia is de dag o.a. gevierd
met een groote parade van Neder
landsche en Brltsche troepen, waar
bij aanwezig waren dr. van Mook,
luit. gen. Spoor, vice-admiraal
Pirke en hooge Britsche autoritei
ten. Ook in Singapore werd een
parade gehouden. Uit naam van de
daar vertoevende Nederlanders werd
een telegram aan H.M. gezonden.
A an den vooravond van den ver
jaardag van H.M. heeft gen.
J. J. Pienaar, administrateur van
Transvaal, een bezoek gebracht
aan den Nederlandschen gezant
van Zuid-Afrika, te Pretoria cn
hem 12.722 pond sterling over
handigd als bijdrage voor b-t.
steunfonds voor Nederland.
Het geld is hoofdzakelijk door
50.000 Transvaalsche schoolkinderen
bijeen gebracht.
Zaterdag is de verjaardag nog op
andere wijze herdacht.
De Prins-regent van België zond
een gelukwenschtelegram aan H.M.
Jn een spreekbeurt voor de radio
heeft minister Jonkman den
engen band, die er is tusschen
Oranje en Nederland duidelijk uit
eengezet. De minister wees er ook
op. dat het ons recht en onze
/AVER het algemeen verloopen de
verlHezingen in, Griekenland
rustig. Slechts enkele incidenten
worden gemeld. Zoo werd een lid
van een royalistische organisatie
gedood en een ander ernstig ge
wond, toen communisten in Athene
op straat een handgranaat naar hen
wierpen. Drie uur daarna werd een
van de plaatselijke leiders der com
munisten in zijn huis vermoord.
Van de 1.700.000 kiezers in Grie
kenland heeft ongeveer 60 pet. ge
stemd, bi) het plebisciet over den
terugkeer van koning George. De
t„„ officieele uitslag zou eerst Woens-
komt, de meest mogelijke zorg ver-dag bekend zijn.
plicht is het conflict met Indonesië
tot een oplossing te brengen,
Mr. dr. J. van Schalk, de voor
zitter der Tweede Kamer die
eveneens een radiorede hield deed
een oproep om, als geschenk aan
H.M., het arbeidsleven op een hoo-
ger en op het welzijn des lands ge
richt plan te brengen.
pin ziehier, waar Seyss Inquart
zich mee verdedigde";
.Thans realiseer ik mij dat er 'n
rechtvaardiging moet zijn voor een
permanente evacuatie op groote
schaal, want de volkei-en evacuee-
ren thans meer dan een millioen
Duitschers die langer gevestigd wa
ren dan de meeste Joden van Am
sterdam."
Kon ik een vriend zijn Van de
Nederlanders, van wien het over-
groote meerendeel tegen mijn
volk was, dat vocht voor zijn be
staan? Ik betreur het slechts dat
ik niet naSr dat land ben geko
men als vriend. Maar ik was geen
beul, noch uit eigen vrijen wil een
roover, zootils de aanklagers het
willen doen voorkomen.
Mijn geweten is gesust door het
feit, dat de biologische toestand
van het Nederlandsche volk gedu
rende de periode van mijn verant
woordelijkheid beter was dan tij
dens den eersten wereldoorlog,
zonder bezetting en zonder blok
kade. Voor mü blijft Hitier de man
die Duitschland grooter maakte dan
ooit in de geschiedenis. Ik heb hem
gediend en ik blijf hem trouw."
TTE Fransche socialistische partij,
*J die een nieuw dagelijlcsch be
stuur heeft gekozen, zai geen uit
gesproken verandering ondergaan
wat politieke oriëntatie betreft.
TTE Amerikaansche regeering zal
bij de Joego-Slavische regeering
een eisch tot schadeloosstelling in
dienen hi verband met de gedwon
gen landing van Amerikaansche
vliegtuigen.-
TN een radiopraatje heeft de
heer A. Polak, directeur van
het rüksbureau voor tabakspro
ducten, de geruchten tegengespro
ken, dat de tabaksrantsoenen
binnenkort zullen worden ver
hoogd.
Nu reeds kost de in, distributie ge
brachte tabak ons land f 800 000 aan
deviezen per week.
Met opheffing van de distributie
behoeft niet te worden gewacht tot
de productie weer geiyk is aan het
vooroorlogsche gebruik. Vóór den
oorlog was het verbruik gemiddeld
per rooker zeven rantsoenen per
week; thans zal het minder zijn
wegens de hoogere prijzen.
Meer sigaretten in den handel te
brengen tegen hoogere pryzen, om
daardoor den „zwarten" handel te
fnuiken, zou anti-sociaal zyn, daar
alleen de gegoeden er van zouden
kunnen profiteeren.
Het tegenwoordige tekort aan si
garetten is te wyten aan de haven
staking en aan vacantie, niet aan
onjuiste toewijzing van tabak aan
1 de verwerkende industrieën,
zich „vry van elk schuld-
lyke autoriteiten hebben dezen
congresdag bügewoond en hebben
door hun aanwezigheid dit eerste
naar buiten treden der VKAJ on-
vergeteiyk gemaakt.
Het hoogtepunt van den dag was
de congresvergadering in de H.
HartkA-k. Met een symbolische han
deling werd deze vergadering ge
opend. Een ihkkel. aangestoken aan
de Godslamp der kathedraal, werd
na door de stad te zyn gedragen,
onder daverend applaus de kerk
binnengebracht. En met het vuur
werd een ongekend enthousiasme
binnengebracht.
Nadat mgr. J. Frencken z.g. was
herdacht door het zingen van een
Cantate (van wijlen den heer Jacq.
Maassen) o.l.v. den heer P. Maassen
voerde directeur Jennekens van de
VKAJ in het bisdom Roermond 't
woord. Spr. belichtte de idealen der
VKAJ nader en wees er op, dat
voor die idealen alles zal worden
opgeofferd. Er zal niet gerust wor
den voor dat alle meisjes in de rijen
der VKAJ mee marcheeren. Maar
om dat te bereiken is steun van
overheid, arbeidersbeweging en an
dere instanties vereischt. Daafna
kwamen vertegenwoordigsters van
de diverse groepeeringen in de
VKAJ. zooals dienstmeisjes, fa
brieksmeisjes, en winkelmeisjes
TTE VKAJ in Congres byeen,
zond een telegram aan den
minister van Oorlog om hem te
verzoeken de noodige maatrege
len te treffen, opdat Bouvigne,
het bolwerk der VKAJ. en on
misbaar in den geestelijken
wedei'opbopw van ons land,
met spoed zou worden vrij
gegeven ten behoeve van haar
oude bestemming.
aan het woord om te wijzen op de
huidige tekortkomingen en misfoc.
standen en het bleef niet bij critiek
alleen, maar er werden eischen ge
steld, die in het Plan van den Ar
beid opgenomen zyn.
De V.K.A.J. vraagt
TN het noordeiyke deel van de
Fransche zone van Duitschland
zullen bestuurswyzigingen worden
aangebracht. Zy komen hierop neer
dat gebieden aan weerszijden van
den Ryn tot dusver afzonder-
ïyk bestuurd onder ,een ge-
meenschappeiyk bestuur zullen ko
men.
De nieuwe bestuurseenheid zal
waarschyniyk „Rynstaat van Rijn
land" worden genoemd. De gebie
den om Trier, Koblenz en Mainz
behooren ertoe, evenals de Palts
Mainz zal de hoofdstad zijn.
T^ ENIGE vooruitgang is er weer in
Parys gemaakt. Bepaald is. dat
Roemenië 300 millioen dollar schade
vergoeding aan de Sovjet-Unie moet
betalen. Vastgesteld is eveneenëf
dat Italië de hoogvlakte van den
Mont Cenis aan Frankrijk moet af
staan. Hongarye heeft een grens
wijziging van 4000 km gevraagd
ten nadeele van Roemenië, nu het
Transsylvanië niet krygt.
■yOOR het eerst sir.ds 1933 zyn ln
Saksen vrUe verkiezingen ge
houden. In alle gevallen was de
voorzitter der bureaux lid van de
socialistische eenheidsparty, die
zich in de Russische aone de groot
ste acht.
Tvoor rector Maas werd dit Plan
van den Arbeid in korte trek
ken behandeld. Voorop staat daar-
by dat de arbeid den mensch niet
aan bovennatuuriyke óf natuur-
ïyke waarde mag doen verliezen.
Deze gedachte moet worden toege
past op het arbeidersmeisje, en
claarbü moet steeds gelet worden op
de feiten, dat het meisje de toe
komstige moeder zal zijn, een Gods.
kind is en dat zij rechten en plich
ten heeft.
In het Program van den Arbeid
zijn het: de voorbereiding op het
arbeidsleven, de bescherming in 't
arbeidsleven, de persoonlijkheid
dienende arbeid en een verheffende
vrije tijdsbesteding, waarvoor de
aandacht wordt gevraagd. Met da
verend applaus betuigden de aan
wezigen hun instemming met de in
het Plan positief geformuleerde
eischen Aan het slot van zün uit
eenzetting wees rector Maas dat
de volle aandacht op de vernieuwing
van den geest moest vallen en vroeg
steun in moreelen en materleeleh
zin van de regeering.
Daarop werd het Plan van den
Arbeid aangeboden aan de voor
zitster der VKAJ, aan der Bisschop
en de regeering ln den persoon van
minister Drees.
Na de congresvergadering werd
de dag besloten met een Pontificaal
Lof
Den geheelen dag heeft Breda in 't
teeken der geestdriftige Kajotsters
gestaan. In fleurige uniformer heb
ben de meisjes door de sted ge
marcheerd, innig en met overtui
ging hebben zy haar liederen ge
zongen.
De VKAJ heeft getoond paraat
te zyn. Het eerste massa-congres
was af.
VTAAR aanleiding van het vandaag
in fimctle treden van de nieuwe
regeering voor Voor-Indië. zyn in
enkele overwegend Mohammedaan-
sche wyken var., Bombay ongeregeld
heden uitgebroken.