w,
e fronten
bouw Hulst
ALL
ENTRUMf
De dag der commissies
IJZENDIJKE
99 I
UWEN II
ndonesië en de
Dominion-status
Britsche troepen
ïoudelijke
?nz.
Berechting politieke
delinquenten
DISTR1BUTIEHIEUWTJE
Kleintje koffie met
suiker
:iet een ander Koninkrijk
HOE MOSKOU ZICH ONZE KLOOSTERS VOORSTELT
Excellentie
des namiddags
'an
aer
i
181-0
lir;
In 8 80 uur
v. a.
I zeggen niet door
■Toegang alle leeft-
l'ieuw» en Wereld-
Idag van 14 uur
|0 uur142o
|l UUR
5,30 8 UUR
UUR.
film, die zijn
zoo boeit en
per den indruk
[R HALL een niet
Een machtige
kracht t i
ven van Ds Nie-
pnakt, maar gees-
verzet:
ENEN GODS"
Toegang 18 jaar)
,ng 6.30 en 9 u-
515 en 8 uur
ROBSON -
TON ANNE III
JENT
tan een roman- UI
e film vervaar-
ders.
3ANG 18 JAAR
ffiesqorten,
"eit..een vol
loces. verzê
jn. natuur
heeft een
3t er naar.
rAwvw^v
r andersteen
an de Vetten en er
ij zijn kleine strijd-
kan komen.
1WEEDE JAARGANG. No. 543
'omm. v. Toezicht: A. F. J. AERNOUDTS O. J.
:AN HOOTEGEM; A. E. LANGENHORST; Mr Dr
J. J. M. MES; Mr. H. B. L. DE RECHTER
rerschljnt eiken werkdag. - Abonnementsprijs
bij vooruitbetaling) 3.38 p. kwartaal; per
lost 4.10; p. week (bij niet-postbestell.) 0.26;
,osse nummers 6 cent. - Postrekening 278.841
Voor God, Koningin en Vaderland
ZATERDAG 17 AUGUSTUS 1946
UITGAVE STICHTING „DE STEM''
Directeur J. A. H. M. VAN SCHIJNDEL
Hoofdredacteur J. J. H. A. BRUNA Algem
Zeeuwsen-redacteur: W GROFFEN, 'lisslngen
Zeeuwsch Vlaanderen Bureau Hulst. Dubbele
poort 7. tel. 102; Red. J v d BROEK ijbureau
Oostburg, Nieuwstr. 23, tel. 35; Z.-Eilanden. Bur.
Goes. Westsingel 75. tel. 2236 Red N i KARHOF
Het groote verschil tusschen het
Iritsche Rijk en het Nederlandsche gemeenebest
We lieten een Inzender aan het
woord over den toekomstigen
gtatus van ons Koninkrijk. Deze
beschouwingen hebben het vol
gende wederwoord uitgelokt:
oor F. F. werd het in het hoofd
artikel in dit blad van 10 Aug.
.1. als meer dan waarschijnlijk ge-
cht. dat de toekomstige staats-
echtelijke structuur van ons ko-
.inkrijk zal gelijken op die van het
ritsche gemeenebest, zooals dit is
samengesteld uit onafhankelijke do-
inions, alleen door den persoon
an den koning verbonden. De toon
an het artikel wekt den indruk,
dat deze ..dominion -oplossing, ge
geven de feiten, als de beste oplos
sing voor de huidige moeilijkheden
in het Nederlandsche koninkrijk
moet worden beschouwd. Toch zijn
daarbij eenige vraagteekens op zijn
plaats en wel hierom.
De schrijver wijst er op, dat de
eerige band. die de dominions
(Canada. Zuid-Afrika. Australië en
Nieuw Zeeland i met het .moeder
land verbindt, de persoon van den
koning is, terwijl verder ook de ge
meenschappelijke historie, taal en
stamverband e.d. een zekeren band
geven.
TAit laatste, en daar komt het ech-
ter op aan, vormt het groote
verschil met ons Nederlandsoh gc-
meenehest. In Canada, Zuid Afrika.
Australië en Nieuw Zeeland wordt
door de meerderheid van de bevol
king Engelscli gesproken, deze be
volking is oorspronkelijk uit Enge
land afkomstig, denkt nog Britscli
en juist daardoor ontstaat die band
die het Britsche gemeenebest maakt
tot wat het is, een band die be
langrijker is voor den samenhang
dan de persoon van den gezamen-
lijken koning.
Roe anders in ons Koninkrijk
Noch in Xndië, noch in Suriname of
de Nederlandsche Antillen, vormt
het Nederlandsch de voertaal voor
de meerderheid der daar wonende
bevolking, die niet afkomstig is uit,
of door banden des bloeds verbon
den met Nederland.
Er is nog een ander verschil. De
Britsche dominions zijn groote uit
gestrekte landen, waarvan het niet
bevreemdt, dat zfi onafhankelijk
zijn. zichzelf besturen en zich door
eigen strijdkrachten beveiligen. Hoe
is het met Suriname en de Neder
landsche Antillen? Xs hun structuur
een zoodanige dat zij in deze nog
verre van rustige wereld een plaats
kunnen innemen als Canada of een
der ardere Britsche dominions?
TAeze belangrijke verschillen tus-
sclien het Britsche en het Ne
derlandsche gemeenebest in aan
merking genomen, valt het te be
twijfelen of de dominionoplossing
voor ons Koninklijk de gewenschte
is.
Dat ieder deel zijne eigen interne
zaken moet regelen, zal wei nie
mand meer betwisten, evenmin als
de noodzaak de vier deelen van het
Rijk volkomen gelijkberechtigd te
doen zijn. Daaruit vloeit echter nog
niet voort dat de drie buiten Euro
pa. liggende gebieden den dominion,
status moeten verkrijgen. Zoowel
naar binnen als naar buiten zal de
kracht en de positie van ons Ko
ninkrijk daardoor worden verzwakt.
Beter komt het daarom voor te
streven naar een Vereenigde Sta
ten van het Nederlandsche Ge
meenebest, ieder intern zijn eigen
zaken regelende, maar voor liet ge
heel bestuurd door één Rijksregee-
ring, voortkomende uit één Rijks-
parlement.
Overleg tusschen minister
en procureurS'fiscaal
TAE minister van Justitie heeft 'n
bespreking' gehad met de pro
cureurs-fiscaal over de uitvoering
van de regeeringsplanren betreffen
de de invrijheidstelling van de po
litieke delinquenten. Daarbij bleek,
dat van de uniforme wijze van
buitenvervolgingstelling van de zg.
lichte gevallen kon afgeweken wor
den in die gevallen, welke zich bij
onderzoek hiervoor niet bleken te
leenen. De procureurs-fiscaal heb
ben hunnerzijds toegezegd te zullen
zorgen, dat vóór 1 October de voor
genomen werkzaamheden zullen
zijn voltooid en er ernstig naar te
zullen streven, dat alsdan slechts
het door den minister genoemde
aantal dergenen, die voor berech
ting door bijzonder gerechtshof en
tribunaal iri aanmerking komen, :n
de kampen zal zijn achtergebleven.
yAN VANDAAG af gaan de trams
in België weer rijden. De sta
king is geëindigd.
„Ik zou graag bij mijn leven nog de
resultaten van deze conferentie wil
len zien", zei de Nieuw Zeelander
te Parijs.
Na 1 Sept weer mogelijk
AP 1 SEPTEMBER zullen de toe
wijzingen aan restaurants en
cafés voor thee. suiker en melk
worden verhoogcv, waardoor het
drinken van thee en koffie in deze
inrichtingen weer iets aantrekke
lijker zai woróer.'.
Eveneens zullen restaurants van
dien datum af, volgens bepaalde
normen in beperkte mate toewy-
zinger.' voor vleesch ontvangen.
Door aeze verruimir-g der toewij
zingen zal beter tegemoet worden
gekomen aan de behoeften van
het reizend publiek.
In September gedroogde
Zuidvruchten.
JN SEPTEMBER zal eer.* bon
worden aangewezen, welke voor
alle leeftijden vecht geeft op het
koppen van 100 gram gedroogde
zuidvruchten
Bonnen voor aardappelen
VOOR de week van 18 t.m. 24 Au*
r»vhfeVen ,d? tonnen 409 Aardapp!
recht op 3 kg aardappelen en de
appelen Aardapp op 1 k" aard-
18Bt°mnad,iej is ™01' het tiWvak van
oLÜL1 Auf?' Bon B 96 Res. aan-
die deèi>,V°01' 2 108 aardappelen. Zij,
de central»16? lan maal«Jden van
hon loo a keuken moeten aldaar
ton «9 Aardapp. inleveren.
LUISTEREN was het te Parijs de
dag der commissies. Acht
commissies moeten de verschil
lende ontwerp vredesverdragen
bestudeeren, waartoe eerst de
voorzitters, vice-voorzitters en rap
porteurs gekozen moesten worden
Daaraan zijn de werkzaamheden
van gisteren besteed.
IV eerste commissie, die bijeen-
kwam, was de politieke er. ter
ritoriale commissie voor Roemenië
Het werk ging er echter niet zoo
vlot, als men gedacht had, want,
toen na de daartoe vastgestelde
drie kwartier een tweede commis
sie wilde gaan vergaderen, bleek de
eerste nog volop in de debatten te
zitten. De Russen waren, weer eens
verantwoordelijk voor deze vertra
ging. Visjinski had er vijftig minu
ten voor noodig om de commissie
aan het verstand te brengen, dat
volgens hem Frankrijk biet deel
mocht nemen aan de discussies de
zer commissie, omdat het niet met
Roemenië in oorlog was geweest
een kwestie, die volgens den Nieuw
Zeelander Jordan, heelemaal niet
ter zake was.
„Ik zou." zei Jordan, „r.og graag
tijdens mijn leven resultaten van
deze conferentie willen zien. We
hebben weken met de plenaire zit
ting verknoeid ,gaan we ze nu hier
ook weer verknoeien?" Hij gebruik
te zelfs het woord ..wauwelen'' te
midden van het plechtige gezel
schap! Volgens andere sprekers zat
Frankrijk zeer terecht in de com
missie, omdat dat een voorrecht was
van de Groote Vier. Na twee uur
kwam het echter tot het kiezen van
de ambtsdragers.
Ir. de politieke en territoriale com
missie voor Finland ging het pre
cies hetzelfde. Met dit verschil, dat
men daar maar begon met voor
zitter, onder-voorzitter en rappor
teur de man, die de rapporten
voor de plenaire vergadering moet
opstellen te kiezen. Daar be
streed de Rus Novikow Frankrijk
en. de Ver. Staten het stemrecht in
de commissie, ook omdat ze niet in
oorlog met Finland waren geweest.
Er was nogal wat verzet tegen dit
standpunt, waarover overigens vol
gens de meening der meesten de re.
glementscommissie of de plenaire
vergadering moest beslissen.
Ook in de economische commis
sie voor de Balkanlanden en Fin
land kwam hetzelfde Russische
standpunt naar voren. Maar toen
wist men het wel, em konden de de
batten kort blijven.
Tenslotte vergaderde nog de poli
tieke en territoriale commissie voor
Italië, waarbij onze afgevaardigde
prof. Francois tot rapporteur werd
benoemd.
Op de RijksconJerentie zal worden vooruit=
geloopen Iweede Kamer nam wetsontwerp
„Commissie=Generaal voor Indiè aan
y Rf.JDAG kwam de Tweede Kamer bijeen ter bespreking van het wets-
ontwerp tot instelling van een commissie-generaal voor Ned.-Indië.
De leden kregen een uur den tijd om hun hart te luchten, hetgeen het
ergste deed vreezen t.a.v. den duur der zitting. Niettemin slaagde de
Kamer er in het ontwerp in drie achtereenvolgende zittingen door te ne
men en zelfs vrij lang voor het middernachtelijk uur er over te beslissen.
Het werd met 51 tegen 28 stemmen aangenomen. Tegen stemden de li
beralen, de A.R., de C.H. en St. Ger.
ALS PROTEST tegen het Brit-
sche plan voor Indië kwam het
in Calcutta tot plunder- en steek
partijen. Ongeveei' 60 personen
werden gedood en 750 gewond.
yoor het eigenlijke wetsontwerp
ter sprake kwam, had een voor
postengevecht plaats. De heer
Schouten wilde de Kamer eerst
kennis laten nemen van de instruc
tie van de commissie-generaal al-
vorers te praten. Zonder dat is het
ontwerp z.i. niet te bezien. De heer
Wagenaar (C.P.N.) maakte er zelfs
een motie van orde van. Zij werd
echter met 62-19 stemmen verwor
pen.
Daarna begon het eigenlijke ge
vecht, waarin de leden van de P. v.
d. A. ei: van de K.V.P. zich als
voorstanders deden kennen, zij het,
dat deze en gene nog eerst wel eeni
ge inlichtingen wenschten. De A.R.
en C.H. toonder., zich daarentegen
al aanstonds tegen, terwijl de com
munisten voorloopig eenig voorbe
houd maakten. Zij wilden nog een
paar inlichtingen. Die verschafte
her. de minister van Overzeesche
gebiedsdeelen. Spoed is gewenscht,
zoo verklaarde hij, de Britsche re-
geering zal het mogelijk ge
maakt worden haar troepen zoo
spoedig mogelijk uit Indië terug te
trekken.
Wü beseffen, dat wij een hoogen
wissel trekken op het vertrouwen
der Kamer, zoo zei hij. Wü weten
ook, dat de inhoud der instructie
van het hoogste belang is om het
ontwerp te beoordeelen, maar de
regeering is tot beperking verplicht.
De regeering stelt zich overigens
op het geldend recht, zij wenscht
niet anders dan te blijven op con-
stitutioueele basis.
De rede der Koningin van 7 Dec.
1942 en de verklaringen van Febr.
en Mei 1946 bracht de minister nog
eens in herinnering als uitgangs
punten. De oorlog moet nog steeds
worden geliquideerd, het staatsver
band moet worden behouden, zij
het dat het Koninkrijk mag worden
hervormd, voor zoover dat vereischt
Is.
De regeering ziet, na de desbe
treffende verklaring in de Troon
rede een geheel ander Koninkrijk
voor zich dan we het tot nu toe
kenden. Het aantal deelen van het
Koninkrük is niet in eenige regeling
vastgelegd.
De regeering is bereid met Sjah-
rir te spreken en wil ook met ver
tegenwoordigers van de „Republiek
Indonesia" onderhandelen. Zij er
kent. dat in de republiek leeft een
sterk Indonesia en nationalisme
dat zij wenscht te erkennen, Geweld
is geen middel van de politiek der
regeering. maar de veiligheid moet
verzekerd worden, zoodat troepen
gezonden blijven worden. Het is bij
De Russische „Waarheid'
(Prawda) schreef: „Ne
derlandsche fascisten
verbergen zich in Ka
tholieke kloosters"*
de wet geoorloofd een commissie-
generaal in te stellen met een op
dracht van het opperbestuur om
daden van opperbestuur uit te voe
ren. De scheiding var,, opperbestuur
en algemeen bestuur is voldoende
gewaarborgd, zoomede beider sa
menwerking. Het is niet anders mo„
gelijk dan dat de It. G. G. de pré
seance heeft, zij 't dat er geen kwes
tie is van stemmen.
Wanneer gewacht moet worden
op de rijksconferentie zouden ver
schillende besprekingen niet kun
nen plaats vinden, zoodat eigenlijk
vooruit geloopen wordt op de nieu
we rijksconferentie.
Stopzetting der vijandelijkheden
is een kwestie van het geallieerd
opperbevel, de besprekingen dienaan
gaande zijn nog niet stopgezet.
Na een korte dupliek werden de
beraadslagingen dan gesloten en
het ontwen» aangenomen met 51-28
stemmen.
heeft U kennis genomen van
het bericht, dat hij, die op dit
oogenbltk een huis wil bouwen
daarvoor eerst bij 33 instanties
de noodige vergunningen moet
halen?
Aldus de eerste van een serie-
tje vragen van het Tweede Ka
merlid Andriessen aan den mi
nister van Openbare Werken en
Wederopbouw. Moeten we de
strekking van die andere vra
gen. nog toelichten?
EIND NOVEMBER
UIT JA VA
Moordaanslag op Soekarno
TAE BRITSCHE regeering zal
binneukort de Nederlandsche
regeering doen weten, dat zij na
30 Nov. haar troepen op Java
en te Batavia niet meer zal kun
nen handhaven, aldus verneemt
A.F.P. uit welingelichte bron.
De limietdatum 30 Nov. was tij
dens de besprekingen tusschen den
Nederlandschen premier en Attlee
te Londen vastgesteld. De Neder
landsche regeering heeft, zooals be
kend, Londen onlangs gepolsd oni-
tren mogelijke verlenging.
TAe rijstpositie te Samarinda (Bor-
neo) wordt critiek. Een hon
gersnood dreigt.
De consultatieve besprekingen op
het eiland Banka zullen te Pangkal
Pinang gehouden worden. Mogelijk
zullen zü niet de eerste week van
September doch later beginnen,
daar de Ned.-lndisclie regeering
mogelgke deelname door de com
missie-generaal overweegt.
Vijfhonderd Nederlandsche repa-
trieerenden zijn in Brisbane aan
gekomen, vanwaar ze per „Voleti-
dam" vandaag naar Nederland ver
trekken.
Volgens het Fransclie bureau A.
F. P. zou twee weken geleden een
moordaanslag op Soekarno ge
pleegd zun door een groep van 6
onbekende Indonesiërs.
In het tijdvak van. 3 Mei tot 1
Augustus zijn 11.000 verplaatste In
donesiërs naar hun land terugge
voerd.
Een van de belangrijkste takken
van nijverheid te Batavia, de batik-
industrie. zal dezer dagen, haar ac
tiviteit hervatten.
Heden zon onder 20.02 u. Maan
onder 10.36 uur. Zondag zon op
5.28 u., maan op 22.27 u. Zon
dag zon onder 20.00 u„ maan
onder 11.57 u. Maandag zon op
5.29 u„ maan op 22.50 u. Weers
verwachting geldig tot heden
avond Aan va nkelijk Oostelijke
wind, die aan de kust tijdelijk
krachtig zal zijn. Later matige
wind tusschen Oost en Zuid.
Meest zwaar bewolkt met tijde-
Ujk nog eenige regen, voorna
melijk in het Zuiden van het
land.