KATHOLIEKEN
2
Helden uit de Mei-dagen
herdacht
RUIM 5 000.000
STEMGERECHTIGDEN
EERSTE KAMER discussde over
stommen Lijst
Ook de Partij van de Vrijheid kan
voor hen geen toevluchtsoord zijn
wijzigingen der grondwet
WAHNEER
VREDESCONFERENTIE
NEDERLANDSCHE TROEPEN
bezetten omgeving van BANDOENG
H°
TWEEDE JAARGANG. No. 465
UITGAVE STICHTING „DE STEM"
Directeur J. A li- M. VAN SCHIJNDEL
Hoofdredacteur J. J H A BRUNA Algem.
Zeeuwsch-redacteur: W GROFFEN, Vlissingen;
Zeeuwsch Vlaanderen Bureau Hulst. Dubbele
poort 8, tel 102; Red J v d BROEK. Bijbureau
Oostburg. Nleuwstr 23 Z -Eilanden; Bureau
Goes. Westsingel 75. tel 2236 Red NJ KARHOF
Voor God Koningin en Vaderland,
WOENSDAG 15 MEI 1946
Commissie van Toezicht C J VAN HOOTE-
GEM A E LANGENHORST Mr Dr A J.
J. M. MES Mr H B L. DE RECHTEft
Verschijnt eiken werkdag Abonnementsprijs
(bU vooruitbetaling) 3 38 per kwartaal
per post 410 per week fbu met-post
bestelling) 0.26; Losse nummers 6 cent.
IJK PARTIJ VAN DE VRIJHEID
maakt ook in het Zuiden druk
propaganda. Ze heeft zich ongetwij
feld een aantrekkelijken naam aan
gemeten, welke de zuchtenden on
der bureaucratie, de met formulie
ren overstelpten zoet in de ooren
klinkt. Ze tracht zich in haar ge
schriften ook zoo veel mogelijk te
distancleeren var. de oude liberale
leer en vertelt het een en ander
over verantwoordelijkheid en socia
le gerechtigheid.
TJet gebrek en de zwakheid hun-
ner opvattingen komen echter
heel duidelijk tot uiting in de vol
gende zinnen, welke we in een pro
pagandablad van de Partij voor de
Vrijheid vonder.„Zy willen de
maatschappelijke orde verbeteren,
maar niet de structuur aantasten.
Zij gelooven, dat de zelfwerkzaam
heid der burgers het meest essen-
tieele element is van de mensche-
HJke samenleving. Zij zien in den
staat slechts het organisme, dat op
economisch terrein moet waken,
maar niet moet handelen. Zij zien
in elke vergrooting van de macht
van den staat, een gevaar van nieu
we dictatuur, dwang en geesteliike
onvrijheid".
Hierin ligt uitgeteekencidat men
er niet aan denkt de kapitalistische
samenleving te vervangen door een
ChristeliJk-soclale orde. Verbeteren,
oplappen, bijpleisteren van het oude
gebouw, iets anders wil men riet.
Deze neo-liberalen zullen zeker niet
het strenge en harde vonnis over
het. kapitalistisch stelsel in Quadra
gesimo Anna kunnen ordersclirijven
Neer, de structuur mag niet aan
getast worden, de grondslagen moe.
ten onveranderd blijven.
Zij zullen het verder ook als een
gevaarlijke stelling afwijzen, waar
de Encycliek betoogt.: Het behoort
tot de taak der regeeringen de ver
plichtingen, voortvloeiend uit het
sociaal et individueel karakter van
den eigendom, in bizonderheden te
omschrijven. wanneer tenminste
de noodzakelijkheid zich voordoet en
de natuurwet niet reeds hierin voor
zien heeft. Strijdt het ook niet vol
komen met hetgeen hierboven na
mens de Party van de Vryheid over
de taak van den Staat wordt ge
zegd, als Q. A. voortgaat: „Daarom
kan het Staatsgezag, steeds natuur
lijk voorgelicht door de natuurwet
en de goddeiyke wetten, meer
nauwkeurig bepalen wat met het oog
op de noodzakelyke eischen van 't
algemeen belang den bezitters al
of niet geoorloofd is in het gebruik
van hun bezit"
lyTen ziet. hier gaapt een princi-
pieel verschil. Men komt er
dan toe, geiyk de heer Frohwein,
voormalig lid van de K.V.P. in een
propagandabrochure voor de Party
van de Vrijheid doet, om voor
„zuiver socialisme" uit te kryten de
volgende punten uit ons urgentie-
program
Medezeggenschap der arbeiders
ook in vraagstukken van econo-
mischen aard; socialiseering van
den eigendom, indien het alge
meen belang dit vordert: over
heidstoezicht op het bankwezen;
bedryfsorganisatie order leiding
en toezicht van de overheid.
nog het participatiestelsel zooals dit
is uitgewerkt door de heeren Rom-
me en van den Brink. We willen
hopen, dat het beneden de stan
ding van de Party van de Vrijheid
is. om aldus te „citeeren". Er staat
in ons urgentieprogram wel iets
over „uitbreiding var, het privaat
bezit over de massa van het volk,
met name ook door deelneming in
den eigendom der productiemidde
len", maar dit behoeft heelemaal
niet te beteekenen, dat we ons nu
stellen achter de particuliere visie
van de genoemde heeren op dit
vraagstuk. Bovendien: wie de zui-
ver-Christeiüke gedachte van de
opheffing der breede massa uit den
proletariërsstaat door eer. zoo groot
mogelyke spreiding van bezit „zui
ver socialisme" noemt, verkondigt
een onwaarheid als een koe. Meer i
hoeven we daarvan niet te zeggen.
yoo laten de propagandisten voor
de Partij van de Vryheid ons
zelf den liberalen bokspoot onder
den Vrijheidsmantel zien.
Voor deze Party geldt trouwens
als voor iedere andere buiten de
K.V.P., dat we door haar candida-
ten niet verzekerd zyn van een po
litiek, gebouwd op de zedelijke nor
men van het Christendom,
Het woord vau de Bisschoppen
geldt voor haar zeker niet minder
dan voor de Partij van den Arbeid.
We hooren het propagandablad
bijvoorbeeld jammeren over achter
stelling van het openbaar onder-
wys. terwijl er nota bene nog be
langrijke takker, van bizonder on
derwijs (Hooger, Voorbereidend La
ger) zijn. waarvoor de gelykstelling
in het geheel niet geldt. We spre
ken nu nog niet eens over speciale
punten als processie-vrijheidver
bod van propaganda voor liet Nieuw
Malthusianisme, Zondagsheiliging,
gezinspolitiek, waarvoor men in de
zen hoek geen belangstelling heeft.
Kortom: ook de Party van de
Vryheid ts niets voor de katholie
ken. Zü stemmen lijst twee en geen
andere.
Wü zeggen op onze beurt: en nu
met reden het is zuiver liberalis
me, als men daartegen bezwaren
koestert.
De heer Frohwein „citeert"
Regeeringsvoorstellen gingen er echter den r
TN de Eerste Kamer van de Sta-
ten-Generaal is er gister den
heeien dag gediscussieerd over de
volgende drie ontwerpen:
Voorstel tot veranderng in de
Grondwet, strekkende tot whzi-
ging van de bepalingen betreffen
de veranderingen.
Voorzieningen met het oog op de
mogeiykheid van een ontbinding
van de voorlooplge Staten-Ge-
neraal en de alsdan te houden
verkiezingen.
Voorstel tot verandering van ar
tikel 192 van de Grondwet.
Het eerste voorstel werd tenslotte
aangenomen niet 24 tegen 2 stem
men, het tweede ging er door met
34 tegen 9 stemmen en het derde
met 34 tegen 8 stemmen.
JVe heer Anema (A.R.) formu-
leerde zyn bezwaren tegen, het
ontwerp inzake grondwetsherzie
ning als volgt: overhaasting, on
vastheid en ongestadigheid van be
leid. Hy betoogde, dat van den ge-
heelen opzet der regeering alleen is
overgebleven de Byzondere Kamer.
Spr. noemde het voorgestelde stel
sel 'n verkapt referendum. Hy kon
derhalve het ontwerp niet aanvaar
den.
De heer Blomjous (R. K.)
verklaarde, dat er in zyn fractie
verschil van meening was, zoodat
hy uitsluitend zyn eigen meening
te kennen zou geven.
Hy verklaarde niet genegen te
zyn-steun te verleenen aan lnci-
DYRNES, de Amerikaansche ml
nister van Buit. Zaken, stelde
tUdens de conferentie van ministers
van Bult. Zaken te Parys voor de
conferentie te verdagen tot 15 Juni
en een vredesconferentie tegen 1 of
15 Juli byeen te roepen. De confe
rentie zai heden over dit voorstel
beslissen. Ten aanzien van de pun
ten van het Italiaarsche vredesver
drag is men weer niet tot een be-
ooksltssing gekomen.
Ken snapshot uit het gr oote proces tegen Itoemeensche oor-
1 logsmisdadigers in Boekarest. Stevig bewaakt "zitten luaar-
schalk Antmiescu en zij n neef Mihal Antonescu, die vice-pre-
mier en minister van B uitentandsche Zaken was tUdens de
Ilultsche overheerschingin de beklaagdenbank. Beiden zUn
- ter dood veroordeeld.
deuteele wyzigingen van hoofdstuk
XIII tot vergemakkeiyktng van de
procedure. Is de regeering bevreesd,
dat deze procedure in den weg staat
aan de wenschen welke zy koestert
ten aanzien van Ir.dië en de bin
nenlandsche verhoudingen?
De regeering, radicaal links ge
oriënteerd, wenscht z.i. de Eerste
Kamer ter zyde te stellen. Uitvoerig
bepleitte spr. de noodzakelijkheid
van een Kamer van Revisie.
(Vervolg op pag. t)
Bij de verschillende plech
tigheden werden onderschei
dingen uitgereikt aan de
nabestaanden der gevallenen
OP verschillende plaatsen in ons land, o.a. op den Grebbeberg, in
Mill, op het vliegveld Ypenburg en in de garnizoensplaatsen zi)n
de gevallenen uit de Meidagen van 1940 herdacht. Namens H. M. de
Koningin zijn daarbij onderscheidingen uitgereikt (de militaire Wil
lemsorde 4e klas) aan de nabestaanden der gesneuvelden.
Deze eerste herdenking van de gevallenen uit de Me:dagen is gewor
den een ware manifestatie van dankbaarheid en eerbied Jegens de
mannen, die in dezen korten tijd van heldhaftigen weerstand hun ie-
ven voor het vaderland hebben gegeven.
jye plechtigheid op den Grebbe-
berg werd om. bygewoond door
Prinses Juliana, Prins Bernhard,
prof. Schermerhorn. de luit.-gene-
raals Dyxhoorn en Kruis en alle
buitenlandsche militaire attaché's.
Prof. Schermerhorn hield by het
ter plaatse opgerichte eenvoudige
houten kruis een - arm getinte toe
spraak, waarin hij de gesneuvelden
eerde.
Hij deelde mede, dat H. M- de
Koningin aan den oud-opper-
bevcihebbcr generaal Winkelman
de hoogste Nederlandsche on
derscheiding had toegekend, te
weten het Grootkruis in de Orde
van den Nederiandschen leeuw.
Door deze onderscheiding eert liet
Nederlandsche volk niet alleen den
opperbevelhebber en voor zoover 't
persooniyk is. in het bijzonder ook
voor zijn moedig gedrag na de ca
pitulatie, maar tevens ook het ge-
heele Nederlandsche leger, dat den
ongeiyken strijd had te voeren.
In zyn rede wees prof. Schermer
horn er voorts op. dat in 1940 onze
ki-ygsmacht niet voldeed aan den
eisch van doeltreffendheid. Boven
dien waren wy niet geestehjk voor
bereid op de dingen die kwamen.
„Indien de Westersche mogend
heden in 1933 beter de consequen
ties hadden aangedurfd van het
geen de scherpzinr.lgsten onder hen
Verschillende botsingen met extremisten
Opruiende taal van Soekarno en Sjarifoedin
DRITSCHE legerautoriteiten
gaan systematisch voort met
het overdragen van de bezetting
van Bandoeng en omgeving aan
de Nederlandsche troepen Het
pompstation te Bengkok en de
omgeving van Lembang staan
thans onder Nederlandsch gezag,
rpijdens de zuiveringsacties bU
Tjitaroem. ten Z.W. van Ban
doeng, hebben extremisten de Ne
derlanders met geweren en mi
trailleurs aangevallen. Door artille
rie is dit vuur tot zwygen ge
bracht. Aan Nederlandsche zyde
vielen acht gewonden en twee doo-
den
In een botsing tusschen Neder
landers en extremisten ten Z, van
Bandoeng is een Nederlandsch sol
daat gewond.
Op een andere plaats in de omge
ving van Bandoeng zyn een Neder
landsch soldaat gedood en drie ge
wond.
By de kampang Bodjonggastl, ten
Z. van Bandoeng, zijn extremisten,
die een aanval deden met mitrail
leurs, verspreid met behulp van
mortiervuur.
De Nederlanders leden hlerby
geen verliezen.
Uit Tjiandjoer is eveneens toe
nemende agressiviteit gemeld.
troebel de sfeer in Indië
nog steeds is, toont wei het
bericht uit Batavia, dat het den
Indonesiërs verboden wordt naar
Nederlandsche radio-uitzendingen
van de Nica te luisteren.
Indonesische militaire politie ver
spreidt nl. pamfletten, waarin de
overtreders met zware straffen, be
dreigd worden
En inmiddels gaan de Indone
sische radiostations voort met een
heftige anti-Nederlandsche propa
ganda. waarby uitlatingen als „alle
vreemdelingen in de Molukken zul
len tot den laatsten man worden
uitgeroeid" en „het Indonesische
volk zal hoe dan ook de Nederlan
ders uit Indië werpen" opgeld doen.
Soekarno en Sjarifoedin hebben
zich overigens ook weer van hun
„beste" zijde laten hooren in toe
spraken te Djokjakarta, waarbij zy
meermalen uitlatingen van socia
listische en communistische leiders
aanhaalden!
Soekarno heeft ook een aantal
Japansche krygsgevangenen laten
achterbiyven in liet binnenland om
hen aan te stellen tot leiders of
instructeurs van de TRI.
ly Amir, de republikelnsche vice-
gouverneur van Sumatra, die
zich onlangs te Medan onder Ne
derlandsche bescherming h*id ge
steld, zou het voornemen hebben
zich naar Nederland te begeven.
uit het aan de macht komen van
Hitier als onafwendbaar conclu
deerden, dan zou Europa en de we
reld waarschynhjk de wereldoorlog
met alle ellende zyn gespaard ge
bleven". zei de i linister-presldent
o.a. verder.
Tn het Noordbrabantsche Mill wa-
ren duizenden op de Vilheide,
eens het tooneel van moedigen
stryd. samengestroomd en woonden
daar onder een loodgryzen hemel,
waaruit gestaag de regen viel, de
herdenkingsplechtigheden bij, die
waren georganiseerd onder leiding
van majoor J. Antoni. bevelhebber
van het district Noordbrabant-Oost
Nadat aar, den voet van het hou
ten kruis vele kransen waren neer
gelegd namens de officieele instan
ties, kreeg de bevolking de gelegen
heid daarby hun eenvoudige rui
kers te voegen.
Jhr. J. Smits van Oyen. wnd.
Commissaris der Koningin In Bra
bant, eerde in gevoelvolle woorden
namens de regeering de nagedach
tenis der moedige mannen, die in
den ongeiyken stryd tegen den
verraderiyk binnengeslopen vijand
hun leven gaven en wier bloed den
Brabantschen bodem heeft door
drenkt.
Kolonel A. van der Kroon, die
daarna sprak, gaf o.m. een over
zicht van den strijd bU Mill. Hij
beschreef hoe een Duitsche pantser-
trein tot bij Mill wist door te drin
gen en onze troepen in den rug
aanviel. Er werd flink weerstand
geboden en zulks aanvankelijk met
succes, doch tenslotte moesten onze
soldaten in den nacht van den
lOen Mei voor den overmachtigen
vyand wyken en zich terugtrekken
achter de Zuid Willemsvaart? Toen
ook deze hindernis door de Duit
sche pantsertroepen genomen werd,
moest, het derde legercorps stellin
gen betrekken benoorden de groo-
te rivieren. Daar werd de tegen
stand dapper voortgezet.
I^AAR AANLEIDING van Be-
vin's verklaring van kort ge
leden habten zich 3500 ln Italië
dienstdoende soldaten vrywillig
opgeg-ven voor terugkeer naar
Polen. 2301 van hen weigerden
echter op het laatste moment Italië
te verlaten.
■ooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooo
VOOR 17 MEI s
JXET AANTAL STEMGERECHTIGDEN voor de verkiezing van
leden der Tweede Kamer, welke verkiezing op 17 Mei aan
staande zal worden gehouden, bedraagt voor 't geheele land 5.229.927.
BU de verfkiezingen voor de Tweede Kamer in 1937 was het aantal
kiezers 4.462.859, waarvan toen 4.212.903. zijnde 94.40 pet. aan de
stemming hebben deelgenomen.
BU de verkiezingen voor de Provinciale Staten, gehouden in April
1939. bedroeg het aantal stemgerechtigden voor het geheele land
4.623.414.
De gemeente, met het grootste aantal stemgerechtigden, is Am
sterdam, met 493.711 personen, de gemeente met het kleinste aantal
stemgerechtigden Is Ritthem, in de provincie Zeeland, met 75.
Het aantal kiezers in de onderscheidene kieskringen is by de as.
Tweede Kamerverkiezingen als volgt
Kieskring
Kieskring
Kieskring
Kieskring
Kieskring
Kieskring
Kieskring
Kieskring VIII
Kieskring IX
Kieskring X
Kieskrtrg XI
Kieskring XII
Kieskring XIII
Kieskring XIV
Kieskring XV
Kieskring XVI
Kieskring XVII
I
II
III
IV
V
VI
VII
's Hertogenbosch
Tilburg
Arnhem
Nijmegen
Rotterdam
's Gravenhage
Lelden
Dordrecht
Amsterdam
Den Helder
Haarlem
Middelburg
Utrecht
Leeuwarden
Zwolle
Groningen
Kieskring XVIII Maastricht
De tusschen haakjes geplaatste cijfers zijn de
311.369
264.145
306.718
251.649
368.723
295.168
265.991
337.277
493.711
232.539
307.022
149 845
304 566
259.681
350020
260.732
142.817
327972
(244.851)
(216.807)
(249.182)
(214.641)
(330.703)
(278.304)
(230.802)
(290 315)
(449 009)
(204.155)
(253.618)
(139 779)
(244.421)
(227.127)
(290.498)
(223.550)
(103.786)
(250.586)
aantallen
rechtigden in de overeenkomstige kieskringen in 1937.
In 1939. bU de Provinciale Statenverkiezingen was het
stemgerechtigden te Amsterdam 465.350, te Rotterdam 346.708
's Gravenhage 291.477.
klesge-
aantal
en te