WAT BETEEKENT DE „REPOEBLIK"
De bevrijding herdacht
Mgr. Frencken
ten grave gedragen
Commissie-Van Poll rapporteert
belangwekkende gegevens
221 "ende, v*n dergelUke gruwelen,
elders gepleegd, zou de wereldpers
hïTr verontwaardiging doen trillen
E
PROF. GERBRANDY
ONDERSCHEIDEN
Hrafip van «erin«e
uraiie 8traffen
BIJ GELEGENHEID van de vie
ring van de Bevrijdingsfeesten
heeft H.M. de Koningin gratie
verleend van:
H.M. de Koningin eerde de dooden te
Vught - Toespraak Van min. Schermerhorn
De functie van Vorrink
Richtlijn landbouwloonen
TWEEDE JAARGANG No. 457
UTTGAVB STICHTING „DB STEM"
Directeur: J. A. H. M. VAN SCHIJNDEL
Hoofdredacteur J. J. H. A. BRUNA Algem.
zeeuwsch-redacteur: W. GROFFEN. Vlissingenj
Zeeuwsch Vlaanderen Bureau Hulst, Dubbele
boort 8. tel. 102; Red J. v. d. BROEK, Bijbureau
oostburg, Nleuwstr 23 Z.-Ellanden: Bureau
Goes. Westsingel 75. tel. 2238. Red. N.J KARIIOF
MAANDAG 6 MEI 1946-
Voor God Koningin en Vaderland,
Commissie van Toezicht C. J. VAN HOOTB-
GEM A E. LANGENHORST 5 Mr Dr A J.
J. M MES J Mr H B L. DE RECHTER
Verschijnt eiken werkdag. Abonnementsprijs
(bij vooruitbetaling) 3.30 per kwartaal
per post 4.10 per week (bij Met-post
bestelling) 0.26; Losse nummers 6 cent.
ITE REGEERINGS VERKLARING
over Indië brengt voor een
groot deel de bevestiging van de
geruchten, welke reeds omtrent
den stand der onderhandelingen de
ronde deden. Alleen blijkt het niet
juist te zijn, dat de Regeering er
reeds voor gewonnen was, ook Su
matra onder „de Republiek" te
doen vallen.
De Regeering heeft ook oog
voor de bezwaren, welke kleven aan
den oorsprong en de huidige sa
menstelling der republikein.,che be
stuursorganen. Maar ze koestert
tevens de overtuiging, dat deze Re
publiek zichzelf kan zuiveren van
alle kwade elementen en onder lei
ding van Sjahrir en andere colla
boratie-vrije leiders tot een waar
lijk en echt bewind kan uitgroeien.
Terwijl het aan den anderen kant
voor haar vaststaat, dat er nooit
meer sprake van kan zijn deze
„Republiek" ongedaan te maken.
Ja, de groep-Sjahrir zou zelfs re
presentatief moeten worden geacht
voor het nationale streven ook van
die Indonesiërs op Java, die zich
om allerlei redenen niet met de
Republiek hebben willen inlaten.
Hier nu rijzen de vraagteeMbns.
Dit is de Achilles-hiel van het Rê-
geeringsbeleid.
XXet was zóó al duidelijk, maar
het wordt nog duidelijker, als
men kennis neemt van hetgeen de
Commissie van Poll in haar voor-
loopig rapport neerschreef. Het is
een rapport, dat inderdaad feiten
aan het licht brengt en groepeert,
welke voor een beoordeeling van
het heele Indonesische vraagstuk
van groote waarde moeten worden
geacht.
Allereerst zijn °r de fouten uit
het verleden. Door de getater
neerde hooge en andere ambten a.
ren was in de kampen een alom
vattend plan uitgewerkt tot on-
middellijke overneming van het
bestuur bij een Japansche capi
tulatie, waardoor een ordelijk her
stel van het Nederlandsch gezag
mogelijk zou zijn geworden.
Deze plannen zijn echter
gevolg van het optreden van het
intergeallieerd opperbevel en de
naar Indië terugkeerende Brisbane-
regeering nooit uitgevoerd.
De geïnterneerden werden ge
last ta hun kampen te blijven,
onderscheidelijk daarheen terug te
keeren. Van de zijde der Brisbane-
autoriteiten voert men hiertegen
'aan. dat het plan de werkelijkheid
miskende, dat pogingen van dezen
aard op een bloedbad zouden zijn
uitgeloopen. Er is natuurlijk met
vast te stellen, wie gelijk heeft. In
ieder geval is er groote verbittering
gewekt, omdat men aan deze amb
tenaren onmiddellijk ontslag heeft
verleend.
Wat des te meer steekt, omdat
deze ex-geïnterneerden den zwaar-
sten tast hebben gedragen, terwijl
men in Ind'ë algemeen klaagt over
het libhrtinisme en liet luxe-ver
toon van degenen, die naar Austra
lië waren uitgeweken. (Dr. van
Mook zondert men hiervan na
drukkelijk uit).
Jen groot bezwaar van het heden
vormt, dat de Nederiandsche
bevolkingsgroei} in Indië geen en
kele gelegenheid heeft tot openbare
en vrije critiek. De enkele Neder
iandsche persorganen staan onder
contróle van de Regeering. Het is
hun niet veroorloofd kennelijke be-
rlchtenvervalsching en' leugens ln
cie Indonesische bladen recht te zet
ten wegens „de subtiliteit der ver-
houdingen" I
Daartegenover staat, dat er een
vrU uitgebreide pers is van de „Re-
potblik Indonesia", gedrukt op per-
*n en materiaal van door aan-
hangers dier Retuibl'ek bezette Ne
deriandsche drukkersen, welke niet
r hunne rechtmatige eigenaren
worden opgeeischt, omdat
<ut de aanhangers der Republiek
«.provoceeren*.
J^rees el ij ke gruwelen van de
ram pokbeden besprekend, schrijft
e, commissie niet zonder ver
ontwaardiging.
echter moesten deze eru welen
•at zU ln staat waren de opinie over
de„RepoebMk Indonesia»* ongunstig
f«iifiïV» een Voor«PBezette
ideologie elschte nu eenmail, ln
naant van democratie, vrllheld a.i,
beschikkingsrecht, enz., d,t
genste van deze republiek zou
"orden geschreven.
Wat de commissie vertelt over de
de toestanden op Java, klopt
zeker ook niet met hetgeen daar
over van Indonesische züde wordt
beweerd en hetgeen onze Regeering
bli'kbaar ook tot op groote hoogte
gelooft.
Het Westelijk deel van Bantam
heeft zich van dr Republiek losge
maakt.
In andere deelen van Java heeft
de Regeering der Republiek slechts
een zeer geringen invloed.
In hoeverre de regeering der re
publiek er in Centraal cn Oost-
va in geslaagd is regelmatiger
toestanden in het leien te roepen,
om trekt zich aan elke beoort.eeltag,
omdat daar geen Nederlanders of
andere ju iropeane- worden toege
laten.
De arrestatie van- Tan Malakka,
steeds weer als bewijs aangevoerd
voor de toenemende inacht der
Sjahrir-groep, schijnt in het geheel
niet te hebben plaats gehad.
Vast staat, ook dat 'n aantal Ja
pansche officieren geregeld ais ad
viseur van de Republiek optreden
en dat Soekarno heeft verklaard,
dat zij in deze positie zullen wor
den gehandhaafd.
In de bevrijde gebieden begint
zich in vrijheid een partijwezen te
ontwikkelen, dat elders niet tot
ontplooiing kan komen, waar de
organen der „Repoeblik Indone
sië" het opkomen van groepen, die
een andere staatkundige oplossing
wenschen dan de 100 pet. onafhan
kelijke Republiek, door terreur-
r- 'c elen tegengaan.
De commissie heeft de beschik
king gekregen over gegevens, waar
ui' komt vast te staan, dat er ver
bindingen bestaan tusschcn de
„Repoeblik Indonesia" en com
munistische organisaties in het
bnitenland.
commissie stelt tenslotte vast,
dat ten aanzien van den voed
seltoestand en de gezondheidszorg
de ergste moeilijkheden dreigen,
om de hoop uit te spreken, dat het
spoedig weer tot een innige sa
menwerking tusschen Nederlanders
en Indonesiërs moge komen, ta de
eerste plaats ten behoeve van de
zwaar beproefde volken vai het
overzeesche gebiedsdeel des Rijks,
waarvan de zelfs thans nog grooten
deels chaotische toestand de com
missie bjj haai- bezoek met zorg
heeft vervuld, mede met het oog op
den wereldvrede, die met een chaos
op dit deel van den aardbodem niet
kan zijn gediend.
Het is toch maar goed, dat hel
Parlement besloot tot het uitzen
den van een commissie van on
derzoek. Haar rannort komt net on
tijd, om het Indische debat van
heden te voeden met gegevens,
welke van Regeeringszijde nimmer
verden verstrekt cn waaromtrent
óók de wereldpers zwijgt.
Over wereldpers gesproken, een
veel-gelezen en veel-geciteerd La
bour-weekblad als „The New Sta
tesman and Nation" heeft nu zelfs
de onbeschaamdheid onze Regee-
TN EEN bijzon-
deren minis
terraad heeft
prof. Schermer,
hom het Groot
kruis van de
Orde van den'
Nederlandschen
Leeuw aan prof.
Gerbrandy over
handigd. Het
Grootkruis is de
hoogste Neder
iandsche civiele
onderscheiding.
Rapport»
Gerbrandy
verschenen
-yERSCHENEN is het Rapport van
Prof. Gerbrandy over het wer
ken van de Nederiandsche Regee
ringen in Londen tijdens de oor
logsjaren. Prof. Gerbrandy richt
daarin scherpe aanvallen op Jhr.
de Geer, bespreekt uitvoerig de
verschillende Kabinets- en mtais-
terswisselingen alsmede tal van an
dere aspecten van zijn beleid en dat
der door hem geleide Kabinetten.
We komen er morgen uitvoeriger op
terug.
Indrukwekkende plechtigheid, die door
Mgr. Hopmans, Mgr. Baeten en mi=
nister Beet werd bijgewoond
ring van „dubbel spel" te beschul
digen, omdat ze datgene wat ta
Batavia was ontworpen onder pa
tronaat van Lord Inverchapel ..iet
blindelings en met huid en haar
heeft geslikt, omdat ze telkens te
ruggrijpt naar de verklaring van
10 Februari. Dat wordt ..bedrog"
genoemd, terwijl het blad de Brit-
sche regeering opjaagt tot pressie
op or.ze regeering. om het zonder
verdere onderhandelingen te doen
aanvaarden. Ook windt het blad
zich op over het feit, dat de Indo
nesische gasten hier te lande niet
eens voor de radio of voor groote
publieke bijeenkomsten hebben mo
gen spreker:. We verwachten, dat
een dergelijke beleedigende be
schouwing heden ta het Parlement
met gepaste fierheid zal worden
bejegend. We mogen zoo iets niet
zonder meer over onzen kant laten
gaan.
a. De tijdens de bezetting uitge
sproken*, nog niet ondergane
onvoorwaardelijke vrijheids
straffen van drie maanden of
minder en nog niet betaalde on-
voorw. geldboeten van 500 gul
den of minder, opgelegd voor
feiten tijdens de bezetting ge
pleegd, alsmede de nog niet on
dergane of niet betaalde ge
deelten van zoodanige straffen.
b. Het nog niet ondergane gedeel
te var tijdens de bezetting on
derbroken vrijheidsstraffen,
waarvan op het tijdstip van de
onderbreking het overblijven
de gedeelte niet meer dan drie
maanden bedroeg.
„Hij was een levend voorbeeld
van de Liefde, die alles geeft,;
het grootste ongeluk voor de
wereld vond hij dat zij de
Liefde niet bezat".
700 staat op het bidprentje van
den allerwege zoo betreurden
Mgr. F. B. J. Frencken. Dezen
tekst gedachtig kon het dan ook
geen verwondering baren, dat men
Vrijdag van hoog ot laag, van hein
de en ver naar Breda gekomen was
om de plechtige uitvaart van den
overleden Directeur van den Eucha-
ristischen Kruistocht en .van de
'atli. Actie in het Bisdom Breda bij
te wonen.
Breda had de vlaggen halfstok ge
hangen en zeer velen hadden zich ge
schaard langs de straten van het E.K.
Huis aan de Boschstraat tot aan de
Kathedraal om den grooten overlede
ne een laatsten groet te brengen.
Langs den geheelen weg hadden
zich vrouwelijke leden van standsor
ganisaties en van de K. opgesteld
om zoodoende een eerehaag te vormen
Nog zelden zal Breda zoo'n indruk-
wekkenden begrafenisstoet gezien heb
ben. Honderden en honderden leden
van allerhande katholieke organi
saties uit verschillende Bisdommen
liepen met hun omfloerste vlaggen
voor den lijkwagen. Voorop het met
zwart crepe bedekte K.A. vaandel
van het Bisdom Breda.
Daarachter volgden vertegenwoor
digers van gezinszorg, hulp in de
huishouding, verpleegsters, K.A. afd.
vrouwen en vrouwelijke jeugd, w. o.
mevr. Mol-Slnnighe en mej. R. de
Kort, verkensters, arbeiders, boeren,
middenstanders, werkgevers, onder
wijzers, St. Adelbert K.A. afd. man
nen en mannelijke jeugd, w.o. mr.
van Wymen en mr. van Boven, Jos.
Rouleau en R. Krynen, verkenners en
verschillende anderen.
Vlak voor den lijkwagen liepen
de catechisten cn een stoet bruidjes,
terwijl ook achter den lijkwagen zich
catechisten hadden geschaard. Naast
den wagen hadden geüniformeerde
meisjes van de K.A. plaats genomen.
En zoo ging die heele lange stoet
door de straten, rustig en stil.
Het was een stilte van indrukwek
kend karakter.
En in de kathedraal was de belang
stelling zoo overstelpend dat de
toch zoo ruime kerk ternauwernood
alle biddenden kon bevatten. Zacht
ruischte het door den heer Jac.
Maessen bespeelde orgel toen de lijk
stoet de kathedraal be'-t.d
Zonnestralen speelden door de glas-
in-lood-ruiten. Dat zonnegeflonker
verhoogde op een aparte wijze den
luister der plechtigheid, die o.a. bij
gewoond werd door Mgr. P. Hop
mans, Mgr. Jos. Baeten, het Hoog
waardig Kapittel, dr. chr. Mol, lid
van de Twede Kamer, minister Bed,
het college van Burgemeester en wet
houders van Breda en burgemeesters
van verschillende andere gemeenten,
o.a van Oosterhout en Terheijden.
Celebrant van de plechtigheid was
de Vicaris-Generaal van het Breda-
sche diocees, dr. W. Koenraadt. Hij
werd geassisteerd door Directeur Jos.
van Campen als diaken, Rector E.
Cammaert als subdiaken, terwijl de
naaste medewerkers in de Kath. Ac
tie van den overledene, Acolythen
AVERAL ln den lande is de be-
vrUdingsherdenking op blijmoe
dige wUze gevierd. Niet in het
minst in onze eigen streek.
Een van de grootste gebeurtenissen
in Amsterdam was „Het spel der be
vrijding". een groots gemonteerd
geheel, dat A den Doolaard naar
Ideeën van Carels Briels schreef. Zeer
veel autoriteiten, w.o. Prinses Juliana
Prins Bernhard en de Prinsesjes Bea
trix en Irene woonden dit spel ln
het Olympische Stadion bij. Amster
dam maakte ook demonstraties mee
van 500 grenadiers uit Bergen op
Zoom. De Amsterdammers hebben hun
oogen uitgekeken.
'IFerschillende toespraken z(jn ge-
houden. Vrijdagmiddag sprak H.
M. de Koningin te Vught, bi) de
plechtige herdenking van de geval-
*-~\en in de oorlogsjaren.
Deze plechtigheid vond plaats op het
executieveid op de Vughterheide na
bij 't voormalige Duitsche concentra
tiekampen werd o.a. bijgewoond door
mgr. w. Mutsaerts, Mgr. Jos. Baeten,
generaal b.d. Baron van Lawick, mi
nister Beel en de Commissarissen der
Koningin in de provincies Brabant en
Limburg.
H. M. de Koningin sprak bij die
gelegenheid treffende woorden van
troost voor de nabestaanden der ge
vallenen, van dankbaarheid voor de
helden die hun leven lieten van droef
Veld om het lot van de 13.600 vader
landers die in 't Vughtschekamp om
het leven kwamen en van aansporing
voor het geheele volk.
H. M. legde een enormen krans aan
den" voet van het op het veld opge
richte eenvoudige kruis.
Zondag hield Prinses Juliana een
sympathieke rede over de radio, waar
bij H.K.H. zich speciaal tot de jon
geren richtte.
T Titvoerig heeft de minister-presi-
dent., prof. ir. W. Schermerhom,
in een boeiende radio-rede bij der.
verjaardag van onze bevrijding stil
gestaan.
Hü vertelde o.m. clat op den dag
der bevrijdings-herdenking de Ne
deriandsche missie in Berlijn in het
kamp Brandenburg een krans ge
legd heeft op de plek, waar 72 Ne
derlanders werden gefusilleerd en
dat op deze plaats door den Russi-
schen kampcommandant een ge-
denkteeken zal worden gesticht.
Nadat minister Schermerhorn alle
oorlogsdooden had herdacht, riep hij
het Nederiandsche volk op eendracn-
tig samen te werken en wees erop
dat het niet aangaat, dat sommigen
eigen rechter met eigen middelen
spelen. Ten aanzien van dit laatste
richtte zich ook de Groote Advies-
Commissie van de illegaliteit in een
„bevrijdingsmanifest" tot het Nederl.
volk.
T\E VROEGERE radiospreker van.
de S H.A.E.F in Nederland, mr.
Star.ley Wright, heeft voor de bei
de Nederiandsche zenders ter ge
legenheid van den bevrijdingsdag
boodschappen voorgelezen van veld
maarschalk Lord Montgomery, van
den Britschen ambassadeur Sir
Nevile Bland, den Amerikaanschen
ambassadeur, mr. Stanley K. Horn-
beck en den Canadeeschen gezant,
mr. Pierre Dupuy,
waren; namelijk de Eerw. Heeren C.
Ligtenberg, H. de Kroon, J. Klep, p.
Asselbergs en Pater Gervasius O.F.M.
Cap. Tijdens de „H. Mis van Requiem
werden ook aan de zij-altaren H. Mis
sen gelezen. En wel door Plebaan W.
v. d. Maden, Deken J. v. d. Maden
(als familieleden van den overledene)
den WelEerw. Heer P. de Beukelaar
.en Pater FI. de Beukelaar (als fami
lieleden van moeder-overste de Beu
kelaar van hèt E.K. Huls te Breda).
Directeui Jenneskens, (dir. der K.A.
te Roermond), Directeur Groothuis,
(dir. der K.A. te Utrecht) en de Wel
Eerw. Heeren J. van Boxsel en A.
Aarts van de E. K.
Zui\er en sonoor klonk de Gre-
gori ansche zang der Catechisten
en van het koor van priesters door
de kathedraalruimte. Vol ingetogen
lieid volgden de talrijke geloovigen
de plechtige handelingen der pries
ters. Kennelijk waren allen diep
onder den indruk.
"VTa de absoute door den Vicaris-
Generaal formeerde zich vóór de
kathedraal de stoet op dezelfde wijze
al hij tevoren samengesteld was.
Zóó deed men den overledene uit-
g lelde tot aan de grens der gemeente
aan den Teteringschendijk, van waai
de lijkstoet zich naar Oosterhout
begaf.
DE BEGRAFENIS TE
OOSTERHOUT.
QNDER LEIDING van den heer D.
Slootmaekers werd hier de stoet
opnieuw geformeerd. O.a. werden
ingelascht deputaties van de R.K.
Liedertafel Aurora en van de Oos-
terhoutsche Nachtegalen. Voorts
merkten wij op de geestelijkheid
van Oosterhout. B. en W., den oud-
burgemeester, baron var.' Oldeneel
tot Oldenzeel.
Op de begraafplaats werd het
stoffelijk overschot in het familie
graf bijgezet. De absoute werd hier
verricht door pastoor Aug. van
Sasse van Ysselt. De gezangen rond
het graf werden uitgevoerd door
de Katechisten onder leiding van
rector Maas.
Clandestiene wapens
in Nederland
TN EEN PERSCONFERENTIE
heeft Koos Vorrink nog eens
uitvoerig zichzelf verdedigd tegen
de beschuldigingen, waarvan hy
het voorwerp werd. Hij uitte als
zijn meening, dat uit de groep uit
den ouden O. D. lieden zich om Ar
nold Meyer hebben geschaard, die
zich hebben gewapend. Hij be
weert voorts, dat duizenden in Ne
derland nog wapers bezitten, niet
alleen Nationaal Fronters, maar
ook allerlei andere menschen en
groepeeringen. Overigens is uit zijn
heel lange betoog nog weer eens
duidelijk geworden, dat hü töch wel
een zeer uitzonderlijke betrekking
bekleedt, welke moeilijk te rijmen
valt met. een normale afdoening
van functies en verantwoordelijk
heden, te meer waar hijzelf zulk
een uitgesproken politieke figuur is.
We vermoeden zoo, dat daarover in
de volksvertegenwoordiging nog wel
eens een nootje zal worden ge
kraakt.
TT ET COLLEGE van rijksbemiri-
delaars heeft met betrekking
tot de arbeidsloonen in het land
bouwbedrijf, ta het bijzonder met 't
oog op de afsluiting van collectieve
arbeidsovereenkomsten, een richtlijn
vastgesteld. De loonen, vermeld in
collectieve of individueele arbeids
overeenkomsten, zullen ingaande 1
Mei 1946, ten hoogste moger. be
dragen in centen per uur voor:
Zeeland voor ongeschoolden 60.
geoefenden 64, gediplomeerden 70
ct. West-Noordbrabant (omvatten
de met name geroemde gemeenten
resp. 60, 64, 70. Rest van Noord -
brabant resp. 58, 62, 68. ct.
Heden Zon onder 20.12 u. en
Maan onder 1.24 u. Dinsdag
Zon op 5.01 u. en Maan op
10.13 u. Weersverwachting:
Aanvankelijk nog krachtige
Noordelijke wind. Later op den
dag gele'delijk iets afnemend.
Wisselende bewolking met hier
en daar nog een paar buien.
Guar weer.