STRUIKELSTEEN OP OEN WEG
Opkomstplicht voor kiezers blijft
RUSLAND en PERZIE
tgaan onderhand
IN SEMARANG
betert het niet
DE TWEEDE KAMER
Gemeenschappelijk urgentieprogram
SOVJETS GAVEN
SPOORLIJNEN VRIJ
Terroristen dekten zich
achter vrouwen en kinderen
Verklaarde zich accoord met de Verlaging
Van de leeftijdsgrens Voor kiezersfessen)
Geen twee verkiezingen
op één dag
Voetbal op Zondag
en Woensdagavond
TWEEDE JAARGANG No. 319
UITGAVE: STICHTING „DE STEM"
Directeur: J A H. M. VAN SCHIjNDELJ
Hoofdredacteur J. J H A BRUNA Algem.
Zeeuwsch-redacteur: W GROFFEN. Middelburg;
Zeeuwsch Vlaanderen Bureau Hulst. Dubbele
poort 8. tel 102; Red J. v. d. BROEK. Bijbureau
Oostburg. Nieuwstr 23 Z.-Eilanden: Bureau
Goes. Westsingel 75, tel. 2236 Red N.J KARHOF
Voor God Koningin en Vaderland,
DONDERDAG 31 JANUARI 1946
Commissie van Toezicht C. J. VAN HOOTE-
GEM A E. LANGENHORST Mr Dr A J.
J. M. MES Mr H. B. L. DE RECHTER
Verschijnt eiken werkdag. - Abonnementsprijs
(bij vooruitbetaling) 3.38 per kwartaal
per post 4.10 per week (bij niet-post-
bestelling) 0.26<-osse nummers 6 cent
yoOR DE Party van den Arbeid
is nu een ontwerp urgentie
program opgesteld, dat zeker ook
onze aandacht verdient, waar im
mers nog altijd de vraag openligt,
of er een gemeenschappelijk urgen
tieprogram tot stand kan komen
met de Katholieke Volkspartij. Nu
rijn er tal van punten in dit nieu
we urgentieprogram, die vrijwel
evenwijdig loopen met hetgeen de
K. V. blijkens haar ontwerp: ur
gentieprogram wil.
Herstel en uitbouw van den rechts
staat, overdracht van bevoegdheden
naar nieuwe organen van het be
roeps- en bedrijfsleven, bescher
ming tegen ambtelijke willekeur,
tegengaan van de bureaucratie,
-achtige bestrijding der corrup
te, snelle afhandeling van de be
rechting van politieke delinquenten
de zuivering, invoering van een
jJ't geheele volk omvattend stelsel
in sociale verzekering, regeling ont
slagrecht, verplichte vacantierege-
iing enz. Het kan allemaal basis
-ijn voor een gemeenschappelijk op
•rekken.
Er zijn echter een paar zeer ac-
tueele onderwerpen, waar we dien
samenklank niet volledig hooren.
Daar is allereerst Indonesië. Het
concept van de Partij van den Ar
beid zegt:
Erkenning van het zelfbeschik
kingsrecht der bevolking van de
overzeesche gebiedsdeelen. Voor de
naaste toekomst ter liquidatie van
de koloniale verhoudingen het snel
tot stand brengen, in vrijwillige sa
menwerking, eener staatkundige
hervorming op den grondslag van
zelfregeering, op den voet van ge
lijkwaardigheid, in gecoördineerd
Rijksverband met andere gebieds
deelen van het Koninkrijk.
In het concept-program van dé
Katholieke Volkspartij lezen we:
Nederland en de Overzeesche ge
biedsdeelen vormen tezamen één on
verbrekelijk Rijksverband. De grond
wettelijke verhoudingen in dit Rijks
verband worden beheerscht door het
voUedig deelgenootschap van
Rijksdeelen en de zelfstandige be
hartiging der eigen inwendige aan
gelegenheden. Zoodra de omstandig
heden zulks toelaten, worde een
Rijksconferentie belegd ter voorbe
reiding der daartoe noodige con-
stitutioneele maatregelen.
Men ziet: de zwaartepunten lig
gen hier anders. De een wil dit ge
legd zien op het Rijksverband, de
ander op het zelfbeschikkingsrecht
der bevolking van Indië, de vrijwil
ligheid der nagestreefde samenwer
king binnen het Rijksverband.
In de eerste formuleering vindt
men geen spoor van erkennen der
Nederlandsche souvereiniteit als uit
de historie gegroeide plicht en taak,
welke niet voltooid kunnen worden
geacht, zoolang het algemeen wel
zijn voor den Archipel niet op an
dere wijze verzekerd is. De Konin
gin gebruikte in haar rede van
December 1942 het woord „vrijwil
lig" ook, doch in dit zinsverband,
„dat geen politieke eenheid en ver
bondenheid op den duur kun
nen blijven bestaan, die niet gedra
gen worden door de vrijwillige aan
vaarding en de trouw van de over-
groote meerderheid der burgerij". In
dat „op den duur" ligt de aandui
ding van het historisch proces, dat
zich moet voltrekken, dat nu zeker
een versnelling heeft ondergaan,
doch niet plotseling mag afknap
pen ten detrimente van den Indo
nesiër zelf. Het Is trouwens duide
lijk genoeg, dat een „onafhanke
lijk" Indonesië in dit tijdsgewricht
der historie onvermijdelijk zou voe
ren naar een sleer van overheer-
sching door een der andere mogend
heden. Waarom het concept-pro
gram der K. V. dan ook zegt
„Nederland spanne zijn uiterste
krachten in voor het volledig her
stel van het Rijksgebied in het Oos
ten en wake voor de blijvende er
kenning van zijn rechten in de Over
zeesche gebiedsdeelen, ook ten aan
zien van andere mogendheden".,..
Het is duidelijk, dat het formu
leeren van een gemeenschappelijk
programpunt ten aanzien van dit
vraagstuk nog wel het noodige over
leg en hoofdbrekens zou vergen.
FEN ANDER punt van het urgen-
tieprogram van de Partij van
den Arbeid zegt: „Socialisatie van
het mijnbedrijf, van de circulatie
bank, van openbare nutsbedrijven
zoo mede van daarvoor in aanmer
king komende monopolistische be-
driiven".
Het program der K. V. is in dit
opzicht wat meer gereserveerd: „Op
het bankwezen, zoomede het kar
tel- en concernwezen worde bizon
der toezicht uitgeoefend. In die bi-
zondere gevallen, waarin socialisee
ring van den eigendom in het al
gemeen belang ls, worde hiertoe
overgegaan"
De vraag is nu, of men voetstoots
aanneemt, dat het mijnbedrijf, de
circulatiebank en de openbare nuts
bedrijven reeds aanstonds tot die
„bizondere gevallen" moeten wor
den gerekend.
Een principieel geschil steekt hier
in overigens niet. Want het pro
gram van de Party van den Ar-
Ibeid gewaagt niet van socialisatie
der productiemiddelen zonder meer,
gelijk de oude socialisten deden.
piEN DERDE punt, dat we nog
willen aanstippen, is dat met
betrekking tot den radio-omroep.
Partij van den Arbeid: „Natio-
r ile radio-omroep met zelfstandi
ge uitingsmogelijkheid voor de be
langrijke geestelijke en maatschap
pelijke stroomingen".
Katholieke Volkspartij: ..Eigen
autonome radio-omroepvereenigin-
gen, waartusschen een zoo innig
mogelijke samenwerking, cultureel
en technisch, worde verkregen".
Hier ziet men de twee polen,
waarom het thans actueele radio-
debat draait. In katholieken kring is
men het niet algemeen met de
tweede stelling eens. Dat is geble
ken uit het bekende manifest in
zake het radio-vraagstuk. Aan den
anderen kant is er in socialistischen
kring ook nog veel symoathie voor
de eigen V.A.R.A. We gelooven, dat
b!1 verder overwegen en doornraten
ook hier nog wel een over breede
linie aanvaardbare oplossing te vin
den zal zijn.
Doch dit is zeker: de wensch naar
een gemeenschapneliik urgentiepro
gram is gemakkelijker uitgespro
ken dan de samenstelling ervan
verkregen.
Er mogen dan al geen struikel
blokken op den weg liggen, strui-
kelsteenen toch zeker wel.
De waardigheid der Sovjets gedoogt
geen controle van den Veiligheidsraad
zei Wyshinsky. Bevin bleek echter geen
eerbied te hebben voor een hoogen hoed
waarna v. Kletfens uitkomst bracht
T)E SOVJET-REGEERING kan
het voorstel van Iran om de
Iraneesche kwestie te laten be-
oordeelen door den veiligheids
raad niet aanvaarden, daar zij
de: i gang van zaken in strijd
acht met haar waardigheid.
Aldus luidde de verklaring, die
Wishinsky namens zijn regeering
te Londen aflegde.
Perzië repliceerde kort en goed:
wij willen wel rechtstreeks onder
handelen maar dan onder controle
van den Veiligheidsraad. Het was
een stapje vooruit ln de richting
van een aanvaardbare oplossing,
maar nog altijd bleek Wyshinsky
TN SEMARANG boter het niet.
De stad is nog steeds omsin
geld en de voedsel en wateraan-
voer wordt (vaak) afgesneden.
De bewoners ziin verbitterd over
den toestand en vragen zich af
wie hiervoor verantwoordelijk is.
Blijkens een officieele verklaring
werden „de Indo-Europeanen tot
medio October door het Roode
Kruis verzorgd: daarna werd deze
ondersteuning stopgezet. Ais gevolg
van een bekendmaking van de Brit
ten, die later herroepen ls, werd een
massale evacuatie op korten termijn
verwacht en ontstond onder de In-
do-Europenanen een paniek. Zij
verlieten hun huizen, verkochten be
zittingen en meubelen, maar moes-
De bevolking is verbitterd en
zond een deputatie naar Bata»
via. Een officieel onderzoek
wordt verwacht
T)E TWEEDE KAMER besliste
Woensdagmiddag, na bespre
king van het wetsontwerp tot wij
ziging van de Kieswet, dat de
opkomstplicht voor kiezers (essen;
zal blgven bestaan en dat voorts
de stemmingen
voor de Tweede
Kamer en de Pro
vinciale Staten
i niet op een en den
zelfden dag mo
gen gehouden wor
den.
Het waren over
winningen voor
LangendUk werd
een week geleden
algemeen winnaar
in de te Davos ge-
schaatswedstrijden,
waaraan Zwitsers en Franschen
deelnamen. Men ziet hem hier
in volle actie, frisch en wel
gemoed zijn rondjes draai
end".
TIET IS BUITEN TWIJFEL| (Jat
de huidige voetbalcompetitie
pas midden in den zomer eindigen
zal, indien men geen speciale maat
regelen hiertegen gaat nemien. De
KNVB ziet dat ook in en streeft
er thans naar om zoodra dit mo
gelijk is, wedstrijden in de avond
uren vast te stellen, niet alleen
des Zondags, maar ook desnoods
ook op Woensdagavonden. Den
distrietsbesturen wordt daarom ln
overweging gegeven wedstrijden,
waarvoor groote afstanden moeten
woren afgelegd zoo spoedig moge
lijk te doen houden
de heeren Ruys de Beerenbrouck
(RK> en v. d. Heuvel (AR), de eer
ste een zeer knappe,-de laatste een
ruime overwinning.
De debatten waren overigens
kalm verloopen en de minister toon
de zich in zijn antwoord geen prin-
zipenreiter. Tegen het voorstel van
Puys de Beerenbrouck verklaarde
hij geen bezwaar te hebben, dat
van dhr. v. d. Heuvel ontraadde hij
slechts.
Het verloop der discussies valt na
deze samenvatting al even kort te
vertellen.
Acht sprekers behandelden het
onderwerp der meldingsplicht.
Slechts de heeren Ruys en Wen-
delaar (Lib.) waren tegen ophef
fing er van, omdat zij deze plicht
een noodzakelijk compliment von
den van het bestaande kiesstelsel.
Dhr. Joekes (VD) was er slechts
aarzelend voor en diende dan ook
later een amendement in om aan
de opheffing der opkomstplicht een
tijdelijk karakter te geven.
Toen het voorstel-Ruys echter
nipt nl. met 37-36 stemmen werd
aangenomen verviel het amen
dement Joekes. R.K., C.H. en Lib.
stemden voor het voorstel Ruys de
Beerenbrouck.
De verlaging der leeftijdsgrens
voor kiesgerechtigden ontmoette
niet de minste weerstand. Eenige
sprekers maakten echter wel be
zwaar tegen twee verkiezingen op
één dag. Dhr. v. d. Heuvel maakte
zich tot hun tolk en zijn' voorstel
werd met 50-21 stemmen aange
nomen. De wijziging der Kieswet
werd daarna z.hs. aangenomen.
Niet echter dan nadat minister
Boel nog toegezegd had het advies
van het centraal stembureau in te
zullen winnen inzake een mogelijke
scheiding van mannen- en vrou
wenstemmen.
Tenslotte werd het wetsontwerp
tot wijziging der gemeentewet zon
der beraadslaging of stemming goed
gekeurd.
NEEMT AMERIKA AAN
BESPREKINGEN DEEL?
ten later weer naar hun thans ech
ter leege hulzen terugkeeren. Hun
moreel is in elk opzicht beneden
critiek. Zij voelen zich in den steek
gelaten en zien geen toekomst meer
voor zich weggelegd." De verklaring
voegt er aan toe: „In de stad is
onder bescherming der Britten een
republikeinsche gemeenteraad ge
vormd".
Als gevolg van een afvaardiging
nit Semarang naar Batavia, wordt
spoedig een onderzoek naar de toe
standen te Semarang door bevoeg
de Britsche en Nederlandsche hooge
officieren verwacht, teneinde de
meest noodige verbeteringen te be.
werkstelilgen.
Het officieele, Britsche commu
niqué geeft indirect een kijk op de
situatie in Semarang. Het luidt
„Terroristen in zwarte uniform en
met Japansche helmen op hebben
tijdens een gevecht op den weg
naar Semarang-Mraggan, ten zuid
westen van Semarang, vrouwen en
kinderen, van wie de nationaliteit
nog niet is vastgesteld gebruikt o.m.
het oprukken van hun troepen te
dekken. Britsche troepen brachten
vlif kleine batterijen tot zwllgen
Na een kort artilleriegevecht vlucht
ten de Indonesiërs met achterlating
van ransels, weike levensmiddelen
en documenten bevatten. Een ma
chinegeweer, twee geweren, een
sten-gun, handgranaten en twee
duizend patroonbanden van half-
automatische wapenen werden bult
gemaakt.
Behalve in Semarang was, overal
op Java, samenwerking te consta-
teeren tusschen de TKR en de In
donesische bevolking.
In Oost-Java bleek een brug te
Babadan bij Soerabaja opgeblazen
te zijn.
In het gebied van Balakampang
werd een patrouille met machine
geweren aangevallen door zestig
Indonesiërs. Een Indonesiër werd
gedood.
Te Medan zijn twee beruchte le
den van de Indonesische terrolsten
bende, tezamen met een aantal an
deren, gevangen.
Tke „Herald" meldde een speciaal
interview met Sjarir gehad te
hebben, waarin deze verklaard zou
hebben, dat ook Amerika „officiee
le functionarissen te Batavia zal
hebben".
Sjarir meende, dat ook Austral'ë
„een onaanvechttbaar recht heeft
om te Batavia te zijn".
In Australië is inmiddels het em
bargo op het eerste Ned. schip op
geheven. Het is geladen met voed
sel en medicamenten voor Indië
Als de tocht naar wensch verloopt
zou het embargo op nog 4 schepen
worden oogeheven.
Clark Kerr en lt. gen. Stopford
rifn inmiddels in Singapore aange
komen.
hinder te ondervinden van zijn
waardigheidsgevoelens. Sterker nog
hij meende te mogen veronderstel
len dat. ook de leden der Uno en
de Veiligheidsraad een controle op
de onderhandelingen als onwaardig
zouden gevoelen. Bevins woorden
hielpen hem uit dien droom. Deze
bleek geen eerbied te hebben voor
den hoogen hoed der Sovjetwaardig
heid.
Deze was van meening, dat de
Sovjetrussische-Perzische besprekin
gen niet bulten de controle van den
Veiligheidsraad mogen vallen. Hij
vroeg daarom den Raad deze kwes
tie op de agenda te houden.
De Sovjetweigering aan Perzië
om meer troepen te zenden naar
de Noordelijke gebieden was naai'
zijn oordeel verbreking van artikel
vier van het Driemogendhedenver-
drag met Perzië. Hij eindigde met
te zeggen oprecht te hopen dat de
Raad buiten kijf instaat voor de
intregiteit van Perzië zonder zich
te bemoeien met haar souvereiniteit
en voor het zoo spoedig mogelijk
verwijderen van buitenlandsche troe
pen van haar grondgebied.
Er zat bij dezen stand van zaken
onweer in de lucht, maar tenslotte
bracht mr. v. Kleffens de oplossing
ln dezen neteligen stand van zaken
door voor te stellen de kwestie door
onderhandelingen tusschen beide
partijen uit de wereld te helpen,
echter op voorwaarde, dat de Vei
ligheidsraad ingelicht zal worden
zoodra een overeenkomst is bereikt,
waarna de zaak van de agenda kan
worden gevoerd.
De Raad kan dan zoo noodlg de
kwestie opnieuw behandelen. Bevin
ging er mee accoord mits belde par
tijen een regelmatig rapport over
leggen.
perzië bleek inmiddels al een be-
moedigend knikje van Stalin te
hebben ontvangen, officieel werd
nl.:
De teruggave van de Perzische
spoorlijnen in noordeiyk Mazande
ra n, Azerbeidsjan en Kazvin aan de
centrale Perzische regeering aan
gekondigd. De lijnen in deze pro
vincie werden krachtens het drie-
mogendhedenpact door Sovjet-Rus
land tijdens den oorlog geëezploi-
teerd.
Optimisten in Perzië zien er een
goed voorteeken in t.a.v. de terug
trekking der Sovjet-troepen uit het
land tegen 2 Maart a.s. De nieuwe
Perrische premier heeft echter te-
zelfder tijd toch nog maar een
beroep gedaan op Attlee en de
Britsche regeering voor „hun
waardevolle hulp" om het Per
zische volk de vervulling van zijn
gerechte en wettige aspiraties te
doen verkrijgen". Stalin mag dan al
vriendelijk naar Perzië Unipoogen,
een steuntje in den rug lijkt Sulta-
neh niet te verwaarloozen. Geef hem
eens ongelijk!
T ie's benoeming tot secretaris-ge-
neraal van de Uno zal waar-
schijniyk mogen plaats vinden. Hij
heeft al laten weten, dat hij een
benoeming zal aannemen, staoie
maar alvast in een aetherkliever of
vliegmachine en kwam reeds te
Londen aan,
Tn de volkenbondscommissie en in
de commissie voor den zetel
van het permanente hoofdkwartier
der Ver. Volkeren zal Nederland
vertegenwoordigd zjjn door de hee
ren Pelt en jhr. mr. van Karne-
beek.
T\E OSSERVATOHE ROMANO
bevat den tekst van een her-
c'eriyk schrijven van het Poolsche
Eoiscopaat. waarin geprotee'=erd
wordt tegen de m'euwe huwelijks
wetten in Polen die „de deur voor
echtscheidingen wijd openstellen".
Heden Zon onder 17 25 uur,
Maan onder 15.19 uur. Vrijdag
Zon op 8 24 uur, Maan op 8.22
uur. Weersverwachting tot Don
derdagavond: Aanvankelijk ge
deeltelijk bewolkt met matige,
westelijke wind. Later za! de
wind krimpen naar het zuiden
en weer aanwakkeren tot krach
tig of stormachtig met toene
mende bewolking en tegen den
avond in het westen des lands
weer kans op regen.
