Te Batavia
NV
Bruisende bedrijvigheid Herrijzend Philips
istbode
monteurs
bediende
Uit de Pauselijke
Kersttoespraak
mers
landen
ST.
MILITAIREN
Voor God, Koningin en Vaderland
Rijzingen in
lenzaden
!1EÜW NAMEN
IrOEKOMST.
en
ÏLICHE's
DE MAN DIE HET WIST
komen nieuwe
krachten boven
EEN DEMOCRATISCHE LIGA, SCHERP TEGEN
SOEKARNO GEKANT, IS IN WORDING
Dr. van Mook was onge
steld
We moeten het zeil doen j in Eindhoven
AMERIKA helpt
NEDERLAND
IN 'T KORT
^blokkeerde
reld worden
ingeleverd
gij de
553-0
HULST
-EN
EN.
323-0
erkster aanwezig
19 Hulst
STER. 31)0O
545-é
OTOR DEALER
BR. DE JONGH.
547—0
CA en MG. Cwfe
volcenEngelsen
'rpu^h Ned f"ai
«diploma. jour-
nvEEDE JAARGANG. No. 368
UITGAVE STICHTING „DE STEM"
Ti,acteur J. A. H. M. VAN SCHIJNDEL
Hoofdredacteur J. J. H. A. BRUNA Algem.
Eeeuwsch-redactsur: W. GHOFFEN, Middelburg;
Eeeuwsch Vlaanderen Bureau Hulst, Dubbele
port 8 tel. 102; Red. J. v. i. BROEK, Bijbureau
jo-lburg Nleuwstr. 23 Z.-Eilanden; Bureau
Soes westsingel 75, tel. 2236. Red. N.J. KARHOF
V R IJ D A G 18 JANUARI 1946.
Commissie van Toezicht C. J. VAN HOOTE-
GEM A. E. LANGENHORST Mr. Dr. A. J.
J. M. MES Mr. H. B. L. DE RECHTER
Verschijnt eiken werkdag. - Abonnementsprijs
(bij vooruitbetaling) 3.38 pst kwartaal
per post 4.10 per week (bij niet-post-
bestelling) 0.26 Losse nummers 6 cent
oooooooooo oooooooooo
PEULVRUCH-
AN'DEL VOOR
763—0
NIAK (ckturd en
l'en en klassen.
Ide cursus van
I eheel nieuwe cn
I" U een Engelsrn
|TOrt"nt:e u't en
I tterdam. in e-sn
|!ct U-V norm en
en U ontvangt
52»-oo
CUMIDA
A
'raat 8^a
rêRDAM
815-00
De fundamenteele
vereischten voor
een waren vrede
De VORIGE KERSTMIS, eerbied
waardige broeders en gelielde
zonen, gevoelden wij bittere ge
waarwordingen, vermengd met een
heilige vreugde, want temidden van
de broederlijke liefde in naam van
den Heer. aanschouwden wij de we.
reld. verscheurd door wilden haat
en wellust, wraak en verwoesting.
Terwijl het „Glorie aan God in den
Hooge" weerklonk, was een broe
deroorlog aan den gang; tegenover
hei zachte licht van Bethlehem de
hel van woedende vlammen; tegen
over het vriendelijke gelaat van het
Goddelijk Kind het teeken van
Kaïn, dat lang in het gelaat van
deze eeuw gegrift zal blijven.
Dit jaar hadden wij het geluk,
dat de strijd der wapenen onver
wacht een einde nam, eerst in
Europa en later in Azië, doordat de
arm van de verderfengelen, die de
bekers der Goddelijke Toorn had
den uitgegoten voor de zonden der
menschheid, werd tegengehouden.
Ën thans kunnen we Kerstmis vie
ren, terwijl het oorlogsgeweld te
land, ter zee en vooral in de lucht
tot stilstand is gekomen
Wij brengen onmiddellijk onzen
nederigen dank voor den vrede
Vrede op aarde. Maar ls dit al de
ware vrede? Neen, het is slechts
een na-oorlogsche periode. Hoeveel
tijd zal er voor noodig zijn om de
wonden, geslagen door dezen ver-
schrikkelbken oorlog, te heelen?
Thans is het menschdom inderdaad
aan het ontwk-n en real'seert
zich, hcveel wijsheid, geduld en
goede wil er noodig ls om de we
reld weer terug te brengen tot vre
de, -tot recht, tot orde. Zoodoende
is ook deze Kerstmis er een van
gebed, van hoon. dat de Koning
van den Vrede Zijn vrede aan de
wereld moge verle=n=n
YXfU kunnen niet nalaten eenige
woorden te zeggen over het
vredeswerk, dat diegenen, die ver
antwoordelijk zijn voor het staat
kundig en economisch beleid der
Regeeringen, gaan ondernemen.
Het is niet onze bedoeling te de-
battseren over de nractische oplos
singen, die z-i zouden kunnen toe
passen bij zulke netel'"e nroblemen
Wij gelooven evenwel, dat wij in
aanslu'ting op onze vorige Kerst
boodschappen gedurende d»n oorlog
de fundamenteele geesteh'fke ver
elschten voor een waren en duur-
zamen vrede moeten aanwijzen, die
Wif zullen beperken tot drie korte
beschouwingen
Tien eerste vraagt het huidige
oogenblik drin»?nd om samen
werking, po c'-n v'l en w Ver zijd mh
vertrouwen bij alle volkeren. Mo
tieven van haat, wraak, jaloezie,
tegenwerking en oreerlüke concur
rentie moeten verbannen worden
uit, de Doliti°ke en economische be
slissingen. V/ie kan zagaan, volgens
het woord d"- vr Schrift: ..Ik ben
vrü van zonde"?
Z'i. die uitboeting der misdaden
en de rWva mbestraffing der
misds eischen vanwege b"n
vergrlioeu, ire«ten er f«] voor op
passen, dat zif piet zelf doen, wat
zij in ander°n v-nverpen als mis
daden of vergrijpen. Ieder, die
schadevergoeding zoekt, moet ziin
eischen indienen on moreele gron
den. iVer, die om veiligheid in de
toekomst vraagt,, moet niet verge
ten. dat de eenige w0rkoHike ga
rantie daarvoor pat in zün eigen
interne kracht -dat VI zeggen in
net beveiligen van gezin, kinderen
arbeid en broed ""lijk» ii~M» in pet
wak°n tegen de oue»»htv»erdj<»e
kwe'ling van fatsoenliike burgers,
m lnvale eendracht t"sschen staat
ftti K>rk. cn volk
Y0" tweede moet men, om dit te
verzekert, overal voorkomen
het pehennen van e°n
willek^urirj toedicht en de valsohe
bewenn^en v*n een zooien'»
onenb*re meetlij. dJe de idolen
en d^n wH v^n de k^zórt; rn«esleurt
als een ptroo in den vind
°5 ov?rgroote maerderheid van
?o«-de va»vS pn mG<kr»ev«5 Van
z nnen yHPen de to^knm^t van bon
eigen klnder-n b^chet^en ®n b
vptligen tenen de a»r,™eti»ir.~.n
van brunt ""we'd, tegen het VI'»-
keur'g tntalitarlgm» Van d»n
m«»hti»en r>» w»rel1 k'a,gt
i'"de e»u d» tmiiBi. d»r
re s'aten, d'» in d»re jaren d=n
aa-dhol r"od kiaurSott ir»"t Moed.
Het maken van vrede zon beeus-
ren"'? rn. si-eds drei-
g ba ■-'is Indian er ge»n e'-d
een dergelijk
totalitarisme, dat den meusch
brengt tot de positie van een klein
pionnetje in het politieke spel, tot
een cijfer in een economische be
rekening.
Met één pennestreek veranderen
zij de grenzen van de staten. Door
één overijld besluit heslissen derge-
gelijke totalitaire machten over de
economie der volkeren en berooven
andere staten van nationale export
mogelijkheden. Met slecht verborgen
wreedheid dompelen zij de levens
van mlllioenen menschen, honderd
duizenden gezinnen in de gruwelijk
ste ellende en voeren hen weg uit
hun huizen en landen
De menschen worden uit een be
schaving en een cultuur gedrongen,
die zij generaties lang hebben wil
len ontwikkelen. Dit alles wordt tot
een politiek, die in strijd is met de
waardigheid en d.e welvaart van het
menschelijk geslacht.
Binnen de grenzen van iederen
staat afzonderlijk zoowel ais in de
geheele volkerenfamilie ls staats-
tctalitarisme onvereenigbaar met
een werkelijke en geronde demo
cratie.
Totalitarisme vergiftigt de ge
meenschap der staten en maakt
hen ongeschikt om de veiligheid
der afzonderlijke volkeren te ga
randeeren en vormt een voortdu
rende oorlogsbedreiging.
rpen derde streeft de toekomstige
structuur van den vrede ernaar
ieder aggressief gebruik van geweld
iederen aanvalsoorlog uit de wereld
te bannen. Alle willekeurige actie
van binnen en van bulten moet
uitgesloten worden. Als men den
stand van zaken aanvaardt, bliift er
slechts één oplossing over een te
rugkeer naar God en naar de orde
door Hem gegrondvest.
Hoe meer de sluier wordt wegge
rukt van den oorsprong en den
groei der krachten, die den oorlog
veroorzaakten, hoe duidelijker het
wordt, dat zij de erfgenamen, de
dragers en de voortzetters waren
van de dwaling, waarvan het voor
naamste element was de ontkenning
van de ziel. de verloochening en
verachting van de Christelijke ge
dachte.
Er is slechts één middel, terug-
keeren naar de orde, gevestigd door
God, ook in betrekkingen tusschen
staat e volk. Terugkeeren naar
het ware Christendom binnen den
Duitsche aanvalsplannen
reeds vroeg onthuld
TN MEI 1939 ging Ir. Otten,
A de president-directeur van
de N.V. Philips met zijn vrouw
per auto op reis naar Zwitser
land. Hij pleisterde onderweg
in een klein bekoorlijk kasteel
tje in Frankrijk, dat als ver
blijfplaats voor vreemdelin
gen is ingericht. Met zessen
zat men sr 's avonds te con
verseeren, toen zich een der
gasten, een Oostenrijker, ont
popte als een zeer boeiend
verteller.
Onder steeds groeiende be
langstelling schetste hü name
lijk, hoe Duitschland van plan
was op 1 September 1939 Polen
te overvallen, wat maar een
paar weken in beslag zou ne
men, hoe later op een onbe
kenden datum de aanval in
het "Vesten zou worden inge
zet, waarbij de generaals von
Reichenau en Blaskowitz een
groote rol zouden spelen, hoe
men den aanval zou concen-
treeren op Sedan met vermij
ding van de Maginot-linie.
Tal van andere bizonderheden
waren den Oostenrijker ook
bekend. Alleen van de plannen
voor het gebruiken van para
chutisten en een vijfde colonne
gewaagde hij niet. Hij gaf zij
naamkaartje af en bleek in
Parijs te wonen. Het Philips-
kantoor in de Fransche hoofd
stad liet informaties omtrent
hem inwinnen en die klopten
Onmiddellijk zijn toen de Ned.
regeering en andere regeerin
gen ingelicht. Van andere zij
de hoorde men later dezelfde
gegevens bevestigd De moge
lijkheid van oorlog had in Eind
hoven reeds in 1935 geleid tot
de stichting van het Bureau
Interne Voorbereiding Oorlog
voering. dat plannen opstelde
voor ieders rol in het geval
het ergste gebeurde. Duizend
man werden er van op de hoog
te gebracht. Op 9 Mei 1940 des
avonds half elf wist men, dat
de storm over enkele uren zou
losbreken. Drie weken had
men gerekend voor het stand
houden van de Waterlinie
Toch Ls alles in groote lijnen
goed gelukt.
öooooooooooooooooooooc
staat en tusschen de staten. En
laat men niet zeggen, dat dit geen
realiteit is in de politiek. De wet
van God is de meest reëele en meest
tastbare in de politiek.
npERWUL het langen tjjd scheen
A alsof er op Java maar één
politieke meening bestond, nJ.
die van „president Soekarno" en
van diens eerste „minister Sja-
rir" wordt thans uit Batavia ge
meld, dat zeer binnenkort de op
richting van de „democratische
liga" is te verwachten, een nieu
we groepeering van intellectuee-
le Indonesfërs.
Een voorbereidend comité van 8
personen heeft zich daartoe gevormd,
onder voorzitterschap van mr, Mas
Slamet, die onlangs een open brief
aan Koningin Wilhelmina zond. Ver
dere leden zijn mr. Koesoemo Octojo,
P Wabery (oud-functionnarissen van
de Ned.-Indische regeering), A. Toe-
pamahoe (Ambonees), R. Joostensz,
ROebini, Ongkietong (Chineesch func
tionnaris bij het Ned.-Ind. dep. van
Financiën en J. Rhemirey.
De groep Is scherp gekant tegen
de republiek van Soekarno en stelt
zich de uiteindelijke onafhankelijk
heid van Indië voor.
Een van de belangrijkste punten uit
het werkschema is, dat het aanne
men of weigeren der Nederlandsche
voorstellen niet bepaald behoort te
worden door „het dictatorschap van
Soekarno, maar voorgelegd moet wor
den aan een compsteit lichaam dat
een werkelijke vertegenwoordiging
is van het Indonesische volk".
Volgens het werkschema zal een zoo
danig lichaam samengesteld moeten
worden bij vrije verkiezingen, met
stemrecht voor iedereen, onafhanke
lijk van ras of geloof, die „een zeke
ren graad van ontwikkeling'heeft".
Een delegatie van de groepeering
verwacht binnenkort een onderhoud
met generaal Christison te hebben en
bewegingsvrijheid te krijgen voor
haar arbeid.
Hieruit valt dus af te leiden, dat
zich in Indië nog andere personen
en stroomingen bevinden dan die,
welke in Soekarno en Sjarir beli
chaamd worden. Het mag tot vol
doening stemmen, dat de krachten,
die in deze personen en stroomin
gen schuil gaan, thans aan de op
pervlakte komen, al was het maar,
omdat zij de veronderstelling wetti
gen, dat de druk der extremisten
op de orde_ en gezagsgetrouwe In
donesiërs thans wijkende is.
Xfeel nieuws kwam overigens uit
en over Indië niet binnen. Dr.
v. Mook blijkt door ongesteldheid
eenige dagen te Cairo te zijn op-
we«i gemaakt aan
/AVER DE PLAATS en taak van
een grootbedrijf als van Philips
in de nieuwe wereld, welke we zijn
ingegaan en welke zeker in het tee.
ken zal staan van de geleide eco
nomie, is het laatste woord nog niet
gezegd. Wij zullen dat ook
niet trachten te zeggen. Een
feit is wel, dat de Regeering
nu een vinger in de pap heeft
Ze verstrekte een crediet van tien
tallen millioenen, waartegenover
de heer Greidanus als regeerings-
commissaris in het college van com
missarissen zitting heeft. Men moet
daarin echter geen principieele be
slissing zien. Dit crediet was noo
dig voor het herstel van de schade
door de bombardementen 9 a 10
procent van de fabrieksapparatuur
is kapot gesmeten voor het aan
vullen van het tekort aan grond
stoffen als gevolg van de Duitsche
diefstallen, en om het bedrijf pa
raat te houden in de periode Sept.
'44-Mei '45, toen er nog maar weinig
gewerkt kon worden. Allereerste
zorg nu is, dat we zooveel mogelijk
uitvoeren om zooveel mogelijk de
viezen binnen te krijgen.
En nu is Philips een bedrijf, dat
daarvoor uitstekend kan zorgen.
Het is in korten tijd weer zoodanig
hersteld, dat het een aanzienlijke
massa zeer gewilde producten van
hooge waarde vervaardigd.
vye hebben er twee dagen in rond
gedwaald en ons arme hoofd
is nog verb'isterd van de vele in
drukken. Als we de oogen even
sluiten, zien we trappen en gangen
en zalen en liften en heel veel ge
zichten; zien we weer de glasbla
zers met de gloeiende klompen ba-
lanceeren en er ballonnen van too-
veren of lange buizen van trekken;
zien we de apparaten langzaam
groeien aan den langen band tot
aan den tester, die in een geisoleer
de cel zich de gekste cocktail van ge
luiden bereidt, zien we de philite per
sen tot alle mogelijke voorwerpen;
zien we meisjesvingers uit allerlei
friemeldingetjes ongelooflijk handig
en snel een radlolampje opbouwen;
zien we een gloeilamp ontstaan in
een erg knappe machine, waarbij
de arbeider niet veel meer dan het
toekijken heeft; zien we door een
microscoop wolframsliertjes tot een
prachtig glinsterend spiraaltje
draaien; zien we ook weer in de
televisiestudio een jongedame zoo
helder als op een bioscoop de luit
betokkelen, terwijl het melancholi
sche Sarie Marijs haar bevallige lip
pen ontvliedt; zien we hoe het grie
zeimaskers vormende licht van
kwikdamp en natrium thans ook
de natuurlijke kleur kan krijgen en
zoo volkomen bruikbaarheid aan
de aloude stroombesparlng paart;
hooren we de nieuwste vinding cp
het gebied van de versterking des
geluids, waardoor dit meer „dien-
te" krijgt en ook over het witte
doek kan wandelen; bewonderen
we de nieuwste Röntgentoepassin-
gen in prachtige instrumenten,
waarvan we eerlijk gezegd niet veel
snappen: zien we het oude atoom
kanon, dat maar met één nvl!*">en
hoogspanning werkte afgeM-ck-m
naast de hr'f voltooide cyclotron,
waarin de elementen worden ge
kweld met door 25 mi'bnen volt op
gejaagde waterstofkernen.
Tfn de atoombom; vraagt onmid-
middellijk IemandPhilips
doet niet moe aan dien roofbouw
op de wetenschap. Voor haar ls het
voornaamste de kunstmatige radio
activiteit, wat van enorm belang is
voor de techniek, de chemie, de bio
logie en niet het minst de medische
wetenschap. En krijgen we gauw
tel-.- 'e in de huiskamer? Kalm
aan. kalm aan. Er zit een commis
si e van PTT te studeeren op het
boawen van een uitzendin-sinstal-
latie een vreeselijk duur diug
en misschien, misschien zal men
ertoe over willen g-an om de pro-
gramroas door groote firma's te
laten uitzenden en bekostigen net
als in Amerika.
Maar als men dan zoo'n televisie-
kast in huis wil hebben, dan zal
men toeh wel tusdchen de 500 en
1000 gulden moeten neertellen.
(VERVOLG OP PAG. 2'
gehouden. Hij zal thans met het
eerstvolgende KLM-toestel naar
Batavia door reizen.
De Johan van Oldebarneveldt is
met 2000 repatrieerenden op weg
naar ons land en wordt op 10 Fe
bruari te Southampton verwacht.
De Tabina en de Noorddam zijn
op weg naar Indië om repatriee
renden te halen.
Op Java was de toestand rustig.
Slechts in het Oostelijk deel kwa
men botsingen voor.
W^EDERLAND krijgt 600.0000 tex-
tielgoed'sren, waaronder baby
pakketten, schoenen enz. van het
Amerikaansche Rcode Kruis wor.
den de goederen over het geheele
land verdeeld. Zoo krijgt Walche
ren 5 pet. Zeeuwsch-Vlaanderen 3
pet., Tholen Vs pet.. Noord-Bra
bant west 3 pet., Noord-Brabant
rest 7 pet., van 435000 stuks. Zee
land krijgt hovend:en 4 pet. extra.
Bi) een snelle verd-eeling za'l het
Am. Roode Kruis nog 650.000 stuks
ontvangen.
TAE P.T.T. hebben bij Philips
groote orders geplaatst inzak*
onderdelen voor de tèlecommu-
nucatle, die vroeger veel bij Sie
mens werden bes.eld. Daardoor
hoopt men de groote vertraging
van het telefoonverkeer tusschen
Noord en Zuid welke wordt ver
oorzaakt door de engpas bij don
Bosch, in FebruariMaart a.s.
opgeheven te krijgen.
TTE>r AMERIKAANSCHE bureau
voor liquidatie van legervoor-
raden te Parijs heeft reeds voor
ca. l'/z millloan dollar voarradon
aan d2 Ned. regaering verkocht en
werkt thans aan bes tellingen voor
ca. 8'/z millioon dollar waarde. On
der de artikelen, die Nederland
ve: krijgt, behooren voorwerpen
voor de tandheelkunde, papier,
vrachtauto's en kleeren.
OEPAALDE TYPEN kolen kachels
cn koienfomuizen, in dtn regel
aangeduid met de omschrijving,
„noodka satis" en .noodfornuioi u"
mogen thans vrij worden verkocht
en afgeleverd.
VES NED. JOURNALISTEN, die
op ui.nooiiging van de regee-
rlng der V.S. een rondre.s van en
kele weken door Noord-Amerlka
zullen maken, zijn er Woensdag
per vliegtuig aangekomen.
SCHEERMESJES zu-len binnen.
kort vrij mogen werden afge
leverd. In het buitenland is een vol
doende hoeveelheid grondstoffen
aangekocht, waardoor de voorz'e-
ning van ons land t.av. dit artikel
is gewaarborgd.
TAE FRANSCHE regeering heeft
het voorstel van de Ver. Sta
ten, Gr. B:i':tannië en de Sovjet-
Unie, op 1 Mei een vreissconferen
tie te Parijs te houden, aange
nomen.
TAE VERSTREKKING van ser-
viesgoed aan oorlogsslachtof
fers zal binnenkort eindigen. Bin
nen drie a vier weken zal voor
serviesgoed een nieuwe regeling
uitkomen.
Tijdens de huldiging van de Bisschoppen door de K A. te Breda werden
aan HE. pe-ohenken aangeboden. M"t. ontving zijn go»ohenk uil
handen van een verkennerij» en een bruidje*
