Moeilijke Vierhoeks verhouding
fJLST
HET VRAAGSTUK
J
DER MOTORVOERTUIGEN
Legalisatie-moties
verworpen
reed ora
Iizaden
RECHTV AARDIGHEID
KOFFIE EN THEE
op 18 Jan. en 1 Febr.
I nkan,
I paar-
I nder-
99200
>evoten.
9 2307
b 2603
4 1123
ABTWOL
moedigste
ne voor
Koningin
KJJEDEN
WONING
h MAKEN
I [EUW TE
3UW AF-
3URJBAUX
TWEEDE JAARGANG No. 363
De ze courant wordt op last van 't Militair Gezag
gedrukt op de persen v. h. Dagblad van Noord-
Brabant en Zeeland. Uitg. „Stichting De Stem"
Directeur: J. A. H. M. van Schijndel; Hoofd
redacteur: J. J. H. A. Bruna; Alg. Zeeuwsch
red. W. Groffen, Middelburg Rayonrad.
Zeeuwsche Eilanden N. J. Karhof, Goes
Voor God, Koningin en Vaderland
ZATERDAG 12 JANUARI 1946
Commissie van ToezichtC. J. van Hoote-
gem A. E. Langenhorst Mr. Dr. A. J.
J. M. MesMr. H. B. L. de Rechter
Bur. Westsingei 75, Goes: Dubbele Poort 8, Hulst
Verschijnt eiken werkdag. Abonn.prijs bij voor
uitbet.: 3.38 per kwart., p. post 4.10, p. week
(bij niet-postbestelling) 0.26. Losse nos. 6 cent
VOORNAAMSTE TAAK:
muur van wantrouwen doorbreken
Dr. v. Mook spreekt tot Nederlandsche pers
gekeurd en
len klassen.
|V NAMEN
JAN MOOK zal spreken. Er is
wel een honderdtal journalis -
Iten verzameld in de groote recep-
i tic-zaal van den R.V.D. De ven-
sters vertellen in levendige kleuren.
Ita&l iets van het land, dat ons
aller gedachten vervult, van de ar-
beidzaamheid der bewoners, maar
look van het ongedierte, dat er
leeft. Mochten we van den luite-
nant-gouvemeur-generaal onthul.
Ji lingen verwachten? Natuurlijk niet.
■Er was in dien bekenden kop, dien
Jl we nu allen tenminste op foto's
■hebben gezien, heel wat meer we-
T tenschap verborgen dan hij nu los
liet. Hij had kunnen vertellen van
I de gesprekken met Sjarir. van
Attlees woorden en Mountbattens
opvattingen. HU verzekerde, dat er
niets was wat men onzerzyds ver-
i borgen behoefde te houden, als deze
periode van delicate diplomatie
voorbü was. Maar thans kon hij
I nog niet meer doen dan de groote
I problemen aanduiden. Den groei en
de ingewikkelde door-elkaar-krui-
I sing van die vraagstukken is al
meer geschetst, o.a. door de radio
rede van vorige week Vrijdag. We
I zullen er daarom alleen nog even
I de hoofdpunten van weergeven.
I lVe bezetting door de Japanners
was ongehoord wreed zeker
twee millioen Inlanders werden het
slachtoffer van terreur en honger
het Japansche bestuursapparaat
- was zeer gebrekkig, zoodat de In
donesiërs veel zelf gingen doen. Er
groeide verzet, dat in 1944 hier en
daar zelfs tot opstand leidde. Bo
vendien werd het nationalisme aan
gewakkerd door de gedachte: Als
zoo iets weer gebeurt, moeten we
er zelf bi= zijn. De Japanner is ge
komen met zün leuzen van onaf-
t hankelijkheide.d., vooral toen ïuj
zag, dat hij het zelf ging verliezen.
Ook schoolde en drilde hü de jeugd
op fascistische wüze, eerst om er
hulppolitie van te maken, later om
in het leger dienst te doen. Aan
den eenen kant dus een legitieme
nationale beweging, aan den ande
ren kant een inslag van geweldda
digheid. Dan is er het internatio
nale beeld: groei in alle bond-
genootlanden van sympathie voor
nationalistische denkbeelden, oor.
logsvermoeidheld, concentratie van
aandacht op eigen binnenlandsche
bezwaren. Nog meer reden tot ver
warring:
Indië was verstoken van alle ver
keer met de buitenwereld, zelfs tus-
schen de eilanden onderling. Pas in
1945 lukten de pogingen om recht-
streeksch contact te krijgen met 2
of 3 punten op Java.
Wantrouwen was het gevolg, dat
eerst moet worden doorbroken. In
de Buitengewesten is dat al gelukt.
De overgave van Japan kwam ook
totaal onverwacht. Men had alles
klaar voor een invasie op Malakka
en op Japan zelf, niet voor 'n uit
gebreide bezetting. Vandaar het
noemen van zes a zeven weken. In
den tusschentüd bevorderde Japan
de uitroeping der republiek. De ge
welddadige richting ontwikkelde
zich sterk, ook al doordat ze wapens
van de Japanners kreeg. De idee
werd er ingehamerd: De Nederlan-
BURGEMEESTERS en ambtena-
ren zijn op bepaalde momen
ten ondergedoken, als de bezetters
van hun, handelingen eischten, wel
ka ze niet met hun vaderland-
schen plic".*t in overeenstemming
achtten. De regeeringsradio in Lon
den spoorde hen daartoe ook aan
met de mededeeling, dat de in
komstenderving later geheel ver
goed zou worden. Nu puntje bij
paaltje komt, wordt die vergoe
ding op zeventig procent van het
gemiste salaris gesteld. Motief? Er
zijn er toch verscheidenen ge
weest. die na hun ontslag en in
hun onderduiktijd wel andere ver
diensten hebben genoten. Maar is
er dan geen regeling te bedenken,
welke het gemiste salaris in prin
cipe voor honderd procent uit
keert, doch daarvan aftrekt de an
derszins verdiende gelden? Zoo
als het nu gesteld is: botweg over
de heele linie maar 70 procent uit-
keeren, is de billijkheid, is de
i-echtvaardigheid zoek.
ders komen terug om het koloniaal
regime te herstellen. Allereerste
zorg was: beveiliging der geinter-
neerden. Daarom moest bezetting
uitgebreid worden, welke men eerst
slechts wilde beperken tot Batavia
en Soerabaja. Nog altijd zijn vele
menschen op Java in gevaar.
lyren kon den weg begaan van het
alleen gewapenderhand her
stellen der orde. De Britsche bond
genoot was dien weg niet mee
gegaan; hij kon ook niet leiden tot
een harmonischen opbouw van de
nieuwe verhoudingen. Vandaar de
andere richting: trachten den muur
van wantrouwen te doorbreken door
een gelijkwaardig deelgenootschap
voor te bereiden op grondslag van
de rede van H.M. Dit sloot niet uit
het neerslaan van de terreur; in
Batavia en omgeving is men daar
mee begonnen.
De groep-Sjarir bestaat inderdaad
uit menschen van gematigde struc
tuur, die in hun vroegere leven be
wezen, dat ze wat kunnen. Er zijn
ook anderen, die voor overleg in
aanmerking komeu. doch ze zijn nu
eenmaal nog niet naar voren geko
men. Dr. van Mook liet echter later
doorschemeren, dat ze nog wel eens
aan bod kunnen komen, als de on
derhandelingen met de groep-
Sjarir zouden mislukken.
Met dat al zien we een vierhoeks
verhouding: 1. De Nederlandsche
souvereiniteit, door de Britsche en
Amerikaansche autoriteiten nog
eens uitdrukkelijk erkend. 2. Het
nationaliteitsgevoel, dat redelijk is,
doch ia zijn uitwassen door nie
mand kan worden geduld. 3. Het
geallieerd opperbevel. 4. De wereld
belangstelling, die een bepaalde
voorkeur heeft.
Nederland zal niets aan prestige
houdend met alle factoren arbeidt
verliezen, als het nalaat te denken
in termen van 1939, doch rekening
aan den nieuwen opbouw van het
Koninkrijk,, berustend op weder-
zijdsche erkenning en weder-
zijdsche waardeering.
Al deze beschouwingen gaven on-
getwijfeld een duidelijk beeld
van de toestanden en van den koers,
dien de regeermg denkt te gaan.
Natuurlijk vraagt men zich nog
voortdurend af. of het nu werkelijk
niet mogelijk geweest was de wij
zigingen in de gemoedsgesteldheid
te leeren kennen, of men niet reeds
eerder met meer machtsmiddelen
èn meer constructieve denkbeelden
ten tooneele had kunnen verschij
nen. Doch thans heeft dk alles
weinig zin meer. Het is zske-.- ver
keerd met suggesties van kwade
„Trouw" te werken. Dr ravr Mook
schudde ze nog even van zich af.
Doch hij moest in het debat ook
met kiem opkomen tegen in „Het
Parool" opgeworpen beweringen als
zou de komst der Nederlandsche
teoepen en van de Nica de schuld
der troebelen zijn. „Ik neem zonder
meer aan", zoo zei hij, „dat men
ook aan onze zijde menschen zal
vinden, die gedreven worden tot da
den, welke niet behooren, maar dit
is bepaaldelijk een onjuiste voor
stelling. In Semarang en Ambarawa
is op vrouwen en kinderen gescho
ten, zonder dat er Nederlanders wa.
ren; in Soerabaja hebben moorden
plaats gevonden, toen er nog heele-
maal geen troepen waren geland.
Toen ik op 2 October in Batavia
kwam, zocht ik contact met een In-
donesischen vriend, doch deze liet
mij weten, dat hy mij niet dorst
te spreken."
Dit was niet de eenige terechtwy
zing aan een vertegenwoordiger
van de Perhimpoenan Indonesia.
Deze had in de rede van de Ko
ningin gelezen, dat de nieuwe ver
houding slechts op basis van vrij
willigheid tot stand kon komen.
„Wacht eens even", zei Dr. van
Mook, „er staat, dat dit op den
duur het geval zal zyn. Men
moet ook rekening houden met den
groei der historie. In den vol
tooiden vorm zal de nieuwe
verhouding een vrijwillig deel
genootschap zijn." Zoo ziet men,
dat de luitenant-gouverneur-gene
raal toch niet de wilde revolutionair
is, zooals hjj van betaalde zijde wel
eens is afgeschilderd. We willen ho
pen, dat hy een uiterst delicate zen
ding met beleid en beginselvast
heid beide ten uitvoer zal kunnen
brengen. Er hangt zoo ontzaglijk
veel van af voor de toekomst van 't
Koninkrijk!
oooooooooeoooooooooeoo
Misplaatste reclame
yAN verschillenden kant bereik-
ten ons protesten tegen het
feit, dat op de Dienstregeling der
Nederlandsche Spoorwegen een
opvallende reclame van ,,De
Waarheid" staat afgedrukt. We
kunnen die protesten volkomen be
amen. „De Waarheid" is niet zoo
maar een ontspanningsblad, doch
de exponent van een extremis
tische en in veler oogen anti-na
tionale partij. Hoe nu kan een
semi-overheidsinstelling ertoe
meewerken, om aan de propagan
da voor die partij steun te ver-
leenen, om den koopers van de
onmisbare reisgids zulk een re
clame in de hand te duwen? Men
duchte ook de consequenties!
Straks wordt het vouwblad nog
een aanplakbord voor politieke
partijen, een tournooiveld voor de
verkiezingsstrijders. Wat men den
,een toestaat, kan men den ander
niet weigeren. Die reclame is daar
volkomen misplaatst!
OOOOO00OOCXDOOOOGOGOOOG
Min. van Schaik
„Op de Brug'
iïk"j
WIJ HEBBEN THANS 30 000 MOTORRIJWIELEN,
37 000 VRACHTWAGENS. 1000 AUTOBUSSEN EN
50 000 PERSONENWAGENS
TJET VRAAGSTUK der motor-
voertuigen, Vrijdagavond voor
de radio besprekend, deelde min. v.
Schaik mede, dat het tydstip van
verdwijning van het „Regeerings-
directoriaat motorvoertuigen" voor
de deur staat en dat de werkzaam
heden spoedig door de ambtelyke
instellingen kunnen worden over
genomen. De minister zeide bewon
dering voor het door het R.D.M.
gepresteerde, te hebben.
De minister gaf eenige cijfers
over den toestand van het wagen
park.
De situatie t.a.v. de motorrijwie
len en vrachtwagens noemde hij
vrij bevredigend.
Waren er in 1939 circa 65.000 mo
torrijwielen op den weg. thans zijn
er weer ca. 30.000 in bedrijf, terwijl
Zuiveren is
een moeilijke taak
TVE TWEEDE KAMER vergader-
de Vrijdag opnieuw. De minis
ters Schermerhorn en Kolfschoten
beantwoordden de leden, waarby
ze enkele opmerkingen van de rede
voeringen in eerste instantie ver
duidelijkten. De moties-Joekes en
Donker werden afgewezen, zelfs in
termen, die aan het rammelen met
de portefeuilles deden denken.
Doch bij nadere toelichting bleek
het niet zoo zwaar bedoeld te zijn.
De moties werden trouwens met
1749. resp. 2449 stemmen ver
worpen. Voor stemden slechts de
V.D., A.R., C.D.U., 1 Lib. en voor
wat de laatste motie betreft eenige
leden van de SDAP.
Hoofdstuk 20 der regeeringsnota
de zuivering opende een
nieuwe gelegenheid tot discussie.
Het verschil in strafmaat, welke
toegepast wordt, werd door den
heer Rooskes (A.R.l gehekeld. De
heer Heertjens (C.H.) achtte zui
vering der studenten noodig, de
heer Wendelaar vond. dat het Ned.
volk zich tijdens de bezetting niet
slap heeft gedragen. Laat men by
de zuivering één lijn volgen! Als
men de uit 194# stammende lijst
van het eerecomité voor Winterhulp
ziet, bemerkt men daarop de na
men van alle Commissarissen van
Je Koningin, van verschillende
burgemeester en verschillende le
den van de beide Kamers der Sta
ten Generaal. Spreker wilde daar
mee maar illustreeren, hoe sterk de
verzetsgeest in de bezettingsjaren
is ontwikkeld Het is, volgens spr.
van belang, bij de ambtenaren-zui
vering ook aandacht te schenken
aan de gedachtensfeer, die de oud-
minister-president De Geer en de
heer Frederiks voor en tydens den
oorlog by het hoogere ambtenaren
corps hebben gekweekt. Een zuive
ringssysteem, dat iemand als den
Commissaris in Friesland ten val
brengt, veroordeelt zichzelf, meent
spr. Ook de studentenverklaring
achtte hij zoo slecht niet.
Extra schoenreparatie-
materiaal.
Voos
1
oooooo
de rantsoenbonnen „artikel
AA" voor schoenreparatie komen
niet alle bedrijven en instellingen in
aanmerking, doch uitsluitend eenige
zeer belangrijke openbare diensten,
welke tot dusverre reeds op andere
wijze door bovengenoemd rijksbureau
van extra schoenreparatiemateriaal
werden voorzien. Alleen diensten,
welke reeds extra schoenreparatiema
teriaal ontvingen zullen in den ver
volge rantsoenbonnen ontvangen. An
dere diensten kunnen geen aanvragen
indienen.
OOOOOO
BYRNES
MJOLOTOFF
„Hoop je over twee weken even gezond in Lomden
te zien".
„Over twee wekenik
te moe ben om te komen".
ben bang, dat ik dein
er ca. 15.000 bedrijfsklaar worden
gemaakt. Bedroeg het aantal vracht
wagens in 1939 ongeveer 48.000, op
het oogenblik zijn er 37.000 in be
drijf, hetgeen te danken is aan den
belangrijken import.
De situatie voor de toekomst is
echter nog niet bevredigend. Im
mers bij meerdere industrieele ac
tiviteit zullen er meer wagens noo
dig zijn en bovendien voldoen de
ingevoerde wagens niet alle aan de
voor ons land te stellen eischen.
Wat het aantal autobus
sen aangaat, dit bedroeg in 1939
ongeveer 4500, tegen ^000 thans. Dit
is te winig, daarom zijn 1000 vracht
auto's min of meer voor personen
vervoer ingericht.
rpragïseh staat het met het aan
tal personenwagens
Hiervan waren er in 1939 onge
veer 100.000 in gebruik. Thans is
dat aantal ten hoogste 50.000, dus
minder dan de helft van wat er
voor den oorlog was.
Men moet zich daarby echter re-
aliseeren, dat een zeer groot ge
deelte van deze 50.000 wagens vol
gens de normen, die voor den oor
log werden aangelegd, reeds nang
bij den slooper had moeten zijn.
Een verbetering in dezen hoogst
onbevredigenden toestand kan op
korten termijn niet in het vooruit
zicht gesteld worden.
Het inkoopprogram voor dit jaar
zal, zooals het zich thans laat
aanzien, niet veel meer dan 10.000
nieuwe wagens opleveren.
Het zal dan ook meer dan ooit noo
dig blijven maatregelen te ne
men om te zorgen, dat de weinige
wagens, die er zijn, uitsluitend ge
bruikt worden voor voorziening in de
meest dringende b.ehoeften en het is
volkomen uitgesloten, dat voor doel
einden, die ook maar even onder het
niveau van het allernoodzakelijkste
liggen, wagens ter beschikking kun
nen worden gesteld. Er is een rang
orde van prioriteit opgemaakt, waar
bij de voorziening van de noodgebie-
den, de medische verzorging en de
allernoodzakelijkste overheidsbe
moeiing bovenaan staan. Dit priori
teitenstelsel wordt niet alleen toege
past voor de distributie van de wei
nige door invoer ter beschikking ko
mende auto's, maar zal ook dienst
doen ter beoordeeling van de nood
zakelijkheid van de rijvergunningen,
die in een vroeger stadium zijn af
gegeven.
Hoe pijnlijk de operatie ook is, liet
zal toch noodig zijn, dat in ver
schillende gevallen waarin wagens
rijden, voor niet uiterst dringende
behoeften, deze gevorderd worden
teneinde ze toe te wijzen voor ge
vallen van dringender noodzake
lijkheid.
Sprekende over de voorziening van
motorvoertuigen voor de medici wees
de minister er op, dat de laatste
maanden circa 1000 motorvoertuigen
en motorrijwielen voor de medische
verzorging werden gereserveerd en
dat reeds In Nov. 5800 rijvergunnin
gen voor auto's en motorrijwielen
voor dit doel waren verleend. Welke
individueele arts voor toewijzing in
aanmerking komt, wordt uitsluitend
uitgemaakt door de inspectie van de
Volksgezondheid.
AP 18 Januari zal een nieuwe
bon voor 100 gram koffie
worden aangewezen. Op Febr.
wordt wederom een rantsoen van
50 gram thee beschikbaar gesteld.
Het melkrantsoen.
jyïen hoopt, dat medio Januari 'n
belangrijke hoeveelheid blik.
jes-melk en/of poeder zal aanko
men, in welk geval het rantsoen
gestandaardiseerde melk, zooals het
thans is, zal kunnen worden ge
handhaafd. Het zou met den in
voer al heel erg moeten meeloopen,
wil een herstel van het rantsoen,
zooals dat voor de laatste verlaging-
was, nog dezen winter mogelijk
zijn. Definitief kan verbetering pas
in het voorjaar worden verwacht.
Heden zon onder 16.52 u„ maan
onder 2.33 u„ Zondag zon op
8.43 u., en onder 16.54 u.maan
op 13.26 u., en onder 3.57 u.
Maandag zon op 8.42 n. en
maan op 13.58 u.
Weersverwachting; Wisselende
bewolking, plaatselijk enkele
buien, eenige daling van tem
peratuur. Geleidelijk verder af
nemende W. wind.