c
Prof. Schermerhorn
V ereenvoudiging
over het Regeeringsbeleid
Wordt het Zuiden
achtergesteld
Verwezenlijking bouwplannen
begint dit jaar
va n het politieke beeld
De kolenpositie
in ons land
Wat
EEN VOOR ALLEN,
ALLEN VOOR EEN
TWEEDE JAARGANG No. 362
Deze courant wordt op last van 't Militair Gezag
gedrukt op de persen v. h. Dagblad van Noord-
Brabant en Zeeland. Uitg. „Stichting De Stem"
Directeur: J. A. H.
redacteur: J. J. H.
red. W. Groffen,
Zeeuwsche Eilanden
M. van Schijndel; Hoofd-
A. Qruna; Alg. Zeeuwsch
Middelburg Rayonrad
N. J. Karhof, Goes
Voor God, Koningin en Vaderland
V R IJ D A G 11 JANUARI 1946
Commissie van ToezichtC J. van Hoote-
gem A. E. Langenhorst Mr. Dr. A. J.
J. M. MesMr H. B L. de Rechter
Bur. Westsingel 75, Goes: Dubbele Poort 8, Hulst
Verschijnt eiken werkdag Abonn.prijs bij voor
uitbet.: 3.38 per kwart., p post 4.10. p. week
(bij niet-postbestelling) f 0.26 Losse nos 6 cent
I\E GRONDSLAGEN, waarop de
nieuwe Partij van den Arbeid
wordt gebouwd, zijn nu bekend. Als
voornaamste punten stippen we er
uit aan: Erkenning van de de
mocratie als beginsel; kern der
democratie is 6e eerbied en de
verantwoordelijkheid voor de per
soon van den medemensch; ver
werping van eiken vorm van staats
absolutisme, dictatuur of één
partijstelsel; planmatige leiding en
ordening van voortbrenging en
verdeeling; socialisatie van de be
schikkingsmacht of van den eigen
dom der voortbrengingsmiddelen
met het algemeen welzijn tot
richtsnoer; waarborging van mi
nimum-bezit voor ieöeren arbei
denden mensch; medezeggenschap
van alle werkers in sociale en eco
nomische aangelegenheden; de
staat moet zijn een rechtsstaat,
mede verantwoordelijk voor het
geestelijk erfgoed, gebonden aan
zedelijke normen, terwijl hij de ge
hoorzaamheid daaraan in het
volksleven tot gelding moet bren
gen; bescherming van geestelijk en
zedelijk leven door de Overheid,
gepaard met verdraagzaamheid en
eerbiediging van de verscheiden
heid van levensovertuiging; vrij
heid voor de Kerken om haar roe
ping te vervullen; erkenning van
taak der Kerken haar woord te
spreken met betrekking tot het
staatkundig en maatschappelijk
leven; erkenning aan de groote
waarde van huwelijk en gezin, op
welks bescherming sociale en fis
cale politiek gericht moeten zijn;
bij de inrichting der school worden
de ouders nauw betrokken en zij
bepalen den geest, waarin het on
derwijs wordt gegeven.
r)it program bevat ongetwijfeld
tal van waard;volle elementen,
al worden de normen niet nader
omschreven met liet woord
„Christelijk We gelooven, dat de
•samenwerking met de Katho
lieke Volkspartij op grond
slag van een gemeenschappelijk
urgentiepogramma, misschien nog
vóór de verkiezingen, zeker echter
straks in het nieuwe Parlement
zeer wel mogelijk zal blijken.
De doorgewinterde Marxisten zul
len er voor op de vlucht moeten
slaan en wellicht zullen die gehoor
geven aan den verlokkenden een-
heidsroep van communistischen
kant. Te verwachten valt echter,
dat het overgroote deel der S.D.A.P
het voornaamste bestanddeel van
de nieuwe Partij van den Arbeid
zal vormen
Dienaangaande merkte Mr. C.
ten Hagen in het jongste nummer
van „Chrlstofoor" op:
Hoewel deze volkspartij geen par
tij is voor één klasse en het leer
stellig Marxisme afwijst, zal zij in
leite ln overgroote meerderheid
door de oude soclaUsten gevormd
worden en dus een sterk humanisti
sche sfeer hebben. Zelfs al zal de
symbolenkwestie (roode vlaR, lnter-
natlonel, Inter, contacten) in een
aanvaardbaar compromis worden op
gelost, dan zullen de Katholieken
toch in een geheel vreemd klimaat
komen. Bij de S.D.A.P. staat de In
nerlijke vernieuwing, die het open
staan voor de N.V.B.-gedachte ver-
etscht, nog slechts aan het begin en
heeft zich nog allerminst door ver
nieuwing in personen gemanifes
teerd. Nadat zij eerst afwijzend heeft
gestaan tegenover de N.V.B.is deze
bereidheid voor de vorming van een
nieuwe partij uit de lucht komen
vallen. Het gevaar is dus zeker niet
denkbeeldig, dat naast een deel, dat
uit volle innerlijke overtuiging en
in volle rijpheid voor een nieuwe
Ideologie dezen stap zet, bij het
grootste deel uitsluitend polit'ieke en
practtsche overwegingen den door
slag geven.
Zooals kiekend, neemt slechts
een deel van de katholieke Chris-
tofoorgroep deel aan de vorming
dezer nieuwe partij. De meesten
scharen zich, in de gelederen der
Katholieke Volkspartij.
Met dat al ziet er wel naar uit,
dat het partijleven in ons land
vereenvoudigd wordt. En dit is ze
ker winst.
yjINISTER-PRESIDENT Schermerhorn heeft
gisteren de gelegenheid aangegrepen om in
een groote rede voor de Tweede Kamer niet al
leen een aantal interessante nieuwtjes te vertel
len, maar ook een breede uiteenzetting van de
actueele politieke vraagstukken te geven.
Eenige tegemoet?
koming inzake
legalisatie
Er verscheen niettemin
een motie Joekes over
dit onderwerp.
JNE NIEUWTJES WAREN:
Omstreeks 1 Maart zal de be-
grooting voor 1946 ingediend kun
nen worden. Het memorandum van
Prof. Gerbrandy is gereed; hij heeft
men op
het
Rijkskolenbureau vertelde
(Van onzen Haagschen redacteur)
rpR IS WEL geen enkele regee-
ringsinstantie en geen enkel
Rijksbureau waar zooveel bezoe
kers komen en waar zooveel be
weging is als op het Rijkskolen
bureau. Het is inderdaad geen
kleinigheid om met een beperkte
hoeveelheid kolen aan iedereen 'n
klein beetje te geven, waarmee
niemand tevreden is, omdat het
nu eenmaal te weinig is.
,,De Stem" houdt van duidelijke
taal en de vraag die wij aan de
hoogste instantie van het Rijks
bureau voorlegden, liet aan dui
delijkheid niets te wenschen over:
Wordt het Zuiden achtergesteld
bij het Noorden?
Het antwoord luidde: neen!
Maar toch heeft het er den
schijn van!
I?en korte geschiedenis moet hiel
de situatie verheideren.
Ie fase: Gedurende de winter
manden 1944-'45 werd in Noord-
Nederland geen pond kolen aan
gevoerd, Gevolg was, dat na af
loop van den winter geen kool meer
te vinden was om nog niet te
spreken van de historsche grach
ten in de Hoüandsche steden die
thans van hun schoonen boomen-
tooi zijn ontdaan.
Het. Zuiden was behalve een
karige rantsoeneering, nog in
staat eenigen voorraad te kwee
ken. De kolen werden via België
o.a. over Antwerpen ingevoerd. Er
was dus eenige voorraad, zoódat
in het Zuiden éérder de eerste
twee bonnen konden worden aan
gewezen.
3e fase: De eerste bonnen wer
den voor het Zuiden in Juli aan
gewezen, tegen midden Augustus
voor het Noorden. Tegelijkertijd
werd nu in Septemt>er voor het
geheele land 't tweede paar bon
nen geldig verklaard.
Behoudens eenige aanvulling voor
groote huisbrandverbruikers (zoo
als ziekenhuizen, gevangenissen en
dergl.) kreeg het Zuiden weinig
aanvoer, omdat er daar voor de
eerste 4 bonnen nog voorraad was..
Gevolg van 't een en ander is, dat
er thans nergens meer voorraad
van beteekenis is. Zelfs Is bon 45
en 46 nog niet overal gerealiseerd,
doch dit geschiedt nog deze week.
De invoer van Duitsche en Ame-
rika-ansche kolen is namelijk ern
stig ten achter.
3e fase: De derde serie bonnen
is op 4 Februari geldig verklaard.
Waai- nu voorraad is of aanvoer,
komt. kunnen deze bonnen gereali
seerd worden. Men zal dit deze
maand of begin Februari kunnen
verwachten. Voorraadvorming kon,
gezien de moeilijkheden van den
Import noch in liet Zuiden, noch
in het Noorden plaats vinden. Men
vindt dus vrfjwel nergens voorraad
om op de nieuwe bonnen onmid
dellijk te leveren.
TNe kolenpositie in ons land is
slecht. De verdeeling echter Is
rechtvaardig. Aldus liet Rijksko
lenbureau aan den Haag6chen re
dacteur van ,,De Stem".
We hebben de klachten der Zui
delijke kolenhandelaren vermeld,
we hebben nu ook de wederpartij
aan het woord gelaten.
echter den wenscli te kennen gege
ven nog overleg te plegen met zijn
Londensche collegas. Inzake het on
derzoek in de kwestie-de Geer wil
de Kegeering wachten met het doen
van stappen, totdat zij kennis ge
nomen heeft van het Witboek-Ger-
brandy. De Regeering laat het aan
de Kamer over, geëigende wegen te
zoeken, hijvoorbeeld door een par
lementaire enquête, zich in dezen
licht te verschaffen. Hetzelfde geldt
inzake hetgeen zich heeft afge
speeld rondom het ontslag aan
Generaal Reinders vóór den oor
log.
Drie belangrijke onderwerpen
TVrie belangrijke
roerde Prof.
onderwerpen
Schermerhorn
verder aan: 1. de Kabinetsforma
tie, 2. de illegaliteit, 3. grondslag
en program van het Kabinet. Wat
punt één betreft gewaagde de mi
nister-president van de rol der
NVB, die van den beginne af niet
als politieke partij is willen optre
den. Hij had ook de anti-revolu
tionairen in het overleg betrokken
doch zij verlangden het terstond
in het leven roepen van de oude
Kamers met aanvulling uit de oude
candidatenlijsten. Een beroep op
een der a.r. verzetsleiders stuitte af
op den eisch, dat een bepaalde por.
tefeuille zou worden bezei door 'n
bepaalde partijgenoot, welke por
tefeuille evenwel reeds voor een an
der was bestemd. De Minister wees
er overigens op, dat Mr. Meynen
als vertegenwoordiger van het ge
reformeerde volksdeel in het Kabi
net zitting heeft.
Ten aanzien van de illegaliteit
zei Prof. Schermerhorn, dat velen
uit het verzet hun plaats weer
hebben gevonden. Anderen nog niet
en ze zien velen, die voor den
vijand hebben gewerkt op goede
plaatsen. Dit wekt wrok en teleur
stelling.
Helaas moet de minister-presi
dent vaststellen dat dit nu wordt
gehanteerd door lieden die onrast
zoeken en dat geeft aanleiding tot
gebeurtenissen die hem verontrus
ten. De Regeering wil zich de lel-
ER VALT WAT GROOTS TE VERRICHTEN.
Stedebouwkundige en architectonische ver
zorging van het wederopbouwplan gaan
hand in hand met alle bouwactiviteit
(Slot)
PR VALT WAT GROOTS
te verrichten, schreven we in
De nieuwe primaat van Kangart)*,
^Kardinaal Mlndszenthy.
ons vorig overzicht van de ver
woestingen, die tengevolge van
oorlogshandelingen in ons land
zijn aangericht en de daaruit
voortvloeiende werkzaamheden.
Heel erg gemakkelijk zal die taak
echter niet verricht kunnen worden,
want bijna legio is het aantal be
lemmerende factoren, waarmee wij
te maken en waarvan de ontwrich
ting van het verkeer, de berooving
van ons land en de ontluistering
onzer industrieën wel de ergste zijn.
Alleen hierover zou reeds meer
dan één krantenartikel te schrijven
zijn, zoo goed als over het feit, dat
het aantal geschoolde arbeiders
sterk gedaald is. In de bouwvakken
kan deze daling wel op 25 pet. ge
schat worden en als men dan be
denkt. dat de vraag naar arbeids
krachten het tegendeel van ge
daald Is, kan men er uit afleiden,
welke moeilijkheden deze toestand
veroorzaakt.
Nieuwe opleidingen, scholing en
herscholing zal daarom gepaard
moeten gaan aan het practische
werk van alle dagen.
Er Is niettemin al aardig wat be
reikt. In ons vorige artikel noem-
den wij reeds eenige cijfers. Zij
zouden met vele anderen aangevuld
kunnen worden. Volstaan wij ech
ter met een herinnering aan het
feit, dat meer dan 8000 boerderijen,
waarvan 2000 in Brabant, ln ons
land werden verwoest en dat thans
3500 noodboerderijen gereed zijn of
op het punt staan gereed te ko
men. Wij praten dan maar niet
over de gereedgekomen droogleg
gingen, het op gang brengen van
industrieën, enz.
Tiet spreekt vanzelf, dat alle ar
beid, die verricht moet wor
den, niet behoorlijk kan marehee-
ren als tevoren niet weloverwogen
plannen zijn samengesteld.
Deswege is bepaald, dat alle nood-
herstel dit jaar volbracht moet wor
den. Daarnaast en zoo mogelijk te
gelijkertijd zal begonnen worden
aan de verwezenlijking van een
bouwprogramma. Het dringendst
noodzakelijke zal voorrang ver
krijgen en om dit te bereiken, zal
voor 1946 de bouwactiviteit nog
volledig onder controle gehouden
moeten worden door middel van
bouwvergunningen en distributie
van materialen. Vervolgens wil de
overheid leiding geven bij een goede
stedebouwkundige en architecto
nische verzorging van het weder
opbouwplan als geheel en van ieder
bouwplan afzonderlijk. Stedebouw
kundigen zijn begonnen met het
maken van hun plannen, welke
door den dienst voor den Weder
opbouw moeten worden goed
gekeurd. Door een architectenkeuze
commissie erkende architecten krij
gen een zekere vrijheid om hun
eigen persoonlijkheid in hun werk
tot uitdrukking te brengen. Een
supervisor waakt voor coördinatie
van al deze plannen.
Oude stadsplannen zullen soms
gewijzigd moeten worden. In de
nieuwe plannen zullen woonhuizen
in den regel niet in de stadskernen
gehandhaafd blijven.
Schadevergoeding in natura en
geld zit hieraan vastgekoppeld.
Hoeveel er gebouwd moet worden,
valt tenslotte af te leiden uit de be
hoefte aan nieuwe woningen. Er is
een achterstand van 300.000 nieuwe
woningen, welk aantal nog wel
eenigen tijd zal stijgen. De jaar-
lijksche behoefte was voor den oor
log 40.000. W'l men den achterstand
inhalen in tien jaar, dan zullen dus
minstens 40.000 plus 30.000 wontn
gen per jaar gebouwd moeten worL
den of totaal 70 000....
Met bescheiden middelen, met
een beperkt aantal arbeidskrachten
zal een maximum moeten worden
verricht. Dat kan slechts, zoo
schreven wij reeds, als leder voor
zich en allen tezamen zich tot het
uiterste willen inspannen. De uit
zichten daarop zijn niet ongunstig.
In breede lagen toont ons volk de
bereidheid er toe. Laten wij daar
om hopen, dat alle narigheden (en
spijt, ons land spoedig weer mooier
dan ooit zal herrijzen.
ding op dit punt niet laten ontne
men.
De ontbinding van de gebundelde
georganiseerde illegaliteit zal zich
geleidelijk voltrekken. De opheffing
van de Groote Adviescommissie, die
geschieden zou bij het optreden van
de tijdelijke StatenGeneraal, is ver
schoven naar het tijdstip van het
optreden van de gekozen volks
vertegenwoordiging. Voor alles
moet voorkomen worden dat de
illegaliteit politiek tot gelding
wordt gebracht.
Wat aangaat grondslag en pro
gram van dit Kabinet, betoogde de
minister-president, dat puinrui
men, straatvegen en herbouw nood
zakelijk zijn, maar dat daarachter
noodig was het perspectief op een
betere, lichtere toekomst. Dit
perspectief bestaat in den opbouw
van een nationale democratie, ge
richt op herstel en vernieuwing,
welke een socialistischen inslag zal
vertoonen. Het Kabinet eerbiedigt
de particuliere eigendommen, maar
acht, gemeenschapsbeheer in be
paalde gevallen noodzakelijk.
Hij deelde mede, dat 'het Kabi
net een wetsontwerp voorbereid tot
nationalisatie van de mijnen, maar
dat het in de bedoeling ligt van de
regeering, dit ontwerp eerst na de
a.s. verkiezingen, bij de nieuwe
volksvertegenwoordiging in te die
nen.
Socialisatie van den landbouw
grond is geenszins een program
punt van de regeering. Op Walche
ren wordt met medewerking van
de bevolking niet anders beoogd
dan een herverkaveling van den
grond, waarbij een groot gedeelte
weer aan de particuliere eigenaren
zal worden teruggegeven. Van in
breuk op de persoonlijke vrijheid op
Walcheren .is geen sprake.
Van dit Kabinet is geen staats
socialisme te wachten, omdat het
van meening is, dat daarbij de
menschelijke persoonlijkheid niet
tot ontplooiing kan komen.
Het doel van de regeling der be
drijfsorganisatie is, een deel van de
uitoefening der desbetreffende taak
in handen der bedrijven zelf te
leggen.
De taak van den door de over
heid aan te wijzen voorzitter is het
om voor het algemeen welzijn te
waken
De minister-president zag de
nieuwe Partij van den Arbeid in
beginsel als iets anders dan de SD.
A.P., al steunen ook vooraanstaan
de figuren uit die partij haar. Aan
Ds. Zandt hield hij het perspectief
voor, dat op den duur ln Europa
de werkweek van vijf dagen vol
doende zal zijn; dan kunnen sport
en ontspanning voor den Zaterdag
verplaatst worden.
Andere ministers aan 't woord
a
ATinister Beel wees het verwijt af,
dat hij bij benoemingen so
ciaal-democraten zou achterstellen.
De regeering zal ernaar streven ook
de juiste vrouw op de juiste
plaats te kiezen.
(Vervolg op pag. 8)
In Berlijn werd op een inwoner 'n
bedrag van 10.000 dollar in allerlei
vreemd papiergeld gevonden, be
nevens revolvers, juweelen, en?..
Het was de buit van zwarte markt-
transacties. De zwarte Piet zal er
thans niet veel plezier meer aan
beleven.
