I
01
Dr. van Mooks vertrek naar ïndië
uitgesteld
Moeilijkheden
SBEBRI1F
LAAS
(ONBEVREDIGENDE REGELING
NADER BEKEKEN
IEN
ÏEN
voor den groentenaizet
tweede jaargang
een
HULST
E".
iten
dinsdag 8 januari 194«
Materieele oorlogsschade
Komt in 't Parlement
ter sprake
Engeland heeft andere leveranciers gevonden;
Duitschland heeft nu wat anders noodig
WARS VAN AMBTENAPIJ
No. 359
n familie
een Zalig
536O
'!r:
975
942
1021
943
.004
957
947
991
e halen
mg zorgen
ïin
Deze courant wordt op last van t Militair Gezag
gedrukt op de persen v. h. Dagblad van Noord-
Brabant en Zeeland. Uitg. „Stichting De Stem"
Directeur: J. A. H. M. van Schijndel; Hoofd
redacteur: J. J. H. A. Bruna; Alg. Zeeuwsch
red. W. Groffen, Middelburg Rayonrad
Xeeuwsche Eilanden N J. Karhof, Goes
o if,
XANDSCHE
,AL S0C1A-
instructies en
n. Kardinaal
NO, 330 PA-
»t uitgevoerd
-TELEF. 181
Voor Cod, Kon-ngin en Vader'and
Commissie van ToezichtC J. van Hoote*
gem A. E. Langenhorst Mr. Dr. A. J,
J. M. Mes; Mr. H. B. L. de Rechter
Bur. Westsingel 75. Goes: Dubbele Poort 8, Hulst
Verschijnt eiken werkdag. Abonn.prijs bij voor~
uitbet.: 3.38 per kwart., p post 4.10, p. week
(bij niet-postbestelllng) f 0.26 Losse nos 6 cent
pISTEREN is in ons blad reeds
een ingezonden artikel geplaatst
over het vraagstuk van de ver
goeding der materieele oorlogs
schade. Het is zulk een belangrijke
kwestie, dat we ook aan onder-
scande beschouwing, welke haar
u'f ietwat anderen hoek beziet, nog
gaarne plaatsing verleenen
r\OOR WELK PRINCIPE heeft de
regeeiing zich laten leiden In
de na het besluit gepubliceerde Re-
gperingsnota worden wij daarover in
gelicht. „Het algemeene uitgangspunt,
van waaruit in dit besluit het vraag-'
stuk v2n de tegemoetkoming wegens
materiele oorlogsschade wordt bezien,
is de overtuiging, die in breede krin
gen leeft, dat de schade, welke aan
de economische goederen van een deel
van het Nederlandschee volk door
den oorlog is toegebracht, door de
getroffenen ten behoeve van het ge-
heele volk is geleden. Het Neder-
landsche volk heeft, door verzet te
bieden, collectief have en goed in de
waagschaal gesteld. Het besef, dat
men de schade, die daaruit voort-
Vloeit, ook collectief moet dragen,
verdient in een daad van het geheele
volk te worden omgezet."
Inderdaad, de regeering heeft ge
lijk, dat dit principe In overeenstem
ming is met de werrschen van breede
kringen in het Nederlandsche volk,
en daarmede is tegelijkertijd de reden
van de crltlek op de huidige ver
goedingsregeling aangewezen. "Want
die regeling weerspiegelt niet dan ln
«éér onvoldoende mate het in de Re-
geeringsnotA uitgedrukte uitgangs
punt.
Wij willen hier wijzen op enkele
bepalingen in het Besluit die niet ln
overeenstemming zijn met het aan
genomen principe.
Als algemeene regel geldt, dat de
bijdrage wordt bepaald op het ver
schil tusschen de waarde van het
goed v*ór en nè de beschadiging.
Voor onroerende goederen wordt die
waarde gesteld op de verkoopwaarde
van 9 Mei 1940. Wij achten dit ten
eenenmale onjuist. Reeds op dien da
tum was de herbouwwaarde van een
pand belangrijk hooger dan de ver
koopwaarde en sindsdien is zij nog
verdrie- of verviervoudigd.
Voor het herstel is niet van belang
liet geldsbedrag, dat de betrokkene
in zUn hand krUgt; het gaat voor
hem om een ander huis, een andere
boerderij, een andere schuur ter ver
vanging van datgene, wat hU verloor.
En dat, het essentieele. is voor hem
onbereikbaar op de basis der vergoe
ding, die hem nu wordt toegekend
Niettemin ls de regeering, blijkens
Jiaar nota, ervan overtuigd, dat met
de vergoeding mede een groot sociaal
economisch belang is gediend. Meer
nog: bij de regeling der bijdragen in
deze schade staat het herstel van
»s Lands welvaartsbronnen op den
voorgrond Maar voor ons staat vast
de landbouw op Walcheren en in
West-Zeeuwsch-Vlaanderen zal zich
niet herstellen, zoolang de getroffen
hoer slechts een tiende deel of nog
minder ontvangt der kosten van. den
wederopbouw zijner opstallen.
pe regeering zal zich wellicht ver-
dedigen met het motief: dat de
verkoopwaarde van 9 Mei 1940 de
©enige objectieve maatstaf is, terwijl
de herbouwwaarde, die theoretisch
Juister lijkt, 'n subjectieve norm is,
afhankelijk immers van 't tijdstip,
waarop de eigenaar zijn pand her
bouwt. Zou men de herbouwwaarde
vergoeden, dan ontvangt degene, die
->edig herbouwt, als gevolg van de
i »oge prijzen, een grootere vergoe
ding in geld dan degene, die later
bouwt, omdat de prijzen een ten-
den* tot daling vertoonen. Hier la
naar onze meening ook niets tegen
omdat - wij wezen er reeds op - voor
da betrokkene niet de geldelijke
vergoeding het voornaamste is, doch
wat h« ln natura terug krijgt van
Heden zon onder 16.47 u., maan
onder 22.32 n. Woensdag ion op
8.46 n. en maan op 12.02 u.
Weersverwachting: meest neve
lig of gedeelte! Uk bewolkt,
overwegend droog weer. Koude
ochtend, met vooral in het O.
«ie» lands lichte vorst, overigens
temperatuur om het vriespunt.
Z. .wind, aan de kust matig.
datgene, hetwelk in het nationale
belang werd geofferd. In de practijk
vesyalt dan ook de schijnbare onbil
lijkheid, dat de een meer ontvangt
dan de ander. Weliswaar legt de
Staat aan den een mee;' geld ten
koste dan aan den ander, doch dit
wordt toch voor een belangrijk deel
gecompenseerd door het feit, dat de
gene, die spoedig herbouwt, een
grootere bijdrage levert in het her
stel op korten termijn, hetgeen ten
slotte de volkshuishouding weer ten
goede komt.
WU begrijpen, dat met de zeer
hooge prijzen van het oogenbük een
oplossing ln dezen zin thans bezwa
ren met zich brengt. Doch zoodra
de materialenposltie verbeterd is en
de prijzen gestabiliseerd zijn (naar
schatting over een jaar), zijn die be
zwaren opgeheven, terwijl ook het
bezwaar van een inflationistische
tendenz zal zijn bezworen.
Dan zal ook een veelvoud, b.v. het
dubbele, van de herbouwwaarden
op 9 Mei 1940, naar het ons voorkomt,
een voldoende objectieve norm voor
de bepaling der vergoeding zijn. In
afwachting van dat tijdstip zouden
er voorschotten verstrekt kunnen
worden, zoodat het herstel toch snel
voortgang kan hebben.
pivenmin kan ons de regeling om-
trent de huisraadschade bekoren.
Het Koninklijk Besluit laat die re
geling aan den Minister van Finan
ciën over. Het vermoeden, dat zij
in verband met de huurwaarde zal
worden gebracht, is gerechtvaardigd
gebleken. Na rijp beraad, aldus de
Regeeringsnota, werd gemeend te
kunnen vasthouden aan een vergoe
ding op basis van kostprijs, vermin
derd met afschrijvingen - met dien
verstande nochtans, dat de nieuwe
bijdrageregeling nader is geobjecti
veerd door het stellen van maxima op
basis van de huurwaarde der woning.
Naar onze meenirg zal de objectivi
teit door deze laatste bepaling niet
bevorderd, integendeel in vele geval
len geweld worden aangedaan. Im
mers, de huur waardenzijn, zoowel
tusschen het platteland en de steden
als tusschen de steden onderling, soms
belangrijk verschillend en wij vree
zen, dat door die bepaling groote on
billijkheden zullen worden gescha
pen, in het bijzonder ten aanzien
van den plattelandsbewoner. Ook
wettigt o.i. niets in voldoende mate
de praemisse, waarvan de regeering
uitgaat, dat de huurwaarde evenredig
is met de waarde van den inboedel.
yeer te betreuren achten wij het
tenslotte, dat In een vergoeding
van de geleden bedrijfsschade niet is
voorzien. Over de reden van het uit
blijven eener regeling daarvan licht
de Regeeringsnota ons eveneens in
de bedrijfsschade behoort binnen ze
kere grenzen tot de normale risico's
van het individueele economische be
staan en zijn ten deele quantitatief
onmeetbaar, aldus de nota. Reeds de
term „binnen zekere grenzen" geeft
aanleiding tot de veronderstelling,
dat de regeering op dit punt gevallen
onderscheidt, welke onderling groote
verschillen vertoonen. Wij meenen
die gevallen van bedrijfsschade in
twee groepen te kunnen verdeelen,
n.l. die van den winkelier en die
van den boer. En dan hebben wij
in het bijzonder den boer, wiens
land geïnundeerd of met mijnen vol
gestopt en wiens vee weggevoerd
werd, op het oog. De getroffen win
kelier kan na betrekkelijk korten
tijd elders zijn nering weer gaan uit
oefenen (hoe spoedig waren inder
tijd de noodwinkels niet gereed T),
doch de boer mist daartoe ten eenen
male de gelegenheid. Zijn land blUft
- zeker wanneer het geïnundeerd
is geweest nog langen' tijd onren
dabel, zijn vee is weg. Het is duide
lijk, dat men die bedrijfsschade niet
zonder meer onder de „normale ri
sico's van het individueele econo
mische bestaan" mag qualificeeren.
Een becijfering van die bedrijfs
schade is moeilijk, zeker, maar o.i.
niet onmogelijk en de betrokkenen
hebben er recht op. Ook deze schade
dient door het Nederlandsche volk
collectief te worden gedragen.
Resumeerende bevredigt deze rege
ling nopens de vergoeding der ma
terieele oorlogsschade ons niet. Nog
1* het laatste woord hierover ech
ter niet gesproken. WU vermoeden,
dat bU de behandeling van de Re
geeringsnota in de Staten-Generaa!
dete zaak onderwerp van een debat
**l xljn.
ALLE JAPPEN VAN JAVA GAAN NAAR EEN ONBEWOOND EILAND.
Hij vertrok naai Londen voor nieuwe
besprekingen Semarang gebombardeerd
UET VERTREK van dr. van
Mook naar Indië is opnieuw
uitgesteld en thans bepaald op
Zaterdag 12 Januari. Voordien
begeeft de lt. gouv.-generaal zich
nog naar Londen voor het voeren
van besprekingen tezamen met
den ambassadeur, jhr. mr. E. F.
M. J. Michiels van Verduynen
met de Britsche autoriteiten.
De verklaring lijkt gezocht te mo
gen word i in het feit, dat over dr
van Mooks nieuwe mandaat voor
afgaand overleg is gepleegd tus
schen de betrokken ministers en
den It. G.G. eenerzijds, de Senio
ren-conventen der beide Kamers
en de Indische Kamercommissie
anderzijds. Dit overleg is, zoo meldt
de Nat. R.C., zoo intensief geweest,
dat v. Mooks vertrek er drie da
gen door moest worden uitgesteld,
opdat d regeering zich nader over
het program zou kunnen beraden
Het blad ziet er terecht dit voor
deel in, dat dr. van Mook zich niet
slechts sterker kan gevoelen nu hij
regeering èn parlement achter zich
heeft, maar ook met te meer klem
mag vergen, dat de wederpartij
aannemelijk maakt te spreken na
mens een overtuigend sterk „volks,
deel". Zoo kan, zoo besluit de N
R.C., tusschen Nederlanders en In
donesiërs een grondslag van weder-
zijdsch vertrouwen worden gelegd
Dp rust van gisteren blijkt inmid-
dels al weer gevolgd te zijn
door de onrust van vandaag.
Het cordon om Batavia, dat kort
geleden ls opgeheven, is opnieuw
om de stad getrokken. Het onder
zoek van de kampongs is vandaag
hervat.
Te Buitenzorg zijn de T.K.R. en
de politie overeengekomen met de
Britsche autoriteiten samen te wer.
ken. Als bewijs van hun oprecht
heid hebben zij 77 ongewenschte
elementen uitgeleverd. Intusschen
wordt het Zuidelijk deel van de
stad onderzocht.
Uit Bandoeng wordt gemeld, dat
daar rust heerscht.
Semarang blijkt Zaterdag door
Indonesische kanonnen te zijn ge
bombardeerd. Het vliegveld werd
tijdelijk onbruikbaar gemaakt, maar
snel werk van de Britsch-Indische
troepen maakte het spoedig weer
voor gebruik geschikt.
Deze onrust schijnt niet steeds
OPBOUW van ONZEN EXPORT
door de op Java aanwezige Nederl
troepen viot bestreden te zijn, dan
wel op een verkeerde manier. Lt.-
adm. Helfrich heeft nl. een dag
order uitgevaardigd, waarin hij er
alle burgers en militairen aan her
innerd dat het zijn wensch was.
dat zij zouden medewerker om
zoo spoedig en zoo volledig mogelijk
recht en wet te helpen herstellen
Het bevel schijnt door het militaire
personeel niet steeds opgevolgd te
zijn.
„Reeds hebben berichten mij be
reikt van agressie, door sommigen
uwer gepleegd, hetgeen in volstrek,
te tegenstelling staat tot de mili
taire waardigheid", zoo schreef de
lt. admiraal.
„Nogmaals beveel ik u met den
meesten nadruk mijn wenschen en
orders uit te voeren. Diegenen, die
desondanks zich zelf schuldig ma
ken aan onwaardig gedrag, zullen
zeer streng gestraft worden. Ik re
ken er op, dat gü met geloof In
mijn gezag zult handelen in den
geest, dien ik van u verwacht."
Het ls duidelijke taal, die hope
lijk niet aan doovemansdeur gezegd
is. Slechts waar discipline en volg
zaamheid bestaat, kunnen de beste
resultaten verwacht worden,
TJlijkens een Britsche verklaring
U zullen alle Japanners op
Java, in totaal ongeveer 70.000
man, naar het onbewoonde, woes
te eiland Galang worden over
gebracht. De eerste 500 zijn reeds
daar aangekomen.
V aar te Batavia verluidt, hebben
A de republikeinen een protest
bij gen. Christison gelanceerd te
gen de instelling van Ned. militaire
gerechtshoven. Hoewel de republi
keinen daarin hun ongerustheid te
kennen hebben gegeven over deze
ontwikkeling, zijn er tot nog toe
geen aanwijzingen van eenige ver
andering ln de Britsche houding.
liet overige nieuws is f ragmen ta-
risch. De Amerikaansche ver
tegenwoordiging zal uit het South
East Asiacommando treden en
voortaan een niet officieel karak
ter dragen. Omtrent de Ned. mari
niers uit Amerika werd tenslotte
gemeld, dat slechts een bataljon ln
Batavia is gearriveerd. De rest gaat
terug naar Malakka. Waaxschyn-
lük zullen ook de overigen, die in
7 schepen van Amerika onderweg
zün, buiten Indië worden ont
scheept. Een Ned. zegsman van de
COLLABORATIE
OF FRATERN1SATIE
Tc Berlijn werd het Kerstfeest ln
de Russische zone ook op straat
gevierd. Verbroedering was het
hoofdelement van deze viering.
Als booze tongen er nu maar
niet collaboratie van maken
marine achtte dit ook het beste,
omdat hun opleiding een andereen
militair betere was dan om de taak
over te nemen van het herstellen
van het evenwicht.
TABAKSRANTSOEN
blijft gehandhaafd
Kolenvoorziening geen pro
bleem volgend jaar
TIE voorziening van schoenen,
fietsbanden en kolen zal tegen
het einde van 1946 geen probleem
meer vormen, meldt de Msb. An
ders staat het echter met kleeding
en huisraad, waarvan dit Jaar nog
niet voldoende voorraad zal zijn
aangevoerd of aangemaakt om in
alle behoeften te voorzien.
Verhooging van het tabaksrant
soen ls. behoudens misschien de
aanwüzing van eenige extra bon
nen, niet te verwachten.
(Van onzen Heegschen medewerker)
WIJ HEBBEN een reeks vraag
gesprekken loopen met de
verschillende instanties die zich
met den export van Nederlandsche
producten bemoeien.
Wat het voor een zakenman zeg
gen wil na een onderbreking van
5 jaar weer eens contact te maken
met een oude zakenrelatie, komt
het wederzien na lange en span
nende scheiding van moeder en
kind naby.
Hetzelfde geldt voor onzen na-
tlonalen export in bet groot
Onze internationale afnemers
hebben Intusschen niet zitten
wachten op onze productie.
Om het uitvallen van de Ne
derlandsche producten hebben b.v.
de Engelse he Importeurs van ver-
sche groenten naaT andere gebie
den gezocht. De Engelsche regee
ring heeft daarvoor een speciaal
Departement voor Tuinbouw in 't
leven geroepen. Er zyn dan ook mil
lloenen ponden beschikbaar ge
steld tot snelle afwikkeling van
den tuinbouw. Daarnaast hebben
de Kanarische eilanden een groote
ontwikkeling doorgemaakt. Het
subtropisch klimaat, dat intusschen
zeer aan zeelnvloed-n onderhevig
is, ls in de zomermaanden uiter
mate geschikt voor de teelt van
versche groenten zooals tomaten
bloemkool en sla. Het laat zich
aanzien dat deze gebieden voor
goed de Engelsche groentenvoorzie
ning zullen verzorgen.
Het Is begrijpelijk, dat de En
gelsche regeeing aan dezen im
port de voorkeur geeft boven im-
port uit Nederland. Anderzijds ge
ven de kenners en de importeurs
voorkeur aan Nederlandsche groen
ten omdat deze van betere kwali
teit zijn.
De jarenlange ervaring, de we-
tenschappeiyke bemesting en het
deskundig grondonderzoek zyn nog
steeds de beste waarmerken van
den Nedertandschen tui:|'x>uw.
Thans ls er echter nog geen kyk
op invoer in Engeland, tenzy van
zèèr vroege en zèèr late groenten
en tomaten. Maar dit beteekent:
stoken van dure kolen. Hiervan zal
dit jaar wel niets komen.
Er bestaat echter een uitzonde
ring voor alle soorten uien, augur
ken en vrnchtenpulp voor de be
reiding van jan». Deze zullen in
elke hoeveelheid aan Engeland ge
leverd mogen worden. Voorwaar
een deviezen-perspectief en een
goede tip voor onze a juin boereu
in Brabant en Zeeland
Af aar wat gebeurt er met onze
tomaten in het zomerseizoen?
Onze uersche tomaten zullen we
moeiiyk allen tegen een behoor
lijken prys meer kwyt kunnen ra
ken; maar ln deze aangelegenheid
bestaan er stoute plannen, Italië
ls sedert jaren het land van de
tomatenpureé. De internationa.e
markt werd ln deze door Italië
beheerscht. Voor het jaar 1946 zal
Italië waarschyniyk slechts aan
een fractie van zyn vooroorlogsche
productie komen. Onze conserven-
fabrleken hebben zich tot heden
toe nog niet op fabricatie van in
geblikte tomatenpureé toegelegd,
doch thans zal op korten tërmyn
een fabriek daarvoor de productie
aanvangen. (Vervelg ep peg, n
M M
Ministerieel initiatief
F\E minister van Handel en 5=
jgj Nijverheid, Ir. H. Vos,
heeft aan een ambtenaar van
zijn departement opdracht ge- 5=
|H geven al het bezwarend mate- l§
riaal tegen het moderne ver-
schijnsel, dat ambtenarij wordt
|H genoemd, te verzamelen. Uit 2
|p dit materiaal zal t.z.t. een rap-
port worden samengesteld,
waarna het ambtelijk apparaat
=g grondig zal worden herzien. j
Hl!llll!inillll>l!llllllUI!!lllltl!lll!IUIIII!llllllll!lll!!llllll!llillli
