Een jaar van oorlog en vrede
Menschen en Muzen
emers
San Francisco
vredesdominant
Er komt licht
in de duisternis
3aeten
1893
1917
1917
ari 1921
|stus 1921
stus 1933
1934
ft 1942
1945
1945
Na harden strijd, kan slechts energieke
arbeid en goede wil den vrede schenken.
Idenmorgen de
wding verrichtte
iaal recht. 1
li wel uiterlijk
In, waarop cle
Irtoe aanmeldt.
It beroep open
|.n het Gewes-
die een bin-
|ft.
van deze be-
|het proces van
nisch herstel
ners, die door
duitschland of
de lasten van
zich hebben
I ook voor onze
|n dienstplich-
geling in be
lees, niet meer
geplaatst te
bepaald werk
is daar voor
Icüt rustig kan
peesd behoeven
zijn werk ge
ls ook van toe-
ontzaglijk werk
11 herstel. Men
l rknemer opvoe-
J en het is juist
lm de gerustheid
1 kunnen worden
lin keuze, terwijl
Jluit evenals het
li geeft, waaruit
1 zonder toestem-
Irecteur van het
Idsbureau verbo-
Ibetreffende her-
lekrechtelijk ont-
|ieeren wat Prof.
heeft getypeer»
j getiteld: ,.Bco-
itan Nederland,
[van den Arbeid'
jet LondenscM
lehoorj tot xiio
nog meer, W
ijf!"
rschreven wor-
_ne opmerkt
,1e Zekerheid op
een besprekinf
van de Staats-
.rziening der 5°"
[en, n.l. d% de
in beschouwinf
'e regelingen d'<
:n in andere even
often, tn de b«-
bezit en de be
de behoefte oS>
rbeid dat dege-
bestaan te ver-
ïinklijk Besluit 's
i belangrijk sup-
estaande arbeids-
publiekrechtelij*
wachtgeldregelib'
tenten van nieu*
in het bijzonder
fsrecht.
artikel zullen
>p enkele andere
luitengewoon Be-
ludlngen 1945.
G. V.
MET een variant op de Duitsche
propagandaleuze uit liet begin
van den oorlog, konden de geallieer
de legers in het begin van het thans
wegkwijnende jaar 1945 zeggen: „de
geallieerden winnen op alle fron
ten".
In het Verre Oosten voerden de Ame
rikanen de eene landing na de andere
uit. Na Mindoro volgde Luzon, het
hoofdeiland der Philippijnen. We
schreven toen Januari en in deze zelf
de maand begonnen de Roode legers
hun geweldigen opmarsch uit een
punt ten Oosten van Warschau, om
spoedig geheel Polen te bevrijden. In
Hongarije dreven zij den tegenstander
tot een capitulatie zonder voorwaar
den. In het Westen, waar de Duit-
scners een wanhoopspoging hadden
ondernomen om dwars door de Ar
dennen naar Antwerpen op te ruk
ken, werden zij geleidelijk terugge
dreven, nadat een coördinatie in de
geallieerde bevelvoering had plaats
gevonden, waardoor gen. Montgo
mery de bevelvoering had gekregen
over een drietal legers.
TTe bevrijding van verschillende ge-
bieden ofwel het uitzicht daar
op bracht reeds spoedig ook haar po
litieke consequenties mee. Engeland
erkende de Poolsche regeering in
Londen; de Sovjet-Unie hield het met
het Lublin-comité. In Griekenland
brak een strijd uit om de macht; in
Joego-Slavië verleende Koning Peter
de regeeringsmacht aan een regent-
schapsraad. Het was een strijd om
tronen, ministerzetels of machtsposi
ties en om regeeringssystemen, die
nog slechts vaag uit de nevelen der
verwarring oplichtten.
Tn Februari betraden de geallieerde
legers Duitschen grond. Ruim vijf
Jaren hadden de Duitschers den strijd
op vreemden bodem kunnen voeren
en al hadden zij daardoor niet kun
nen voorkomen dat hun steden en
verkeersinstallaties uit de lucht wa
ren geteisterd, zij zouden nu eerst
recht ondervinden welk leed zij an
deren hadden aangedaan. Zoo zeker
waren de geallieerden thans van de
overwinning niet, of in een conferen
tie der Groote Drie te Jalta, op 7
Februari begonnen, stelden zij een
groot krijgsplan op, volgens hetwelk
Duitschland den genadeslag zou krij
gen.
In Februari, Maart en April ging de
strijd met ongekende hevigheid, maar
ook met ongeëvenaarde snelheid
voort. Terwijl de Duitsche tegen
stand vooralsnog in de Rijnvlakte ten
Westen der rivier nog krachtig ge
noeg was om een snellen geallieerden
opmarsch te belemmeren, werden zij
meer naar het Zuiden bij Remagen
verrast door de Amerikanen die er de
rivier overschreden. Het Saargebied
ging ondanks zwaren tegenstand voor
hen verloren en dra rukten met de
Amerikanen de Franschen ten Oos
ten van den Rijn op, in de richting
van Beieren en Oostenrijk.
In het Noorden hadden Montgo
mery's mannen met gebruik van
luchtlandingstroepen eveneens den
Rijn overschreden. Zij bezetten het
Ruhrgebied, rukten tezelfdertijd ook
Noordwaarts en kregen zoo Bremen,
Hamburg en Maagdenburg in hun be
zit.
De Roode troepen naderden met
groote snelheid uit het Oosten; zij
bezetten Frankfurt a.d. Oder, over
schreden deze rivier, deden een aan
val op Berlin uit het N.o. en Z.O.,
passeerden de stad, die spoedig viel
ondanks verbeten Duitsch verzet tot
In de Berlijnsche ondergrondsche en
reikten tenslotte de Westelijke ge
allieerden de hand bij Torgau.
Tlfat er In diS bedrijven inmiddels
in Italië gebeurde, leek bij dit
alles in het niet te zinken, zoo goed
als de strijd In Joego-Slavië en Oos
tenrijk, want dra bood Himmler
Duitschlands capitulatie aan door be
middeling van den Zweedschen graaf
Bernadotte.
Geheel zonder beteekenis was de
strijd toch niet, al was het maar om
de invloeden die middels een bezet
ting van groote gebieden door ieder
der strijdende en winnende mogend
heden konden worden uitgeoefend.
Roemenië, Bulgarije en Polen wa
ren vroege voorbeelden daarvan;
Hongarije en Oostenrijk, aan welk
land op de conferentie van, Jalta zelf
standigheid beloofd was, leverden
daarna de voorbeelden van de waar
de dier beinvloeding, zij het, dat de
Publieke opinie later bij verkiezingen
blijk zou geven meer naar de Wes-
tersche democratieën over te hellen
dan naar de Oostelijke dictatuur. Men
^e*k er althans iets geleerd te heb-
ging om de geallieerden te schei
den. S Mei, toen Doenitz Hitler had
opgevolgd, den man van wien alle
spoor verloren ging, capituleerde
Duitschland definitief. Het was uit
met de Duitsche heerschersdroom.
De eer na den ande*- vielen de Nazi-
grooten in handen der geallieerden.
Goebbels en Himmler pleegden
zelfmoord.
Roosevelt stierf een maand vóór het
einde van den Europeeschen krijg.
Zijn machtige persoonlijkheid wordt
sterk gemist in het concert der staats-
liedena
Tn het Verre Oosten toonde Mac Ar-
thur zich de evenknie van Eisen
hower in het Westen. Van eiland tot
eiland springend, en tegelijkertijd
zijn reuzenvogels uitsturend om Ja
pan te bombardeeren, dreef hij de
Jappen zoo in het nauw, dat het hen
wel duidelijk moest worden de ver
liezende partij te zijn. Toen de we
reldsensatie: de atoombom werd uit-
geworpc Toen ook Rusland zich nog
tegen dit land keerde, koos het eieren
voor zijn geld en aanvaardde het 't
ultimatum, dat Hirohito reeds door
de Groote Drie tijdens hun confe
rentie te Potsdam in Juni was toege
zonden. Blijdschap heerschte er over
heel de wereld, niet het minst in ons
Indië, dat In het geallieerde plan
blijkbaar als een voorloopig te ver-
waarloozen hoek was opgenomen ge
weest. Nu zou de vrede weerkeeren..
"Tve vrede zal weerkeeren, niet ech-
ter dan na even ingespannen
arbeid als de oorlog van een ieder
gevergd had, want al dra bleek hoe
zeer tal van landen uitgeschud wa
ren en bloedden uit vele wonden.
De Unrra kreeg het druk met leve
ranties, maar terwijl de sociaal-hy
giënische en materieele omstandighe
den landen en volkeren handen vol
werk gaven, kwam ook de politiek,
jaren lang in nationale frontvormin
gen bedwongen, een woordje mee
spreken.
In Engeland werd de conservatieve
partij in Juli jl. weggevaagd en met
haar Churchill als 's lands leider, al
werd hij persoonlijk dan ook met vele
duizenden stemmen in het Lagerhuis
herkozen.
In Frankrijk viel een katholiek en
nationaal reveil te beleven; werden de
oude bewindvoerders weggestuurd en
toonde de Gaulle zich de sterke, al
gemeen aanvaarde man. Franco in
Spanje kreeg den wind aan alle kan
ten tegen. Nog regeert hij. Hoelang
nog? In Griekenland moest de ortho
doxe aartsbisschop Damaskinos het
roer in handen nemen om_ te voorko
men, dat het land in een politieken
chaos geraakte. In België werd Ko
ning Leopold het voorwerp van een
onverkwikkelijken strijd, die nog
steeds niet uitgestreden is. Brazilië
beleefde eveneens zijn politieke revo
lutie, in Joego-Slavië nam Tito het
bewind in handen en werd de Koning
van zijn troon vervallen verklaard.
De Poolsche voorloopige refeering
werd de Poolsche officieele regeering,
Die, welke te Londen zetelde, moest
noodgedwongen het veld ruimen. In
China staat Tsjang Kai Tsjek voor de
taak de communisten in 's lands
Noordelijke provincies te bedwingen.
Iran zit met het probleem eener
naar zelfstandigheid strevende provin
cie Azerbeidsjan. Het is een olie-ach-
tig probleem, dat vermoedelijk in
Moskou tot een oplossing moet ko
men. Of Iran er beter van zal wor
den is de vraag, maar in Moskou waar
de Groote Drie vergaderen, schijnt
het slechts te doen te zijn om de we
reld een vrede te geven, die de groot
ste gemeene deeler aller belang-
gen behelst. Men is daar optimistisch
gestemd.
Nederland heeft zijn Indisch pro
bleem en de achtergronden van dit al?
Het gaat bij den een om sociale, bij
den ander om economische of natio
nalistische belangen; het gaat om in
vloed, om rijkdom en macht; het gaat
om veroordeeling van oude, vergane
glories, waarvan Neurenberg een
voorbeeld is en Belsen een rechtvaar
diging.
Veroordeeling van oude glories!
Welk land kent deze processen niet.
Frankrijk wierp zelf zijn ouden grij
zen maarschalk Pétain uit, zij het,
dat men hem het leven liet. Het
bracht Laval ter dood. Noorwegen
vonniste zijn Quisling; Nederland
zijn Mussert; Italië zijn Mussolini.
Maar boven dit alles gaat het om
het terugwinnen van de orde en de
rust, de regelmaat en de welvaart
In de wereld, welker beveiliging men
zich gedacht heeft in den nieuwen
volkerenbond, die in het Handvest
van San Francisco zijn statuaire fun
deering kreeg.
Daarom moge 27 Juni 1945 een da
tum blijven in de geschiedenis der
wereld, die ten voorbeeld zal strek
ken aan vele latere geslachten. Het
is een uiting van den goeden wil.
En wie van goeden wil Is, hem zij
de ware vrede
Nederland leed en streed, verkreeg zijn vrij
heid en onafhankelijkheid en maakte een be
gin met den wederopbouw van wat maatschap
pelijk-, economisch en staatkundig- vernield
of gehavend was.
ANS ZUIDEN mocht zijn vrijheid s nds twee maanden herkregen heb-
ben, ons land zuchtte begin 1945 daarom onder niet minder moeilijke
omstandigheden. Het was nog altijd de oorlogsgod, die regeerde, aan deze
zijde van de groote rivieren als een welwillend krijgsheer, die het goed
met ons meende, ten Noorden er van echter als een barre despoot, die de
lijdende bevolking geen beproeving bespaarde.
T^r is over deze eerste maanden van
1945 eigenlijk zoo heel veel te
vertellen, dat belangrijk is voor de
herrijzenis van onze gewesten en ons
land, maar kan u op het oogenblik
op een tijdstip, dat het om een
vluchtige herinnering gaat iets
méér boeien dan de herinnering aan
den arbeid van Zuid helpt Noord, aan
den arbeid van Mil. Gezag, aan de
zuiveringsacties en den ideeënstrijd
dienaangaande, waarin minister Bur
ger een rol speelde; aan de eerste,
moeizame wederopbouwpogingen, toen
iedereen nog vacantie leek te houden
en arbeidskrachten nauwelijks te
krijgen leken, al was het maar om
dat zij geen schoenen, geen kleeren en
geen eten hadden. Herinnert gij u den
strijd om de calorische waarde van
ons sober maaltje; aan de herrijzenis
van in bezettingstijd verboden orga
nisaties! Een geschiedschrijver zal er
een heele kluif aan hebben.
"pvit alles was nochtans slechts een
druppel in de zee van gebeurte
nissen, die aan onze voeten voortgolf-
de. Boven dén Moerdijk gingen de
Duitsche deportaties op groote schaal
voort en ondernamen de achterblij-
venden hongertochten naar 't platte
land, honderden kilometers van huis
soms, om slechts eenmaal eens be
hoorlijk te kunnen eten. Brabantvaar-
ders kwamen over en vertelden er
iets van. In het Oosten deden de ge
allieerden telkens kleine aanvallen op
de Duitsche stellingen. Roermond en
Venlo werden deerlijk gehavend;
Limburg geëvacueerd. Bij Nijmegen
kwam toen de eerste forsche stoot
in de richting van Wijier.
Het heengaan van minister Burger
in Januari werd gevolgd door een
algeheele kabinetsreconstructie in Fe
bruari, waarbij toen een vijftal Zui
derlingen met portefeuilles werden
belast. In Maart werd Limburg uit
zijn ijzeren boeien bevrijd en rukten
de Amerikanen in de richting van den
Rijn. Ten Noorden van Nijmegen wer
den dijkdoorbraken geforceerd als
onderdeel van het aanvals- en verde-
digingsspel. 400 landgenooten bleken
gefusilleerd te zijn wegens een op
Rauter gepleegden aanslag, maar al
heerschte er rouw overal in het land,
steeds meer vlaggen konden uit de
Hhnmltrs aanbod op 3# April bleek
slechts «en lokvogeltje en een po-
LATEN WE dit ru
briekje, dat op
gezette tijden iets wil ver
tellen over allerlei din
gen, die het leven mooi
en genoeglijk maken,
openen met een vermake
lijk geval, dat zich als
kunst aandiende maar
tenslotte amusement bleek
te zijn.
Te Amsterdam woont 'n
ex-barkeeper, die in de
oorlogsjaren een aardig
duitje by elkaar ge
spaard heeft. Thans wil
hij zijn talenten mèt zijn
centen in dienst stellen
van ons herrijzend vader
land door mee te werken
aan den cultureelen op
bouw. Voortvarend man
als hij is, pakt hij de zaak
meteen stevig aan. Hij
stichtte een sociaal, eco
nomisch en cultureel stu
die-genootschap (S.E.c.)
en richtte tegelijkertijd 'n
onafhankelijk weekblad
op, genaamd „Het Klank
bord". De dichter Bertus
Aafjes, een oude klant
van den barkeeper had
den man aangemoedigd
door te zeggen„Maak er
maar iets moois van". De
nieuwbakken tijdschrift
leider meende toen niet
beter te kunnen doen dan
den naam van Aafjes als
redacteur in den kop van
het blad te vermelden. De
dichter zou hem deze vrij
postigheid evenwel be
taald zetten. Hij schreef
in het tweede nummer 'n
artikel over den dichter
Eduard Ulco, een Antwer
penaar, die door 'n vlie
gende bom gedood zou
zijn. In werkelijkheid wa
ren de behandelde ge
dichten door Jan Spier
dijk geschreven, kennelijk
geïnspireerd door Paul v.
Ostayen. Men hoore b.v.
den aanhef van dezen
foxtrot:
Hansje danst beter met
Piet Klaas dan met
Ben Ben
Vooral als het een fox
trot betreft,
Een hete foxtrot betreft,
Quick, quick slow, quick,
quick slow.
Hier bleef het niet bij,
want In hel derde num
mer paradeerde Aafjes
met een essay over mo
derne liefdespoëzie in de
zen trant:
'k Ben de roos niet on
trouw geworden.
deze twee functies in zich
vereenigt. Hij vervult nl.
de hoofdrol in de film
„Levensgang", waarvan
dezer dagen te Helmond
de première ging. Het is
een documentaire, die ge
draaid wordt ten bate
van de oorlogsgetroffenen
in de Peel.
Inmiddels heeft men te
Helmond nóg een film op
touw gezet, ditmaal voor
de Noordbrabantsche
R. K. Blindenzorg. Het
wordt een speelfilm naar
Ex-barkeeper en letterkun
dige. - Journalist en tiim-
speler. - Deurwaarder en
Broeder en schilder.
Fliepje Vulderik weet het
meeA
Joehalizee, Joehalizee..
De soc, ec. cultuurlin-
gen slikten dezen nonsens,
welke uit de pen van Aaf
jes zelf gevloeid was.
Toen in de vierde afleve
ring Jef Last ten tooneele
verscheen met een bij
drage over Chineesche
poëzie, werd het lang
zamerhand duidelijk, dat
de redactie van „Het
Klankbord" op een gran
dioze manier in de maling
was genomen.
Het droevige van deze
lachwekkende historie ls
echter, dat voor dergelij-
ken kolder papier wordt
toegewezen.
VAN DE VREEMDE
dualiteit ex-bar
keeper - tijdschriftleider
komen we tot de niet
minder zeldzame combi
natie Journalist - film
speler. Het is de hoofd
redacteur van de Hel-
mondsche Courant, die
een verhaal van den
kunstzlnnigen Kapucijn
Pater Concordius, hoofd
redacteur van „Katholiek
Leven". Jac. Pompe heeft
de regie en de heer Farla
staat aan de camera. Ver
antwoordelijk voor het
geheel is het fotobureau
„Het Zuiden". Men hoopt
de film, waarvan de ti
tel nog niet bekend is, in
September a.s. te kunnen
vertoonen.
Ook te Haarlem is een
filmgroep aan het werk
getogen, genaamd de
„Maz-film" naar den lei
der Alfred Mazure. Deze
schreef het scenario voor
de film „Ten hoogste ne
gen jaren". De Haagsche
fotograaf Plet van der
Ham is de productielei
der. Adolph Engers, die
dezer dagen zoo plotseling
overleed, speelde in deze
rolprent zijn laatste film
rol. Naast dit grootere
werk wordt ook een kort
filmpje gemaakt, dat den
zwarten handel in kolen
tot onderwerp heeft.
NU WE TOCH met
zeldzame koppe
lingen bezig zijn, willen
we nog even de aandacht
vestigen op deurwaarder
Huineman te Terneuzen,
die in zijn vrijen tijd het
palet hanteert. En niet
zonder succes, zooals de
tentoonstellingen, die hij
den laatsten tijd hier en
daar hield, bewijzen. Pa
ter J. W. Kerssemakers
schreef uitvoerig over z'n
werk in het Kath. Cult.
Tijdschrift. Deze deskun
dige Jezuiet wijst op ver
schillende tekorten, maar
heeft ook veel waardee
ring, o.a. voor „Cadzand"
en „Kerk te Hulst".
Als laatste twee-een
heid noemen we Broeder
Donatianus uit Ouden
bosch, orh zijn muurschil
deringen in West-Brabant
welbekend. Op het oogen
blik werkt deze artist-
kloosterling aan een
wandversiering in de St.
Aloysiusschool te Alk
maar. De muur wordt
verlucht met twee platte
gronden van Alkmaar, en
wel die van 1573 en een
die de situatie van thans
aanschouwelijk uitbeeldt.
De Broeder heeft heel
wat moeten ploeteren om
de juiste sfeer te kunnen
treffen. Dagenlang kon
men hem vinden, met het
schetsboek in de hand,
voor een ouden gevel, bo
ven op het dak van een
hoog modern fabrieksge
bouw, dan wel boven op
den Waagtoren. Slop en
steeg bezocht hij om het
karakteristieke van de
stad in zich te kunnen op
nemen.
Katholiek Alkmaar zal
met deze muurschildering
weldra 'n prachtig kunst
werk rijker zijn.
vensters gestoken worden. De Achter
hoek werd in Maart - April bevrijd.
Canadeezen rukten de Noordelijke
provincies binnen, bevrijdden Fries
land en welhaast leek geheel Neder
land te zijn heroverd ..oen de Grebbe-
linie dicht bleek te zijn. Op 35 km af
stand van Amsterdam kwam er ag
natic in den opmarsch naar het Wes
ten. De Duitschers maakten op gioo-
te schaal gebruik van onderwater
zettingen. Eindelijk in Mei was ook
Holland één vlaggenzee; 7 Mei capi
tuleerden de Duitschers. Vijf jaar be
zetting, vijf lange, bange jaren lagen
achter den rug.
TT"an toen af werd het bouwen. Ar-
beiders, gevangenen en krijgs
gevangenen keerden terug uit
Duitschland. De regeering Gerbrandy
bood haar ontslag aan; Prof. Scher-
merhorn en de heer Drees vormden
een nieuwe regeering, een team, dat
ontelbare en moeilijke vraagstukken
kreeg op te lossen. We schreven toen
9 Juni. De basis werd gelegd voor n
nieuw Nederlandsch leger. Men be
gon te praten over geldzuivering. In
Juli moesten de f 100 biljetten wor
den ingeleverd, keerden de Prinses
en Haar kinderen in het land terug.
Bijz. Gerechtshoven werden gesticht,-
de Tribunalen werkten. In Augustus
was er nieuwe vreugde om de capi
tulatie van Japan, naast rouw ook om
de ellende, die in Indië geleden was
en die toen bekend werd. Voor Augus
tus en September waren de Ko-
ninginne- en bevrijdingsfeesten ka
rakteristiek. De G.G. van Indië keer
de terug; de sldzuivering begon; Ne
derland sloot monetaire en handels
overeenkomsten. Er kwam weer schot
in de zaak heette het en inderdaad,
al viel er nog heel wat te critisee-
ren, de wagen, die zoo lang vast-
gekneld had gezeten in den zompigen
bodem van oorlog en bezetting,
kwam weer op gang. De industrie
kreeg kolen en brandstoffen; de we
deropbouw "kreeg in bescheiden mate
materialen; de inundaties konden
meerendeels, dank zij opofferend en
en gestagen arbeid, uit de wereld ge
holpen worden. Er groeide eenige tot
dankbaarheid stemmende verhelde
ring van begrippen over zuivering en
rechtsspraak en toen het' regeer in gs-
apparaat weer zoover was, dat 't M G.
tegen 1 December kon opgeheven
worden en de beide Kamers der Sta-
ten-Generaal althans in voorloopigen
vorm weer konden gaan beginnen,
toen leek het alsof de zwartste wol
ken die boven ons maatschappelijk en
staatkundig leven hingen, weer wat
lichte randen gingen vertoonen. De
Nota over het regeeringsbeleid gaf
nieuwe inzichten; de millioenennola
bracht weliswaar een ernstigen toe
stand in concreten vorm aan het
licht, maar tenslotte gaven zij gele
genheid den toestand eenigermate te
overzien en bij alle narigheid was
tenslotte dit een winstpunt: toen wis
ten wij, waaraan wij onze energie
konden wijden en beter nog zullen
wij het weten als straks het „natio
nale plan" ons richtlijnen geeft.
De Kamer heeft zich al met man
nenmoed op de verwerking van deze
belangrijke gegevens geworpen.
Bijna op den drempel van het nieu
we jaar werd Katholiek Nederland
verblijd met het bericht over de ver
heffing van Mgr. de Tong tot Kardi
naal. Het is een schitterende beloo
ning van een met heldenmoed gestre
den strijd in de bezettingsjaren, waar
ir kracht en moed en eminent beleid
de fundamenten vormden van het op
treden van het Ned. Episcopaat o.l.v.
den Aartsbisschop. Verrassend maar
begrijpelijk was tenslotte het bericht,
dat mgr. Hopmans zich wenscht te
rug te trekken en zijn werk, althans
ten deele over te dragen aan een
hulpbisschop. Mgr. Baeten werd de
wij-bisschop.
1945 bracht Nederland vele proble
men; wij zwegen nog over Indië, waai
de Jappen een handig gebruik maak
ten van tot collaboratie genegen Indo
nesiërs, die op dit drijfzand een on
afhankelijk Indonesië hoopten te kun
nen bouwen zonder daarbij aan his
torisch gegroeide rechten en gezags
verhoudingen te denken.
Nederland zal herleven, is de leuze
waaronder wij leven en streven. Met
God's H. Wil, zal 1946 ons weer een
eind weegs verder op dien weg bren
gen. Wü mogen er met zooveel meer
reden op hopen, wijl wij niet langer
In het wilde weg behoeven te wer
ken, maar thans oog in oog staan
met de problemen, die het ons las
tig maken. Kwamen wij, volgens
Prof. Schcrmerhorn, niet reeds van
den absoluten in den gematigden
chaos?
