De waterstaatkundip verzorging
van West-Zééuwsch-Vlaanrleren
Hel herstel waarin gewerkt werd. I.
van het telefoonnet in Zeeland
Pretendent j
De Kath. Kerk als wereldkerk
,,Zuid helpt Noord''
Het publiek wenscht Verantwoording
NA Zh VA NDALISM E
DE KOSTEN DER ZEEWERINGEN
voor den troon der Habsburgers
/N T KORT
(Vervolg van pag. 1)
De vraag kan zelfs gesteld wor
den, of zóó de opvallende benoe
mingen van zooveel Zuid-Amerl-
kaansche en van een tweeden Por-
tugeeschen kardinaal uit de Afri-
kaaneche koloniën niet verklaard
zou kunnen worden. Dit zal zeker
van belang kunnen zijn bij een
evcntueele Pauskeuze. Hoe dit ook
zij deze kardinaalsbenoemingen van
1945 beteekenen een belangrijke
versterking van de positie der Ka
th' V-ke Kerk als Wereldkerk en
zullen ongetwijfeld in de geschie
den's bekend blijven als een der
voornaamste feiten uit het pontifi
caat van Pius XII.
De vier Nederlandsche kardinalen
Cpeclaal voor ons, Nederlandsche
katholieken heeft deze cre-.tie
een groote beteekenls. V/eer heK>mn
wij een kardinaal, de vierde in
on"e geschiedenis. De eerste Ne
derlandsche kardinaal was Adriaan
F!"-:sz. Boeyens uit Utrecht, de op-
vnr'T van Keizer Karei V, later
bisschop van Tortosa in Snanje.
deer kardinaal geworden en in 1522
tot Paus gekozen als Adriaan VI.
de eenigste Nederlandsche Paus.
De tweede was Willem van Enke-
voirt. geboortig uit Mierlo ln
Ncmdbrabant. Hij was werkz-am
aan de Pauselijke curie en wmd in
1517 procurator van Karei V in
Rome. Adriaan VI gaf hem het ge
wichtige ambt van datarius, dat in
lateren tijd steeds door een kardi
naal was bekleed, en verhief hem
op zijn sterfbed tot kardinaal, den
een'"sten kardinaal, dien hij be
noemd heeft. Uit dankbaarheid
richtte van Enkevoirt, een grafmo
nument op voor Adriaan VI. waar
aan deze in zijn eenvoud niet ge
dacht had. Den derden Nederland
se'-en kardinaal hebben de mees
ten onzer nog gekend, nl. Willem v.
Rossum, den eenvoudigen Redemp
toristenpater uit Zwolle, die, in 1912
door Pius X tot het kardinalaat
werd verheven en Prefect der Pro
paganda Is geworden, een der be
langrijkste functies in het bestuur
der Kerk. Tijdens een bezoek aan
o"s land Is hij hier in 1932 over-
leden en ligt te Wittem begraven
Poeh ook kardinaal van R~fum
h""ft het grootste deel van zijn le
ven buiten Nederland doorgebracht
en als men hem latfinsche gebeden
boorde zingen, was het zeer goed
rr~-kbaar. dat hij lang en dac->"ks
It"'iaansch had gesproken.
En nu heeft Nederland zijn vier
den kardinaal in den persoon van
drn aartsbisschop van Utrecht,
Zone Emin. Joannes kardinaal de
Jmg (de titel „kardinaal" tus-
schen voornaam en familienaam)
Thans geen curiekardinaal, in
Rome werkzaam, maar een Neder
landsche bisschop, de leider der
katholieken ln ons land in de moei
lijkste en gevaarlijkste jaren. Het
kardinaalsgewaad is niet purper
kleurig, zooals van een bisschop,
dcch vlammend, scharlakenrood en
bij het overreiken van den kardi
naalshoed zegt de Paus;
„Ontvang den rooden hoed, bij
zonder teeken van de kardinaals
waardigheid, waardoor beteekend
wordt, dat gij tot den dood. ja tot
bloedvergietens toe (usque ad san
guinis effusionem) u onverschrok
ken steeds zult tooncn ter verde
diging van het heilig geloof, voor
het bewaren van den vrede en de
rust onder de christenvolkeren en
voor de handhaving en den groei
van de heilig Roomsche Kerk."
En er is niemand in ons land,
roomsch of onroomsch, die niet zal
erkennen, dat deze woorden als het
ware voor kardinaal de Jong ge-
sprqjeen zijn en dat hij den rooden
hoed ten volle heeft verdiend.
Dr. J. G. GERRETZEN
T"VE CHINEESCHE communisti-
sche afgevaardigde te Tsjoeng-
king zou heden officieel een voor
stel doen tot onvoorwaardelijke
wapenstilstand tusschen communis
tische- en Tsjoengkingtroepen in
China.
<J EVEN NOVEMBER 1944 was
Zeeland, op Schouwen-Duive-
land na, vrij. Men weet welk een
chaos de Duitschers achterlieten.
De telefoon was niet aan de ver
nielzucht der overweldigers noch
aan de gevolgen van het oorlogsge
weld ontkomen. Kabels waren ge
troffen, bovenleidingen verwoest en
wat het ergste was; de in het nauw
gedreven indringer had welbewust
naar het hart van het bedrijf ge
stoken door in de groote telefoon
centrale te Goes als een wildeman
te keer te gaan.
Deeds in de nacht welke aan Dol
len Dinsdag voorafging, was de
vernieling begonnen in de accu-
kamer, waarin de heeren met hand
granaten en machinegeweren had
den huisgehouden, terwijl zfj met
hamers op de installatie in het ver-
TT ET IS VOLKOMEN overbodig te
bewijzen, dat de provincie Zee
land bestaat uit zee en land, dat uit
de zee gewonnen is. Ook voor het
vasteland van Zeeland gaat dit op en
wanneer wij de zoo buitengewoon in
teressante historie van het land van
het Vrije van Brugge (hetwelk reeds
in de 13e eeuw aldus werd genoemd)
en 's Lands van den Vrijen zetelend
te Sluis nagaan, zien we dat het een
voortdurende strijd is met en tegen
de zee. Eenerzijds het dichtslibben
der vaargeulen, anderzijds het indij
ken van polders en het weer verlo
ren gaan van ingedijkte gronden, het
wijst er op, dat voortdurende waak
zaamheid tegen de zee geboden is. En
aangezien het karakter van de zee in
den loop der eeuwen niet veranderd
is, geldt dit ook voor de negentiende
en twintigste eeuw.
Wie eens de zee in haar woeste
kracht heeft gezien bij een storm
achtig giertij weet, dat het op
werpen en onderhouden van zee
weringen geld, veel geld kost, en
het is dan ook niet te verwonde
ren, dat de ingelanden van den aan
zee gelegen polder wel zeer hap
pig zijn op een vruchtbaren klei
grond, doch niet steeds de zware
financieele offers kunnen dragen,
welke de „luxe" van een zeedijk
van hen vergt.
Calamiteus-verklaring.
IN 1870 heeft de regeering een wet
in het leven geroepen, waarin een
regeling wordt getroffen voor de ge
vallen, waarin de ingelanden van een
,,zee"-polder geen kans meer zien om
zelf de instandhouding van een zee
dijk te bekostigen. Zij kunnen dan
Was Hugo Koehler
Aartshertog Johann?
pERDINAND ROLSVAG, een
koopman uit het Noorsche Ber
gen, heeft stappen ondernomen
teneinde zijn zoon wettelijk te doen
erkennen als erfgenaam van het
fortuin der Habsburgers en als
pretendent voor den Oostenrijkschen
Keizerskroon, aldus meldt de Daily
T '«graph.
Hij houdt vol, dat hij gehuwd is
met een dochter van Aartshertog
Johann Salvator van Toscana, alias
Johann Orth, die onder den naam
Hugo Koehler veertig jaar in
Kristiansand, aan de Zuidkust van
Noorwegen, woonde en daar op 6
Mei van dit jaar op 93-jarigen
leeftijd stierf.
Herr Koehler had vier dochters,
waarvan er een is gehuwd met Fer
dinand Rolsvag. Documenten, die
Hugo Koehler naliet, toen hij stierf,
zijn voorgelegd aan bevoegde auto
riteiten in Bergen en Kristiansand
voor een onderzoek.
Er is een verklaring uitgegeven,
dat de eisch gegrond schijnt te zijn
en dat „vele feiten schijnen te be
vestigen dat Herr Koehler dezelfde
is als Aartshertog Johann". De do
cumenten, die hier aan mij zijn
voorgelegd toonen aan, dat hij van
Denemarken naar Noorwegen kwam
in 189S"
Onder de documenten, die hij
naliet bevindt zich 'n mémoire over
het Mayerling-drama. De Duit
schers toonden steeds groote be
langstelling voor Hugo Koehler,
zoowel vóór en na den eersten We
reldoorlog als tijdens de bezetting.
A artshertog Johann Salvator
werd geboren in 1852. Hij was
de zoon van Groothertog Leopold
II van Toscana en tweede neef van
Keizer Franz Jozef. Wegens een
geschil met de Oostenryksche Re
geering deed hij in 1889 afstand van
al zijn vorstelijke voorrechten en
verliet Weenen in 1890.
Kort daarna verging een schip,
waarop hy zich als passagier be
vind, in de Noordzee en men ver
onderstelde, dat alle opvarenden
verdronken waren.
Er gingen geruchten, dat Johann
was gered, maar in 1911 werd hij
officieel dood verklaard.
De weduwe van Hugo Koehler
zegt, dat haar echtgenoot nooit
zijn verleden aan zijn gezin ge
openbaard heeft. Pas toen zij zijn
papieren gelezen hadden na zijn
dood, wisten zij, dat hij de man
was, die den Oostenrijkschen
troon bestegen zou hebben, toen
Franz Jozef in 1916 overleed en
werd opgevolgd door Karei, den va
der van Aartshertog Otto van Habs-
burg, wiens positie thans betwist
z-' worden.
T\e mémoire over het Mayerling-
drama van 30 Januari 1889
zegt. dat gedurende een groote par
tij in het Mayerlingpaleis, Maria
Vetsera, bekend ,als de maïtresse
van Prins Rudolf' Rudolf met een
flesch op zijn hoofd sloeg.
Johann, die op een balkon stond
buiten de kamer, hoorde wat er
gebeurde. Toen hij de kamer bin
nentrad, zag, dat Rudolfs per
soonlijke oppasser een pistool te
voorschijn haalde en Maria Vetse
ra doodschoot. Rudolf stierf kort
daarop.
Johann, de erfgenaam van den
troon, werd ervan beschuldigd Ru
dolfs dood te hebben veroorzaakt
om Keizer te kunnen worden. Ten
gevolge hiervan besloot hij het
land te verlaten.
vragen „calamiteus" verklaard te wor
den, hetwelk in feite hierop neerkomt,
dat zij de eerste vijf jaren de geheele
en daarna voortdurend de helft van
de pachtwaarde der gronden aan dijk
geschot moeten opbrengen, eventu
eel vermeerderd met een vijfde daar
van, terwijl het Rijk en de Provincie
verder het tekort betalen nadat de
aangrenzende polders ook nog een
kleinigheid hebben bijgedragen. Voor
waar een zeldzaam voorrecht om in
het landsbelang de zeedijk be
schermt immers niet alleen de „zee"-
polder of die er onmiddellijk achter
ligt een belasting op te brengen
gelijk aan de helft van het jaarlijksch
inkomen.
(Wij meenen ons in dit verband te
herinneren, dat ook de Zeeuwsch-
Vlaming via zijn belasting betaald
heeft in het chronisch tekort van de
Nederlandsche Spoorwegen. Ook hier
is het rechtstreeksche verband tus
schen Z.-Vlaanderen en de spoorwe
gen zoek, vooral wanneer de pro
vinciale boot iets te laat in Vlissingen
aankomt!).
Meer terzake: zoo'n calamiteus-ver-
klaring hebben in de zeventiger ja
ren der vorige eeuw aangevraagd de
ingelanden van den Adornispolder en
den Tienhonderd en Zwarte, beide
onder Cadzand, en van den polder
Oud en Jong Breskens te Breskens,
terwijl die van den Hoofdplaatpolder
onder Hoofdplaat en den Thomaes-
polder te Biervliet in 1889 daartoe over
gingen. Bij 't neertellen van hun dijk-
geschot weten de ingelanden van deze
polders dus, dat zij tegen de zee vei
lig zijn, want Rijk en Provincie be
talen toch het tekort in de kosten van
een eerste klas zeewering en de inge
landen zelf betalen steeds 50 pet. van
de pachtwaarde, ook al zou er min
der uitgegeven worden, wanneer de
zeewering goed in orde is en weinig
onderhoudskosten vordert.
De zeepolders.
T\AARNAAST staan de ingelanden
U van de „zee"-polders, die niet ca
lamiteus zijn. Zeewering is op zich
zelf steeds duur, de ingelanden moe
ten alles zelf betalen, dus het 'mini
mum is al meer dan goed genoeg.
Zoo gauw echter om een of andere
reden iets bijzonders zich voordoet,
wordt de toestand daar critiek. De
oorlog van 1939-1945 was zoo iets bij
zonders. Regelmatig onderhoud zou
hoogst waarschijnlijk de zeewering
wel behouden hebben doch gedurende
de bezetting was alles langs de kust
mijnenveld en ten behoeve van den
Atlantikwall werd nog veel vernield.
Een gelukkig besluit van de Pro
vinciale Staten van Zeeland had in
1941 het waterschap Het Vrije van
Sluis opgericht in West-Zeeuwsch-
Vlaanderen, aan welk waterschap het
beheer en onderhoud der 23 K.M. lan
ge, niet-calamiteuze zeewering is op
gedragen. Op dit punt zien wij hierin
de eerste stap in de richting van een
gezamenlijk dragen van de kosten
voor de bescherming van 's Lands
zeegrens. Het onderhoud der zeewe
ring komt nu voor rekening van ge
heel West-Zeeuwsch-Vlaanderen met
uitzondering der calamiteuze polders.
Geheel juist is dit nog niet: de be
scherming tegen de zee is een belang
van het geheele Nederlandsche volk.
WU zien in principe geen verschil tus
schen den Afsluitdijk en de Groedsche
zeewering. Maar Keulen en Aken zijn
niet in één da" er)opgebouwd en de
eerste stap is gezet. Eensgezind be
taalt West-Zeeuwsch-Vlaanderen aan
de in standhouding van zijn zeewe
ring. Terloops merken wij op, dat in
zooverre schade aan de zeewering als
oorlogsschade valt aan te merken, de
vergoeding dezer oorlogsschade doqr
het Rijk gedragen wordt.
De kosten van onderhooud der zee
wering wij zeiden het reeds zijn
altijd hoog. Het Vrije van Sluis gaf in
1945 rond f 188.000 uit aan herstel en
onderhoud daarvan, waaronder wel
iswaar ongeveer f 140.000 voor den
nieuwen zeedijk nabij de Verklikker
onder Groede. Voor 1946 wordt een
bedrag van rond f 90.000 geraamd en
dan kan nog niet gesproken worden
var. een zeewering, die volkomen in
orde if,'.
stekker-station,, waar de interlocal
ie lijnen bijeenkomen, waren losge
gaan. Zij waren toen niet verder
gegaan, omdat zij 's morgens be
speurden, door de Engelschen ra
dio bedrogen te zijn. Doch 28 Oc
tober, in het gezicht van him ne
derlaag, geraakten zij door 't dolle
heen en begonnen ze opnieuw met
hun vandalisme. Met pikhouweelen
en voorhamers sloegen zy de zaak
nu kort en klein in de machine
kamer, in automatenzaal met haar
fijne apparatuur en overal waar iets
te beschadigen viel. Ze deden zelfs
moeite om de spannings-leiding in
de accu-kamer door te zagen. De
ravage was verschrikkelijk en bij
den eersten aanblik meende men
dat de zaak onherstelbaar was.
De handen uit de mouwen. (11T).
rpoch zat men niet bij de pakken
neer en hoewel men, afgeslo
ten van het Noorden, verstoken was
van specialistenhulp en materiaal-
aanvoer, besloot men de handen uit
de mouwen te steken.
Eenmaal dit besluit genomen
hebbend is er bij den Telefoondienst
in Zeeland gewerkt, zooals er zel
den in Nederland gewerkt is. Ar-
beidsschuwheid was onbekend; vrije
dagen en Zondagen offerden men
op om het bovenmenschelijke tot
stand te brengen.
Men begon met de inrichting van
'n noodcentrale met z.g. handbe
diening daar de automatiek uitge
schakeld was. Allereerst werden
doktoren en ziekenhuizen aangeslo
ten en vervolgens zij die bij de
voedselvoorziening waren betrok
ken of by andere vitale diensten.
Zoo wist men in betrekkelijk korten
tijd ongeveer 150 aansluitingen tot
stand te brengen.
Inmiddels moest ook hulp worden
geboden aan de geallieerden, die
zaten te springen om de interna
tionale verbindingen, hoofdzakelijk
verstoord doordat de kabels in
Sloe- en Kreeksakdam kaoot wa-
sen gebombarneerd. Het belang dat
ook wij bij het herstel dier verbin
ding, welke in verband stond met
de oorlogvoering tegen onzen doods
vijand, was duidelijk, waarom
resultaten werden bereikt; binnen
14 dagen hadden de geallieerden
verbinding met Antwerpen.
dezen pioniersarbeid werd be
gonnen met het herstel van
den localen kabel van Goes naar
de eindcentrales op de dorpen. Via
Goes-Ellewoutsdijk en den water
kabel door de Schelde, kwam de
verbinding met Terneuzen weer tot
stand. Inmiddels waren de men-
schen van den binnendienst hard
aan den slag om de schade in de
centrale te herstellen. Met *wat er
bijv. van de stukken nog heel was
speelden zij het kunststuk klaar om
van de ongeveer 3000 automatische
verbindingen er weer 1000 gerepa-
eed te kijgen. Dank zij hun inspan
ning, animo en vakkunde slaagden
zij er in om reeds na vier maanden
de locale automatiseering op gang
te krijgen.
Breda waar men van deze unieke
prestatie had gehoord en waar men
niets meer over had. kwam wel
dra leent je-buur spelen. Van de
1000 aansluitingen gaf men er toen
200 aan de zusterinstelling, waar
mee ze aardig geholpen was.
Bij tientallen konden daarna de
Goesche zakenmenschen worden
geholpen. Op het oogenblik zijn er
weer 700 aangeslotenen in Goes te
gen 'n cijfer van 800 vóór den oor
log. Over het verdere herstelwerk 'n
volgende maal.
De Fransche franc
T\E KOERS van de Fransche franc
is vastgesteld op 119.1 francs
voor een dollar en 480 francs voor
een pond sterling. (d.i. ongeveer
2/5 deel van haar voorheen gelden
de waarde. Deze bedroeg plm. 5.57
cent per franc. Thans is de waarde
dus plm. 2.23 cent)
T)E HONGAARSCHE regeering
heelt besloten dat alle perso
nen, wier moedertaal de Duitsche
is, het land moeten verlaten. Ruim
een kwart millioen personen zal
onder dezen maatregel vallen.
f
nE V.S. en GR. BRITTANNIE
hebben geantwoordt op de
Fransche nota Inzake het Franco
bewind in Spanje, dat zij geen sym
pathie koesteren voor dit regime en
bereid zijn besprekingen te voeren
over de houding t.o.v de officieele
Spaansche regeering. Engeland wil
echter om principieele redenen niet
ingrijpen in Spaansche binnenland-
sche aangelegenheden.
Ide
telefoondienst weer deed wat ln IJK ANK RIJK en China zijn het
f» 1eens geworden over het bewind
haar vermogen was. Te Goes be
schikte men over "n dertig man
personeel, binnen- en buitendienst
en te Middelburg over tien man.
Het was slechts, gezien de zaak, 'n
handjevol, doch de mannen van 't
Canadian Signal Corps staken even
eens 'n handje toe en de geallieer
den zorgden voor benzine en an
dere spullen, zoodat bevredigende
in Noord Indo-China. De Fran-
schen zullen de troepen ln Tonkin
en Noord Annam gaan vervangen en
zullen in Cochin-China de taak van
de Engelschen overnemen, zoodat
sinds het einde van den oorlog
met Japan geheel Indo-China weer
voor het eerst onder Franseh be
wind staat.
rpOEN HET ZUIDEN reeds be-
vrijd was en het Noorden nog
onder het juk van den bezetter
zuchtte en honger leed, is door 'n
comité „Zuid «helpt Noord" een
beroep op de Zeeuwen gedaan, ten
einde terstond na de bevrijding
hulp aan de hongerende landgenoo-
ten te kunnen bieden. Dit beroep
is niet vergeefsch geweest. In zeer
ruime mate heeft Zeeland's bevol
king gegeven en niet minder dan
rond f 350.000 bijeengebracht,
waartoe alleen de 7500 Noord-
Bevelanders het buitengewone be
drag van f 100.000 bijdroegen.
Dit bedrag is niet geheel voor 't
beoogde doel besteed kunnen wor
den. Een poging om het restant ln
goederen om te zetten ln het bui
tenland, leverde geen resultaat op
en men heeft, naar wl) uit be
trouwbare bron vernemen, thans
nog een bedrag van ruim f 200.000
over.
Uit het oorspronkelijke comité
trokken zich inmiddels twee leden
terug. Het derde lid heeft, naai- 't
stellige gerucht wil, de overgeble
ven twee ton voor een doel van na
tionaal belang bestemd. De Zeeu
wen, en in het bijzonder de gulle
Noord-Bevelanders, gaan hiermede
niet accoord. Zonder te kort te wil
len doen aan de groote verdien
sten van het comité en van het be
trokken lid in het bijzonder wenscht
men in de eerste plaats openbaar
making van de wijze, waarop
ingezamelde gemeenschapsgek-n
door hem zijn besteed. Weliswaar
heeft het comité een financieele
commissie benoemd, maai- ondanks
aandrang van verschillende zijden,
zoo deelde men ons mede, laat de
verantwoording nog steeds op zich
wachten.
Dovendien legt het publiek ver-
band tusschen de bestemming
dezer gelden en de actie voor de
uitzending van een Zeeuwsche am-
bui ..ar Indië, welke f 50.000
zou i..een kosten. Waarom, zoo
vraagt men zich af, is de laatst
genoemde actie noodig, terwijl
„wij" nog voldoende geld hebben
om zonder meer vier ambulances
voor hulpverleening aan Indië aan
te bieden? Deze opvatting blijft
helaas niet zonder invloed; de
collecte van het Roode Kruis voor
de Indlë-ambulance ondervindt er
de nadeelige gevolgen van.
Daarnaast heerscht ln boekhan
delaarskringen ontstemming over
het uitgeven van een kalender,
waarvan de opbrengst ten goede
zou komen aan de actie „Zuid
helpt Noord". De prijs van dien,
zeer eenvoudig uitgevoerden kalen
der bedroeg f 2.50, waarvan, naar
men ons van goed Ingelichte zijde
mededeelde, slechts f 1 ten bate
van de actie kwam, terwijl de tus-
schenhandel bij den verkoop was
uitgeschakeld.
■yyat hier ook van zü.
het wordt
o.i. dringend tijd, dat in deze
zaak, die hoogst onverkwikkelijk
dreigt te worden, de noodige hel
derheid wordt gebracht. Noch het
comité, noch haar leden en even
min de gemeenschap zijn met den
huidigen stand van zaken gediend.
De collecte van het Roode Kruis
voor hulp aan het geteisterde Indië
is reeds in gevaar gekomen. Mid
delburg heeft voor dit prachtige
doel slechts f 2400 geofferd. On
der dezen toestand lijdt de offer
vaardigheid. En ook naar onze mee
ning zouden de twee ton, die over
zijn, van de actie „Zuid helpt
Noord", prachtig besteed zijn, wan-
neer daarvan vier ambulances voor
de Oost worden aangeboden. Wij
twijfelen er niet aan, of de Zeeuw
sche bevolking gaat hiermede ten
volle accoord. En wellicht zal Zee
land dan niet vier, maar zelfs vijf
ambulances uitrusten!