De waterstaatkundip verzorging van West-Zééuwsch-Vlaanrleren Hel herstel waarin gewerkt werd. I. van het telefoonnet in Zeeland Pretendent j De Kath. Kerk als wereldkerk ,,Zuid helpt Noord'' Het publiek wenscht Verantwoording NA Zh VA NDALISM E DE KOSTEN DER ZEEWERINGEN voor den troon der Habsburgers /N T KORT (Vervolg van pag. 1) De vraag kan zelfs gesteld wor den, of zóó de opvallende benoe mingen van zooveel Zuid-Amerl- kaansche en van een tweeden Por- tugeeschen kardinaal uit de Afri- kaaneche koloniën niet verklaard zou kunnen worden. Dit zal zeker van belang kunnen zijn bij een evcntueele Pauskeuze. Hoe dit ook zij deze kardinaalsbenoemingen van 1945 beteekenen een belangrijke versterking van de positie der Ka th' V-ke Kerk als Wereldkerk en zullen ongetwijfeld in de geschie den's bekend blijven als een der voornaamste feiten uit het pontifi caat van Pius XII. De vier Nederlandsche kardinalen Cpeclaal voor ons, Nederlandsche katholieken heeft deze cre-.tie een groote beteekenls. V/eer heK>mn wij een kardinaal, de vierde in on"e geschiedenis. De eerste Ne derlandsche kardinaal was Adriaan F!"-:sz. Boeyens uit Utrecht, de op- vnr'T van Keizer Karei V, later bisschop van Tortosa in Snanje. deer kardinaal geworden en in 1522 tot Paus gekozen als Adriaan VI. de eenigste Nederlandsche Paus. De tweede was Willem van Enke- voirt. geboortig uit Mierlo ln Ncmdbrabant. Hij was werkz-am aan de Pauselijke curie en wmd in 1517 procurator van Karei V in Rome. Adriaan VI gaf hem het ge wichtige ambt van datarius, dat in lateren tijd steeds door een kardi naal was bekleed, en verhief hem op zijn sterfbed tot kardinaal, den een'"sten kardinaal, dien hij be noemd heeft. Uit dankbaarheid richtte van Enkevoirt, een grafmo nument op voor Adriaan VI. waar aan deze in zijn eenvoud niet ge dacht had. Den derden Nederland se'-en kardinaal hebben de mees ten onzer nog gekend, nl. Willem v. Rossum, den eenvoudigen Redemp toristenpater uit Zwolle, die, in 1912 door Pius X tot het kardinalaat werd verheven en Prefect der Pro paganda Is geworden, een der be langrijkste functies in het bestuur der Kerk. Tijdens een bezoek aan o"s land Is hij hier in 1932 over- leden en ligt te Wittem begraven Poeh ook kardinaal van R~fum h""ft het grootste deel van zijn le ven buiten Nederland doorgebracht en als men hem latfinsche gebeden boorde zingen, was het zeer goed rr~-kbaar. dat hij lang en dac->"ks It"'iaansch had gesproken. En nu heeft Nederland zijn vier den kardinaal in den persoon van drn aartsbisschop van Utrecht, Zone Emin. Joannes kardinaal de Jmg (de titel „kardinaal" tus- schen voornaam en familienaam) Thans geen curiekardinaal, in Rome werkzaam, maar een Neder landsche bisschop, de leider der katholieken ln ons land in de moei lijkste en gevaarlijkste jaren. Het kardinaalsgewaad is niet purper kleurig, zooals van een bisschop, dcch vlammend, scharlakenrood en bij het overreiken van den kardi naalshoed zegt de Paus; „Ontvang den rooden hoed, bij zonder teeken van de kardinaals waardigheid, waardoor beteekend wordt, dat gij tot den dood. ja tot bloedvergietens toe (usque ad san guinis effusionem) u onverschrok ken steeds zult tooncn ter verde diging van het heilig geloof, voor het bewaren van den vrede en de rust onder de christenvolkeren en voor de handhaving en den groei van de heilig Roomsche Kerk." En er is niemand in ons land, roomsch of onroomsch, die niet zal erkennen, dat deze woorden als het ware voor kardinaal de Jong ge- sprqjeen zijn en dat hij den rooden hoed ten volle heeft verdiend. Dr. J. G. GERRETZEN T"VE CHINEESCHE communisti- sche afgevaardigde te Tsjoeng- king zou heden officieel een voor stel doen tot onvoorwaardelijke wapenstilstand tusschen communis tische- en Tsjoengkingtroepen in China. <J EVEN NOVEMBER 1944 was Zeeland, op Schouwen-Duive- land na, vrij. Men weet welk een chaos de Duitschers achterlieten. De telefoon was niet aan de ver nielzucht der overweldigers noch aan de gevolgen van het oorlogsge weld ontkomen. Kabels waren ge troffen, bovenleidingen verwoest en wat het ergste was; de in het nauw gedreven indringer had welbewust naar het hart van het bedrijf ge stoken door in de groote telefoon centrale te Goes als een wildeman te keer te gaan. Deeds in de nacht welke aan Dol len Dinsdag voorafging, was de vernieling begonnen in de accu- kamer, waarin de heeren met hand granaten en machinegeweren had den huisgehouden, terwijl zfj met hamers op de installatie in het ver- TT ET IS VOLKOMEN overbodig te bewijzen, dat de provincie Zee land bestaat uit zee en land, dat uit de zee gewonnen is. Ook voor het vasteland van Zeeland gaat dit op en wanneer wij de zoo buitengewoon in teressante historie van het land van het Vrije van Brugge (hetwelk reeds in de 13e eeuw aldus werd genoemd) en 's Lands van den Vrijen zetelend te Sluis nagaan, zien we dat het een voortdurende strijd is met en tegen de zee. Eenerzijds het dichtslibben der vaargeulen, anderzijds het indij ken van polders en het weer verlo ren gaan van ingedijkte gronden, het wijst er op, dat voortdurende waak zaamheid tegen de zee geboden is. En aangezien het karakter van de zee in den loop der eeuwen niet veranderd is, geldt dit ook voor de negentiende en twintigste eeuw. Wie eens de zee in haar woeste kracht heeft gezien bij een storm achtig giertij weet, dat het op werpen en onderhouden van zee weringen geld, veel geld kost, en het is dan ook niet te verwonde ren, dat de ingelanden van den aan zee gelegen polder wel zeer hap pig zijn op een vruchtbaren klei grond, doch niet steeds de zware financieele offers kunnen dragen, welke de „luxe" van een zeedijk van hen vergt. Calamiteus-verklaring. IN 1870 heeft de regeering een wet in het leven geroepen, waarin een regeling wordt getroffen voor de ge vallen, waarin de ingelanden van een ,,zee"-polder geen kans meer zien om zelf de instandhouding van een zee dijk te bekostigen. Zij kunnen dan Was Hugo Koehler Aartshertog Johann? pERDINAND ROLSVAG, een koopman uit het Noorsche Ber gen, heeft stappen ondernomen teneinde zijn zoon wettelijk te doen erkennen als erfgenaam van het fortuin der Habsburgers en als pretendent voor den Oostenrijkschen Keizerskroon, aldus meldt de Daily T '«graph. Hij houdt vol, dat hij gehuwd is met een dochter van Aartshertog Johann Salvator van Toscana, alias Johann Orth, die onder den naam Hugo Koehler veertig jaar in Kristiansand, aan de Zuidkust van Noorwegen, woonde en daar op 6 Mei van dit jaar op 93-jarigen leeftijd stierf. Herr Koehler had vier dochters, waarvan er een is gehuwd met Fer dinand Rolsvag. Documenten, die Hugo Koehler naliet, toen hij stierf, zijn voorgelegd aan bevoegde auto riteiten in Bergen en Kristiansand voor een onderzoek. Er is een verklaring uitgegeven, dat de eisch gegrond schijnt te zijn en dat „vele feiten schijnen te be vestigen dat Herr Koehler dezelfde is als Aartshertog Johann". De do cumenten, die hier aan mij zijn voorgelegd toonen aan, dat hij van Denemarken naar Noorwegen kwam in 189S" Onder de documenten, die hij naliet bevindt zich 'n mémoire over het Mayerling-drama. De Duit schers toonden steeds groote be langstelling voor Hugo Koehler, zoowel vóór en na den eersten We reldoorlog als tijdens de bezetting. A artshertog Johann Salvator werd geboren in 1852. Hij was de zoon van Groothertog Leopold II van Toscana en tweede neef van Keizer Franz Jozef. Wegens een geschil met de Oostenryksche Re geering deed hij in 1889 afstand van al zijn vorstelijke voorrechten en verliet Weenen in 1890. Kort daarna verging een schip, waarop hy zich als passagier be vind, in de Noordzee en men ver onderstelde, dat alle opvarenden verdronken waren. Er gingen geruchten, dat Johann was gered, maar in 1911 werd hij officieel dood verklaard. De weduwe van Hugo Koehler zegt, dat haar echtgenoot nooit zijn verleden aan zijn gezin ge openbaard heeft. Pas toen zij zijn papieren gelezen hadden na zijn dood, wisten zij, dat hij de man was, die den Oostenrijkschen troon bestegen zou hebben, toen Franz Jozef in 1916 overleed en werd opgevolgd door Karei, den va der van Aartshertog Otto van Habs- burg, wiens positie thans betwist z-' worden. T\e mémoire over het Mayerling- drama van 30 Januari 1889 zegt. dat gedurende een groote par tij in het Mayerlingpaleis, Maria Vetsera, bekend ,als de maïtresse van Prins Rudolf' Rudolf met een flesch op zijn hoofd sloeg. Johann, die op een balkon stond buiten de kamer, hoorde wat er gebeurde. Toen hij de kamer bin nentrad, zag, dat Rudolfs per soonlijke oppasser een pistool te voorschijn haalde en Maria Vetse ra doodschoot. Rudolf stierf kort daarop. Johann, de erfgenaam van den troon, werd ervan beschuldigd Ru dolfs dood te hebben veroorzaakt om Keizer te kunnen worden. Ten gevolge hiervan besloot hij het land te verlaten. vragen „calamiteus" verklaard te wor den, hetwelk in feite hierop neerkomt, dat zij de eerste vijf jaren de geheele en daarna voortdurend de helft van de pachtwaarde der gronden aan dijk geschot moeten opbrengen, eventu eel vermeerderd met een vijfde daar van, terwijl het Rijk en de Provincie verder het tekort betalen nadat de aangrenzende polders ook nog een kleinigheid hebben bijgedragen. Voor waar een zeldzaam voorrecht om in het landsbelang de zeedijk be schermt immers niet alleen de „zee"- polder of die er onmiddellijk achter ligt een belasting op te brengen gelijk aan de helft van het jaarlijksch inkomen. (Wij meenen ons in dit verband te herinneren, dat ook de Zeeuwsch- Vlaming via zijn belasting betaald heeft in het chronisch tekort van de Nederlandsche Spoorwegen. Ook hier is het rechtstreeksche verband tus schen Z.-Vlaanderen en de spoorwe gen zoek, vooral wanneer de pro vinciale boot iets te laat in Vlissingen aankomt!). Meer terzake: zoo'n calamiteus-ver- klaring hebben in de zeventiger ja ren der vorige eeuw aangevraagd de ingelanden van den Adornispolder en den Tienhonderd en Zwarte, beide onder Cadzand, en van den polder Oud en Jong Breskens te Breskens, terwijl die van den Hoofdplaatpolder onder Hoofdplaat en den Thomaes- polder te Biervliet in 1889 daartoe over gingen. Bij 't neertellen van hun dijk- geschot weten de ingelanden van deze polders dus, dat zij tegen de zee vei lig zijn, want Rijk en Provincie be talen toch het tekort in de kosten van een eerste klas zeewering en de inge landen zelf betalen steeds 50 pet. van de pachtwaarde, ook al zou er min der uitgegeven worden, wanneer de zeewering goed in orde is en weinig onderhoudskosten vordert. De zeepolders. T\AARNAAST staan de ingelanden U van de „zee"-polders, die niet ca lamiteus zijn. Zeewering is op zich zelf steeds duur, de ingelanden moe ten alles zelf betalen, dus het 'mini mum is al meer dan goed genoeg. Zoo gauw echter om een of andere reden iets bijzonders zich voordoet, wordt de toestand daar critiek. De oorlog van 1939-1945 was zoo iets bij zonders. Regelmatig onderhoud zou hoogst waarschijnlijk de zeewering wel behouden hebben doch gedurende de bezetting was alles langs de kust mijnenveld en ten behoeve van den Atlantikwall werd nog veel vernield. Een gelukkig besluit van de Pro vinciale Staten van Zeeland had in 1941 het waterschap Het Vrije van Sluis opgericht in West-Zeeuwsch- Vlaanderen, aan welk waterschap het beheer en onderhoud der 23 K.M. lan ge, niet-calamiteuze zeewering is op gedragen. Op dit punt zien wij hierin de eerste stap in de richting van een gezamenlijk dragen van de kosten voor de bescherming van 's Lands zeegrens. Het onderhoud der zeewe ring komt nu voor rekening van ge heel West-Zeeuwsch-Vlaanderen met uitzondering der calamiteuze polders. Geheel juist is dit nog niet: de be scherming tegen de zee is een belang van het geheele Nederlandsche volk. WU zien in principe geen verschil tus schen den Afsluitdijk en de Groedsche zeewering. Maar Keulen en Aken zijn niet in één da" er)opgebouwd en de eerste stap is gezet. Eensgezind be taalt West-Zeeuwsch-Vlaanderen aan de in standhouding van zijn zeewe ring. Terloops merken wij op, dat in zooverre schade aan de zeewering als oorlogsschade valt aan te merken, de vergoeding dezer oorlogsschade doqr het Rijk gedragen wordt. De kosten van onderhooud der zee wering wij zeiden het reeds zijn altijd hoog. Het Vrije van Sluis gaf in 1945 rond f 188.000 uit aan herstel en onderhoud daarvan, waaronder wel iswaar ongeveer f 140.000 voor den nieuwen zeedijk nabij de Verklikker onder Groede. Voor 1946 wordt een bedrag van rond f 90.000 geraamd en dan kan nog niet gesproken worden var. een zeewering, die volkomen in orde if,'. stekker-station,, waar de interlocal ie lijnen bijeenkomen, waren losge gaan. Zij waren toen niet verder gegaan, omdat zij 's morgens be speurden, door de Engelschen ra dio bedrogen te zijn. Doch 28 Oc tober, in het gezicht van him ne derlaag, geraakten zij door 't dolle heen en begonnen ze opnieuw met hun vandalisme. Met pikhouweelen en voorhamers sloegen zy de zaak nu kort en klein in de machine kamer, in automatenzaal met haar fijne apparatuur en overal waar iets te beschadigen viel. Ze deden zelfs moeite om de spannings-leiding in de accu-kamer door te zagen. De ravage was verschrikkelijk en bij den eersten aanblik meende men dat de zaak onherstelbaar was. De handen uit de mouwen. (11T). rpoch zat men niet bij de pakken neer en hoewel men, afgeslo ten van het Noorden, verstoken was van specialistenhulp en materiaal- aanvoer, besloot men de handen uit de mouwen te steken. Eenmaal dit besluit genomen hebbend is er bij den Telefoondienst in Zeeland gewerkt, zooals er zel den in Nederland gewerkt is. Ar- beidsschuwheid was onbekend; vrije dagen en Zondagen offerden men op om het bovenmenschelijke tot stand te brengen. Men begon met de inrichting van 'n noodcentrale met z.g. handbe diening daar de automatiek uitge schakeld was. Allereerst werden doktoren en ziekenhuizen aangeslo ten en vervolgens zij die bij de voedselvoorziening waren betrok ken of by andere vitale diensten. Zoo wist men in betrekkelijk korten tijd ongeveer 150 aansluitingen tot stand te brengen. Inmiddels moest ook hulp worden geboden aan de geallieerden, die zaten te springen om de interna tionale verbindingen, hoofdzakelijk verstoord doordat de kabels in Sloe- en Kreeksakdam kaoot wa- sen gebombarneerd. Het belang dat ook wij bij het herstel dier verbin ding, welke in verband stond met de oorlogvoering tegen onzen doods vijand, was duidelijk, waarom resultaten werden bereikt; binnen 14 dagen hadden de geallieerden verbinding met Antwerpen. dezen pioniersarbeid werd be gonnen met het herstel van den localen kabel van Goes naar de eindcentrales op de dorpen. Via Goes-Ellewoutsdijk en den water kabel door de Schelde, kwam de verbinding met Terneuzen weer tot stand. Inmiddels waren de men- schen van den binnendienst hard aan den slag om de schade in de centrale te herstellen. Met *wat er bijv. van de stukken nog heel was speelden zij het kunststuk klaar om van de ongeveer 3000 automatische verbindingen er weer 1000 gerepa- eed te kijgen. Dank zij hun inspan ning, animo en vakkunde slaagden zij er in om reeds na vier maanden de locale automatiseering op gang te krijgen. Breda waar men van deze unieke prestatie had gehoord en waar men niets meer over had. kwam wel dra leent je-buur spelen. Van de 1000 aansluitingen gaf men er toen 200 aan de zusterinstelling, waar mee ze aardig geholpen was. Bij tientallen konden daarna de Goesche zakenmenschen worden geholpen. Op het oogenblik zijn er weer 700 aangeslotenen in Goes te gen 'n cijfer van 800 vóór den oor log. Over het verdere herstelwerk 'n volgende maal. De Fransche franc T\E KOERS van de Fransche franc is vastgesteld op 119.1 francs voor een dollar en 480 francs voor een pond sterling. (d.i. ongeveer 2/5 deel van haar voorheen gelden de waarde. Deze bedroeg plm. 5.57 cent per franc. Thans is de waarde dus plm. 2.23 cent) T)E HONGAARSCHE regeering heelt besloten dat alle perso nen, wier moedertaal de Duitsche is, het land moeten verlaten. Ruim een kwart millioen personen zal onder dezen maatregel vallen. f nE V.S. en GR. BRITTANNIE hebben geantwoordt op de Fransche nota Inzake het Franco bewind in Spanje, dat zij geen sym pathie koesteren voor dit regime en bereid zijn besprekingen te voeren over de houding t.o.v de officieele Spaansche regeering. Engeland wil echter om principieele redenen niet ingrijpen in Spaansche binnenland- sche aangelegenheden. Ide telefoondienst weer deed wat ln IJK ANK RIJK en China zijn het f» 1eens geworden over het bewind haar vermogen was. Te Goes be schikte men over "n dertig man personeel, binnen- en buitendienst en te Middelburg over tien man. Het was slechts, gezien de zaak, 'n handjevol, doch de mannen van 't Canadian Signal Corps staken even eens 'n handje toe en de geallieer den zorgden voor benzine en an dere spullen, zoodat bevredigende in Noord Indo-China. De Fran- schen zullen de troepen ln Tonkin en Noord Annam gaan vervangen en zullen in Cochin-China de taak van de Engelschen overnemen, zoodat sinds het einde van den oorlog met Japan geheel Indo-China weer voor het eerst onder Franseh be wind staat. rpOEN HET ZUIDEN reeds be- vrijd was en het Noorden nog onder het juk van den bezetter zuchtte en honger leed, is door 'n comité „Zuid «helpt Noord" een beroep op de Zeeuwen gedaan, ten einde terstond na de bevrijding hulp aan de hongerende landgenoo- ten te kunnen bieden. Dit beroep is niet vergeefsch geweest. In zeer ruime mate heeft Zeeland's bevol king gegeven en niet minder dan rond f 350.000 bijeengebracht, waartoe alleen de 7500 Noord- Bevelanders het buitengewone be drag van f 100.000 bijdroegen. Dit bedrag is niet geheel voor 't beoogde doel besteed kunnen wor den. Een poging om het restant ln goederen om te zetten ln het bui tenland, leverde geen resultaat op en men heeft, naar wl) uit be trouwbare bron vernemen, thans nog een bedrag van ruim f 200.000 over. Uit het oorspronkelijke comité trokken zich inmiddels twee leden terug. Het derde lid heeft, naai- 't stellige gerucht wil, de overgeble ven twee ton voor een doel van na tionaal belang bestemd. De Zeeu wen, en in het bijzonder de gulle Noord-Bevelanders, gaan hiermede niet accoord. Zonder te kort te wil len doen aan de groote verdien sten van het comité en van het be trokken lid in het bijzonder wenscht men in de eerste plaats openbaar making van de wijze, waarop ingezamelde gemeenschapsgek-n door hem zijn besteed. Weliswaar heeft het comité een financieele commissie benoemd, maai- ondanks aandrang van verschillende zijden, zoo deelde men ons mede, laat de verantwoording nog steeds op zich wachten. Dovendien legt het publiek ver- band tusschen de bestemming dezer gelden en de actie voor de uitzending van een Zeeuwsche am- bui ..ar Indië, welke f 50.000 zou i..een kosten. Waarom, zoo vraagt men zich af, is de laatst genoemde actie noodig, terwijl „wij" nog voldoende geld hebben om zonder meer vier ambulances voor hulpverleening aan Indië aan te bieden? Deze opvatting blijft helaas niet zonder invloed; de collecte van het Roode Kruis voor de Indlë-ambulance ondervindt er de nadeelige gevolgen van. Daarnaast heerscht ln boekhan delaarskringen ontstemming over het uitgeven van een kalender, waarvan de opbrengst ten goede zou komen aan de actie „Zuid helpt Noord". De prijs van dien, zeer eenvoudig uitgevoerden kalen der bedroeg f 2.50, waarvan, naar men ons van goed Ingelichte zijde mededeelde, slechts f 1 ten bate van de actie kwam, terwijl de tus- schenhandel bij den verkoop was uitgeschakeld. ■yyat hier ook van zü. het wordt o.i. dringend tijd, dat in deze zaak, die hoogst onverkwikkelijk dreigt te worden, de noodige hel derheid wordt gebracht. Noch het comité, noch haar leden en even min de gemeenschap zijn met den huidigen stand van zaken gediend. De collecte van het Roode Kruis voor hulp aan het geteisterde Indië is reeds in gevaar gekomen. Mid delburg heeft voor dit prachtige doel slechts f 2400 geofferd. On der dezen toestand lijdt de offer vaardigheid. En ook naar onze mee ning zouden de twee ton, die over zijn, van de actie „Zuid helpt Noord", prachtig besteed zijn, wan- neer daarvan vier ambulances voor de Oost worden aangeboden. Wij twijfelen er niet aan, of de Zeeuw sche bevolking gaat hiermede ten volle accoord. En wellicht zal Zee land dan niet vier, maar zelfs vijf ambulances uitrusten!

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1945 | | pagina 2