MINISTER LOGEMANN
R. K. Staatspartij gaat
vergaderen
zal een verklaring geven
Naam en Program
Berechting
politieke delinquenten
editie voor de provincie zeeland
iw w es (singel 75, Goes; Dubbele poort I. Hulst
Deze courant wordt op last van t Militair Gezag
eedrukt op de persen v b. Dagblad van Noord-
Brabant en Zeeland. Ultg. „Stichting De Stem",
nincteur: 3. A. H. M. van Schtjndel: Hoofd
redacteur: J. J H. A. Bruna; Alg Zeeuwsch
red.: W. Groffen. Middelburg; Rayonred.
Zeeuwsche eilanden N. 3Karhof. Goes.
Voor God, Koningin en Vaderland
No. 34T VRIJDAG 21 DECEMBER I94S
Comm v. Toezicht: C. 3. v. Hootegem; A. G.
Langenhorst; Mr Dr A. J J M Mes; Mr Ft.
B L. de Rechter; Mr Dr C. J. M. A v. Rooy,
Verschijnt eiken werkdag. Abonn prijs bil voor-
ultbet.: 3.38 per kwart., p. post f Vlo p. week
(by n1at-post bes telling) f 0.28. Losse nos. 6 cent.
^DE BONNENKLUCHT—e
Interessant voorstel
van den Bosschen Kring
ftp 23 FEBRUARI 1940 kwam de
Partijraad der R. K. Staats
partij te Amsterdam voor het laatst
bijeen Mr. Verschuur was voorzit
ter en moest zijn rede reeds in
het teeken zetten van den uiterst
zorgelijken toestand als gevolg van
het conflict, dat tusschen de groote
mogendheden was losgebarsten,
Maar hij en niemand der aanwezi
gen konden bevroeden, dat er bijna
zes jaren zouden verloopen, aleer
de Partijraad weer bijeen zou ko
men, terwijl de Voorzitter zijn leven
moest laten in een concentratie
kamp. Hoe zijn de toestanden nu
veranderd! Materieel en moreel.
Deze zes jaren wegen zwaarder
dan tientallen jaren van vredes
tijd. Ook met de politiek zijn we
in een stroomversnelling geraakt
en iedere partij moet zich opnienw
bezinnen op haar bestaansrecht
haar plaats en haar taak.
De R. K. Staatspartij heeft zich
aan dien plicht niet onttrokken. De
Jeiding is tot de conclusie gekomen,
dat een zelfstandig electoraal op
treden der katholieken geboden
blijft, doch dat tevens naar de
nauwst mogelijke samenwerking
met politiek-verwante groepen
dient te worden gestreefd. Ze heeft
de noodzaak van algeheele ver
jonging en vernieuwing erkend.
De mogelijkheid van een naams
verandering komt aan de orde als
mede de vaststelling van een ur
gentie-program, dat geheel gericht
moet zijn op de eischen van de ra
dicale veranderingen, welke de na-
oorlogsche tijd vergt.
VAIat die naamsverandering aan
gaat, heeft het D.B. geen voor
stel of advies ter tafel gebracht. Wel
echter hebben eenlge leden van den
Kring den Bosch een ontwerpreso
lutie ingediend, waarin als nieuwe
naam wordt aanbevolen; Sociale
Volkspartij. Door dezen naam wil
men uitdrukken, dat de Partij in
geen geval een verplichte eenheids
partij mag zijn en evenmin een
emancipatie-partij, die in de eer
ste plaats de belangen van het ka
tholieke volksdeel voorstaat en ver
dedigt, doch een duidelijke staat
kundige programmapartij, die op
haar politieke verdiensten beoor
deeld wenscht te worden.
Andere namen zijn ook reeds
naar voren gebracht, zooals Ka
tholieke Nationale Party, Katho
lieke1 Volkspartij e.d. Het is be
trekkelijk maar een bijkomstigheid,
doch psychologisch zeker niet zon
der beteekenis. We verwachten er
een warme discussie over.
"yan grooter belang is natuurlijk
het vaststellen van het urgen
tie-program. Zooals men weet, werd
dit opgesteld door de nationale
leiding van het Centrum voor
Staatkundige Vorming. De afdee-
Iingen van het Centrum hebben
het bestudeerd en, rekening hou
dend, met de verschillende op- en
aanmerkingen, wijzigden de samen
stellers het oo verscheidene pun
ten. De hoofdtonen zijn onaange
tast gebleven. Hier en daar is een
puntiger formuleering gekozen,
doch ook heeft men er een enkele
„verzachting" in aangebracht. Zoo
was er eerst sprake van „een hu
welijkswetgeving, waarby' het ker
kelijk huweliik van een lid der
Katholieke Kerk door de Overheid
als huwelijk wordt erkend", wat
hu is geworden: „Het verbod aan
bedienaren van den godsdienst tot
IJf ,.Yerr'chtcn van huweiyks-
tleheden zonder voorafgaand
tuIS huwelijk tusschen par-
Z"ke vf»TÜI ingetrokken". Ter
drukkeliil radl° wordt nu na-
lüwlï gesproken over „eigefi
ken'g mogeiyk moeten samenwer-
en technisch zoo
innig mogeiyk moeten
wordt hnieWiSL^ /ake ,annexatic
„verwijdering*" gesproken over
bewoners", doch volksvreemde
ring van die bewon^L -verwl'de"
algeheele aanpaS"8'
derlandsehen volksaardw 1"
zienbaren tyd Set i. t"en af"
wachten" 14 te ver
zijgen0* Zü" W enkele w«-
I)aarnaast is inmiddels versche-
urgen^^^'^^wontwe^
bestuur van den Kring 's-Herto-
genbosch der R. K. Staatspartij
heeft opgesteld en dat al dadelijk
opvalt door een betere overzichte
lijkheid.
Op verschillende afzonderlijke
ponten loopt het evenwijdig met
dat van het Staatkundig Cen
trum, doch op andere punten laat
het een meer beslisten en zelfs
polemischen toon hooren.
Zoo bijvoorbeeld in den aanhef,
waar het spreekt over Nieuwe In
stellingen „die de opkomst ver
hinderen van een nieuwe dictatuur
van rijksbureaux en plan-econo
men". Inzake het radio-vraagstuk
wordt de instelling van een publiek
rechtelijk lichaam aanbevolen,
„waarin de eendracht der volks
gemeenschap en de zelfstandig
heid der levensrichtingen tot haar
recht komen".
Verder valt in dit ontwerp
programma o.m. op:
Instelling van een Hoog Sociaal-
Economisch Staatscollege als deel der
Staten-Generaal, waarin de bedrijfs-
genooten door vrij gekozen vertrou
wensmannen gelijkwaardig vertegen
woordigd zijn
Bestrijding van economische po
liepen.
Nationalisatie van de bedrijven, die
voor het algemeen welzijn zóó ge
wichtig zijn, dat zij niet in particu
lier beheer kunnen blijven, indien dat
particulier beheer onvoldoende waar
borgen biedt voor deugdelijke ex
ploitatie ten algemeenen nutte.
De jaarlijksche Staatsbegrooting
worde het éénjarig hoofdstuk van een
méérjarig nationaal welvaartsplan.
Versterking van de positie van den
Minister-president.
Aanstelling van parlementair ver
antwoordelijke staatssecretarissen.
Instelling van écu departement
van voorlichting.
Vox'ming van een delbewuste en
werkdadige Kamermeerderheid door
overleg vóór de verkiezingen, opstel
ling van een gezamenlijk program
van actie van de groepen, die die
meerderheid willen vormen en instel
ling van een gezamenlijk uitvoerend
comité, om de verwezenlijking van
dat program te bevorderen.
Vervanging van de Eerste Kamer
door een Hoog College voor Sociaal-
economische Cultureele Zaken.
Wettelijke régeling van het partij
wezen.
Uitbreiding van de zelfstandige
werkingssfeer der provinciën.
Plaatsing van de gemeentebestu
ren van Amsterdam, Rotterdam en
Den Haag op den voet van provin
ciale besturen.
Met ziet, dat hierbij veel Is wat
slechts verwezenlijkt kan worden
door een Grondwetsherziening. Het
concept-program, door het Partij
bestuur aangeboden, heeft zich
daarvan blijkbaar met opzet wil
len onthouden, om alleen te geven
wat direct aangepakt kan worden.
Over de vraag, of het juist is deze
beperking aan te brengen, zal dan
ook in eersten aanleg de discussie
wel gaan. Doch in ieder geval heeft
de Kring Den Bosch nuttig werk
verricht door menig saillant punt
scherp te stellen en tevens den
weg te wijzen naar een meer pak-
kenden vorm voor het program,
opdat het beter het groote publiek
kan aanspreken.
We wachten met belangstelling
af wat er uit de smeltkroes der de
batten te voorschijn zal komen.
/*\P 29 OCTOBER verscheen een
Algemeene Bonaanwijzingsbe
schikking. Met allerlei duistere
strafdreigementen werd iedereen,
dus ook den bladen aangezegd, dat
ze de nieuwe bonnen in geen geval
vóóf Vrijdagmiddag 12 uur moch
ten publiceeren. Geweldige, hoe
wel onbekende landsbelangen wa
ren daarmee gemoeid. Wie iets
van kranten-expeditie afweet, bé-
grijpt wat voor strop dat voor veel
bladen was. Maar javoor het
landsbelang doe je wat. Er waren
kranten, die de verzenen tegen
de prikkels sloegen. Ze lieten hun
exemplaren gerust vóór twaalf uur
bezorgen. Nog weer andere, pres
teerden het zelfs reeds Donder
dagsavonds met de bonnenlijst voor
den dag te komen. Sloeg nu de
wrekende bliksem bij deze bladen
in? Worden ze vernietigd onder
den ambtelijken toorn? Zuchten
directies en redacties reeds in de
petoet? We lazen een circulaire
van het hoofd der Afdeeling Voor
lichting van het Ministerie van
Landbouw, Visscherij en Voedsel
voorziening, d.d. 17 December,
welke zich aldus vrij laat verta
len: „Lieve redacties, wezen jul
lie nu braaf. Ik weet, dat er stou
te kindertjes onder jullie zijn,
maar braaf duurt het langst". En
drie dagen later presteert de Maas
bode het weer de bonnenlijst den
avond te voren af te drukken.
Men moet nu in Den Haag onder
hand begrijpen, dat het bij zulk
een gang van zaken voor andere
bladen onmogelijk wordt zich al
minstens niet meer aan het voor
schrift van „Vrijdag niet vóór 12
uur uitkomen" te houden. Het
heeft ook geen enkele beteekenis
meer, als men den avond te vo
ren in en voor ieder verkrijgbaar
blad die bonnenlijst toch al kan
lezen. Bovenden snapt nog nie
mand er een sikkepit van, waarom
er geen publicatie-uur kan wor
den vastgesteld, dat de kranten
expeditie niet zoodanig kwelt.
Laat de betrokken perschef de
krantenmenschen nu eens bij elkaar
roepen, om hun dat haarfijn uit
te leggen. Het zijn zulke booze
menschen niet. Maar ze houden
van redelijkheid. En een Overheids
instantie, die op 29 October geba
ren van flinkheid maakt en dan
verder maar met haar voorschrif
ten laat sollen, roept slechts den
lachlust op.
De Berlijnsche „Tier
garten" met zijn
fraai park werd
door den oorlog ge
troffen. Thans pro-
beeren de Berlfjners
er hun brandhout
vandaan te halen.
Van het fraaie park
resteert nog slechts
één boom en voor
hoelang? Reeds na
dert de bijl den
stam
Nederlandsche en Britsche regeering
komen op Tweeden Kerstdag bijeen
Washington uit zijn ern
stige bezorgdheid over de
Indonesische kwestie. In
Bandoeng moest de Brit
sche artillerie optreden.
TVE MINISTER - PRESIDENT,
de minister van Overzecsche
Gebiedsdcelen en dr. v. Mook,
vermoedelijk vergezeld door mr.
J. H. v. Roycn, minister zonder
portefeuille, zullen op den Twee
den Kerstdag naar Londen ver
trekken om er den Engelschen
premier Attlee en andere leden
van de Britsche regeering te
ontmoeten.
Rej^ds heeft dr. van Mook met le
den van het Kabinet geconfereerd
en zal hy nog met verschillende
groepen uit het parlementaire en
openbare leven, mitsgaders uit ver-
eenigingen van Indonesische bur
gers spreken. Er is dus, ondanks
alle geluidloosheid, die sinds kort
röBJ het Indonesische probleem
schijnt te hangen, leven genoeg in
de brouwerij.
Meer inhoud bevattend nieuws
hopen wij echter te kunnen putten
uil een korte verklaring, die minis
ter Logemann hedenmiddag om
half twee in de Tweede Kamer zal
afleggen over den toestand in Indië
Zeven Tweede Kamerleden lieten er hun licht
over schijnen, zoodat de minister tijd te kort
kwam, allen te beantwoorden.
rvVER het door de regeering ge-
voeide beleid t.a.v. de politieke
delinquenten voerde Donderdag in
de Tweede Kamer nog zeven spre
kers het woord.
Ook dit keer ontbrak het niet aan
critiek, aan byvalsbetuigingen en
aan verzoeken om nadere inlich
tingen. Verdeeldheid bleek te be
staan over de uitvoering van de
doodstraf. De heer v. Maarseveen
(R.K.) wilde eerst de Staten-Gene.
raai er zich over laten uitspreken,
de heer Terpstra (A.R.) wenschte
echter geen opschorting, voorts ook
de heer Truyers IE.K.1 die meen
de, dat het K.B.. waarbij de straf
Is ingevoerd volledig kracht van
wet heeft. De heer Wagenaar (com)
eischte eveneens uitvoering van de
In November bombardeerden Britsche vlooteenheden de kust van Socra-
baja ter ondersteuning van het leger, dat te land dr extremisten te lUf
ging. Chineesche vluchtelingen ontweken het bedreigde gebied. Men
ziet ie hierboven met op den achtergrond de uitwerking van het bom
bardement.
GEEN KERSTAMNESTIE
m
doodstraf. Het probleem der vryla-
ting wilde eerstgenoemde spr. op
gelost zien door een onpartijdige
rechterlijke beslissing. De toestan
den in de kampen en het werk der
P.O.D. vormden voor den heer Tero
stra (A.R.) een steen des aanstoots
zoodat alles byeen minister
Terpstra teveel stof had om te ver
werken, in de middagzitting toen
hij aan zijn antwoord begon. De
minister gaf om te beginnen vol
mondig toe, dat in de beginne on-
schuldigen zijn vastgezet. Het was
echter een gevolg van de overgangs
periode, toen men voor een ontzag
gelijke teak stond. Een in Londen
voorbereidde meer overzienbare or
ganisatie zou zeker gewaardeerd
zün.
Intusschen zullen de Tribunalen
niet door den proc.-fiscaal worden
opgehouden. Ze te belasten met
verlenging van bewaring is echter
niet mogelijk.
Dat zou de berechting zelf te veel
ophouden en daarom moet hier een
stukje rechtszekerheid worden op
geofferd.
Vrijlating met Kerstmis is onmo
gelijk, omdat er geen lijd is voor
een voldoende onderzoek naar de
lichte gevallen.
De minister bestudeert de moge
lijkheid de dossiers door de raads
lieden te laten inzien. Thans zijn
18 van de 19 Tribunalen ingesteld,
binnenkort zullen allen kunnen
starten.
Inzake de interneering wil de re
geering zich nauwkeurig houden
aan de adviezen der tribunaleu,
zoodat de beslissing in hoofdzaak
bij den rechter blijft.
Dit was voor Donderdag alles
wat over het onderwerp gezegd weid
Vrljda" volgt de rest.
(VERVOLG OP PAG. 2)
Dat de moeilykheden echter nog
lang niet overwonnen zyn, valt af
te leiden uit een verklaring van
het Amerikaansche departement v.
Buitenl. Zaken, waarin dit van
„toenemende bezorgdheid" van de
regeering der V. S. gewaagt en aan
dringt op een „stap tot toenade
ring" van alle betrokken partijen
om een vreedzame oplossing te vin
den van het conflict.
Tntusschen houden de extremisten
op Java het vuurtje warm. Het
mag dan zijn, dat Sjarlr er op uit
getrokken is om in midden-Java
zijn gezag steviger te vestigen, in
Bandoeng bleek het noodig, dat
Britsche artillerie concentraties in
werking traden. Het bombardement
was de voorbereiding tot een groot-
scheepsche zuivering-actiec in drie
noordelüke richtingen. Het Isola-
hotel werd bezet.
Ned. Indische leger
in actie
Het Ned.-Indische leger schijnt
thans dan toch ook in actie te zyn
gekomen. Een Ned. bataljon is zon
der moeilijkheden in Tjimahi, IX
km. ten westen van Bandoeng aan
gekomen.
Overigens is de „resident" van
Buitenzorg Barras, de politieke si
tuatie in Bandoeng niet meer mees
ter.
In Semarang wordt nog steeds
door de Indonesiërs brand gesticht.
De leiders van de bende zouden by
de Britten bekend zijn. De opera
ties, die ten doel hebben de Pemoe-
da's uit het Oostelyk deel van Se
marang te verdryven, maken voort
gang. De watervoorziening Is weer
onderbroken, maar men heeft een
noodwatertoevoer in werking ge
steld.
De kampong Pasar Minggoe, by
Batavia, is op den 20sten Dec. door
het Ned.-Ind. leger gezuiverd en
bezet. Byzonderheden van de actie
zijn nog niet beschikbaar.
Ür schynt iets niet in orde te zyn
met de verzorging van onze
troepen in Malakka. Zij hebben nog
steeds geen boeken en schryfmate-
riaal ontvangen, terwijl de jongens
ook bezorgd, zijn, dat de betalingen
aan hun familiebetrekkingen in Ne
derland onregelmatig of in het ge
heel niet plaats vinden, zoo vernam
een Ned. Officier, die hun een be
zoek bracht. Hij achtte een verkla
ring van de regeering dringend ge-
wenscht. Hoe zit dat eigenlijk?
rrusschen alle bedrijven door wor-
den de oorlogsmisdadigers in
het Verre Oosten niet vergeten. Er
is reeds een lijst van 200 van die
lieden, die op Java tekeer zijn ge
gaan, samengesteld, van wie er 45
gearresteerd zijn. De beruchte
Jap. kapitein Sonai zal door het
Ned.-Ind. militair Gerechtshof ver
hoord worden. In Singapore is ove
rigens overeengekomen, dat de
voornaamste oorlogsmisdadigers
door een Britsch, en anderen door
een Ned. of Britsch gerechtshof
zullen worden verhoord naar ge
lang er Britsche of Ned. belangen
in het spel zijn. Ook in h°t Ven'e
Oosten zullen de heercn hun ge
rechte straf dus niet ontloopen.
Heden zon onder 16 ?9 U"T,
maan op 19.10 uur. Zaterdag
zon op 8.47, maan onder 11.41
uur.
Weersverwach'ing: Matige
aan de wet'kost later tijdelijk
k-achtige wind tusschen zuid
en zuid--oost. Aanvankelijk
plaatselijk mist, overi'ens
meest' zwaar bewolkt. Geen
neerslag van beteekenis. Ze'i-
de temperatuur.
