CHARLEY}
CHAPLINÏ
Cultureel pionierswerk
Bij de vertooning van „Moderne Tijden''
oooooo<xx><><><x><x><><x>o<><^
Strenge heeren
regeeren niet lang
oooooooooooooooooooooo
CHRISTIANSEN
WORDT IN NEDERLAND
BERECHT
Nog 1 milliard dollar
>oooooobooo<x>ooc<>ooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooooo
VRIJE SCHOOL VOOR BEELDENDE KUNSTEN IN BRbDA
van Gerrit de Moreé
en Dio Rovers
De troebelen in Iran
FÊLMKUNS1ENAAR
VOOR WiEN DE HUMOR
DE GROOTSTE LEVENS-
W/JSHEiD BET EEKENT
tl ET STEMT, nu onlangs in de
pers zooveel stof is opgewaaid
door de vertooning van Chaplins
laatste film „De groote dictator",
tot groote voldoening, dat wy thans
in de gelegenheid worden gesteld 't
voorlaatste werk van dezen grooten
filmdramaturg „Moderne Tijden"
opnieuw te zien, te meer, nu „De
groote dictator" voorloopig nog niet
in de bioscopen te aanschouwen
zal zijn. Wil vinden er aanleiding
in op de figuur van Chaplin in het
kort in te gaan
In 1912 werd Charlie door den toen
zeer bekenden vervaardiger van
filmkluchten. Mack Senn°tt, in Ame
rika (Hollywood bestond toen nog
niet), geëngageerd voor het maken
van een aantal één-acters. De :3-ja-
rige Chaplin bevond zich destijds als
lid van de artistengroep van Fred
Karno voor een tourrée in de nieuwe
wereld. Hij behoorde eigenlijk in
Londen thuis, waar hij als zoon van
een Joodsch variétézanger en van 'n
music-hall-chanteuse, in een achter
buurt was geboren. Chaplin was al
op vijfjarigen leeftijd op de planken
gekomen; hij was danser, komiek en
vervulde kleine rollen in tooneelstuk-
ken. Speciaal in het improviseeren
van zg. gags, korte komische schetsen
was hij bij zijn komst in Amerika
reeds zeer bedreven Dit kwam hem
bij zijn werk voor de film goed te
pas. want de komische films, die des
tijds werden gemaakt, bestonden ge
heel uit zulke zonder plan gemaakte
dus geheel geïmproviseerde gags,
welke culmineerden in clownerieën,
het smijten met roomtaarten, in dolle
achtervolgingen en in vechtpartijen,
waarbij altijd de klappen kregen zij,
voor wie ze Juist niet bestemd wa
ren Gedurende zijn eerste jaren in
Amerika heeft Chaplin vele tiental
len van dergelijke korte films ge
maakt; zij h°bb°n slechts historische
waarde
Langzamerhand echter ontwikkelde
Chaplin een eigen filmstijl en kwam
hij in Amerika en ook in Europa in
de belangstelling Van deze belang
stelling zijn vooral oorzaak zijn om
streeks 1920 vervaardigde films „Het
joggie" en „De blikken dominee",
waarin Chaplins groote menschenken-
r.is en eigen visie op het leven voor
het eerst duidelijk naar voren traden
In dezen tijd stichtte Chaplin te
zamen met enkele andere naar artis
tieke onafhankelijkheid strevende
filmkunstenaars (Mary Pickford en
Douglas Fairbanks) een eigen pro
ductie-maatschappij „The United Ar
tists Corporation" en de eerste film,
welke hij voor deze maatschappij ver
vaardigde, is tevens zijn eenige film
gebleven, waarin hij zelf niet als ac
teur optreedt. „Een Parijsche vrouw"
heette deze rolprent en er trad o.m.
in op Adolphe Menjou. wiens film
talenten door Chaplin waren ontdekt
en die later tot groote bekendheid is
gekomen
Meer bekend nog zijn Chaplins films
„Goudkoorts" (1923), „Circus" (1927)
en „Stadslichten" (19?P).
Charlie Chaplin is niet een film
acteur, zooals andere; hij ver
schilt wezenlijk van zijn collega's hier
in dat hij zich niet in Iedere film ln
een andere rol Inleeft, een ander ka
rakter uitbeeldt, doch dat hij steeds
zichzelf, Charlie Chaplin Is. Dwz.
naar het uiterlijk: de man met het
bolhoedje, het Hitlersnorretje. de veel
te wijde slobberige broek, het rot
tinkje en de te groote schoenen;
maar dat wil vooral zeggen: het man
netje, dat maatschappelijk steeds aan
den verkeerden kant staat, aan den
kant. nl. waar de klapoen vallen, het
mannetje dat tegelijk zoo naief en zoo
slim is, dat eigen'ük slechts wat sim
pel geluk, wat warmt» en wat liefde
verlangt, maar dat in het jachtige le
ven van dezen tijd zün plaats niet
kan vinden, dat te droomerlg. te men-
schelijk, misschien ook wel te logisch
is voor onze verfeakeHikte samen
leving Tenslotte bezit Charlie daarbij
een groote levenswiisheid. die hem
nooit bij de pakken doet neerzitten,
maar na elke deprimeerend<° situatie
met een schouderophalend wat gaat
het mij eigenlijk aan? Jullie bent
blijkbaar niet wijzer", zijn weg on
verstoorbaar vervo'rtt
Het zün zeker voor een groot deel
deze elementen, welke Chaplins films
en vooral ook oonlWc-
heid zoo populair hebben gemaakt.
Want in het diepste binnenste van
leder van ons leeft nog lets van d'e-
zelfde prfmit'eve gewaarwordingen en
verlangens. Het ïs Chaplins verdicn-
sf» en kunstena?r«:ehan tevens, dat hij
deze dingen, welke wli ons niet meer
durven bekennen, nnen'hk op 't film
doek hw'
Ir „Moderne Tijden" (1936) heeft
Chaplin het moderne kapitalisti
sche groofbedrijf onder den louoe ge
nomen: en hij doet het genadeloos
Voor-1' het bpfin is voor w'e door de
uiterlijke grappigheid heen^W buiten
gewoon scherp en sa'ea^^ch getee-
k<=nd Charlie Is h1°r d° arbeider aan
den looo~nden band in een groote fa-
briel Hij h®eft nie'c anders te do°n
dan d«n geh^elen da" door één en
denzelfden gee^-tdood^n't^n hand
greep. mi ar In ormen«ebn'ilk° tempo's
al naar de nukken van d°n directeur
van h®t b°d-i1f w'~n nW«? interes
seert dan zijn zaken en ziln rende
ment. MeesterlMk is deze f'euur daar
neergezet; een moderne, zwakke maar
machtige, koude en tegelijk fana
tieke mensch. die zijn werk aanvangt
met een zenuwtabletle te slikken en
-rerrolsem xtjn geweldig bedrijf Als
een onmenschelijk tyran controleert,
zich met moderne vindingen alom
tegenwoordig heeft gemaakt zonder
zijn stoel te verlaten, die experimen
ten op menschen laat uitvoeren (de
eetmachine) zonder dat die menschen
zelf hem ook maar ln het minst in
teresseeren en die zijn arbeiders tot
waanzin drijft Het zou hier te ver
voeren de geheele film te ontleden.
Volstaan moge worden met te wijzen
op de prachtige typeeringen, welke
Chaplin heeft gegeven ln het wees
kind (Paulette Goddard). één brok
primitieve vitaliteit en vrouwelijke
charme, de domineesvrouw in de ge
vangenis. en op de sympathie en
liefde, waarmee Chaplin de armsten
der armen, de uitgestootenen der
maatschappij, uitbeeldt en in bescher
ming neemt.
J. J. M. TEN HOLDER
rp^RWIJL de oiiicieele ja«*r-
A indeeling ois het recht gaf
te mogen rekenen op nog
minstens twee najaar±.weken,
heeft Koning Winter ons
snood overvallen. Voor wij er
erg in hadden, heeft hij ons
zijn kouden mantel om de
schouders geworpen en loopen
wij dientengevolge bibberend
langs 's heeren straten. Hoe
onbarmhartig Z. M. optreedt,
valt af te leiden uit de hou
ding van menige waterleiding,
die na twee dagen van al te
koele bejegening er de voor
keur aan gaf liever te verstij
ven dan nog langer het aan
gedane onrecht te verdragen.
Men kan het ook afleiden uit
het volgende staatje met de
nachtelijke temperaturen sinds
vorige week Donderdagavond,
opgenomen resp. te Den Hel
der, Vlissingen, de Bilt, Gro
ningen en Maastricht.
Daar waren de temperaturen
als volgt:
Van Donderdag-Vrijdag: +1,
+2, —3, +2, 0. Van Vrijdag-Za
terdag: —2, 4, 7, —7, —8.
Van Zaterdag-Zondag: —5, —6,
—9, —8, —10. Van Zondag-
Maandag: —5, 4, —10, —9, —10.
Gelukkig zijn wij stervelin
gen wat minder spoedig ver
toornd dan de waterleiding,
maar het mag ons toch tot
vreugde stemmen te vernemen
dat in het Noorden de dooi
reeds weer is ingevallen. In 't
Zuiden zullen wij nog even
lichte tot matige vorst houden,
maar ook dan is het hopelijk
gedaan met de strenge kou.
Strenge heeren regeeren im
mers niet lang.
yOLGENS de „Daily Mail" en de
„News Chronicle" worden de
in Polen nog levende 80.000 Joden
geterroriseerd door een ondergrond-
sche organisatie, die in den oorlog
samenwerkte met de 8.S. Reeds
4000 Joden zijn naar Duitschland
gevlucht.
A \N Gen.-majoor H. P. M. Ba-
ron van Voorst tot Vocrst van
generaal Christiansen, de Duit-
sche militaire bevelhebber in
het bezette Nederland, zal in Ne
derland terecht staan, meldt het
ANP thans als vaststaand.
Op de lfóst van Duitsche oorlogs
misdadigers is ook geplaatst staats,
secretaris Dr. Wimmer, die in den
bezettingstijd commissaris-generaal
voor bestuur en justitie was.
Dr. Wimmer is gedetineerd in de
gevangenis te Scheveningen.
IN 'T KORT1
TJOLGENS een verslag in de
New York Times heeft Dr.
Fentener van Vlissingen verklaard,
dat Nederland buiten de reeds over
eengekomen leening van 100 mil-
lioen dollar nog een leening van 1
milliard dollar van de Ver. Staten
noodig heeft voor het herstel van
zijn productiemiddelen.
JJE GASPARI is er in geslaagd 'li
Itallaansch kabinet te vormen,
waarin alle vroegere regeeringspar-
tijen, zes in getal, vertegenwoordigd
zijn. Vice-premier is Nenni.
TJADIO MOSKOU heeft de ge-
allieerde bezettingsautoritei
ten er van beschuldigd af te wijken
van de beginselen vastgelegd te Te
heran, Jalta en Potsdam.
DK1DTEN is tot onmiddellijke
ontbinding van alle militaire
en paramilitaire organisaties in
O-'-nrijk.
TYE Amerikaeansche bezettlngs-
autoriteiten zullen op 1 Ja
nuari het geheele clvi»le bestuur in
de Amerikaansche bezettingszone
"an de Duitschers overdragen.
T\E ACTE van beschuldiging te
gen den geweien Hongaar-
»chen minister-president Salaszi is
thans opgesteld. Het proces zal ln
Januari beginnen.
OQ Nederlandsche kinderen, die
u gedurende 3 maanden ln Gent.
rvu v«i vuursim vw-iai, »mi geaurenae 3 maanden ln uent-
clen generalen staf, is op zijn ver- 1 SChe families zullen opgenomen
zoek eervol ontslag verleend. worden, zijn te Gent aangekomen.
Uit dit initiatief kan veel
moois groeien
1 e moet al een echten speurhond
zijn als ge de „Vrije school
voor Beeldende Kunsten" in
Breda kunt opsporen. Maar die
speurtocht loont de moeite.
Ge zult er een stel jongelui aan
treffen, die onder de bezielende
leiding van de kunstenaars Gerrit
de Morée en Dio Rovers den tee-
ken- of houtskoolstift hanteeren
om groote bladen blank papier vol
te tooveren met mooie en leelijke
voorstellingen. De een doet het
naarstiger en vlotter dan de an
der. Maar dat kan ook niet andprs,
omdat geaardheid en aanleg bij
leder mensch nu eenmaal anders is.
Doch het belangrijke is, dat hier
pionierswerk wordt verricht, pio
nierswerk dat kan uitgroeien tot
iets zeer moo's.
/"te moet dien speurtocht op net
Stadserf beginnen. Er is daar
een nietig poortje, dat naar het in
wendige van een berg schijnt te
voeren. Zoo mysterieus donker is
het over den drempel Stap echter
manmoedig over dien drempel,
sluip door het donker langs de
vreemde balkengeraamten naar 'n
poover lichtschijnsel en ge zult be
merken, dat ge vla hyper-oude
bouwsels op een binnenplaats kunt
belanden, waar op het brokkelige
plaveisel uw oog getrokken wordt
door afejuatm die het midden hou
den tusschen benzinepom
pen en wegwijzers, en
waar heel schilderachtig
een prae-historisch zij
span van een motorrijtuig
ligt uit te rusten van eer-
tijdsche inspanningen..
Dat is ons openlucht
atelier, zegt ons later
Gerrit de Morée, met een
wijdsch gebaar wijzend op
de binnenplaats.
TTet échte atelier vindt ge
echter als ge de binnen
plaats oversteekt, tegen
een deur met houten „rui
ten" duwten ge staat
in de ex-pettenfabriek van Mol;
het is hèt atelier 1
Aan die pettenfabriek doet niets
anders meer denken dan een kepi,
die eens het trotsche hoofd van een
onzer landsverdedigers-van-voor-de
-bevrijding heeft gesierd, maar nu
stoer troont op den witten Caesar-
kop van een gipsmodel. Ofschoon
primitief ingericht, is het daar
binnen verdraaid gezellig. Er
heerscht een echte ateliersfeer,
waarin Gerrit de Morée en Dio Ro
vers gemoedelijk den scepter
zwaaien en hun discipelen zooveel
mogeliik vrij laten worstelen met
de problemen Kijkt maar naar de
teekening van het atelier-hoekje,
waarmede de Morée dit verhaaltje
heeft verlucht, en ge zult die sfeer
rltreor herkennen
TVe witte muren, en de practische
bovenlichten laten de ruimte
grooter schijnen dan ze is. „Veel
te klein hier voor een 40 leerlin
gen, die uit diverse plaatsen van
Brabant komen", zegt echter Ger
rit de Morée Maarer zün plan
nen die heel wat beloven. Over de
verwezenlijking ben ik zelfs niet in
het minst pessimistisch. Er bestaat
toch Immers groote behoefte aan
dit soort opleiding, die thans
weliswaar een doorgangshuls Is
voor verdere studie op de acade
mies voor beeldende kunsten te
Amsterdam en Antwerpen, doch die
best kan en ook moet uit
groeien tot een Brabantsche aca
demie.
Brabant bezit jonge krachten ge
noeg, die wat in hun mars hebben,
doch het ontbreekt hen aan een
geschikte vormingsgelegenheid 10
September van dit jaar zijn wij be
gonnen en nu al 40 leerlingen, dat
wil toch heel wat zeggen. En als ln
Januari de beeldhouwer Steenber
gen met de beeldhouwersklasse san
beginnen, zult u zien dat ook daar
voor heel wat belangstelling be
staat. Bij dat alles moet u boven
dien niet vergeten, dat wü nu
nog geen extra moeite doen om
veel meer leerlingen te krijgen. We
kunnen ze immers toch niet bergen.
Binnenkort beginnen we met
theorie-avonden voor anatomie, e d.
Dan moet er een ets-inrichting en
een glasoven komen voor het glas-
in-lood-werk Enfin er zijn nog
zooveel plannen.
Medewerking is er wel, maar....
er zou nog meer kunnen gebeuren,
vullen wü aan.
Inderdaad met volledige aan
dacht der overheid kan uit het ini
tiatief van Gerrit d" Morée en Dio
Rovers iets prachtigs groeien ten
profijte van heel Brabant, niet in
het minst van West-Brabant, waar
de beeldende kansten nog een vrij
onontgonnen brok cultuur is.
r\E Iraansche eerste-rmntster Ha-
kiml heeft verklaard, dat de
drie geallieerde mogendheden hun
troepen uit Iran behooren terug te
trekken. „De Iraansche regeering is
bereid alle noodzakelijke stappen te
nemen, teneinde de Sovjet-regee
ring te verzekeren van haar op
recht verlangen de goede betrek-
kinger met de Sovjet-Unie te ver
sterken", zei Hakiml. „Het Iraan
sche volk vertrouwt er op, dat de
Big Three het driezijdig verdrag
en de verklaring van Teheran zul
len eerbiedigen en de troepen zoo
spoedig mogelük zullen terugtrek
ken." Intusschen melden berichten
uif Tabriz, dat aan de b-voiking
van Ardadil. Marand en Sarab
door onbekendp burgers wapenen
worden uitgereikt
Molotof heeft den buitengewo
nen gezant van Ir- Abbas Mer-
gi, ln audiëntie ontvangen.
BURGEMEESTER VAN ROOY
De pas benoemde burgemeester
van Etten en Leur werd 23 Jan.
1912 geboren als zoon van den be
kenden Amsterdamschen gynaeco
loog Prof. van Rooy, die ook in het
katholiek-politieke leven naam had.
De nieuwe burgemeester doorliep 't
lyceum te Overveen, maakte zün
rechtskundige studies aan de uni
versiteit te Amsterdam en Utrecht
en promoveerde in eerstgenoemde
stad op een proefschrift over een
vergelijking tusschen de Indische
en de Nederlandsche burgemeesters.
Hü was eerst volontair op het ge
meentehuls van Castricum, bekleed
de daarna de functie van adjunct
secretaris der Staatscommissie tot
herziening van de Woningwet en
werd in 1939 aan het hoofd der
Z.-Vlaamsche gemeente Honte-
nlsse gesteld. Vandaar neemt hü
den roep mee van een kundig en
"nergiek bestuurder, die ook het
vertrouwen van de menschen wist
•e winnen. Er is alle aanleiding om
Etten en Leur geluk te wenschen
met hun tiHw™ „eerste burger".
MINISTER DE LEEUW ZAL
ZEELAND BEZOEKEN
De minister van Onderwüs, Kun
sten en Wetenschappen, Prof. Dr.
de Leeuw zal aan het einde van
deze week een bezoek brengen aan
de provincie Zeeland. Vrüdag a.s.
zal de minister o.a. ln Hulst de
oude gebouwen en wallen bezichti
gen. Zaterdag opent hü te Middel
burg de tentoonstelling „Behouden
schoonheid" in het Zeeuwsche Mu
seum.
NIEUWE JAARWEDDEN VOOR
SECRETARISSEN EN ONT
VANGER.
Het prov. bestuur van Zeeland
stelde voor de gem. secretarissen
en ontvangers een nieuwe Jaarwed-
de-regeling vast. Het bevolkings-
cüfer werd ais grondslag genomen.
De regeling ziet er als volgt uit:
Gemeenten van: 1 t.m 500 inw.
secr. 12001600, ontv. 350550- 501
tm. 1000 inw. secr. 1500—1900,
onav. 450650; 1001 t.m. 1500 inw.
sec. 1800—2200. ontv 575—825; 1501
t m. 2000 Inw secr. 21002600, ontv.
6501000 2001 t.m. 3000 inw. secr.
2300—2900, ontv. 850—1250: 3001 t.
m 4000 Inw. secr. 26003*00 ontv.
1150—1550; 4001 t.m. 5000 inw.
seci. 3000—3800, ontv. 1350—1850;
meer dan 5000 Inw. secr. 34004200,
ontv. 19002300; Middelburg secr.
4900—5900, ontv 355"—4350; Vl's-
sinpen secr. 49005900, ontv. 3550
4350: Goes secr 47005100. ontv.
°4O03200; Terneuzen secr. 4200
5100, ontv. 24003200: Zlerlkzee
secr. 3900—4700. ontv 2700.
LANDBOUWHERSTFL EN
VERNIEUWING
Van de züde van Landbouwher-
stel maakt men ons er op attent,
dat een passage in ons artikel van
Zaterdag verwarrend kan werken.
Op bedoelde persconferentie is
nl. niet gezegd, dat 3000 personen
van Walcheren verplaatst moefen
worden, maar dat er elders ruim
te moet worden gezocht voor de be.
werkers van ongeveer 3000 HA
bouwgrond.
In dit verband zouden wü de
vraag nog eens willen stellen, waar
om men nu niet alles op alles zet,
en de ongeveer 1000 HA vetten klei
grond, die bü de Sloedam voor t
grijpen liet. niet tnnoldert.
DE STICHTING '40-'45 EN
HAAR COLLECTE
Het stukje van onzen 's Heeren-
hoekschen abonné over de collecte
vc.. de Stichting '40-'45 heeft nog
enkele pennen ln beweging gebracht
Een dorpsgenoot van hem vie) meer
op het aangehaalde voorbeeld aan en
meent dat de huisvader de verant
woordelijkheid voor zijn gezin zwaar
der had moeten laten wegen dan zijn
neiging om de Duitsche weermacht te
lijf te gaan. Wie zijn verplichtingen
ten opzichte van zijn gezin niet na
komt, heeft geen recht om te vor
deren dat een ander dat gezin la
ter onderhoudt, temeer omdat de re
geering te Londen uitdrukkelijk waar
schuwde tegen zulke onbezonnen da
den, die behalve voor de bedrijver*
