i
De Stem" Zeeland
Tien geheime documenten
Ipi Indië
ff
Hei wegblijven der Russen
rviand
Een jaar ging voorbij.
V raagteehen-berichten
Orkest
neming
INTOOR
RMEIN
O R E N
Een schandaal
POLITIEK BESTEK
Internationale Arbeidsconferentie
PROF. GERRETSON
handhaaft
zijn standpunt
uit Indië
>p
te
I nis-
Ta n-
and-
nor-
:iën.^
in
'an het Ned.
wordt cnder
Tournée met
Krontjong
r het Ge-
>rek ng vanaf
oede voor oe
iulst.
Ocstburs.
loe-wncht.
leuzen.
roer.endi.ik.
van Gent,
el.
van Gent
atsen tii het
geblokkeerde
199-0
gobs
te Antwerpen
iLGIE N.V.
STINGSTRAAT U
bemiddel ng en
113-g
liikantoor ('O'1
i vi'iTf—v"--'- -■**a
246-0
IZEKERlNCEN
ff
hs extra nummer
440-cO
al (13 nummers1
t f 4.50.
rat 8. Eindhoven,
i
noeiltifcheden I
Een oplossing ls
imer
kei. Prijs f 1-50
ï'o 1. v. dagblad-'
Engelsch. Fransen,
'loma. steno. fibc:o0
HR. ONDERWIJS
otterdam
editie voor de provincie zeeland
^T^tsmxel 15. Goes! Dubbele poort 8. Hulst
Deze courant wordt op last van t Militair Gezag
eedruxt op de persen v 11 DagOlad van Noord-
Irabant en Zeeland. Uitg. „Stichting De Stem
D-r- -teur: J. A. H. M. van Schiindel: Hoofd
redacteur: J. J H A. Bruna; Alg. Zeeuwsch
red.: W Grof f en, Middelburg: Rayonred.
Zeeuwsche eilanden N. J. Karhof. Goes.
Voor God, Koningin en Vaderland
No. 326 DINSDAG 27 november 1945.
Comm v Toezicht: C J v Hootegem; A E.
Langenhorst; Mr Dr A J .J M Mes; Mr EL
B L de Rechter. Mr Dr C J M A v Rooy.
Verschijnt eiken werkdag Abonn prijs bij voor-
uitbet.: J 3.38 per kwart., p post f 4.10 p. week
(bh n«»t-postbestelllng) f 0.26 Losse nos 6 cent.
Het proces te Neurenberg
kunstje is h«t U
tel ijk t« m*ken.
SCHAPPEN
brengen
HULST
TT!EN JAAR is verstreken sinds de
geboorte van onze Zeeuwsche
„Stem". En bij een verjaardag is
het goed een terugblik te werpen.
Een terugblik die mij denken doet
aan het woord van Vergilius:
„Forsan et haec olim meminisse
i'uvabit". „Misschien zal het later
aangenaam zijn ook aan deze zware
tijden terug te denken". Want zij
die de peters waren over het kleine
borelingske in oranjetooi, weten
wat er is noodig geweest om het
zoover te brengen. Zij hebben het
waarachtig niet onder de markt
gekregen. Kilometers zijn verslon
den op banden en wegen, die in
kwaliteit concurreeren konden met
het weer, den regen en de modder.
Maar wat telde dat alles eigenlijk
tegenover de volkomen papierloos
heid, die het schrikbeeld van hun
slapelooze nachten uitmaakte, wat
had het te beteekenen tegenover
de moeizame besprekingen die
moesten gevoerd worden om de
allernoodzakelijkste krachten te
mobiliseeren en de officiëele wegen
vrij te maken voor een katholiek
dagblad in strooibiljetformaat
Neen, het was heusch geen „leien
dakje".
Maar het i s er gekomen, het
prncipiëel katholiek geluid dat
zoo dringend noodig was. En, om in
den stijl te blijven: het kinder
stemmetje is nu op weg een forsch
geluid te worden, een volwaardige
Stem In het kapittel.
WE VERGETEN gemakkelijk.
Dikwijls mag men zeggen: ge
lukkig maar. Doch herinnert men
zich nog die eerste weken van zoe
ken naar houvast in een pas be
vrijd Zeeuwsch-Vlaanderen De
storm die opstak bij het tasten
naar een nieuwe vormgeving in
samenleving, organisatie, mee-
ningsvorming en wat dies meer zij?
De „choc des opinions", de botsing
van opwellingen waaruit de waar
heid pleegt te voorschijn te sprin
gen, doch niet zoo maar ineens,
als een duivel uit een doosje. En
herinnert men zich daarbij nog ons
hermetisch afgesloten isolement
TN DE MAAND November 1944
mochten wij de richtlijnen in
ontvangst nemen van onzen Hoog-
geëerbiedigden Bisschop: organi
seer het openbare leven weer vol
ledig principiëel op katholieken
grondslag. De sociale organisaties,
de jeugdbeweging, de pers.
Toen is het contact gelegd met
de leiding van „De Stem" in Bra
bant, die vanuit het duister der
Christenillegaliteit voor het volle
licht was getreden. Wij wilden nu
ook een Zeeuwsche „Stem". Een
nieuw blad moest het worden van
alle smetten vrij. Een Zeeuwsch
blad van en voor ons eigen Zeeuw
sche volk. Een blad op behoorlijk
peil van beschaving en cultuur.
Een blad, katholiek in hart en
nieren.
Eu hem, die de nationale eenheid
in gevaar achtte, hebben wy reeds
in het eerste nummer gezegd: de
Nederlandsche leeuw draagt vele
pijlen saamgebundeld in één klauw,
ook de beginselvaste katholieke
pers zal de nationale eendracht
niet schaden.
■piEN JAAR ging voorbij. Is het
wonder dat de tengere spruit
nog vele kinderziekten doormaak
te Dat hü Vijftien weken lang een
dwerg bleef en niet groeien wilde?
De hulp en steun voor zijn ontwik
keling waren niet bijster groot.
Maar de eigen kracht van ons ka
tholieke volksdeel gaf het blad een
verspreiding zooals de katholieke
pers in Zeeland nog niet had ge
kend. Dat is onze glorie op dezen
eersten verjaardag, die ons andere
feilen nog gaarne door de vingers
doet zien. Het moet ons bevestigen
in de verwachting dat meer uit
breiding zal gegeven worden aan
kundige Zeeuwsche redactie, dat
betere fotoreportage ons deel zal
worden, dat het cultureel peil nog
stijgen zal, dat snellere berichtge
ving uit onze parochiale middens
zal worden bereikt, dat in geen en
kel opzicht iets in copie of adver
tentiekolommen ongemerkt zal kun
nen insluipen dat door de Katho
lieke Actie, (waaraan de pers zulk
een belangrijk aandeel hebben
kan), zou moeten worden betreurd,
integendeel. Nu twee bladen groot,
wordt dit blad, naar wij hopen,
straks een lijvig provinciaal orgaan
dat een parel zal zijn aan Neer-
lands katholieke perskroon. Want
verre van een onzaligen concur
rentiestrijd te willen tusschen de
katholieke persbroeders onderling,
hopen wij dat voor ieder plaats zal
zijn in zijn aangewezen gebieden
en volkslagen. En in die samenwer
kende taak tot dienen is, naar wij
met dank aan God mogen con-
stateeren, voor een belangrijk deel
door onze katholieke Zeeuwsche
„Stem" bijgedragen, waardoor zij
\UE ZIJN VRIJ. We mogen weer
zeggen en schrijven wat we
willen. Die vrijheid heeft als te-
genstuk een groot verantwoorde
lijkheidsbesef. Niet ieder echter,
die de pen voert, bezit dat. We
zijn geschrokken van een blaadje,
dat men ons toonde. Den naam
willen we niet noemen. Aan de
stations is het vrij te krijgen. Het
was een sexualiteitsnummer".
Achter den gevel van een kwasi-
ernstig artikel over een teleurge
stelde jeugd, wordt daarin allerlei
vunzigheid in woord en beeld ver
kocht, wordt daarin de huwelijks
moraal, hoekpeiler eener Christe-
lijk-beschaafde samenleving, voor
verouderd verklaard en belache
lijk gemaakt. Mag dat zoo maar
in ons land? We hebben de vraag
te bevoegder plaatse gesteld We
vernamen gelukkig, dat bij den
Officier van Justitie te Rotterdam
al eerder tegen dit blaadje een
aanklacht is ingediend wegens
pornografie. Ook de officieele pa
piertoewijzing schijnt geheel bui
ten dit vunze geval te staan. Doch
hoe is het dan tóch mogelijk, dat
zoo iets gedrukt wordt, dat de
Spoorwegboekhandel meehelpt bij
den verkoop?.... in den strijd te
gen „normloosheid en ontwrich
ting". waarvan de Troonrede ge
daagde, past het onmiddellijk den
op indrukken van zoo'n journa
listiek schandaal.
/"VMTRENT den politieken stand
van zaken vertelt „De Tijd"
het een en ander. Er zijn volgens
dit blad nog onderhandelingen
gaande tusschen het N.V.B.-be
stuur en vertegenwoordigers der
S.D.A.P. om de mogelijkheid van
een breederen partij-grondslag te
onderzoeken. Het bestuur der
R.K.S.P., dat het advies van het
„Centrum voor Staatkundige Vor
ming" inzake zelfstandig electo
raal optreden der katholieken
heeft aanvaard, wilde slechts als
toehoorder aanwezig zijn, wat niet
op prijs werd gesteld; ook wilde
men het onderwerp der bespre
kingen niet veranderen in „de sa
menstelling van een gemeen
schappelijk urgentieprogram". Het
Amsterdamsche katholieke blad is
van meening, dat het thans geen
practische vr^ag meer is, of het
nog mogelijk zal zijn vóór de ver
kiezingen tot een nieuwe partij
formatie te komen. Daarvoor is de
tijd te kort. Hoe ook de vermelde
besprekingen tusschen N.V.B. en
SDAP verloopen, grondige ophel
dering is er nauwelijks van te ver
wachten. Nu vindt „De Tijd" het
ook zaak de politieke partij voor
katholieken zoo goed mogelijk te
versterken. Na de verkiezingen
kan het politieke gesprek dan in
rustiger omstandigheden hervat
worden. Toch blijven we hopen,
dat nog vóór de verkiezingen een
gemeenschappelijk urgentiepro
gram tot stand komt. Dat zou den
stembusstrijd al dadelijk in het
teeken van een zekere verbonden
heid tusschen politiek-aanverwan-
te groepen kunnen zetten en het
gesprek na den strijd vergemak
kelijken.
zich dan ook een blijvende plaats
heeft waardig getoond.
F. BASTIAEN SENpr.
(Van onzen Haagschen medewerket)
HIER volgen nog enkele indruk- tuigd, dat een vollediger gebruikma-
kPfl V3Ï1 HP TntürnofirtnilQ A »- I Irivi^ V,n*
ken van de Internationale Ar-
beidsconferentie te Parijs, zooals Mr.
Slptemaker ons die in een onder
houd schilderde.
A 11e geallieerde landen waren aan-
wezig. Ook Italië was vertegen
woordigd, zulks op voorstel van Ame
rika en Engeland. De afgevaardigden
van dit land betreurden den gang van
zaken zeer, zooals die zich in den loop
van de laatste twintig jaar op het
Apennijnsche schiereiland had ont
wikkeld en met veel woorden be
loofden zij beterschap. Duitschland
was natuurlijk niet aanwezig.
Ook Rusland liet verstek gaan, omdat
het zich niet kon vereenigen met de
wijze van vertegenwoordiging. De ver
tegenwoordiging van de landen is im
mers drieledig mogelijk Regeering-
arbeiders-werkgevers. In Rusland is
de eenheid zoo innig en zoo program
matisch, dat een drieledigheid tegen
de beginselen der Sovjets zou indrui-
schen.
Vanzelfsprekend vormt dit wegblij
ven van een der grootste geallieerden
een groote bron van onzekerheid. Dit
heeft ook zijn invloed gehad op de
practische beteekenis van de concrete
uitspraken, mede door het reeds eer
der besproken feit dat de basis der
internationale arbeidsorganisatie in
een nieuwe Volkenbond nog gevonden
moest worden. Het belang van een
internationaal contact en het opnieuw
aanknoopen van oude relaties zijn op
zichzelf reeds feiten van gewicht. De
uitwisseling van ervaringen is voor 't
sociale leven zeer belangrijk, omdat
het vinden van oplossingen daardoor
ten zeerste wordt bevorderd.
J^e conferentie overwoog een voor
stel om de doorvoering vart haar
resoluties kracht by te zetten door de
instelling van een Internationale Ar-
Het voorstel oogstte
nUVH en werd voor het volgend
jaar op de agenda geplaatst, terwül
li!?™.1" opdracht ontving, het
concept nader uit te werken.
Dit voorstel duidt weer eens te
menwel"' d3t 06 lnterna«onale sa-
fhïpr hoi osteeds intenser en krach
tiger belooft te worden. De eerste
klanken werden gehoord over een bo-
vennationale productie-ordenin» De
conferentie was er namelijk van' over
king van het productievermogen over
al ter wereld al te heftige conjunc
tuurschommelingen zal kunnen voor
komen en dat daardoor een grootere
stabiliteit van de wereldmarktprijzen
in de hand zal worden gewerkt. Hier
door zal de internationale handel op
hoog peil worden gebracht. Het Inter
nationale Arbeidsbureau hoopt de so
ciale verzorging van dit wereldplan op
zich te kunnen nemen.
Nederland stond aan de spits met
zyn unieken vorm van de Stichting
van den Arbeid, welke uiteraard groo
te belangstelling trok van alle zyden.
Overal treft men weliswaar inci-
denteele samenwerking tusschen de
werknemers- en werkgeversgroepen,
maar Nederland is het eerste land,
dat daarvoor een permanent lichaam
heeft geschapen en wel door het par
ti c",!<?r initiatief tot stand gebracht.
Zij onthullen de driestheid, waarmee
Duitschland den oorlog forceerde.
„De wereld kent slechts drie groote man
nen", zei Hitier: „Stalin, ikzelf en Mussolini"
rpiEN GEHEIME NAZI-DOCU
MENTEN vormden Maan
dag het onderwerp, dat de Ame-
rikaansche openbare aanklager in
het proces te Neurenberg aan
sneed.
Zy vormden het meest opmerke
lijke bewys van de driestheid,
waarmede Duitschland den oorlog
forceerde. Zy behelsden bovendien
zoo menige andere opmerkelykheid,
zoo byv. ten aanzien van Hitiers
zucht zich tot de machtigsten der
machtigen te rekenen, zijn despe
rado opvattingen en zijn volledige
beheersching van de bend' welke
hij om zich heen verzameld had.
Op 22 Augustus 1939, op het tyd-
stip, dat de aanvalsdatum op Po
len was vastgesteld, sprak hy tot
zijn generaals:
„Er zijn drie groote mannen in
de wereld: Stalin, ikzelf en Musso-
linie. Stalin en ik zyn de eenigen,
die den blik gericht hebben op de
toekomst. Ik zal dan ook binnen
enkele weken aan de Duitsch-Rus-
sische grens de hand drukken van
Stalin en met hem de wereld op
nieuw verdeelen
Hij vergeleek zich met een Djen-
gis Kan, die ook millioenen vrou
wen en kinderen vernietigd had en
nochtans in de geschiedenis voort
leeft als een groot staatsman „Wat
de West-Europeesche beschaving
van my denkt, doet er niet toe: ik
zal iedereen neerschieten, die maar
een woord van critiek heeft", zei
de .Fuehrer".
„Wij hebben niets te verliezen en
kunnen alleen iets winnen," zei
hij voorts. ,(Onze economische si
tuatie is zoo, dat wij het niet lan
ger dan eer paar jaar kunnen uit
houden. Wy hebben geen andere
keus dan te handelen." Zoover
bleek het Naziregime het in zijn
zesjarig bestaan dus reeds ge
bracht te hebben, alle schijn van
welvaart ten spijt.
Goering danste
JJoe Hitiers naaste medewer
kers konden reageeren, blijkt
uit een losse aanteekening, die
gevonden is en waarin staat, dat
Goering van vreugde op de tafel
danste.
Hitier zag er niet tegenop gangster
methoden te gebruiken om zyn
plannen te verwezeniyken. „Ik zal
een propagandistische aanleiding
tot den oorlog maken, onverschil
lig of die waar is of niet. Den
overwinnaar zal niet gevraagd
Als men een oorlog begint, doet 't
recht niet ter zake, maar alleen de
overwinning. Ik eisch meedoogen-
loosheid, brutaal geweld en uiter
ste gestrengheid."
Hitier en de zijnen hadden zich
den oorlog sinds lang bewust tot
doel gesteld en zy schrikten daarbij
niet terug voor de gewelddadigste
middelen. Zy wisten in 1941 bijv.
dat het Duitsche leger alleen voort
kon blijven gaan als het door Rus
land zou worden gevoed, maar ook,
dat tengevolge daarvan vele mil
lioenen ïenschen zouden sterven
van honger. Zy waren trouwens be
reid er hun eigen menschen aan
op te offeren, want toen het er om
ging Tsjecho Slowakye te overval
len, overwoog Hitler of hy de ver
moording van den Duitschen ge
zant niet tot aanleiding kon ma
ken. Het eenige, dat hij „vreesde"
was tenslotte de mogelijkheid, dat
op het laatste nippertje nog een
bemiddelaar zou komen opdagen,
die alle plannen in de war zou
sturen.
Heden zal de aanklager voort
gaan zyn materiaal wereldkundig
te maken, zij het dat hy zich be
perken zal tot de aanvalsplannen
op Oostenrijk Tsjecho Slowakye en
misschien op de USSR. Woensdag
zal dan het onderwerp concentra
tie-kampen behandeld worden.
HET regeeringsdementi inzake dr.
Gerretsons beschuldiging als zou
dr van Mook opzettelijk hebben na
gelaten te zorgen dat de Ned. Ind.
regeering na de Japansche capitula
tie niet weerloos zou staan tegenover
de gebeurtenissen in Indië, heeft den
professor niet van standpunt doen
veranderen. Blijkens een aan het
ANP verstrekte bericht, blijft Prof.
Gerretson de meening toegedaan, dat
dr van Mook tusschen Sept. 1944 en
Mei 1945 hoegenaamd niets heeft ver
richt dan een begin Maart genomen,
maar eerst na Mei uitgevoerd besluit
hoewel dr. van Mook krachtens K B.
van 23 December art. 3 al. 1 opper
bevelhebber van het Ned. Ind. leger
voor de spoedigst mogelijke formatie
van dat leger uitsluitend en persoon
lijk verantwoord was. Prof. Gerretson
zoekt de verklaring in het feit, dat
van Mook een opleiding der troepen
in Australië wilde en niet in het
Zuiden en in Engeland. Prof. Gerret
son beticht minister Logemann er
van onwaarheid te hebben gesproken.
Hij stelt zich voor een volledige
weerlegging van het regeerings
dementi in het volgende nummer van
worden of hy de waarheid sprak. „De Nieuwe Eeuw" te geven,
Britten willen
krachtiger optreden.
Kort voor zuil vertrek uit Spanje naar ons land, slaagden wü er in
nog gauw een foto^ te nemen van den Sint en zün knecht. Hierboven
ziet men hem in zijn werkkamer met zijn trouwen knecht, bezig de
boeken nog eens door te kijken, waar de namen der zoete en stoute
kinderen in geschreven staan. „Kijkt u eens hier meester, dat kind is
wel erg lief geweest", zegt Piet. (tje vries-P)
T TIT INDIë kwam slechts weinig
en dan nog „wazig" nieuws.
Er schijnt een conferentie te zijn
gehouden tusschen Nederlandsche
en Britsche autoriteiten en in aan
sluiting daarop deden spoedig ge
ruchten de ronde, dat een krachti
ger optreden tegen de extremisten
verwacht kan worden. Daartoe zou
den dan versterkingen van de land
en luchtstrijdkrachten in het voor
nemen liggen, die ten deele reeds
onderweg zouden zijn.
Over de politieke mogelykheden
zijn de verwachtingen nog steeds
niet groot. Men slaat Sharirs
macht niet al te hoog aan, gehan
dicapt als hy wordt door extremis
tische invloeden. Als men echter
tezelfder tijd kennis krügt van een
mededeeling van den Britschen
minister van Staat, Noel Baker,
i" het Lagerhuis, waarin deze t.a.v.
Indië zegt, geen suggesties te zul
len doen „welke de hoop in gevaar
zouden brengen,, die gegrond wordt
op een ranport van gisteravond,
dat er wellicht een regeling zou
komen door een overeenkomst tus
schen de Indonesiërs en onze Ned.
geallieerden", dan lykt het verstan
dig voorioopig alle geruchten te la
ten voor wat zij waard zyn.
De meeste berichten worden ge
karakteriseerd door vraagteekens,
behalve dat, wat spreekt van voort
durende botsingen by Ambawara.
