COMMENTAAR
WEDERWOORD
JGSTI3D.
VERZET.
SfflANDEL
SCHERPE AANKLACHT l™£»|
TEGEN NAZI-GROOTHEDEN
ZN.
VRMGD
Musici
ut
1 Onbloedig treffen i
DE PRIJZEN AAN DEN KETTING
POLITIEK
DEBAT
EN
ing" G. A.
ezelschap
r neuzen.
del - GOES
rsknecht
STRIJD TEGEN DEN
GIFHANDEL
Textiel, meubelen, speelgoed
en bloemen worden goedkooper
Iraansche delegatie
naar Moskou
dt en Mr. B. C,
-ijii een onopge-
le volharding en
oorlogsjaren van
bijna
banden t 122.—
eek, per maandJ.
he Bank per
37-0
le boekwerk te
hte is spoedig
TEL. 2319
editie voor de provincie zeeland
Bur.; estslngei 75. Goes. Dubbele poort 8. Hulst
Deze courant wordt op last van 't Militair Gezag
gedrukt op de persen v. h. Dagblad van Noord-
Brabant en Zeeland. Uitg. „Stichting De Stem'
Dtr».-teur: J. A. H. M. van Schiindel: Hoofd
redacteur: J. J. H. A. Bruna; Alg. Zeeuwsch
red.: W. Grotten. Middelburg; Rayonred.
eeuwsche eilanden N. J. Karhof. Goes.
Voor God, Koningin en Vaderland
No. 323 VRIJDAG 23 NOVEMBER 1945
Comm v. Toezicht: C. J v. Hootegem: A B.
Langenhorst; Mr Dr AJ .J. M. Mes; Mr 0U
B L de Rechter; Mr Dr C. J M A v Rooy.
Verschijnt eiken werkdag. Abonn. prijs bij voor-
uitbet.; J 3 38 per kwart., p post f 4.10 p week:
(bij postbestelling) f 0.26 Losse nos 6 cent.
t im VmBm slechts paedagogo of ook Partij
JJET POLITIEK DEBAT in ons blad,
941-0
EKOfMEN:
Mac. Corraick
sel rupstractoren:
ctor z'gzag-eggen;
Maaimaohlnes
willen wij U
GEBRUIKTE
ploegen, zoa -
18o
-r kunnen wij U
ren.
en.MOTOR-
elijkheid en
zich gaarne
HULST.
tchbon.
trham te beleggen
Terneuzen.
EDEN KLANTEN.
ma le nab Im-
nab. Jubilé orig.
is groot, het aan-
itte, Eigenheimer,
toode Star, Furore
verkoopt aan onze
138-0
■■■■■■■■f
940-0
99
ias inkoo pen doet
!s garnituren
es enz. enz.
artikelen.
16—0
KEL
13—0
GOES.
33-0
zoo vaardige wijze aan het rollen ge-
gebracht heeft eenlge reacties
gewekt. Het Goesche blad ,,De
Vrije Stemmen" gaf een korte uiteen-
stting van de beide stroomingen, die,
joals terecht wordt opgemerkt, per
slot slechts één doel kennen; een
radicaal-vooruitstrevend beleid. De
Svraag is slechts, hoe men dit het
beste bereikt.
Eén groote partij waarin allen op
gaan?
Of alleen samenwerking van alle
partijen, die ditzelfde doel
trachten te bereiken, liefst op een
zelfde urgentie-program
In ons vaderland komt deze twee
de'mogelijkheid vooral hierop neer,
dat onder invloed van de Neder-
lar.dsche Volksbeweging sociaal-de
mocraten en Roomsch-Katholieken
samengaan, en dat daarbij talrijke
andere groepen zich aansluiten.
Naar onze meening zal dit thans
het eenig bereikbare zijn.
Een heel lange brief van een lezer
vindt zijn kernpunt in de volgende
rasiage:
Wat heeft het volk aan debat of
partijwezen? Er moeten daden ge
steld worden op elk gebied. De geest
van ons volk zal beslissen, waar
heen wij streven en hier dient de
persoonlijke kracht van den mensch
te spreken, eensgezind en niet af
brekend.
VK7-e vermelden dit zonder commen-
taar, doch we willen nog wel
enkele opmerkingen maken bij de
voornaamste punten uit een uitvoerige
antwoord-beschouwing, welke de heer
Ten Holder ons toezond.
De heer Ten Holder heeft den in
druk,
„dat de redactie zich nu en dan
meer door hoop dan door realisti
sche zienswijze laat leiden; haar
door geen enkel argument onder
steund vermoeden, dat de kunst
matige en onvruchtbare controver
sen tusschen de partijen in de toe
komst niet meer zullen treugkeeren,
wijst daar zeer zeker op.
We gaven wel degelijk een argument,
namelijk het feit, dat niemand meer
spreekt over „coalitie" en „uiterste
noodzaak", de twee begrippen uit een
overleefd verleden, welke vóór den
oorlog het doorbreken naar nieuwe
verhoudingen zoo zeer hinderden.
De heer Ten H. meent;
„De splitsing onder de katholie
ken komt toch. De ontwikkeling in
het denken, welke oorlog en bezet
ting hebben teweeg gebracht, is niet
voor den drempel van de practijk
tot stilstand te brengen. Mocht zij
mede ongewenschte gevolgen heb
ben, dan valt de schuld daarvan te-
ru j op de katholieke politieke lei
ders, die hun oogen sluiten voor wat
er in de harten van zoovele katho
lieken leeft en verzuimen die ka
tholieken op dit critieke punt in
hun politieke bewegingen te leiden.
(Want ook in de nieuwe formatie
behoeft het verband der katholie
ken niet. zonder meer opgegeven te
worden). Het zou wel heel erg zijn,
indien bedoelde katholieken te de
zen aan hun lot zouden worden
overgelaten, alleen omdat men
vreest, dat men het er in de
nieuwe partij wel eens niet over
eens zou kunnen worden, of de ka
tholieken een zetel meer of een
zetel minder moeten erlangen. Bij
zoodanig wantrouwen mislukken
dergelijke besprekingen natuurlijk
a priori."
We willen er nog weer eens op wij
zen, dat het geschil alleen maar be
treft de vraag, wat er voor de eerst
komende verkiezingen moet geschie
den. Voor de verdere toekomst kan
de heer Ten H. best gelijk hebben en
de katholiek-politieke leiders zullen,
naar we hopen, zoo noodig de bakens
verzetten. Maar dat vele katholieken
Ietwat huiverig zijn, Is nu eenmaal 'n
feit. En wat zoo pas weer bij de radio
gebleken is Zie „Christofoor"
stijft hen in dit wantrouwen.
De heer ten h.-.
Als de N.V.B. iets niet moet doen,
dan is het zich terug laten dringen
tot de ongevaarlijke positie van al
leen maar paedagoge van denkbeel
den, welke men in het oude kamp
toch niet wil. Zij zal integendeel als
zooveelste partij aan den verkie
zingsstrijd moeten deelnemen, om
dat in haar partijwording de poten
tie is gelegen tot een vereenvoudi
ging mirabile dlctu! van onze
partijformatie. Er zal dan nl. wel
een partij méér zijn maar deze par
tij zal zoodanige werfkracht kun
nen bezitten, dat zij een van de (en
kele) principieel-politieke partijen
wordt, waaraan ons land dringend
behoefte heeft."
We dachten, dat de hoofd opzet van
de n.v.b. steeds een paedagogische is
geweest. Verschillende voormannen
hebben dat ook getuigd. Als men bij
voorbaat overtuigd is, dat men „ln het
oude kamp" haar denkbeelden toch
niet wil, begrijpen we niet goed, waar
om de leiding dan toch nog steeds aan
het onderhandelen is met dat „oude
kamp". Overigens hebben wij er een
zeer zwaar hoofd in, dat voor het
eerste halfjaar (waarbinnen de ver
kiezingen vallen), reeds een zoodanige
werfkracht voor de nieuwe partij zou
blijken, dat daardoor de politieke ver
houdingen vereenvoudigd zouden wor
den. En bij een mislukking zou, vree
zen we, het huidige vooruitstreven
de regeeringsbeleid wel eens ontijdig
afgeknapt kunnen worden.
riienslotte betoogt de heer Ten Hol-
der, dat het denkbeeld van één
vooruitstrevende katholieke partij met
uitsluiting van de conservatieven
„weinig fraai" is.
„Ik vraag me af, waar men het
recht vandaan haalt, zoodanige par
tij als de Katholieke partij aan te
dienen, iets wat toch al wel bijzon
der grievend is voor en onrecht
vaardig tegenover de minder voor
uitstrevende maar daarom nog niet
minder goede katholieken? Van
tweeën één: óf men heeft een Ka
tholieke partij, waarin alle goede
katholieken thuis hooren en zich
ook thuis kunnen voelen (en dit
blijkt niet mogelijk; natuurlijk
niet, omdat godsdienst en politiek
nu eenmaal niet samenvallen, zoo
als wij reeds betoogden); óf men
heeft geen Katholieke partij."
We teekenen hierbij aan, dat zulk een
partij zich niet als „de" katholieke
mag aandienen, doch wel als „een"
katholieke, die meent, dat de saam-
hoorigheid van een zoo groot moge
lijk aantal katholieken ter verwezen
lijking van de denkbeelden in de so
ciale encyclieken waarmee ook de
oer-conservatieven het niet eens zijn
in dezen tijd nog geboden wordt
om de bekende redenen.
De heer Ten Holder weidt ook nog
uit over het argument van de pro
pagandistische kracht, welke uitgaat
van een vriendschappelijke uitwisse
ling van denkbeelden met andersden
kenden.
Dit vraagstuk hangt tenslotte zeer
nauw samen met de geheele hou
ding, welke het katholiek-zijn be
paalt. Is dit katholiek-zijn iets, wat
zich uitsluitend in het binnenste van
den rnensch afspeelt of treedt het
ook uit naar buiten? Is het, naar
buiten, alleen afwerend en op be
houden ingesteld of staat het in
voortdurend contact met de stroo
mingen van den tijd, zich er aan
verrijkend, zich er aan toetsend, er
mede worstelend, zijn geestelijk be
zit er als het ware aan scherp slij
pend, zich steeds vernieuwend? Is
het, vooral ook, slechts op behoud
van de eeuwige waarden voor zich
zelf en zijn mede-geloovigen inge
steld of is het expansief, dynamisch,
steeds zoekend ook anderen met dit
geestelijk bezit in contact te bren
gen en hen daarvoor te winnen?
We hebben al gezegd, dat we dit ar
gument niet licht tellen, al heeft het
natuurlijk ook zijn keerzijde, dat an
dere stroomingen, niet minder propa
gandistisch ingesteld, zullen trachten
de jonge katholieken van hun begin
selen af te trekken. Terwijl het op
treden in katholiek-politiek verband
UIT SYDNEY ontvingen we een
uitknipsel uit de daar ver
schijnende Daily Telegraph, waar
in wordt verhaald van een eerste
„t. effen" tusschen de Indonesiërs
en 1600 man Nederlandsché troe
pen aan boord van het Britsche
s.s. „Stirling Castle", alsmede van
honderden Nederlandsche zeelie
den aan boord van het hospitaal
schip „Tjitialengka".
De Indonesiërs voeren met een
sloep door de haven en door mid
del van luidsprekers spraken ze
de Nederlanders toe; „Jullie gaan
naar Java om te vechten tegen de
bevolking, die niet behandeld is,
zooals werd beloofd door Ko
ningin Wilhelmina in 1941". Op de
Stirling Castle overstemde men
echter door luidsprekermuziek de
verdere toespraak. De mannen op
het hospitaalschip hieven het
„Wilhelmus" aan. Toen nam op
de sloep een Australiër het woord
om te schreeuwen: „Deze toe
spraak komt tot u namens de
Australische arbeidersklasse"
De rest van zijn opmerkingen
ging verloren in een „Lang leve
Oranje" uit 2000 kelen, die daar
na vaderlandsche liederen zongen.
De sloep droop af.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
niet beteekent, dat alle verkeer met
andersdenkenden daardoor onmoge
lijk wordt. Er zijn tal van andere wij
zen, waarop dit tot stand kan komen
en ook inderdaad komt. Doch nog
eens: we ontzeggen aan dit argument
zijn waarde niet en het is een kwes
tie van afwegen der voor- en na
deel in de omstandigheden van' het
oogenblik, welke de keuze voor den
een anders zal bepalen dan voor den
ander.
Kerkvervolging onderdeel van voorbereiding
tot aanvalsoorlog. 5,700,000 joden worden ver*
mist. Misdaden in Nederland aan de kaak
gesteld. Echter niet voldoende.
Oproep van minister-
president
pROF. IR. SOHERMERHORN
heeft de veelomvattende actie
tegen den gifhandel ((vroeger zwar
ten handel geheeten) ingeleid met
een korten oproep tot de bevolking
om de regeering hierin bij te staan,
van welken oproep een kort filmp
je gemaakt werd, dat weldra in de
Nederlatidsche theaters z%l draaien.
Hetgeen minister Schermerhorn
zeide is in het kort samen te vat
ten in de mededeeling, dat van nu
af aan iedereen die bij een .zwar
te" transactie betrokken is kans
loopt voor minstens 3 maanden of
maximum drie jaar door den eco-
nomischen politierechter naar de
werkinrichting te Veenhuizen te
worden gestuurd. Men zal er op
kunnen rekenen.
O PREKENDE OVER het z.g. Wes
tersche bloc, zeide Eden in
het Lagerhuis niet de bedoeling
te begrijpen van de houding die
Moskou hiertegenover aanneemt.
Alle accoordon tusschen ons en de
Westelijke buren zijn evenmin ge
richt tegen de Sovjet-Unie als
Moskou's accoorden met zijn buren
gericht zijn tegen ons.
TN EEN vlijmscherp en meester-
lijk gesteld betoog heeft de
openbare aanklager der Vereenig-
de Staten, Robert Jackson, in
Neurenberg de aanklacht tegen
de Nazi-grootheden opgebouwd.
Hij ekende op ondubbelzinnige wij
ze af met het misdadigste regiem,
dat de wereld ooit heeft gekend.
Als signaal van de Nazi'-revolutie
bracht hij den Rijksdagbrand in
herinnering. Voorts releveerde hij
den strijd tegen de arbeidersklasse,
tegen de Katholieke kerk en tegen
de Joden:
TAe methoden, toegepast in den
strijd tegen de Kerken, werden
geillustreerd met Gestapo rappor
ten. Men zal zich herinneren dat
op 23 Juli 1938 de Nazis in het pa
leis van Bisschop SproII te Rotten
burg binnendrongen, bij welke gele
genheid aartsbisschop Groeber van
Freiburg werd mishandeld. De vol
ledige bijzonderheden zijn thans
bekend geworden uit de buitge
maakte rapporten. Drieduizend Na
zis van buiten Rottenburg waren
met bussen naar dit stadje gebraclit
om tegen den Bisschop te demon-
streeren. Zij bestormden het pa
leis. en doorzochten alle kamers en
stichtten brand in een slaapkamer.
Dertig hunner vonden Sproll sa
men met Groeber biddend in de
kapel. Bij vergissing hebben zij
Groeber gegrepen, rondgesleurrt en
mishandeld
Behalve dit las Jackson een deel
voor van de geheime order van
Martin Bonnann d.d. Juni 1941
waarin gezegd wordt: „meer en
meer moet het volk worden ge
scheiden van de Kerken en de ker
kelijke oisanen en voorgangers
Juist zooals de verderfelijke invloed
van sterrenwichelaars, helderzien
den en andere zwendelaars is uit
geschakeld en onderdrukt door den
staat, zoo moest ook de mogelijk
heiri van kerkelijken invloed totaal
worden verwijderd". Jackson noem
de deze kerkvervolging een onder
deel van de voorbereiding voor den
aanvalsoorlog
In volkomen stilte luisterden de
aanwezigen naar Jasksons bewogen
relaas van 't joodsche drama. Van
de 9.600.000 joodsche personen in
het door de Nazis beheerschte Euro
pa worden er 5.700.000 vermist, in
landen waar ze vroeger leefden
Streicher, de man, die schreef, dat
de Joodsche kwestie in Europa niet
kan worden opgelost, zoolang er nog
een jood in de wereld leeft, zat klein
tjes in de bank. Thans beweert hij,
dat hij slechts zionist is £n dat hij
alieen wilde, dét de Joden naar Pa
lestina zouden gaan. Jackson staafde
zijn betoog met uittreksels uit offi-
cieeie Gestaporapporten. Hij toonde
ook een boek met foto's over de ver
nietiging van het Ghetto van War
schau. Vervolgens vertelde Jackson
met Duitsehe documenten in de hand
over de toestanden in de concentratie
DEHEERSCHING van loo-
nen èn prijzen is noodza
kelijk. Daarover is ieder 't
wel eens. Niets ellendiger
dan meegezogen/te worden
in een inflationisti6che
draaikolk. We kunnen een
betere toekomst slechts ver
zekeren, als we weer wer
ken aan mogelijkheden van
export. En dat gaat niet,
als het loon- en prijspeil te
hoog wordt. Waarnaar moe
ten we dat „te.hoog" af
meten? Op het Europee-
sche continent zijn de ver
houdingen nog zoo onvast
en vlottend, dat we daar
geen maatstaf vinden. Daar
om is Engeland onze graad
meter. Met dat richtsnoer
voor oogen mogen de loo-
nen niet veel meer omhoog
Doch dan zullen de prijzen
ook stevig gebreideld moe
ten worden. Steviger dan in
het naaste verleden ge-
schiedde. Prof. Brouwers,
die de prijzen-generaal in
ons land is, heeft ons in 'n
persconferentie verteld, dat
er nu een veel scherper
politiek te dezen aanzien
zal worden gevoerd.
De handelsmarges, waar
omtrent we dezer dagen
nog ergerlijke staaltjes ver
meldden, zullen flink om
laag gaan. Met name geldt
dit voor textielgoederen.
Inzake meubelen, waarvoor
men fantastisch liet betalen
f 5.00 kosten, poppenmeu-
bels 3 en 4-deelig f 4.00, lap
pen maskerpoppen van f 0.60
-£ 3.50, lappen beesten f 1.75
-f 2.95, ballen f 0.50-f 1.00,
rieten kinderstoeltjes f 7.50,
metalen jeeps van f 2.75-
f 5.75, prentenboeken f 0.30
-f 1.50, kleurboeken f 0.50-
f 0.75, kartonnen kubussen
f 1.40.
Ook aan de prijzen voor
heeft men bereikt, dat door
rationalisatie en het voor
schrijven van bepaalde ty
pes veel lagere prijzen mo
gelijk worden. Voor speel
goed zijn nu ook normen
vastgesteld, welke Sinter
klaas uit de „plutocrati
sche" sfeer halen.
Het speelgoed is geco
deerd en iedere categorie
heeft haar prijsgrenzen.
Zoo mogen bijv, houten kip
auto's (25x11 cM) hoogstens
wild en gevogelte is met
het oog op de a.s. feestda
gen aandacht besteed. In
overleg met de poeliers is
bepaald, dat een wilde eend
f 4.20 per stuk (panklaar)
kost en een tam konijn
f 2.25 per pond (panklaar).
De bloementelers en de
bloemenhandel bleken niet
al te zeer geneigd tot over
leg, zoo vertelde men ons,
doch niettemin heeft men
in het belang van het pu
bliek voor snijbloemen en
potplanten ook maximum
prijzen vastgesteld.
We vernemen dit alles
met genoegen. Als nu ook
maar ieder meewerkt, om
overtredingen tegen te gaan
en te signaleeren.
Klachten dienaangaande
kan men o.m. indienen te
Goes (Leliestraat 68), Ter-
neuzen (Nieuwstraat 32),
Zierikzee (Oude Haven D
116) Breda (Sophiastraat 26
tel. 8885), Zevenbergen (Kon
Wilhelminastraat 10, tel. 40)
en Bergen op Zoom (Ha
ven 57).
De medewerking van het
publiek is beslist noodza
kelijk. Dè controle-ambte
naren kunnen het alleen
niet af. En kan de Over
heid ook nog niet veel doen
door het uitschakelen van
overbodige tusscheninstan-
tles?
Prijsbeheerschtng is een
uiterst moeilijk werk. Maar
ze is noodzakelijk. Ons volk
moet het vertrouwen in het
„nieuwe geld" kunnen be
waren.
kampen en ging de geschiedenis der
agressieoorlogen na, alweer gestaafd
door officieele documenten, waaron
der zeer belangwekkende.
Zooals het plan tot den aanval
op Rusland en Engeland. Er was
een plan om Stalin te vermoor
den, waartoe de Japanner Oshi-
ma medewerking zou verleenen.
Ook was er een plan voor een
aanval op Amerika.
Aangaande Rosenberg overhan
digde de aanklager tal van bezwa
rende documenten betreffende maat
regelen in „Oostland". Hetzelfde
geldt voor den leider der arbeiders
deportaties. Sauckel, die met een
vergenoegd gezicht den heelen dag
op zijn bank zit te wippen, alsof hy
nergens iets mee te maken heeft.
Jackson vermeldde nog speciaal
het doorsteken van dijken in Ne
derland met het doel, de Neder
landsche volkshuishouding te ver
nietigen. De economische plunde
ring werd aan de kaak gesteld
alsmede hét wegrooven van kunst
schatten, waarvan Rosenberg 'n
schitterende catalogus van 39 dee
len liet samenstellen.
De vertegenwoordiger der Ne
derlandsche regeering in het
proces, kolonel mr. A. M. baron
van Tuyll van Serooskerkcn die
thans zijn bureau met zijn mede-/
werker kapt. mr. J. J. M. Witlox
in het gerechtsgebouw betrokken
heeft is van meening, dat mis
daden door de beschuldigden tegen
Nederland begaan in de aanklacht
niet voldoende tot hun recht ko
men. Hij hoopt er in te slagen de
aanklacht aan te vullen, opdat
daaruit zal blijken, dat ons land
behoort tot die welke den zwaarsten
druk hebben ondervonden.
Oorspronkelijk 2ou mr. van Tuyll
tot aanklager voor ons land optreden,
doch later bleek, dat er niet meer
dan 4 aanklagers konden zijn. Nu zal
dr Fransche aanklager, Frangois de
Menthon de belangen van Nederland
behartigen, zoodat mr. Tuyll formeel
is toegevoegd aan dezen aanklager.
Tn ons land begane oorlogsmisda
den kunnen gedurende den ge-
heelen duur van het proces aan
gevuld worden.
Ten behoeve daarvan stelt mr.
van Tuyll nu een rapport op over
de verstikking in het Vrouwen
kamp te Vught. Hij wil ook een al
gemeen beeld geven van de fusil
leeringen, die in ons land zooveel
hebben plaats gehad. Voorts zal
hy materiaal deponeeren over de
verwoesting der havens en over de
plunderingen, o.a. van de leegroo-
ving van Arnhem, waarvan den
Arnhemsche fotograaf destijds ver
momd als waterleidingsman een se
rie clandestiene foto's heeTt ge
maakt.
Plet drama van Putten zal niet
worden aangeroerd, omdat dit voor
rekening komt van Christiansen,
die in Nederland zelf zal worden
berecht. Hij zou daartoe vorige
week naar ons land vervoerd zijn.
Het rapport-Trip over de plunde
ring van ons tand is thans bij den
Amerikaanschen aanklager in be
handeling.
Over het feit dat de beschuldig
den in de zaal gelegenheid hebben
vrijelijk met elkaar te spreken, is
mr. van Tuyll niet te spreken. Vol
gens hem zouden de zetels van alle
beschuldigden streng gescheiden
moeten blijven-
TYE MINISTER-PRESIDENT van
Iran. Ikbrak Ibrahim Hakimi,
heeft besloten een delegatie naar
Moskou te zenden in verband met
den opstand in de Noordelijke
Iraansche provincies. Hij zou ook
met den Russischen zaakgelastigde
een bespreking over deze aangele
genheid hebben. Volgens de Iraan
sche pers is 'n veregenwoordiger'
van den Iraanschen generalen staf
aangekomen bij het hoofdkwartier
van het Roode Leger te Kazvin
om met den commandeerenden
Sovjet-generaal het vraagstuk van
het binnentreden van Iraansche
troepen in de Noordelijke provin
cies te bespreken. In Telleren
loopt het gerucht, dat de Ver. Sta-
'en zouden intervenieeren.
