:rs'
ÏÖL
Hulst.
3ND
LAAT
ONLUSTEN IN BATAVIA
Distributieklachten
Weg
Ongerustheid
omtrent
Indonesië
Prof. Gerritson
Dr. van Mook
BRITSCHE ERKENNING
van
EEN GROOTE FOUT
Tegen de ambtenarij
GAAT NIEUWE BESPREKING NIET DOOR
Inheemsche soldaten van het Ned.
Indische leger moeten Batavia
verlaten - Burgers mogen zich
niet uit en naar de stad hegeven
Geregelde doorstrooming
van goederen geboden
d:
n de
el en
herij
ciale
OOR HANDEL
830—O
estraat 22, Hulst
Axel.
GOES betuigt
ïn familie, per-
iten van de afd.
ir de betoonde
irig jubileum op
1EI.EF. 2017
EN MACHINE-
935-0
en G. J. BLIEK.
SLE VAN
3 26 NOVEM-
PATRONAAT.
g f 1.25.
•r u tvoeringen
izaal van het
870-O
000<30Ü0PXDQC>
NS PERSONEEL
stekker geeft U
enz
RGD WORDT
TELEF. 2557
middelburg
110—o
EREN"
iet
Middelburg
lariilks wensont
de INCASSO-
796—o
e werkplaats voor
en lanabouwwerk-
OOSTBURC-
door vakkundig
Uw te repareren
Alle soorten
w'crk en liankvverk
en spoedig afgelë-
aat 6 OOSTBIRG.
R.
urg
EDITIE VOOR DE PROVINCIE ZEELAND
Bur ;~westsmgel 75. Goes; Duboele poort Hunt
Deze courant wordt op last van 't Militair Gezag
gedrukt op de persen v. tl. Dagblad van Noord-
Brabant en zeeland. Ultg. „Stichting De Stem
Diri-cteur: J. A. H. M. van Schljndel: Hoofd
redacteur: J, J. H. A. Bruna; Alg. zeeuwsch
red.: W. Groffen, Middelburg; Rayonred.
Zeeuwsche eilanden N. J. Karhof. Goes.
Voor God, Koningin en Vaderland
No. 322 DONDERDAG 22 NOVEMBER IMS
Comm. v. Toezicht: C. J. v. Hootegem; A. E.
Langenhorst; Mr Dr A- J J. M. Mes; Mr. H.
B L. de Rechter: Mr Dr C J M A v Rooy.
Verschijnt eiken werkdag. Abonn prijs bij voor-
uitbet.: 3.38 per kwart., p post f 4.10 p. week
(bij n**t-postbestelllng) f 0.26 Losse nos. 6 cent.
contra
TvE INDISCHE aangelegenheden
blijven groote ongerustheid
wekken. Hoewel het nog steeds on
mogelijk is uit de veelheid van be
richten een overzichtelijk geheel
samen te passen, kan men toch vast
stellen, dat het de laatste dagen
den verkeerden kant opgaat: de
geweldzuchtlge Indonesiërs blijken
ook in Semarang en Batavia over
een sterke goed-bewapende macht
te beschikken zoodat er compleet
oorlog gevoerd moet worden, om
hun verzet te breken. En de Engel-
schen laten duidelijk merken, dat
ze onze troepen daarbij niet willen
gebruiken. Alles wat door ons in
groote haast naar Indië werd ge
dirigeerd, wordt onderweg opge
houden
Tpr is nu al een debat ontbrand
over de vraag, aan wien de
schuld moet worden gegeven van
den zeer onbevredigenden gang
van zaken. Het is een debat, dat
samenvalt met de oude tegenstel
ling tusschen de Indologische fa
culteit aan de Universiteit te Lei
den en te Utrecht. De eerste is,
zooals bekend, de oudste. Daaruit
ontstond de zoogenaamde „ethi
sche" richting, die wilde aansturen
op opvoeding van Indonesië tot
volledige onafhankelijkheid, waar
na het tenslotte zelf mocht kiezen,
of het den band met het Konink
rijk wilde aanhouden. De „ethi-
schen" koesteren de verwachting,
dat Indonesië dan tenslotte uit
dankbaarheid dien band wel zou
willen aanhouden In een soort van
Dominion-status.
Zij, die de historische roeping en
den historischen plicht van Neder
land ten opzichte van Indië voor
onafzienbaren tijd willen gehand
haafd zien en die de „ethische"
richting een gevaar achten voor de
toekomst van het Koninkrijk, be
sloten als tegenwicht aan de
Utrechtsche Universiteit een Indo
logische faculteit te stichten. Groo
te cultuurmaatschappijen droegen
met den zwarten handel
Regeering
zet actie op touw
T\E MINISTERS van Justitie,
Handel en Nijverheid, Land
bouw en Visscherij en Voedsel
voorziening, Financiën en So
ciale Zaken deelen mede:
le. De regeering roept de ge-
heele bevolking op om mede
te werken aan een doortasten
de actie tot vernietiging van
den zwarten handel, den gif-
handel.
2e. Onder gifhandel wordt
verstaan: alle handelingen,
waardoor goederen aan de eer
lijke distributie worden ont
trokken, en voorts het verkoo-
pen of koopen van goederen
of diensten tegen hooger dan
de vaste prijzen.
3e. Zoowel het verkoopen als
het koopen in den gifhandel ls
strafbaar.
4e. Door de op 19 November
afgekondigde aanvulling van
het Koninklijk Besluit Be
rechting economische delicten"
is het thans ook mogelijk om
overtreders ,,verkoopers zoo
wel als koopers in dezn gif-
handel" direct te werk te stel
len in de rijkswerkinrichting
Veenhuizen.
4e. Aan de actie tot vernie
tiging van den gifhandel zal,
behalve door politie en justi
tie, krachtig worden deelge
nomen door de controle-orga
nen van de rijksbureaux voor
handel en nijverheid, den op
sporingsdienst van de prijsbe-
heersching, den CCD en de fis
cale recherche.
6e. Van r.u af zal 9nel en
streng worden opgetreden te
gen verkoopers en koopers in
den gifhandel om dat deze
„handel" het herstel van ons
aller welvaart in den weg
staat.
Heden zon onder 16.40 uur,
maan onder 11,32 uur. Donder-
dag zon op 8,14 uur en maan
op 20.22 uur.
Weersverwachting:: Meest ne
velig of zwaar bewolkt, doch
overwegend droog weer. Zwak
ke wind, vrij koud.
by in het stichtingskapitaal,
waarom men van socialistische en
communistische zijde gewoon is te
spreken over „de oliefaculteit", een
goedkoop argument, dat niet ont
slaat van den plicht, om de daar
verkondigde meeningen op hun ob
jectieve waarde te toetsen.
Prof. Logemann en Dr. van Mook
nu zjjn uitgesproken „ethischen".
Niet dat zij thans reeds den tijd
gekomen achten om Indonesië ge
heel op eigen beenen te laten staan
en zijn eigen plaats in onafhanke
lijkheid te kiezen.
De Minister heeft dezer dagen
tegenover een communistische de
putatie nog eens duidelijk ver
klaard. dat z.i. Nederlandsche lei
ding bij het bestuur van Indonesië
voorloopig gehandhaafd moet blij
ven.
Zijn streven is er op gericht de
in de koninklijke woorden van 7
December 1942 opgesloten belofte in
te lossen en daarin is duidelijk
sprake van handhaving van het
Rijksverband. Verschillende van die
leiders zijn hun persoonlijk bekend
uit hun Leidschen tijd. Ze werkten
met hen samen in de z.g. Stuw-
groep. Hij en van Mook zijn echter
van meening, dat er ondanksden
gewelddadigen opstand van de In
donesische extremisten in dit sta
dium reeds te praten viel met ge
matigde Indonesische leiders, om
het terrein voor te bereiden voor
de Rijkseonferentie. Aan de ver
antwoordelijkheid van de Neder
landsche regeering voor het optre
den in Soerabaja wil hij zich niet
onttrekken. Alleen werden door den
Minister nadrukkelijk van dit over
leg uitgesloten Soekarno en ande
ren, die zich door de Japanners
als werktuig hadden laten ge
bruiken.
fTegen hun houding is de Utrecht
sche hoogleeraar Prof. Gerret-
son in het strijdperk getreden. Zijn
aanvallen in de „Nieuwe Eeuw"
spitsten zich vooral toe op de fi
guur van Dr. van Mook. Deze werd
ervan beschuldigd dat hij ondanks
de regeeringslnstructies tóch met
Soekarno in contact was getreden,
nog vóórdat het bekende onder
houd plaats had, waarvoor de Re
geering hem voorwaardelijk des
avoueerde. (Later is gebleken, dat
dit onderhoud alleen was geschied,
omdat ieder oogenblik een massa
slachting onder de Europeanen
dreigde en dat de It. gouverneur-
generaal die tot eiken prijs tracht
te te voorkomen, wat de Regeering
achteraf heeft gebillijkt.
Prof. Gerretson gaat nu nog
verder in zijn beschuldigingen en
zegt, dat Dr. van Mook in Januari-
Februari van dit jaar de wapening
voor Indië stelselmatig zou hebben
gesaboteerd.
Het geldt hier 15.000 man oor
logsvrijwilligers en 10.000 man Bin-
nenlandsche Strijdkrachten. Prof.
Geïretson verzekert, dat Amerika
troepentransportvliegtuigen aan
bood en Engeland een kamp in
Zuid-Engeland. Nu weten wij hier
in het Zuiden allemaal, hoe te
leurgesteld de vlak na de bevrijding
toestroomende vrijwilligers waren,
wijl ze maar niet aan den slag
konden komen en moesten wach
ten, wachten, wachtenAls mo
tief werd echter steeds opgegeven,
dat het zoo moeilijk was van de
nog in vollen oorlog verkeerende
geallieerden de noodige .spullen"
los te krijgen. Dat motief kionk
aannemelijk. Ook is bekend, hoe
Australië een theoreitsche toezeg
ging inzake het inrichten van op
leidingskampen introk, toen puntje
bij paaltje kwam. Prof, Gerretson
echter zegt: de wapening voor Indië
werd, naar den indruk der
betrokken militaire
chefs, door Dr. van Mook ge
saboteerd. Een „indruk" is natuur
lijk nog geen bewijs.
Doch nu dit zwart-op-wit door
een ernstig man is gepubliceerd, is
bet toch van het hoogste belang,
dat de bedoelde militaire chefs zich
nader verklaren. Want de beschul
diging is wel zeer ernstig en ze
knaagt aan het vertrouwen in de
geheeie Regeering, i
oooooooooooooooooooooo
T^R IS GESTICHT een Fede-
ratie van het Bedrijfsleven
ter bestrijding van de econo
mische dictatuur. Het gaat dit
maal niet tegen het trustwe
zen, maar tegen bureaucratie
en ambtenarij. In een vergade
ring te Amsterdam heeft men
er hard en met veel verve te
gen geketterd. Vooral maakt
men bezwaar tegen opper
macht der vakgroepen, die vol
gens het oordeel der vergade
ring nog steeds nationaal-so-
cialistische van structuur zijn.
Er werd een brief voorgelezen
van Minister Vos, waarin
stond, dat de geheeie organi
satie van het bedrijfsleven
grondig zal worden bekeken,
in afwachting waarvan de vak
groepen moeten voortwerken.
Laat de Regeering echter spoed
maken met deze aangelegen
heid. Want de weerzin tegen
de overmatige ambtenarij
groeit met den dag en de ech
te, goede ordeningsgedachte
dreigt erdoor in het gedrang
te raken.
öooooooooooooooooooooo
■yoor het overige moet vastgesteld
worden, dat men zelfs in Brit-
schen kring oog krijgt voor de
groote fout, welke werd begaan,
toen men verzuimde onmiddellijk
na de capitulatie van Japan op
Java een flinke troepenmacht aan
wal te zetten. Een officier van de
Britsche luchtmacht, die op Java
geïnterneerd is geweest, schrijft
aan de „Manchester Guardian",
dat hij er van overtuigd is, dat,
indien de geallieerden in staat ge
weest waren Java te bezetten on
middellijk na de overgave van de
Japanners, er geen moeilijkheden
geweest zouden zijn. In hetzelfde
blad is een hoofdartikel versche
nen, waarin gewezen wordt op den
plicht van Engeland, om den bond
genoot te helpen, die twee legers
verloor, één bij den inval van
Duitschland in Nederland en één
in den oorlog tegen Japan.
De beschuldiging van Prof. Ger
retson redeneert ook het feit niet
weg, dat Generaal Christenson ons
onderhandelingen met een Soe
karno als het ware wilde opdrin
gen. Evenmin als de onaangename
medewerking, dat loyale inheem
sche troepen op bevel van de ge
allieerden Batavia thans moeten
verlaten
tve TWEEDE wereldoorlog heeft
Amerika rond 290.000.000.000
dollar gestort.
Interneeringskamp bij
Ambarawa onder
vuur
XfERMOEDELIJK zal de ont-
moeting tusschen Nederland
sche en Indonesische afgevaar
digden, die den 22sten zou plaats
hebben, niet doorgaan. Gebeurt
het toch nog, dan zullen er geen
Engelschen bij de bespreking te
genwoordig zijn. „De republikein-
sche regeering", zoo gaat het be
richt verder, „heeft onder meer
overwogen, dat voor de republi
keinen de bezwaren om in deze
atmosfeer te Batavia te werken,
steeds grooter werden."
Deze mededeeling is afkomstig van
Sjarifoedin. De bijeenkomst van
Sjarifoedin en de zijnen werd ver
haast door het feit, dat een pro
minente vertegenwoordiger te Ba
tavia, Mohamed Roem, bij 'n schiet
partij in zyn huis te Batavia werd
gewond. Het schijnt, dat extremis
ten hem en anderen bedreigd heb
ben.
Wat de meening van de Neder
landsche regeering betreft over den
toestand, blijkt duidelijk uit deze
mededeeling van den regeerings-
voorlichtingsdienst:
Thans wordt bericht, dat de eerste
bijeenkomst met Sjarir en zijn groep
geen duidelijk resultaat heeft opge
leverd.
Dit valt zeker te betreuren, maar
men beseft in Nederlandsche regee-
ringskringen zeer wel de moeilijke
positie, waarin deze leiders verkee-
ren. De taak, die zij op zich geno
men hebben om de nationale be
weging ervan te overtuigen, dat
voor Indonesië samengaan met Ne
derland noodzakelijk blijft, is geen
lichte. Het beteekent dat de bewe
ging zich weder verzoent met het
Koninkrijk, ondanks de omstandig
heid, dat de massa in andere rich
ting is opgezweept en de noodza
kelijke maatregelen tot ordeherstel
en beveiliging der Nederlanders de
gevoelens onvermijdelijk verscher
pen.
Te betreuren valt, dat telkens op
nieuw, ook na de bekendmaking van
een gedetailleerde hervormingssche
ma, het geluid wordt gehoord, dat
TT ET aantal klachten, dat ons
over de textiel- en schoenen
distributie bereikte, bewoog zich
den iaatsten tijd in stijgende lijn.
De algemeene klacht blijft, dat
er te weinig beschikbaar wordt
gesteld, terwijl de winkels schij
nen vol te liggen.
Een andere klacht is, dat de toe
wijzing van goederen schijnbaar
willekeurig geschiedt. De een krijgt
wel iets, de ander niet. Men zou er
wrevelig om kunnen worden als
men er uitsluitend een bewijs in
wil zien van egoisme, maar de nei
ging er toe wordt aanzienlijk ge
temperd, als men zich realiseert,
dat iedereen zonder een spoor van
twijfel te kunnen koesteren, tekort
komt, zoodat alle egoisme, zoo er
al sprake van is, berust op den rede
lijken grond, dat een ieder gelijke
lijk recht kan doen gelden op tex-
tielgoederen.
Hiermee willen wij niet de deur
openzetten voor een ongebreidel-
den stroom van klachten, want met
de overheid zitten wü in een moei
lijk parket. Met ingezonden stuk
ken kan men de overheid er niet
toe brengen meer goederen beschik
baar te stellen dan er geprodu
ceerd worden. Men kan er ook de
krant niet mee dwingen meer
plaatsruimte aan klachten be
steden, dan zij tot haar beschikking
heeft. De bedilzucht van sommige
lezers ten spijt, die ons een pistool
op de borst meenen te moeten zet
ten in den vorm van een opmerking
„plaats mijn stuk of ik neem aan,
dat U aan doofpotpolitiek doet."
Waar wij wel en steeds opnieuw
toe bereid zijn, is te hameren op
een snellere doorstrooming van goe
deren, die gelijkelijk in de winkels
worden opgeslagen, maar waar
omtrent de distributie-organen
blijkbaar het standpunt star blijven
huldigen, dat er eerst voldoende
voorraad moet zijn voor een geheeie
stad. een kring of zelfs voor het
geheeie land, alvorens verkoopver
gunningen mogen afgegeven wor
den.
Het is ons overigens nooit heele-
maal duidelijk geworden wie voor
deze tactiek verantwoordelijk ge
steld moet worden, een tactiek die
het op formalistische gronden pre
fereert bijvoorbeeld liever alle men-
schen een tijd lang kou te laten
lijden, dan een gering aantal kou
kleumers uit de narigheid te halen.
Wij zijn geneigd er het C.D.K. op
aan te kijken, maar als men ons dan
weer verzekert, dat er per distri
butiekring en zelfs per gemeente,
ook als zij niet zwaar door den oor
log zijn getroffen, partieele rege
lingen gemaakt werden, dan ziet
het er naar uit, dat óf de centrale
ambtelijke voorschriften eenige
speling overlaten, óf dat men er
maar op goed geluk een weinig de
hand mee kan lichten, om de psy
chologische spanningen te ontladen
onder de bevolking, die volle pak
huizen en étalages met nijpenden
nood niet vereenigbaar acht.
Wij ontvangen dikwijls en veel
ingezonden stukken over het onder,
werp en wij voelen er niets voor de
schrijvers er van met een kluitje
in het riet te sturen. Wij krijgen
ook veel mondelinge k'achten te
liooren. van hoog tot laag en
allen zijn het er over eens: de rege
ling, die een vc'ledige stads- of
klingbevoorrading voorschriift, is
geen regeling, maar een onding en
een pijniging zoolang er tallonze
hnrgers ziin, die in al te g"-oo«»n
nood verkccen. H"e eer zij ver
dwijnt, hoe beter het is.
de Nederlanders geen verder gaande
staatkundige toezeggingen willen
doen. Het is niet redelijk van ons te
verwachten, dat wij bij elk nieuw
contact een stap verder gaan. Wij
wenschen het Koninkrijk te reconstru-
eeren op realistische en rechtvaardi
ge grondslagen. Het kader, waarin die
reconstructie door Hare Majesteit is
geplaatst, dit wil zeggen in kern: zelf
regeering voor inwendige aangelegen
heden en volledig deelgenootschap
in het Koninkrijk, is niet vaag, zoo
als men het probeert voor te stellen,
maar ruim. Ruim genoeg, dunkt ons,
om het de moeite waard te maken
aan de ronde tafel plaats te nemen.
Wij staan open voor constructief over
leg. niet voor een loven en bieden,
waarbij men telkens verdere conces
sies poogt uit te lokken.
VrOI.UENS een officieele Brit-
sche verklaring zullen op be
vel van het geallieerde opperbe
vel alle inheemsche soldaten be-
lioorendc tot het Nederiandsch-
Indische leger uit Batavia ver
wijderd worden in verband met
het uitbreken van ernstige onlus
ten en wanordelijkheden.
De ANP-Aneta correspondent in
Batavia meent over dit besluit als
verklaring te kunnen geven, dat de
discipline van de Amboneezen, Ti-
moreezen en Menadoneezen al eeni-
gen tijd te wenschen over liet.
Deze Ned.-Indische soldaten, die
meerendeels door de Jappen gevan
gengenomen waren en eerst onlangs
naar Java teruggekeerd zijn, hebben
daar zeer onaangename ervaringen
opgedaan. Toen zij bijvoorbeeld hun
kampongs bezochten stieten zij op
verzet der republikeinen, die dreig
den hun woningen in brand te ste
ken dan wel de voedselbevoorrading
stop te zetten. De familieleden, die
hun verwelkomden, ondervonden de
grootste moeilijkheden van de extre
misten. Dientengevolge werden de be
trokkenen steeds meer verbitterd, ge
desillusioneerd en geprovoceerd, zoo
dat zij op wraak belust waren. Mo
gelijk is het in brahd steken der kam
pong Pedjambon zulk een draad van
wraakneming geweest.
Deze kampong is Woensdag
morgen nl. geheel uitgebrand. In
een uur zijn 1500 woningen ver
nield en zijn duizenden Indone
siërs dakloos geworden.
De brand volgde op een nacht
van schietpartijen in dit gebied
dichtbij het Volksraadgebouw. In
donesiërs vuurden uit de Pedjam-
bonkampong op een kamp van ge-
evacueerden daar tegenover, waar
in meerendeels Europeesche, Indo-
Europeesche en Amboneesche vrou
wen verblijven. Nadat het schieten
was begonnen werd een speciale
wacht bij het kamp geplaatst die
het vuren beantwoordde.
De Indonesiërs beschuldigen de
Nederlanders ervan den brand te
hebben gesticht en op vluchtende
Indonesiërs te hebben geschoten..
Qver de gevechten in Batavia
wordt gemeld, dat daaraan
vooral „jongeren" deelnemen, die
in steeds grooter aantal de stad
zijn binnengedrongen via de on
gecontroleerde stations, en zich
naar de kampongs hebben begeven,
Het schijnt, dat inmiddels de con
trole in de stad toegenomen is.
Volgens A.F.P. zou er een ver
bod uitgevaardigd zijn, waarbij
het aan burgers verboden is zich
uit en naar de stad te begeven.
Tn Semarang blijken de Britsche
en Britsch-Iudische troepen het
lang niet makkelijk te hebben. De
Indonesiërs hebben de wegen naar
Semarang afgesneden, waardoor de
Britsche en Britsch-Indische troe
pen in moeilijkheden geraakten.
Per vliegtuig zijn versterkingen
uit Soerabaja onderweg.
In Ambarawa zijn gevechten
ontbrand, toen Indonesiërs een
interneeringskamp onder vuur
namen. Eenige duizenden vrou
wen en kinderen zijn hierdoor
bedreigd.
öoerabaja is gedurende 24 uur bij
vlagen door kanonnen bevuurd
Na het vallen der duisternis ver
meerderde het vuren. Het gebied
van de electrische centrale en van
het Omroepstation is bezet. 43 Ne
derlanders werden uit dit gebied
geëvacueerd, terwijl 175 geinterneer
den, meerendeels vrouwen en kin
deren, zijn bevrijd.
TTit Magelang zijn de Britsche
troepen thans teruggetrokken.