:rs' ÏÖL Hulst. 3ND LAAT ONLUSTEN IN BATAVIA Distributieklachten Weg Ongerustheid omtrent Indonesië Prof. Gerritson Dr. van Mook BRITSCHE ERKENNING van EEN GROOTE FOUT Tegen de ambtenarij GAAT NIEUWE BESPREKING NIET DOOR Inheemsche soldaten van het Ned. Indische leger moeten Batavia verlaten - Burgers mogen zich niet uit en naar de stad hegeven Geregelde doorstrooming van goederen geboden d: n de el en herij ciale OOR HANDEL 830—O estraat 22, Hulst Axel. GOES betuigt ïn familie, per- iten van de afd. ir de betoonde irig jubileum op 1EI.EF. 2017 EN MACHINE- 935-0 en G. J. BLIEK. SLE VAN 3 26 NOVEM- PATRONAAT. g f 1.25. •r u tvoeringen izaal van het 870-O 000<30Ü0PXDQC> NS PERSONEEL stekker geeft U enz RGD WORDT TELEF. 2557 middelburg 110—o EREN" iet Middelburg lariilks wensont de INCASSO- 796—o e werkplaats voor en lanabouwwerk- OOSTBURC- door vakkundig Uw te repareren Alle soorten w'crk en liankvverk en spoedig afgelë- aat 6 OOSTBIRG. R. urg EDITIE VOOR DE PROVINCIE ZEELAND Bur ;~westsmgel 75. Goes; Duboele poort Hunt Deze courant wordt op last van 't Militair Gezag gedrukt op de persen v. tl. Dagblad van Noord- Brabant en zeeland. Ultg. „Stichting De Stem Diri-cteur: J. A. H. M. van Schljndel: Hoofd redacteur: J, J. H. A. Bruna; Alg. zeeuwsch red.: W. Groffen, Middelburg; Rayonred. Zeeuwsche eilanden N. J. Karhof. Goes. Voor God, Koningin en Vaderland No. 322 DONDERDAG 22 NOVEMBER IMS Comm. v. Toezicht: C. J. v. Hootegem; A. E. Langenhorst; Mr Dr A- J J. M. Mes; Mr. H. B L. de Rechter: Mr Dr C J M A v Rooy. Verschijnt eiken werkdag. Abonn prijs bij voor- uitbet.: 3.38 per kwart., p post f 4.10 p. week (bij n**t-postbestelllng) f 0.26 Losse nos. 6 cent. contra TvE INDISCHE aangelegenheden blijven groote ongerustheid wekken. Hoewel het nog steeds on mogelijk is uit de veelheid van be richten een overzichtelijk geheel samen te passen, kan men toch vast stellen, dat het de laatste dagen den verkeerden kant opgaat: de geweldzuchtlge Indonesiërs blijken ook in Semarang en Batavia over een sterke goed-bewapende macht te beschikken zoodat er compleet oorlog gevoerd moet worden, om hun verzet te breken. En de Engel- schen laten duidelijk merken, dat ze onze troepen daarbij niet willen gebruiken. Alles wat door ons in groote haast naar Indië werd ge dirigeerd, wordt onderweg opge houden Tpr is nu al een debat ontbrand over de vraag, aan wien de schuld moet worden gegeven van den zeer onbevredigenden gang van zaken. Het is een debat, dat samenvalt met de oude tegenstel ling tusschen de Indologische fa culteit aan de Universiteit te Lei den en te Utrecht. De eerste is, zooals bekend, de oudste. Daaruit ontstond de zoogenaamde „ethi sche" richting, die wilde aansturen op opvoeding van Indonesië tot volledige onafhankelijkheid, waar na het tenslotte zelf mocht kiezen, of het den band met het Konink rijk wilde aanhouden. De „ethi- schen" koesteren de verwachting, dat Indonesië dan tenslotte uit dankbaarheid dien band wel zou willen aanhouden In een soort van Dominion-status. Zij, die de historische roeping en den historischen plicht van Neder land ten opzichte van Indië voor onafzienbaren tijd willen gehand haafd zien en die de „ethische" richting een gevaar achten voor de toekomst van het Koninkrijk, be sloten als tegenwicht aan de Utrechtsche Universiteit een Indo logische faculteit te stichten. Groo te cultuurmaatschappijen droegen met den zwarten handel Regeering zet actie op touw T\E MINISTERS van Justitie, Handel en Nijverheid, Land bouw en Visscherij en Voedsel voorziening, Financiën en So ciale Zaken deelen mede: le. De regeering roept de ge- heele bevolking op om mede te werken aan een doortasten de actie tot vernietiging van den zwarten handel, den gif- handel. 2e. Onder gifhandel wordt verstaan: alle handelingen, waardoor goederen aan de eer lijke distributie worden ont trokken, en voorts het verkoo- pen of koopen van goederen of diensten tegen hooger dan de vaste prijzen. 3e. Zoowel het verkoopen als het koopen in den gifhandel ls strafbaar. 4e. Door de op 19 November afgekondigde aanvulling van het Koninklijk Besluit Be rechting economische delicten" is het thans ook mogelijk om overtreders ,,verkoopers zoo wel als koopers in dezn gif- handel" direct te werk te stel len in de rijkswerkinrichting Veenhuizen. 4e. Aan de actie tot vernie tiging van den gifhandel zal, behalve door politie en justi tie, krachtig worden deelge nomen door de controle-orga nen van de rijksbureaux voor handel en nijverheid, den op sporingsdienst van de prijsbe- heersching, den CCD en de fis cale recherche. 6e. Van r.u af zal 9nel en streng worden opgetreden te gen verkoopers en koopers in den gifhandel om dat deze „handel" het herstel van ons aller welvaart in den weg staat. Heden zon onder 16.40 uur, maan onder 11,32 uur. Donder- dag zon op 8,14 uur en maan op 20.22 uur. Weersverwachting:: Meest ne velig of zwaar bewolkt, doch overwegend droog weer. Zwak ke wind, vrij koud. by in het stichtingskapitaal, waarom men van socialistische en communistische zijde gewoon is te spreken over „de oliefaculteit", een goedkoop argument, dat niet ont slaat van den plicht, om de daar verkondigde meeningen op hun ob jectieve waarde te toetsen. Prof. Logemann en Dr. van Mook nu zjjn uitgesproken „ethischen". Niet dat zij thans reeds den tijd gekomen achten om Indonesië ge heel op eigen beenen te laten staan en zijn eigen plaats in onafhanke lijkheid te kiezen. De Minister heeft dezer dagen tegenover een communistische de putatie nog eens duidelijk ver klaard. dat z.i. Nederlandsche lei ding bij het bestuur van Indonesië voorloopig gehandhaafd moet blij ven. Zijn streven is er op gericht de in de koninklijke woorden van 7 December 1942 opgesloten belofte in te lossen en daarin is duidelijk sprake van handhaving van het Rijksverband. Verschillende van die leiders zijn hun persoonlijk bekend uit hun Leidschen tijd. Ze werkten met hen samen in de z.g. Stuw- groep. Hij en van Mook zijn echter van meening, dat er ondanksden gewelddadigen opstand van de In donesische extremisten in dit sta dium reeds te praten viel met ge matigde Indonesische leiders, om het terrein voor te bereiden voor de Rijkseonferentie. Aan de ver antwoordelijkheid van de Neder landsche regeering voor het optre den in Soerabaja wil hij zich niet onttrekken. Alleen werden door den Minister nadrukkelijk van dit over leg uitgesloten Soekarno en ande ren, die zich door de Japanners als werktuig hadden laten ge bruiken. fTegen hun houding is de Utrecht sche hoogleeraar Prof. Gerret- son in het strijdperk getreden. Zijn aanvallen in de „Nieuwe Eeuw" spitsten zich vooral toe op de fi guur van Dr. van Mook. Deze werd ervan beschuldigd dat hij ondanks de regeeringslnstructies tóch met Soekarno in contact was getreden, nog vóórdat het bekende onder houd plaats had, waarvoor de Re geering hem voorwaardelijk des avoueerde. (Later is gebleken, dat dit onderhoud alleen was geschied, omdat ieder oogenblik een massa slachting onder de Europeanen dreigde en dat de It. gouverneur- generaal die tot eiken prijs tracht te te voorkomen, wat de Regeering achteraf heeft gebillijkt. Prof. Gerretson gaat nu nog verder in zijn beschuldigingen en zegt, dat Dr. van Mook in Januari- Februari van dit jaar de wapening voor Indië stelselmatig zou hebben gesaboteerd. Het geldt hier 15.000 man oor logsvrijwilligers en 10.000 man Bin- nenlandsche Strijdkrachten. Prof. Geïretson verzekert, dat Amerika troepentransportvliegtuigen aan bood en Engeland een kamp in Zuid-Engeland. Nu weten wij hier in het Zuiden allemaal, hoe te leurgesteld de vlak na de bevrijding toestroomende vrijwilligers waren, wijl ze maar niet aan den slag konden komen en moesten wach ten, wachten, wachtenAls mo tief werd echter steeds opgegeven, dat het zoo moeilijk was van de nog in vollen oorlog verkeerende geallieerden de noodige .spullen" los te krijgen. Dat motief kionk aannemelijk. Ook is bekend, hoe Australië een theoreitsche toezeg ging inzake het inrichten van op leidingskampen introk, toen puntje bij paaltje kwam. Prof, Gerretson echter zegt: de wapening voor Indië werd, naar den indruk der betrokken militaire chefs, door Dr. van Mook ge saboteerd. Een „indruk" is natuur lijk nog geen bewijs. Doch nu dit zwart-op-wit door een ernstig man is gepubliceerd, is bet toch van het hoogste belang, dat de bedoelde militaire chefs zich nader verklaren. Want de beschul diging is wel zeer ernstig en ze knaagt aan het vertrouwen in de geheeie Regeering, i oooooooooooooooooooooo T^R IS GESTICHT een Fede- ratie van het Bedrijfsleven ter bestrijding van de econo mische dictatuur. Het gaat dit maal niet tegen het trustwe zen, maar tegen bureaucratie en ambtenarij. In een vergade ring te Amsterdam heeft men er hard en met veel verve te gen geketterd. Vooral maakt men bezwaar tegen opper macht der vakgroepen, die vol gens het oordeel der vergade ring nog steeds nationaal-so- cialistische van structuur zijn. Er werd een brief voorgelezen van Minister Vos, waarin stond, dat de geheeie organi satie van het bedrijfsleven grondig zal worden bekeken, in afwachting waarvan de vak groepen moeten voortwerken. Laat de Regeering echter spoed maken met deze aangelegen heid. Want de weerzin tegen de overmatige ambtenarij groeit met den dag en de ech te, goede ordeningsgedachte dreigt erdoor in het gedrang te raken. öooooooooooooooooooooo ■yoor het overige moet vastgesteld worden, dat men zelfs in Brit- schen kring oog krijgt voor de groote fout, welke werd begaan, toen men verzuimde onmiddellijk na de capitulatie van Japan op Java een flinke troepenmacht aan wal te zetten. Een officier van de Britsche luchtmacht, die op Java geïnterneerd is geweest, schrijft aan de „Manchester Guardian", dat hij er van overtuigd is, dat, indien de geallieerden in staat ge weest waren Java te bezetten on middellijk na de overgave van de Japanners, er geen moeilijkheden geweest zouden zijn. In hetzelfde blad is een hoofdartikel versche nen, waarin gewezen wordt op den plicht van Engeland, om den bond genoot te helpen, die twee legers verloor, één bij den inval van Duitschland in Nederland en één in den oorlog tegen Japan. De beschuldiging van Prof. Ger retson redeneert ook het feit niet weg, dat Generaal Christenson ons onderhandelingen met een Soe karno als het ware wilde opdrin gen. Evenmin als de onaangename medewerking, dat loyale inheem sche troepen op bevel van de ge allieerden Batavia thans moeten verlaten tve TWEEDE wereldoorlog heeft Amerika rond 290.000.000.000 dollar gestort. Interneeringskamp bij Ambarawa onder vuur XfERMOEDELIJK zal de ont- moeting tusschen Nederland sche en Indonesische afgevaar digden, die den 22sten zou plaats hebben, niet doorgaan. Gebeurt het toch nog, dan zullen er geen Engelschen bij de bespreking te genwoordig zijn. „De republikein- sche regeering", zoo gaat het be richt verder, „heeft onder meer overwogen, dat voor de republi keinen de bezwaren om in deze atmosfeer te Batavia te werken, steeds grooter werden." Deze mededeeling is afkomstig van Sjarifoedin. De bijeenkomst van Sjarifoedin en de zijnen werd ver haast door het feit, dat een pro minente vertegenwoordiger te Ba tavia, Mohamed Roem, bij 'n schiet partij in zyn huis te Batavia werd gewond. Het schijnt, dat extremis ten hem en anderen bedreigd heb ben. Wat de meening van de Neder landsche regeering betreft over den toestand, blijkt duidelijk uit deze mededeeling van den regeerings- voorlichtingsdienst: Thans wordt bericht, dat de eerste bijeenkomst met Sjarir en zijn groep geen duidelijk resultaat heeft opge leverd. Dit valt zeker te betreuren, maar men beseft in Nederlandsche regee- ringskringen zeer wel de moeilijke positie, waarin deze leiders verkee- ren. De taak, die zij op zich geno men hebben om de nationale be weging ervan te overtuigen, dat voor Indonesië samengaan met Ne derland noodzakelijk blijft, is geen lichte. Het beteekent dat de bewe ging zich weder verzoent met het Koninkrijk, ondanks de omstandig heid, dat de massa in andere rich ting is opgezweept en de noodza kelijke maatregelen tot ordeherstel en beveiliging der Nederlanders de gevoelens onvermijdelijk verscher pen. Te betreuren valt, dat telkens op nieuw, ook na de bekendmaking van een gedetailleerde hervormingssche ma, het geluid wordt gehoord, dat TT ET aantal klachten, dat ons over de textiel- en schoenen distributie bereikte, bewoog zich den iaatsten tijd in stijgende lijn. De algemeene klacht blijft, dat er te weinig beschikbaar wordt gesteld, terwijl de winkels schij nen vol te liggen. Een andere klacht is, dat de toe wijzing van goederen schijnbaar willekeurig geschiedt. De een krijgt wel iets, de ander niet. Men zou er wrevelig om kunnen worden als men er uitsluitend een bewijs in wil zien van egoisme, maar de nei ging er toe wordt aanzienlijk ge temperd, als men zich realiseert, dat iedereen zonder een spoor van twijfel te kunnen koesteren, tekort komt, zoodat alle egoisme, zoo er al sprake van is, berust op den rede lijken grond, dat een ieder gelijke lijk recht kan doen gelden op tex- tielgoederen. Hiermee willen wij niet de deur openzetten voor een ongebreidel- den stroom van klachten, want met de overheid zitten wü in een moei lijk parket. Met ingezonden stuk ken kan men de overheid er niet toe brengen meer goederen beschik baar te stellen dan er geprodu ceerd worden. Men kan er ook de krant niet mee dwingen meer plaatsruimte aan klachten be steden, dan zij tot haar beschikking heeft. De bedilzucht van sommige lezers ten spijt, die ons een pistool op de borst meenen te moeten zet ten in den vorm van een opmerking „plaats mijn stuk of ik neem aan, dat U aan doofpotpolitiek doet." Waar wij wel en steeds opnieuw toe bereid zijn, is te hameren op een snellere doorstrooming van goe deren, die gelijkelijk in de winkels worden opgeslagen, maar waar omtrent de distributie-organen blijkbaar het standpunt star blijven huldigen, dat er eerst voldoende voorraad moet zijn voor een geheeie stad. een kring of zelfs voor het geheeie land, alvorens verkoopver gunningen mogen afgegeven wor den. Het is ons overigens nooit heele- maal duidelijk geworden wie voor deze tactiek verantwoordelijk ge steld moet worden, een tactiek die het op formalistische gronden pre fereert bijvoorbeeld liever alle men- schen een tijd lang kou te laten lijden, dan een gering aantal kou kleumers uit de narigheid te halen. Wij zijn geneigd er het C.D.K. op aan te kijken, maar als men ons dan weer verzekert, dat er per distri butiekring en zelfs per gemeente, ook als zij niet zwaar door den oor log zijn getroffen, partieele rege lingen gemaakt werden, dan ziet het er naar uit, dat óf de centrale ambtelijke voorschriften eenige speling overlaten, óf dat men er maar op goed geluk een weinig de hand mee kan lichten, om de psy chologische spanningen te ontladen onder de bevolking, die volle pak huizen en étalages met nijpenden nood niet vereenigbaar acht. Wij ontvangen dikwijls en veel ingezonden stukken over het onder, werp en wij voelen er niets voor de schrijvers er van met een kluitje in het riet te sturen. Wij krijgen ook veel mondelinge k'achten te liooren. van hoog tot laag en allen zijn het er over eens: de rege ling, die een vc'ledige stads- of klingbevoorrading voorschriift, is geen regeling, maar een onding en een pijniging zoolang er tallonze hnrgers ziin, die in al te g"-oo«»n nood verkccen. H"e eer zij ver dwijnt, hoe beter het is. de Nederlanders geen verder gaande staatkundige toezeggingen willen doen. Het is niet redelijk van ons te verwachten, dat wij bij elk nieuw contact een stap verder gaan. Wij wenschen het Koninkrijk te reconstru- eeren op realistische en rechtvaardi ge grondslagen. Het kader, waarin die reconstructie door Hare Majesteit is geplaatst, dit wil zeggen in kern: zelf regeering voor inwendige aangelegen heden en volledig deelgenootschap in het Koninkrijk, is niet vaag, zoo als men het probeert voor te stellen, maar ruim. Ruim genoeg, dunkt ons, om het de moeite waard te maken aan de ronde tafel plaats te nemen. Wij staan open voor constructief over leg. niet voor een loven en bieden, waarbij men telkens verdere conces sies poogt uit te lokken. VrOI.UENS een officieele Brit- sche verklaring zullen op be vel van het geallieerde opperbe vel alle inheemsche soldaten be- lioorendc tot het Nederiandsch- Indische leger uit Batavia ver wijderd worden in verband met het uitbreken van ernstige onlus ten en wanordelijkheden. De ANP-Aneta correspondent in Batavia meent over dit besluit als verklaring te kunnen geven, dat de discipline van de Amboneezen, Ti- moreezen en Menadoneezen al eeni- gen tijd te wenschen over liet. Deze Ned.-Indische soldaten, die meerendeels door de Jappen gevan gengenomen waren en eerst onlangs naar Java teruggekeerd zijn, hebben daar zeer onaangename ervaringen opgedaan. Toen zij bijvoorbeeld hun kampongs bezochten stieten zij op verzet der republikeinen, die dreig den hun woningen in brand te ste ken dan wel de voedselbevoorrading stop te zetten. De familieleden, die hun verwelkomden, ondervonden de grootste moeilijkheden van de extre misten. Dientengevolge werden de be trokkenen steeds meer verbitterd, ge desillusioneerd en geprovoceerd, zoo dat zij op wraak belust waren. Mo gelijk is het in brahd steken der kam pong Pedjambon zulk een draad van wraakneming geweest. Deze kampong is Woensdag morgen nl. geheel uitgebrand. In een uur zijn 1500 woningen ver nield en zijn duizenden Indone siërs dakloos geworden. De brand volgde op een nacht van schietpartijen in dit gebied dichtbij het Volksraadgebouw. In donesiërs vuurden uit de Pedjam- bonkampong op een kamp van ge- evacueerden daar tegenover, waar in meerendeels Europeesche, Indo- Europeesche en Amboneesche vrou wen verblijven. Nadat het schieten was begonnen werd een speciale wacht bij het kamp geplaatst die het vuren beantwoordde. De Indonesiërs beschuldigen de Nederlanders ervan den brand te hebben gesticht en op vluchtende Indonesiërs te hebben geschoten.. Qver de gevechten in Batavia wordt gemeld, dat daaraan vooral „jongeren" deelnemen, die in steeds grooter aantal de stad zijn binnengedrongen via de on gecontroleerde stations, en zich naar de kampongs hebben begeven, Het schijnt, dat inmiddels de con trole in de stad toegenomen is. Volgens A.F.P. zou er een ver bod uitgevaardigd zijn, waarbij het aan burgers verboden is zich uit en naar de stad te begeven. Tn Semarang blijken de Britsche en Britsch-Iudische troepen het lang niet makkelijk te hebben. De Indonesiërs hebben de wegen naar Semarang afgesneden, waardoor de Britsche en Britsch-Indische troe pen in moeilijkheden geraakten. Per vliegtuig zijn versterkingen uit Soerabaja onderweg. In Ambarawa zijn gevechten ontbrand, toen Indonesiërs een interneeringskamp onder vuur namen. Eenige duizenden vrou wen en kinderen zijn hierdoor bedreigd. öoerabaja is gedurende 24 uur bij vlagen door kanonnen bevuurd Na het vallen der duisternis ver meerderde het vuren. Het gebied van de electrische centrale en van het Omroepstation is bezet. 43 Ne derlanders werden uit dit gebied geëvacueerd, terwijl 175 geinterneer den, meerendeels vrouwen en kin deren, zijn bevrijd. TTit Magelang zijn de Britsche troepen thans teruggetrokken.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1945 | | pagina 1