EN
HOE moeten
AZIATISCH
NEDERLAND
noemen?
In Batavia is men hoopvol
Het geheim van de atoom-energie
locké
..INDONESIË"
Landwacht
[Sluiskil
Je adres
ïbedrijf
ALEN
|rneming
W©
IJzeren
Sharir wil de Indonesische jeugd naar
huis sturen. Donderdagavond zou °en
politieke bespreking met dr. van ftuok
plaats vinden
Japansche deelname
aan den strijd
geconstateerd
Stijgende ambtenarenvloed
was Ned. politiedienst
D'
Deblokkeering van gelden
Tegemoetkoming aan
pensioenirekkers
fevering van
>i JWWERK-
itIGE WEN-
I voorra-ac'. te
lENWINKEL
226-a
■ES
VAN GENT
tlWELIJK en
Is-band. 237-o
172-0
colaas en
Iraag van
een gloed-
|L00.f 75.—;
|n f 10,—; 51
IT, prijs f 0.75,
I nrijsvraag-for-
|en. volgens öe
laart voorkomt.
1 invullen. Dan
lijke LECTüPA
lïormulier aan;
jL19 TILBURG.
A AG
trstaan van de
straat, Tilburg.
In Tilburg ziin.
IEDEREEN
B5 ct. aan post-
Postbox 119,
en het prys-
bladen bekend
297-o
jrneming
lERK. GOEa.
Betaling op
r waardoor
temt
laden, Granen
|19. 995-0
r Machinefabriek
IJAERT
editie voor de provincie zeeland
Bur.: Westsingel 75. Goes; Dubbele poort B. Hulst
Deze courant wordt op last van t Militair Gezag
gedrukt op de persen v h. Dagblad van Noord-
Brabant en Zeeland. Uttg. „Stichting De Stem".
Dirndeur: J. A. H. M. van Schtlndel: Hoofd
redacteur; J. J H. A Bruna; Alg. zeeuwsch
red.: W. Gioffen. Middelburg; Rayonred.
Zeeowsche eilanden N. J. Karhof. Goes.
1940-1945
ir 1945
1940 45 aebouden
en van gevall''nen
Kaningin
iaën ziin mere lil-
rstaaiid formulier
tbiin cebMrkeerd«
45^afdeeling Zuid
,o Batik N.V. Goes
108—0
Hand toeken'Hr)
Voor God, Koningin en Vaderland
No. 317 VKI.IDAG 16 NOVEMBER 1945.
Comm v. Toezicht: C. J. v. Hootegem; A. E,
Langerihorst; Mr Dr A, J .J. M. Mes; Mr EI.
B. L. de Rechter; Mr Dr C. J. M A v. Rooy.
Verschoot eiken werkdag. Abonn prijs bij voor
uitbet.: 3.38 per kwart., p. post f 4.10. p. weetc
(bij rd°t-post bestelling) f 0.26 Losse oos. 6 cent.
TNEZE en een tweede beschouwing
ons van hoog gewaardeerde zij
de toegezonden, plaatsen we, zon
der ons met de daar geleverde be
schouwingen en bewijsvoering ge
heel te kunnen vereenigen. In een
korte opmerking bij het tweede ar
tikel hopen we dit nader te moti-
veeren.
OTEEDS MEER zien wij „Indone-
sië den naam Nederlandsch-
Indië verdringen en zelfs bevatte
de Bredasche Courant van 27 Oct.
jl. een artikel, waarin daarvoor een
lans werd gebroken.
Maar toch, ofschoon aan dat
naamwoord welluidendheid niet
kan worden ontzegd, klinkt het tot
aanduiding van het sprookjesgebied
der 1001 eilanden van onzen Azia-
tischen archipel voor den attenten
hoorder als een valsche noot in een
schoone melodie.
Men ver wondere zich hierover
niet. Wie toch hebben zich gretig
meester gemaakt van dezen naam.
die door Adolf B&stian, destijds di
recteur van het Ethnografisch Mu
seum te Berlijn in 1884 zou zijn
ingewijd? Het waren zij, die daar
in voor Aziatisch Nederland een
naam vonden, waarin de verbon
denheid met het moederland ont
brak. Reeds stelde de Commissie
tot herziening van de staatsinrich
ting van Ned.-Indië in 1918 voor
om het kenmerkende „Neder-
landsch" in de staatkundige bena
ming te doen vervallen, waarbij op
gemerkt dient te worden, dat in die
commissie de voornaamste politie
ke stroomingen der bevolking wa
ren vertegenwoordigd, waaronder
leden der Radicale Concentratie.
Genoemde wenscli was de uiting
van de revolutionnaire, non-coope-
ratieve gevoelens, die zich tijdens
den vorigen wereldoorlog in Ned.-
Indië hadden ontwikkeld, een ont
wikkeling, welke ach onder sug
gestie en leiding van enkele Neder
landers voltrok, van wie Dr. Dou-
wes Dekker en Sneevliet de meest
beruchten waren.
De inheemsche leiders die zich
van den Nederlandschen stempel
op den staatkundigen familienaam
wilden ontdoen, getuigden hiermee
van weinig erkentelijkheid voor het
geen Ned.-Indië, in het bijzonder
sedert den aanvang dezer eeuw. aan
het moederland verschuldigd was.
tiet moge dan niet te ontkennen
zijn, dat het koloniale karak
ter der verbintenis tusschen Neder
land en de Archipel ook minder
aangename herinneringen opwekt,
men vergete hierbij niet. dat dit
rijke eilandengebied, waar twee
Oceanen en twee wereiddeelen el
kaar beroeren, op de maritieme
handelswegen tusschen het zich
steeds machtiger ontplooiende Wes
ten en China aantrekkelijke pleis
terplaatsen vormde en hierdoor
voorbestemd was om gedurende het
laatste achter ons liggende 5-tal
eeuwen koloniaal gebied van een
Europeesche mogendheid te wezen.
Hieraan viel niet te ontkomen en
slechts kan men zich afvragen of
de Nederlandsche voogdij ginds ach
ter heeft gestaan bij die van an
dere imperia.
Met een beroep op het interna
tionale oordeel behoort de vraag
ontkennend te worden beantwoord:
terwijl wij onder die mogendheden
ten aanzien van de uitgestrektheid
van ons koloniaal gebied de 3de
plaats innemen, rangschikt men ons
ten aanzien van zijn economische
beteekenis op de 2e enuit het
oogpunt van ethisch koloniaal be
leid op de le plaats. Sedert het ein
de der vorige eeuw- nam de ontwik
keling van Ned.Indië een groote
vlucht en zij versnelde na 1900 in
een opmerkelijk tempo. Alles was
erbij betrokken en een belangrijke
economische, hygiënische, sociale
en wetenschappelijke vooruitgang
kenmerkt ons bestuur in de XZe
eeuw.
De aanduiding „Nederlandsch" in
de staatkundige benaming vormt
dan ook een eervol praedicaat. Wie
dit niet weten te waardeeren en
hun eigen streven met een nieuw
etiket wenschen aan te prijzen, zijn
de revolutionnaire partijen die ver
storing van de openbare orde en
omverwerping van het Nederland
sche gezag voorstaan. Het zijn zij,
die zich met den naam Indonesia
tooien en zich scharen om de rood
witte vlag met den banteng-kop.
Elke politieke partij, die de toe
voeging Indonesia in haar naam
voert, is reeds hieraan als revolu-
tionnair te herkennen. Ik noem:
De Perhimpoenan Indonesië
(de „P.I."), onder welken naam de
„Indische Vereeniging" zich in 1922
voortzette. Zij werd in karakter voort
durend radicaler en geraakte onder
den invloed van Semaoen en Fan
Malaka.
De Perserikatan Nasional Indo
nesia (de „P.N.I."), de in 1927 op
gerichte revolutionnaire vereeniging,
waarvan Soekarno en Sartono de
hoofdleiders waren.
De Permoefekatan Perhimpoenan
Politiek Kebangsaan Indonesia
(do ..P.P.P.K.I."), waarin op aandrang
van de P.N.I. in 1927 een aantal ver-
eenigingen werden gebundeld. De re
volutionnaire P.N.S. nam daarin de
leiding en in 1928 werd de vereeniging
omgedoopt in
Partai Nasional Indonesia
De Sarek^t Kaoem Boeroeh
Indonesia, die in 1929 ónder de
hoofdleiding van Soekarno was op
gericht. zich ten doel stellende, den
nationalen vrijheidsstrijd te propa-
geeren „tot aan de dictatuur van het
proletariaat".
De Partai Ra jat Indonesia
(de „P.R.I."), die in 1930 door Mo
hammed Tabrani werd opgericht, op
z.e. coöperatieve beginselen welis
waar, maar met sterk separatistisch
streven.
De Persatoean Bangsa Indone-
s i a (de „P.B.I.") waarin de „Indo
nesische Studieclub" in 1930 door Soe-
tono onder statutenwijziging werd
overgeheveld.
De Partai Indonesia, in 1931,
kon na de einduitspraak in het pro
ces tegen Soekarno ontstaan en door
hem in 1933 opnieuw opgezet.
De Pendiokan Nasional Indo
nesia, de Persatoean Moslimin
Indonesia en de Partij Sarekat
Islam Indonesia, alle met scha
delijke separatistische werkzaamheid.
v. L.
rekenmeester
HET Brusselsche blad „La Der-
nière Heure" geeft bijzonder
heden over een reusachtige reken
machine, welke kortgeleden in de
Ver. Staten tentoongesteld werd.
De machine weegt 100 ton en lost
in enkele minuten mathematische
vraagstukken op, waarvan de op
lossing normaliter maanden zou
eischen. Het apparaat kan 3 zulke
„sommen" tegelijk verwerken.
Aan het begin van deze eeuw
vereischte de oplossing van een
bepaald, door een Zweedschen
professor gesteld mathematisch
probleem, van den geleerde en
zijn leerlingen 50.000 werkuren. De
bewuste analysator doet het in
minder dan een dag tijds.
Wij vragen ons af, of er, nu men
toch eenmaal dergelijke ijzeren
bolleboozen aan het vervaardigen
is, geen mogelijkheid bestaat om
soortgelijlce robots te scheppen ter
oplossing van "politieke, sociale en
economische problemen van we
reld-belangrijken aard; een ma
chientje bv. dat de vraagstukken
wier oplossing zooals het zich
op het oogenblik laat aanzien
enkele eeuwen zal vergen, bin
nen den tijd van een jaartje zal
hebben uitgewerkt.
T TIT INDIE kwamen voorname-
lijk berichten van polïtieken
aard. In Batavia schijnt men
zeer hoopvol gestemd te zijn nu
het „kabinet Sharir" optreedt.
Men verwacht in Britsche en Ne-
derlandsche kringen volgens Reu-
ter, dat dit kabinet niet alleen
een einde maakt aan het bloed
vergieten, maar ook, dat het een
weg zal weten te vinden om uit
de politieke impasse te geraken.
Of het er in zal slagen, ten eerste
in het doen ophouden van alle on
wettig geweld, is een vraag, of het
kabinet het wil schijnt aan geen
twijfel onderhevig te zijn als men
leest, dat Sharir de Indonesische
jeugd wil probeeren naar huis te
sturen. Men kan slechts de vraag
stellen of jeugd en bandieterij
identiek met elkander zijn, en of
dus aan alle geweld een einde zal
gekomen zijn als de jeugd gunstig
reageert op zijn bevel naar huis te-
■Het drama van de celluloidkammen
en de jachtpatronen
"If AN WIJK uit Pijnacker was we
gens in vreemden krijgsdienst
treden, nl. toetreding tot de Ne
derlandsche Landwachtdoor het
bijzonder gerechtshof te Den Haag
tot 20 jaar veroordeeld. De bijzon
dere raad van cassatie heeft hem
van rechtsvervolging ontslagen,
omdat naar de meening van den
raad de Nederlandsche Landwacht
niet te verwarren met de land
wacht Necferland, later Landstorm
Nederland een Nederlandsche
Politiedienst was, en toetreding tot
die landwacht dus niet was het in
vreemden krijgsdienst treden. Wel
heeft de Nederlandsche landwacht
den vijand soms hulp verleend,
maar dat was niet ten laste
Het ontslag van rechtsv Óf
■eiiit niet uit. dat van W'- ,g
voor een tribunaal wordf^H d
(Van onzen Haagschen medewerker)
TIET ZAL den lezers van ons blad
bekend zijn, dat sedert 1939 ons
ambtenarenapparaat niet alleen is
uitgegroeid, maar zelfs in wasdom
elke schatting tart.
Om geen raadselrubriek te be
ginnen ofschoon het machtig in
teressant zou zijn de vraag te stel
len; Hoeveel ambtenaren denkt gij
dat het Departement van Handel
en Nijverheid thans telt? vallen
wij maar direct met de deur In huis
en geven wij het antwoord; vijftig
duizend.
En dan te bedenken, dat het
aantal voorheen slechts driedui
zend bedroeg en dat daarvan eens
in de Tweede Kamer werd gezegd,
dat het aantal ambtenaren onrust
barend toenam
Er zijn daarnaast nog semi-offi-
cieele bedrijven, zooals de vakgroe
pen, die toch zeker ook aan eenige
duizenden personen salaris en be
zigheid verschaffen.
Deze astronomische cijfers doen
ons eraan herinneren, dat wij leven
in een moderne wereld met een ge
leide economie. Men hoort de voort
varendheid en den ijver van som
mige instanties roemen. Er zijn
ambtenaren, die met kennis van za
ken en zelfs met zakenmansoog hun
arbeid verrichten.
Maar er is ook een zekere cate
gorie van instanties, die al hun
best moeten doen om te bewijzen,
dat ze er niet voor niets zitten.
Onder deze munten vooral de
vakgroepen uit. Er is een flinke
partij kammen, sterke celluloid
kammen, waaraan het Nederland
sche publiek een groote behoefte
heeft. Deze stock ligt nu reeds twee
maanden opgeslagen, omdat twee
grossiersvakgroepen ruzie hebben
over het feit, wie de meest compe
tente groep vertegenwoordigt tot
distribueeren van kammen
Een Rijksbureau had een bestel
ling gedaan in Engeland, zulks zon
der het deskundig advies var. za
kenlieden in te winnen. De bestel
ling kwam verkeerd over door het
wegvallen van een komma, zoodat
inplaats van 1,2 mill. 12 mill, stuks
jachtpatronen in Engeland scheeps
klaar lagen. De ramp was niet te
overzien. Jachtpatronen moeten na
melijk „versch" zijn. Overjarige
zijn waardeloos. Onze jagers had
den hier een voorraad van vijf ja
ren op zijn minst. Hoe bestaat zoo
iets? zou een zakenman zeggen. De
deskundige zakenmenschen werden
erbij gehaald om het verdronken
kalf op te halen, maar deze zagen
er geen kans toe den ongewensch-
ten buit te verdeelen. Den order
ongedaan maken, beteekende een
blamage. Een zakenman redde de
situatie door naar het Deviezenin
stituut te stappen en met veel pra
ten t ertoe te bewegen voor dezen
post geen deviezen beschikbaar te
stellen. Dit beteekende toch nog 'n
„happy-end" voor de ambtenaren
IE VER. STATEN, Gr. Brittan-
nië en Canada hebben be
sloten het geheim der fabricatie
van de atoom-energie over te
dragen aan de „vereenigde na
ties", zoodra deze internationale
organisatie in staat zal zijn den
wereldvrede te verzekeren.
Zij zijn thans bereid fundamenteele
wetenschappelijke inlichtingen over
de atoomenergie op basis van we-
derkeerigheid met alle naties uit te
wisselen. Voorloopig echter zullen
de geheimen van de industrieele
toepassing der atoomenergie niet
worden prijsgegeven.
Truman. Attlee en King hebben
de vorming van een commissie van
de vereenigde naties voorgesteld om
controle uit te oefenen op het ge
vaar dat de wereld door vernieti
ging met atoomenergie bedreigt.
Deze atoomcommissie wordt met
de taak belast op de volgende vier
punten voorstellen te doen
Fundamenteele wetenschappelijke
inlichtingen tusschen alle naties
uitwisselen over alle onderwerpen
voor vreedzame doeleinden. Een
zoodanige controle op de atoom
energie uitoefenen, dat het gebruik
alleen voor vreedzame doeleinden
W'ordt verzekerd. Uit de bewape
ning der landen verwijderen de
De V.S., Gr. Brittannie en Canada besloten
tot haar overdracht aan de vereenigde
volkeren. Een controle-commissie wordt in
gesteld tegen het gevaar eener wereld
vernietiging.
atoomwapens en alle andere groo
te wapens die massale vernieling
ten gevolge kunnen hebben. Een
doeltreffende beveiliging bewerk
stelligen langs den weg van in
spectie en andere middelen ten
einde de staten die zich hieraan
onderwerpen te beschermen tegen
mogelijkheden van geweldpleging
en ontduiking.
In het Britsche Lagerhuis werd
de tekst van het communiqué
over de atoombom voorgelezen.
Uit het slot daarvan bleek,
dat het werk van de commissie in
verschillende gedeelten zal worden
gedaan. Niet voordat een gedeelte
met succes is volbracht en het
noodzakelijk vertrouwen van de
wereld geniet, zal met het volgen
de deel worden begonnen. Speciaal
is overwogen. dat de commissie
haar aandacht zou kunnen schen
ken aan: 1. uitwisseling op groote
schaal van geleerden en weten
schappelijke inlichtingen en 2. de
ontwikkeling van de volledige ken
nisneming betreffende de natuur
lijke hulpbronnen van grondstof
fen.
Nu zij van aangezicht tot aan
gezicht staan met de wetenschap
van vernietiging zal ieder land zich
willen realiseeren, dat meer dan
ooit de groote noodzakelijkheid be
staat om de wet tusschen de lan
den te handhaven en de bedreiging
van den oorlog te verbannen. Dit
kan uitsluitend geschieden door
van ganscher harte steun te geven
aan de vereenigde volken, waar
door haar autoriteit wordt vergroot.
Zoodoende kan wederzijdsch ver
trouwen geschapen worden, waar
door alle volken vrij zuilen zijn zich
te wijden aan het goede. Het is ons
vast besluit zonder reserve ie wer
ken om deze dingen te bereiken.
rug te keeren. Hoe het zij, Sharir
zal met eenige ministers naar Soe-
rabaja gaan om daar „de toestan
den te onderzoeken". Ten aanzien
van zijn poging om uit de politieke
impasse te geraken, werd gemeld,
dat gisterenavond een bespreking
te Batavia zou plaats vinden, tus
schen van Mook en republikeinsche
afgevaardigden. Daarbij zou de heer
Denning als vertegenwoordiger van.
liet Britsche ministerie van Buit.
Zaken aanwezig zijn. Men is de
meerling toegedaan, dat Soekarno
noch Hatta bij deze besprekingen
tegenwoordig zullen zijn.
Tn Soerabaja ging de strijd voort.
De Britten hebben thans meer
dan de helft van de stad in han
den, zij het, dat de extremisten in
het door hen bezette gedeelte nog
eenigen weerstandsnesten zouden
hebben. De extremisten hebben
zich thans beter georganiseerd en
maken gebruik van mortieren en
eenige tanks. Men heeft er intus-
schen de lijken van 3 Japansche
soldaten geïdentificeerd, zoodat
thans wel vaststaat, dat de Japan-
ïjeezen met de opstandelingen heu
len. De Britsche verliezen schijnen
gering. Zes officieren en 167 min
deren worden vermist.
In Batavia is het plunderen ver
minderd sinds het avondverbod
voor burgers. Volgens de laatste be
richten is de ontvoerde dr. van
Mansveld niet politiek adviseur van
dr. van Mook, maar verrichtte hij
werkzaamheden met betrekking tot
de interneeringskampen te Ban
doeng.
TTit Australië kwam het bericht,
dat de regeering zou hebben
aangeboden Nederlandsche schepen
onder Australische vlag te doen
varen om relief goederen naar Tn-
dië te brengen. De Ned. gezant zou
daarop geantwoord hebben, dat
zoo'n „voorstel voor Nederland
nauwelijks te aanvaarden zou zijn."
Over de Nederlandsche mijnen
vegers, die kortelings naar Indië
zijn vertrokken en die de route in
recordtijd zouden afleggen wordt nu
gemeld, dat zij Gibraltar zijn ge
passeerd. Zij schijnen wegens
slecht weer in een Spaansche ha
ven te hebben gelegen, maar zijn
nu in convool naar Malta gevaren.
De reisduur werd op 7 dagen ge
schat. Hieruit is af te leiden, dat
de reis naar Indië korter zal du
ren dan men oorspronkelijk aan
namMen wrijft zich de oogen
uit als men het leest.
2«
"PENSIOENGELDEN, die voor
A Sept. 1945 zijn ontvangen voor
een periode, die na dezen datum ein
digt. kunnen thans ook worden ge
deblokkeerd, wanneer zij bij een P.
T.T.-kantoor op een geldkaart wer
den gestort. De uitzonderingsbepaling
ten aanzien van de PTT-kantoren is
geschrapt.
Van de geblokkeerde rekeningen,
ontstaan door het inleveren van
bank- en muntbiljetten van f 100, kan
een giraal gedeelte worden afgesplitst
Dit deel bedraagt 25 pet. van het te
goed volgens den stand van 2 Octo
ber 1945 na kassluiting. Het aldus be
rekende bedrag wordt echter vermin
derd met het bedrag, dat de belang
hebbende sedert 26 Sept. 1945 krach
tens een bijzondere of een algemeene
vergunning van de Ned. Bank uit ge
blokkeerd tegoed bh de instelling,
waar hij ook de f 100 biljettenreke-
ning heeft, in contanten of op girale
rekening heeft vrijgekregen.
Met ingang van 14 NovênVber 1945
geldt de algemeene vrgur.ning nr. 5
B ook voor rekeningen geopend na 7
Juli 1945, met dien verstande, dat op
de gestelde voorwaarden over ten
hoogste f 100 per twee weken (en dus
niet per week) kan worden beschikt.
Heden zon onder 16.48 u., maan
onder 3.04 u. Zaterdag zon op
8.04 u., maan op 16.21 u.
Weersverwachting Lichte vorst
tot temperatuur om liet vries
punt. meest over het grootste
gedeelte van het land. Zwakke
Z. wind.