De Belgische Koningskwestie
VOORBEREIDING
GESCHENK VAN NEDERLAND AAN CHURCHILL
Rijksconfereniie
1EDEREN
VIER PAGINA'S
STRAKS-
Het Duitsche Verslag Van 's Konings
onderhoud met Hitler is naar geest
en inhoud misvormd
H
Het M.G. gaat per 1 December verdwijnen
//V T KORT
EDITIE VOOR DE PROVINCIE ZEEI.VXtt
Bur.: Westslngel 75. Goes; Dubbele poort 8. Halst
Deze courant wordt op tast van 't Militair Gezag
gedrukt op de persen v. n Dagblad van Noord-
Brabant en Zeeland. Uiig ..Stichting De Stem
Dirti'teur; J. A. H. M. van Schijndel: Moofd-
redacteuiJ. J H A. Bruna; Alg. Zeeuwsch
red.: W. Groffen, Middelburg'. Rayonied
Zeer wsche eilanden N. J. Karhof, Goes.
Voor God, Koningin en Vaderland
No. 306. ZATERDAG 3 NOVEMBER 1915.
Comm v. Toezicht:. C J. v. Hootegem; A E.
Langenhorst; Mr Dr AJ .J M Mes: Mr ti.
B. L. de Rechter; Mr Dr C J M A v. Rooy.
Verschijnt eiken werkdag Abonn prijs bij voor
uitbet.: J 3.36 per kwart., p post 4.10 p. week
(bij mat-postbestelling) f 0.26 Losse oos 6 cent.
der
I aan de ronde talel
EEN GESPREK MEI DEN OUD«VOORZIl TER
VAN DEN VOLKSRAAD
TIET Indonesische probleem ziet er op 't oogenblik zeer verwal d uit.
H Doch de aandacht mag niet alleen gespitst zijn op de actueele moei-
ifik-herien We moeten ook verder zien. De voorbereiding dei Rijkscon-
ierenties welke de nieuwe structuur van het vierdeelig Komnknjk zal
ontwerpen, mag niet rusten. Aan die voorbereiding wordt hard ge
werkt, gelijk men kan vernemen uit onderstaande bijdrage van onzen
Haagschen medewerker:
T r OORD AT JAPAN bij Pearl Har- i wijze en raken slechts het wezen
bour Amerikaansche en bij 1 van de zaak. O.a. worden vragen
Singapore de Engelsche vloot voor gesteld omtrent de eventueele be-
gevecht stelde, moeienis van de Nederlanösche
wetgevende macht en die van de
Kroon, ook wordt de mogelijkheid
aangestipt de Stat en-Gene raai en
den Raad van State met Indische
vertegenwoordigers aan te vullen.
Mr. van Helsdingen beantwoor
de vervolgens de vraag of de mis
sioneering in Indië nog verdere ge
volgen zou kunnen ondervinden
van de reorganisatie van het Rijks
verband. Deze vraag, zeer voor
zichtig gesteld lokte den oud-In-
disch-man geheel uit zijn gereser
veerdheid.
„De missie en de beschaving gaan
hand in hand. Zij zal zich wel
niet ongerust behoeven te maken
voor de toekomst". Tot zoover dit
interessante onderhoud.
TAE heer van Helsdingen verzocht
.mij er den nadruk op te willen
leggen, dat enquête-formulieren
graag beschikbaar werden gesteld
voor allen, die meenen iets tot
den staatkundigen'opbouw van de
Rijkseenheid te kunnen bijdragen.
Vooral mannen van de practijk
wij denken bijvoorbeeld aan onze
missionarissen zoudien zich eens
moeten bezinnen over de toekomst
van ons Rijk overzee. Ook hier
moet de Katholieke stem gehoord
worden.
een jaar buiten
werd reeds een conferentie van
alle deelen van het Koninkrijk in
het vooruitzicht gesteld.
Deze conferentie zou aan de ron
ds taiel plaats vinden. Hiermede
werd bedeeld dat aan deze tafel
zonder kanten, zonder hoofd- of
benedeneinde en zonder linker- of
rechterzijde, alle belangen en alle
rassen gelijkelijk zouden aanzitten.
Thans is deze conferentie weer
opnieuw in het vooruitgezicht ge
steld. Aan de voorbereiding dier
conferentie wordt hard gewerkt.
De centrale figuur van deze voor
bereidingsfaze en ongetwijfeld
ook voor de komende conferentie
zelve is wel Mi'. W. A. van Hels
dingen, oud-voorzitter* van den
Volksraad in Nederlandsch-Indië,
thans in Nederland verblijvende.
Zeer vriendelijk werd de Haag-
sche medewerker van ons blad door
hem ontvangen en binnen enkele
minuten was er een diepgaand ge
sprek gaande over den Indischen
politieken toestand. Den oud-voor
zitter van don Volksraad noemde
den toestand op Java niet helder,
juist door een zeer eenzijdige be
richtgeving. Op enkele plaatsen
relletjes, inderdaad, maai* op veel
meer plaatsen rust en kalmte en
dat laatste is zoo normaal, dat
men vergeet het te vermelden.
HE Indische politieke constella-
tie was vóór den oorlog op
gebouwd uit vele zeer vele politieke
partijen van alle mogelijke scha
keeringen van stelsels en leeringen,
gedeeltelijk op confessioneele, ge
deeltelijk op rassistische leest ge
schoeid. Want laten we niet ver
geten dat onze Oost een heterogeen
gezelschap van 38 rassen her
bergt
De verschillende partijen wensch
ten over het algemeen niet met de
partijen in Nederland te maken te
hebben. Tot uitwisseling mn ge
dachten en van personen is het
dan ook niet gekomen behalve
tusschen de Katholieke Party en
de R.K.S.P. en Nederland.
Een tiental jaren geleden be
zochten de heeren Teulings en
Max van Poll Nederlandsch-Indië
om het contact op te bouwen. De
Indische Katholieke PaTtij was
echter niet zeer sterk en telde in
den Volksraad ongeveer 3 a 4 le
den «waaronder 1 Indonesiër» een
totaalbezetting van 61 leden.
Het politieke leven in Indië
vertoonde alle kenteekenen van
een onontwikkeld en halfwas
staatkundig plan. Partijen ont
stonden, smolten samen, splitsten
zich weer of verdwenen voorgoed
of tijdelijk. Indië was het zelf nog
lang niet eens over zyn eigen
lot. De verschillende groepeerin-
gen zullen alle worden uitgenoo-
digd
voorbereiding van de Rijks
conferentie is door den Minister
van Overzeesche Gebiedsdeelen in
handen gelegd van een commissie
v'an bij uitstek deskundigen.
Deze commissie is haar werk-
7aamheden begonnen met een
opinie-onderzoek bij belangrijk? in
stellingen en personen. Reeds een
honderdtal enquête - formulieren
zyn verstrekt.
De vragen, die gesteld worden,
behandelen de materie op sobere
TEDEREN DAG vier pagina's, nu
-*■ zullen jullie met de ruimte wel
geen raad weten! zoo hebben
vriendelijke belangstellenden ons
in de laatste dagen gevraagd. Nu
is het inderdaad viermaal zoo veel
ruimte als „De Stem" in haar
aanvangsmaanden ter beschikking
had. Maar we zullen vast geen
ruimtevrees krijgen! Nederland
heeft nog langs niet de dagblad
pers zooals die verlangd mag
worden in den modernen tijd. De
papiertoewijzers schijnen hun hart
nog steeds r^eer verpand te heb
ben aan de weekbladen. Die blij
ven opschieten als paddestoelen in
den herfst. En dan de omvang.,
om van te likkebaarden! Zestien
pagina's in een soort van bedde-
lakenformaat vertoont de nieuw
ste aanwinst. Een portret van de
snoezige Shirley Temple beslaat
er zoo veel ruimte, als wij moe
ten besteden aan allemaal van die
gezellige officieele mededeeiingen
u weet wel, dat het Rijksbureau
voor Houten Lepels een ander te
lefoonnummer heeft gekregen en
dat de handelaars in boorden-
knoopjes weer een heeleboel
nieuwe formulieren moeten in
vullen.
Doch niet getreurd: we deden
met 1 November toch weer een
stapje vooruit. En het volgend
jaar om dezen tijd zitten we mis
schien wel met de handen in het
haar: Hoe krijgen we morgen onze
64 pagina's in 's hemels naam
vol?
van dr.
Schmidt betref
fende het on
derhoud tus
schen Hitier en den Belg. Ko
ning,, op 19 November 1940 te
Berchtesgaden gehouden, is thans
gepubliceerd.
Blijkens dit verslag zou de Koning
Hitier gevraagd hebben, of de
Fuehrer hem België's politieke on
afhankelijkheid kon waarborgen.
De Koning zou gezegd hebben te
begrijpen, „dat België als tegen
prestatie sommige overeenkomsten
op militair gebied en ter zake van
de internationale politiek zou
moeten sluiten". Voorts zou de Ko
ning volgens dit verslag gewezen
hebben op het feit, dat de Belgische
voedselrantsoenen aanzienlijk lager
waren dan de Duitsche en voorge
steld hebben een Belgischen econo-
mischen raad in te stellen. Vervol
gen zou hij gepleit hebben voor de
vrij lat van de Belgische krijgs
gevangenen en voor de oprichting
van een Belgisch politieleger. Hit-
Ier had geweigerd den gevraagden
waarborg te geven, het ravitaillee-
ringsvraagstuk één van nationale
tucht genoemd, onafhankelijk van
het feit overigens, dat de Duitsche
oorlogvoering en het Duitsche pu-
Wlelk voor* elk
Maar botar als ar is
TTAN de melkproductie van ons land
is voor de komende winterperio
de circa 433.000 ton gestandaardiseer
de melk beschikbaar. Om de geldende
rantsoenen te kunnen handhaven is
echter 500.000 ton noodig. In het te-
koit zal moeten worden voorzien dooi
rr iciüel van melkpoeder. Indien hel
de regeering gelukt een groote hoe
veelheid melkpoeder te importee en,
zal het consumptiemelkrantsoen pe-
hcindhaafd kunnen blijven. Het hui
dige velrantsoen zal waarschiinlijk
ongewijzigd kunnen blijven, op voor
waarde, dat de invoer van vetproduc-
teo niet ongunstiger wordt. Daarvan
zal echter aan de groep consumen
ten van 4 jaar en ouder nog slechts
5 maal een rantsoen boter kunnen
worden verstrekt, tenzij de bijzon
dere verzorging van veehouders en
van personeel van zuivelfabrieken
wordt afgeschaft. In dit geval kan de
loopende distributie gehandhaafd blij
ven. Voor zieken eh jonge moeders
kan boter beschikbaar gesteld blijven.
30 November
Zaterdag zon onder 17.08 uur.
maan onder 17.05 u., Zondag
zon op 7.40 u.. onder 17.07 u.,
maan op 6.46 u en onder 17.21
u. Maandag zon op 7.42 u.,
maan op 7.54 u.
Weersverwachting (Zaterdag):
Aanvankelijk betrokken, met
aan de kust nog eenige regen,
later plaatselijk opklarend,
vooral in het Z. O. van het
land. Meest zwakke Z.W, wind,
iets zachter.
H.M. de Koningin overhandig*
de het den grijzen staatsman
I/ ONINGIN WILHELMINA heeft Vrijdag
op de Nederlandsche ambassade oud-
minister Churchill en mevrouw Churchill
ontvangen. Zy overhandigde den staatsman
een geschenk van haar volk, bestaande uit
630 brieven, door zijn voorvader den eer
sten hertog van Marlborough, tusschen 1702
en 1711, aan raadspensionaris Heinsius ge
schreven in het kader van het bondgenoot
schap tusschen het Koninkrijk Engeland
en de Republiek der Vereenigde Neder
landen tijdens den Spaanschen successie
oorlog.
De brieven geven een goed beeld van de ver
houding' tusschen Engeland en Nederland in
die periode, toen beide landen innig met
elkaar verbonden waren, en maken
het mogelijk een parallel te trekken
met het tijdvak van stryd, dat pas
is afgesloten.
De brieven zijn Churchill aan
geboden in een fraai 17de eeuwsch
met schildpad belegd kistje, voor
zien van gesmeed-zilveren hengsel-
tjes en zilveren sleuteltjes. Het werd
vervaardigd in het begin van de 18e
eeuw en bevond zich in het Rijks
museum te Amsterdam. Het deksel
bestaat uit een kistje op zichzelf
en heeft een prachtige reliefversie-
ring.
In het deksel bevindt zich een
klapper op de brieven alsmede 'n
oorkonde, waarin Churchill den
dank van het Nederlandsche volk
wordt overgebracht en die is ge-
teekend door H.M. de Koningin,
den minister-president, prof. ir. W.
Schermerhorn, den minister van
Buitenlandsche Zaken, mr. E. N.
van Klef fens en den minister van
Onderwijs, Kunsten en Weten
schappen. prof. dr. G. v. d. Leeuw.
TAe Koningin heeft gistermiddag
Queen Mary in Mailborough
House bezocht om afscheid te ne
men.
Om 5 uur maakte minister-pre
sident Attlee in de Nederlandsche
ambassade zijn opwachting bij de
Koningin.
De ministers Schermerhorn en
Logeman waren Donderdag in Lon_
den om rapport uit te brengen aan
Hare Majesteit.
Het bezoek van Attlee aan H.M.
had. naar gemeld werd, niets te
maken met de kwesties in Ned.-
Indië.
De Koningin zal in den loop dei-
volgende week in ons land terug-
keeren.
Politieke partijen in Turkije
toegelaten
pRESIDENT Ineunu van Tur
kije heeft in een rede meege
deeld, dat er zoodanige wetsver
anderingen kómen, dat niets meer
de vorming van politieke partijen
en het recht om openbare vergade
ringen te houden kan verhinderen.
Bij de verkiezingen van 1947 zal 't
land gelegenheid krijgen zich uit
te spreken over den toekomstigen
status en de regeering van Turkije.
ET verslag bliek de levering van bepaalde goe-
deren vergde. Hitier beloofde verder
het plan over een economischen
raad te zullen overwegen, weigerde
de vrijlating van gevangenen, om
dat Duitschland arbeidskrachten
noodig had en beloofde dat
Duitschland niets zou ondernemen,
tegen de handhaving van het Bel
gische Koningshuis, terwijl de Ko
ning van Noorwegen en de Ko
ningin van Nederland „voorzeker
nooit meer hun troon (zouden» be
stijgen."
TAe Koning heeft in een uitvoerig
schrijven er op gewezen, dat
van het bovenbedoelde onderhoud
indertijd geen „verslag" is ge
maakt. maar notities, waarvan hem
inzage werd geweigerd toen hij er
om vroeg. „De nota, vormt geens
zins een getrouw relaas, doch een
echte inkleeding van het onder
houd", zoo schrijft de Koning.
Koning Leopold verklaart verder
dat „zoo al de essentieele lijnen van
het onderhoud geëerbiedigd wer -
den, dezelve niettemin grondig
werd misvormd.
De verklaringen van den kanse
lier werden „gezuiverd", terwyl de
mijne derwijze geïnterpreteerd wer
den, dat zij wel*eens een zin krij
gen, die zij niet hadden. Meer nog,
de heer Schmidt legt mij sommige
uitlatingen in den mond, die fei-
telyk door den kanselier werden
uitgesproken.
Laatstbedoelde zeide o.m. dat Ne.
derland en België, wijl zij als gla
cis tegen Duitschland hadden ge
diend, zich zouden moeten onder
werpen op militair gebied en op 't
stuk van buitenlandsche politiek,
welnu, dhr. Schmidt, bij de weer
gave van bedoelden passus, ver
meld:. dat de Koning inziet dat
België sommige verbintenissen zal
moeten aangaan op militair gebied
en op het stuk van de interne to
nale politiek, terwijl ik geenszins
iets dergelijks heb gezegd. De zin
sneden. waarin dhr Schmidt aan
haak wat ik zou gezegd hebben-
betreffende de Engelsche radio of
betreffende een eventueele samen
werking van België met Duitsch
land, zijn volstrekt misvormd."
De Koning verklaarde verder, dat
hjj zich uitsluitend naar Duitsch
land begeven had om vrijlating van
de op België drukkende economische
en financieele lasten te verkriigen
Hij stelt zijn dossier ter beschik
king van de natie.
JN den laatsten tijd wordt meer
en meer geconstateerd, dat
grossiers peulvruchten afleveren
zonder distributiebescheiden in te
nemen. Dit euvel heeft zoo'n om
vang aangenomen, dat de CCD een
strenge controle Instelt en in vele
gevallen reeds procesverbaal heeft
opgemaakt.
Mussert 27 November
voor 't hekje
IJ ET PROCES tegtn Mussert is
door het overly den van diens
verdediger uitgesteld moeten wor
den. Het is thans vastgesteld op
Dinsdag 27 November.
TAE toespitsing van den toestand
in Palestina 'heeft ook in
Egypte tot onrust aanleiding ge
geven, waar Arabieren in Cairo en
Alexandrië Joodsche winkels en
huizen hebben aangevallen en een
Joodsche synagoge in brand "gesto
ken.
j^EDERLAND heeft een tweede
leeningsovereenkomst met de
in. en uitvoerbank der Ver. St. ge
sloten, waarbij een crediet van 50
millioen dollar is geopend voor
den aankoop in de V. S. van diverse
producten
T ORD GORT, de hooge commis-
J saris voor Palestina, is om ge
zondheidsredenen afgetreden
yUKOF heeft de in beslagneming
bevolen van alle goederen, die
voordien eigendom waren van den
Duitschen staat of eenige openbare
autoriteit of organisatie in de Rus
sische bezettingszone en ook van
alle goederen, eigendom van een
functionaris of leidend lid van de
Nazi-partij.
TJE EERSTE KAMER heeft aan-
gewezen als leden van de be
noemingscommissie voor de voor-
loopige Staten-Generaal de heeren
Blomjous (R.K.) en Vijlbrief (S.D.)
TIET Rooge Leger zal voor onbe-
paalden tijd de bezetting van
Tsjecho-Slowakije handhaven.