:n
ker
INDISCH CONFLICT
geen interne aangelegenheid
NEDERLAND Strak an toch soepel beleid
IS
r
Britten bezetten op Java
sleutelposities
laat zich niets voorschrijven
D
- GOES
dijke
Zoom
E.G.B.
Zoom
irs.
Zoom
ïurs.
Zoom.
Jonge
erieën
Zoom.
de kroon
Er valt een bondgenootschappelijke en
een Nederlandsche taak te verrichten.
De Nederlandsche regeering streeft naar
samenspreking met Indonesische voor
mannen, zonder Soekarno, op basis van
de Koninklijke verklaring van
6 December 1942
1
Op Zuid-Java werden twee Ned.
soldaten en 1 vrouw gedood. Ver
sterkingen zijn aangekomen,
andere zijn onderweg.
Kostbare tijd ging verloren
komt de
he peil
ids 1907.
;n kieirie
»or tech-
er nodift
LINGEN.
t vóór 24
750-O
t worden.
ele.
iet en
KEUS
Lilt veie
KISSEN
enz.
780-O
ander,
ZOOM.
/ENS- CA
NO.
assenaar
COPPEN6,
Rotterdam.
7STNIJVER-
»14 _oo
PIEMEN
brengen
814—00
RA MER Jut.,
Arnhem)
JTN
nd
OP ZOOM
793-xxx-o
Zoom
D NO. 55
j artikelen
SPEELGOED
JIN
_DEN HAAG
tikelen.
MD 51
gen op Zoom.
.straat 4, Breda.
editie voor de provincie zeeland
Bur.: Westsingel 75. Goes; Dubbele poort 8. Hulst
Deze courant wordt op last van 't Militair Gezag
gedrukt op de persen v. h. Dagblad van Noord-
Brabant en Zeeland. Uitg. „Stichting De Stern
Directeur: J. A. H. M. van achljndel; Hoofd
redacteur: J. J. H. A. Bruna; Alg. Zeeuwsch
red.: W. Groffen, Middelburg; Rayonred.
Zeeuwsche eilanden N. J. Karhof, Goes.
Voor God, Koningin en Vaderland
No. 292. WOENSDAG 17 OCTOBER 194be
Comm. v. Toezicht: C. J. v. Hootegem; A. E,
Langenhorst; Mr. Dr A- J .J. M. Mes; Mr. E£,
B. L. de Rechter; Mr Dr C. J. M A v. Rooy.
Verschijnt eiken werkdag. Abonn. prijs bij voor-
uit bet.: 3.38 per kwart., p. post f 4.10. p. week
(bij nW-postbestelling) f 0.26 Losse nos. 6 cent.
Minister Logemanri sprak in de Tweede Kamer over Indië
Dra Vm Mook mot vol-
machten uitgerust
pvE MINISTER
VAN OVER-
ZEESCHE GE-
BIEDSDEELEN
Prof. dr. Loge-
mann. gaf Dins
dagmiddag in de
Tweede Kamer
een
over
in Indië ontwik- 1
keld hebben.
Z. E. wierp
eerst een terug-
PROF. LOGEMANN blik op feiten~er.
ontwikkelingen
in 't verleden, toen de aandrang tot
staatkundige hervormingen van in
grijpenden aard versterkt werden door
de oorlogsgebeurtenissen. Aan dien
aandrang werd weerstand geboden,
omdat het Ned. volk in de bezettings
jaren zich niet vrij kon uitspreken.
Intusschen verscheen de bekende Ko
ninklijke verklaring, welke vooraf
gegaan was door een aankondiging
door den G.G. van een Rijksconfe
rentie en een regeeringsverklaring
inzake de samenstelling en taak dier
conferentie.
De minister verklaarde dan aan te
willen nemen, dat de nationalistische
leiders in Indië niet voldoende be
kend zijn geworden met de funda-
menteele radiorede van de Koningin
van 6 Dec. 1942, noch ook, dat Indië
op de hoogte is van den geest van
samenwerking die in den bezettings
tijd tusschen Nederlanders en radi
cale Indonesische nationalisten in
ons land is gegroeid. Te tragischer
noemde spr. het echter, dat enkele.
Indische leiders zich hebben laten
meesleepen door een revolutionaire
beweging, die explicatie met deze
mannen uitsloot.
Sprekend over de oorlogsperiode,
zette de minister dan uiteen, hoe de
Japanners na Indië's capitulatie de
Nederlanders geheel, de Indo Neder
landers grootendeels uit 's lands ad
ministratie en justitie wegvaagden
alsmede uit het bedrijfsleven. Vroe
ger of later werden zij vernedez'd er
mishandeld. De tragische doodenlijst
wordt langer en langer. Een geheele
maatschappelijke laag is beroofd tot
op het naakte bestaan. Maar ook de
andere bevolkingsbestanddeelen wor
den zwaar beproefd.
Tegen dezen achtergrond bleven de
binnenkomende fragmentarische
rapporten den indruk wet ken, dat
de veroveraars er niet in geslaagd
waren de sympathie en het ver
trouwen der bevolking te winnen.
In twee opzichten zijn de in
lichtingen der regeering uit het
hermetisch gesloten eilandenrijk on
volkomen geweest en wel t.a.v. de
Japansche tactiek om zich van de
jeugd meester te maken en deze te
vervullen van een verhit nationa
lisme, vol blankenhaat en ander
zijds van de elementaire kracht der
nationalistische verlangens. Scherp
veroordeelde de minister in dit ver
band de Indonesische leiders, die
uit handen der Japanners de wan
kele onafhankelijkheid aannamen.
Z E. releveerde dan hoe Nederland
er alles op richtte om het reeds ge
durende de oorlogsjaren in principe
georganiseerde vredeswerk ten be
hoeve van Ned. Indië na den oorlog
,met kracht voort te zetten.
Door de late bevrijding van Neder
land en de vroege capitulatie van Ja
pan ontstonden echter moeilijkheden
zonder tal. die culmineerden in het
ontbreken van machtsmiddelen ter
plaatse toen deze er noodig waren.
Uitrusting, trainingsmogelijkheid en
vervoersgelegenheid ontbraken de Ne
derlandsche regeering.
De ministers van marine en van
oorlog hebben thans de maatregelen
getroffen die in hun macht liggen.
Evenwel ook het Nederlandsche le
ger is nog pas sedert de bevrijding
in opbouw. Wij zijn voor training,
uitrusting, bewapeningen ten deele
ook kampruimte en dan ten slotte
weer voor het vervoeren naar het
verklaring I oosten opnieuw afhankelijk van de
e toestan" I geallieerde bevelvoering,
den, welke zich l
Ik wil niet ontkennen, dat wij ook
hier moeilijkheden te overwinnen
hebben gehad en dat de eerste zen
ding bataljons enkele kostbare we
ken later scheep is gegaan dan wtf
haddén mogen hopen, maar ik mag
tevens wel de gegronde verwachting
uitspreken, dat nu verder het ver
schepingsprogram vlot zal ver-
loopen.
Intusschen waren wij dus niet ge
reed konden wij nog niet gereed
zijn om onze taak in Indië te her
vatten, om ook daar „herstel e n ver
nieuwing" te brengen toen Japan de
wapens neerlegde.
Maar, let wel, daar lag en ligt niet
alleen een taak voor ons, madr al
lereerst een taak voor de bondge
nootschappelijke oorlogvoering, n.l.
het ontwapenen en evacueeren van
de Japansche bezettingsmacht en het
herstel van het wettig gezag van
den bondgenoot.
Het is een zeer ernstige zaak, dat
wij, die in dezen oorlog gegeven heb
ben wat wij konden, helaas uit moe
ten spreken, dat wij de bondgenooten
voor dien gemeenschappelijn plicht
niet bereid hebben gevonden en
zelfs niet dan aarzelend bereid.
Is Soekarno
ondergedoken
Republikeinen contra
j- Mohammedanen
De minister zette dan uiteen hoe
de gecombineerde stafchefs, nadat
het front in het verre oosten vol
doende noordwaarts was opgescho
ven zonder ons te raadplegen, de mi
litaire vraag aan de orde stelden, wie
t.z.t. met de opruimingstaak in Indië
zou worden belast. Het had een pe
riode van onzekerheid ten gevolge, die
onze belangen, vooral met het oog op
•onze herstelwerkzaamheden onder de
werking der lend lease overeenkomst
met "Ie U.S.A. ernstig heeft geschaad.
Toen de beslissing viel, tegelijk met
de Japansche capitulatie, was de S.E.
A.C. (Zuid Oost Azië-commando) voor
de plotselinge opdracht om over het
geheele gebied de Japanners te ont
wapenen, niet gereed. In het ooste
lijk deel van den archipel hebben
daarom de Australiërs de bezetting
van een aantal eilanden op zich ge
nomen. Geleidelijk zal de S.E.A.C.
deze streken overnemen.
Indië goon intern*
aangelegen held
Maar ook van het westelijk deel van
den qrchipel met name Java en Su
matra blijkt, dat óf troepen óf scheeps
ruimte en vermoedelijk beide niet
aanstonds in voldoende mate beschik
baar gesteld zijn, terwijl het politieke
verraad der Japanners toch dringend
een onverwijld optreden vorderde.
Wij kunnen niet aanvaarden, dat
men ons tegemoet voert, dat het con
flict met de republiek Indonesië een
interne aangelegenheid is, welker be
slechting ligt buiten de taak van het
geallieerde militair gezag. Wij ont
kennen geen oogenblik, dat er een
probleem is in ons Koninkrijk van 't
Indonesisch nationalisme, maar wij
waren gereed en bereid en wij zijn
dat nog, om dit probleem op te lossen
langs den koninklijken weg van over
leg in wederkeerig begrip en waar
deering met behoud van alle zede
lijke waarden, die de historische ver
bondenheid voor beide naties, de
Nederlandsche en de Indonesische,
heeft opgeleverd. Wij zouden ten
volle in staat zijn geweest dit pro
bleem in vrede op te lossen, indien
niet datgene, wat ik zooeven bestem
pelde als Japansch politiek verraad,
de nationalistische leiders op Java
verleid had een blinden weg in te
slaan.
Tusschen 15 Augustus en het ver
schijnen ter reede van Batavia van
Admiraal Patterson op den Britschen
kruiser Cumberland (tezamen met Hr.
Ms. Tromp), ligt een volle maand.
Vandaar tot de eerste landing van niet
meer dan 2000 man troepen op 29
September nogmaals twee kostbare
weken. Gedurende dien tijd kon de
opstandelingenregeering Soekarno
zich versterken, ondanks de waar
schuwing van Lord Louis Mountbat-
ten aan den Japanschen opperbevel
hebber Terauchi, dat de verantwoor
delijkheid voor het bestuur op hem
bleef rusten en ondanks diens betui
ging. dat het Japansch militaire be
stuur gehandhaafd bleef. Maar als
onze adviseur bij den staf van admi
raal Patterson, de heer van der Pias,
op 16 September aan den wal gaat,
vindt hij geen Japansche bezetting en
de overheidsgebouwen in handen der
Soekarnisten. Hij vindt ook, hoewel
er nog heelemaal geen Nederlandsche
en geen Britsche troepen geland zijn,
een Batavia vol politieke opwinding
en, vooral des avonds, vol onveilig
heid. Molestaties, aanhoudingen van
blanken in auto's, invallen in huizen
o.a. van ons welgezinde Indonesiërs,
zijn dan reeds aan de orde van den
dag. Reeds toen, en dus niet door het
laten optreden van Nederlanders, liep
het gezag over de jeugdige vrijscha-
ren uit de hand. Dit mogen zij be
denken, die van oordeel zijn, dat Ne
derlandsche troepenzendingen achter
wege behoorden te blijven. Ons wettig
gezag gelooft in zijn recht en zijn
plicht en het zou die laatste ernstig
verzuimen, indien het zich niet van
de middelen voorzag tot vestiging
van orde en veiligheid.
Buiten Batavia, met name in Ban
doeng, was de toestand aanvankelijk
gunstiger en de verzorging van
krijgsgevangenen en geïnterneerden
kon aanvankelijk tamelijk ongestoord
voortgang hebben. Later heeft de
voortgezette agitatie ook in het bin
nenland een toestand van terreur en
TN ZUID BATAVIA ontstonden
Maandagmiddag gevechten,
waarbij twee Nederlandsche sol
daten het leven verloren en en
kele anderen werden gewond. Zij
werden uit een boom met een
mitrailleur beschoten. Vroeger op
den dag werd een vrachtauto met
Ned. vrouwen, die naar het hos
pitaal vervoerd werden, bescho
ten. Een vrouw werd gedood; een
andere ernstig gewond
In verband met deze gebeurtenissen
is thans een controle ingesteld op
alle Indonesische personen en
vrachtauto's, teneinde ze op wa
pens te onderzoeken. Als de Indo
nesiërs protesteeren, worden zij met
de bajonet tot rede gebracht.
Tnmiddels zijn twee nieuwe Brit
sche brigades in Batavia aange
komen en zal spoedig een derde
Soerabaja bezetten. Ook verwacht
men dat spoedig Bandoeng bezet zal
worden, terwijl Semarang en Am-
bawara aan de beurt komen als er
pijnlijke onveiligheid voor de Neder
landers veroorzaakt.
Van den aanvang af is deze deli
cate situatie niet behandeld zooals
wij zouden hebben gewenscht. Ver
meld werd reeds, dat de supreme
commander den maarschalk Terau
chi verantwoordelijk heeft gesteld
voor het geheele bestuur, maar dat
desondanks er in is berust, dat het
Soekarno-bewind bleef voortbestaan.
Nopens de door de Britsche bevel
hebbers zelf aan te nemen houding
tegenover dat bewind meende de su
preme commander nadere instructies
aan zijn regeering te moeten vragen,
omdat hij zich niet gerechtigd achtte
de Britsche bezettingsmacht te. men
gen in intern Ned. conflicten. Dezer
zijds is de Britsche regeering onmid
dellijk gewezen op den onverbreke-
lijken samenhang van het Soekarno-
bewind met de Japansche occupatie
en is bij herhaling aangedrongen op
nadere instructies terzake aan den
opperbevelhebber.
De regeering constateert, dat in de
laatste dagen een meer bevredigende
opvatting zich gaat afteekenen.
(Vervolg op pag. 2)
meer troepen aangekomen zijn.
Deze troepen zouden reeds onder
weg zijn. In plaatsen, die de Brit
ten niet als de voornaamste be
schouwen, zullen de Indonesiërs de
macht bleven uitoefenen totdat
Ned. troepen zijn aangekomen om
daar de orde te herstellen, meldt
Anep-Aneta.
Volgens Reuter loopen 50.000
vrouwen en kinderen die van Ba
tavia zijn afgesneden gevaar als
gijzelaars behandeld te worden,
Anderzijds kwam een bericht bin
nen over het verleenen van voor
rang aan het Lawpi-werk, d.i. de
hulpverleening aan krijgsgevan
genen en geïnterneerden. Deze
voorrang zou verleend worden
door de Indonesische „regeering''.
Dr. v. Mook blijkt een verklaring
te hebben afgelegd, dat hij aan
geen onderhandelingen denkt voor
dat de geïnterneerden veilig zijn.
T Tit enkele persberichten blijkt,
dat thans spoedig een krachti
ger optreden der geallieerde bezet
tingsautoriteiten verwacht kan wor
den. De Times correspondent sein
de daaromtrent uit Batavia: „Wij
zullen de leiders der opstandeling
laten weten, dat wij niet van plan
zijn nog langer het leven van Brit
sche en Britsch-Indische troepen
in gevaar te brengen door een toe
stand te laten bestaan, dat de door
de Japanners gekozen rebellen on
der den mantel van nationalisme
ongeregeldheden in de hand werken
teneinde hun eigen opportunis
tische doeleinden te bereiken en
terloops nog de ontwapening dei-
Japanners te vertragen." Men zou
uit deze woorden kunnen afleiden,
dat het in het oosten eindelijk be
gint te dagen wat betreft de aard
van hetgeen daar aan de hand is.
In het kamp der onruststokers
blijkt overigens oneenigheid te be
staan. De republikeinen beweren
niets te maken te hebben met de
oorlogsverklaringen der Mohamme
danen. Volgens geruchten zou Soe
karno zijn „ondergedoken" of „ge-
kidnapped". Beide veronderstellin
gen worden echter als onwaar
schijnlijk betiteld.
E DEINING rondom ons Indië
heeft nu haar neerslag ge
vonden in een rustige, waar.
dige, overtuigende rede van Minis
ter I.ogemann.
Nederland heeft zich werkelijk
over niets te schamen. Het is in 't
Verre Oosten ook een bondgenoot
geweest zoo loyaal als er geen zijn
kon. Het heeft de Japansche uit
daging aan de Angelsaksische
machten onmiddellijk opgevangen
en door de opoffering van al zijn
vliegtuigen en zijn belangrijkste
oorlogsschepen de vertragingsactie
zoodanig gesteund, dat mede daar
door Australië voor de vijandelijke
invasie werd behoed. Doch toen
Japans weerstand plotseling in el
kaar zakte, hebben de bondgenoo
ten niet onmiddellijk de doeltref
fende maatregelen genomen, welke
de omstandigheden vereischten. De
eerste teleurstelling, welke we te
slikken kregen, was al die, welke
het ons onmogelijk maakte troe
pen voor Indië in Australië op te
leiden. Toen gingen de Engelschen
openlijk verkondigen, dat ze voor-
loopig alleen maar troepen zouden
afzetten in Batavia en Soerabaja.
Dat gaf den beslisten anti-Neder
lander en vriend der Japanners,
Ir. Soekarno, moed, om met zijn
„republiek Indonesia" de haatcam.
pagne tegen Nederlanders, Indo-
Europeanen en de loyale Ambon-
neezen, in gang te zetten. De Ja
panners verkneukelden zich in dit
rumoer en ze waren wat grif in het
afstaan van hun wapens aan de
oproerige en plunderende elemen
ten. Toch waren er toen Britsche
militairen, die aandrang op ons
uitoefenden, om met dat Soekarno-
regime aan te pappen. De Regeering
heeft dienaangaande haar duidelijk
veto laten hooren. De Britten schij
nen ons ook bepaalde adviezen te
hebben willen opdringen aangaan
de de beloften, welke we den In
de volkomen oprechte bedoelingen
der Nederlanders bloot te leggen.
Dit laatste ging Jhr. Tjarda van
Starkenborgh Stachouwer te ver.
Hij ziet nu slechts één taak: het
vestigen van orde en gezag. Ge
praat acht hü thans uit den booze.
We kunnen ons dit standpunt in
denken, doch meenen toch, dat de
Regeering den wijsten weg koos. Er
kan nu geen schijn of schaduw van
twijfel bestaan aan onzen volko
men goeden wil. Het is jammer,
dat aldus een bekwaam bewinds-
rin^&kanS 7^heS«^htór°tn man- die ook een symbool was van
'F dezen met't ons heldhaftig verzet tegen Japan,
laten voorschrijven door derdea."
Wel echter kon men weten, hoe vol
komen bereid we waren, om aan
alle gerechtvaardigde nationale as
piraties van Indonesië te voldoen.
Minister Logemann heeft het gis
teren al bizonder duidelijk en om
standig verteld. hoe wij ons de
nieuwe verhouding tot de Indone
sische Rijksgenooten denken, welke
procedure we willen volgen, om die
nieuwe verhoudingen vast te leg
gen in vrije samenspreking.
Ja zelfs in dit stadium van onrust
en verwarring en beklemmende
zorg om het lot van tienduizenden
geinterneerden en krijgsgevange
nen, die nu als gijzelaars bedreigd
worden, hebben onze vertegen
woordigers in Indië instructie ge
kregen. om met de loyale Indone
sische leiders te gaan praten, hun
ons heldhaftig verzet tegen Japan,
op zulk een spannend oogenblik van
het tooneel moet verdwijnen. Doch
hier kon wederzijds niet geschip
perd worden.
De Regeering volgt haar koers en
we gelooven te mogen veronderstel
len, dat morgen de overgroote
meerderheid der Kamer van haar
instemming zal doen blijken.
We hopen, dat een en ander ook
duidelijk in Engeland zal worden
verstaan. Opdat men begrijpe, dat
meer en krachtiger en sneller optre
den slechts ten gunste komt van de
bevestiging van een gezag, dat In-
diës waarachtig geluk op het oog
heeft. Terwijl ieder voet geven aan
de Soekarno-republiek een ramp
zou inleiden, waarvan heel Zuid
Oost Azië den kwaden weerslag zou
ondervinden.
