z
De „Dinteloord' herrezen
Stad en Land
Kardinaal van Roey
en de Duitscfie bezetiers
Overwinningsparade
le BERLIJN
De geldzuivering
te Goes
Aanvulling tot f 100.-
niwgfild
Zender Lopik
7 Oct. In gebruik
'n Slechte campagne in zicht
GENERAAL WINKELMAN
verlaat den dienst
EVEN DAGEN na den verra-
eerlijken aanval op België VaStbCradd! 00 £16 DFCS
trokken de Duitschers Meche- r
jen binnen en nam Generaal Maj. fp/ipn allp Awinflglanff ti
Criebbel bezit van de stad. Na en- UWIIIB«la»UI|
kele dagen geheel van de buiten-
■wereld te zijn afgesloten geweest
(bij gebrek aan electriciteit hoorde
men ook niets over de radio), ver
nam Kardinaal van Roey op 28 Mei
over Radio Parijs, dat het Belgische
leger den strijd had opgegeven en
dat de koning zich met zijn troepen
had overgegeven aan den tü.-nd.
Daarmee begon voor Kardinaal v.
Roey een moeilijke tijd, daar hij
als hoofd der katholieke kerk in
België nu voor de vrijheid en de
rechten zijner landgenooten zou
hebben op te komen. Alle Belgen
van middelbaren leeftijd herinner
den zich nog de vorige Duitsche
bezetting van 1914-1918 en ze koes
terden zeker nu geen bijzondere
verwachtingen. Maar evenals toen
Kardinaal Mercier de Duitschers
weerstond, zoo werd nu Kardinaal
van Roey de ziel van het verzet.
Persoonlijk nam hij een zeer ge
reserveerde houding aan; hoewel
hij gedwongen was, officieele rela
ties te onderhouden met de Duit-
zche autoriteiten, heeft hij nimmer
persoonlijk Gen. v. Palkenhausen
ontmoet, noch zijn opvolger Gau
leiter Grohe.
IV eerste maanden drongen zich
vele problemen op aan den
Kardinaal, die verband hielden
met de gevolgen der invasie. In
zijn eigen diocees waren 19 kerken
totaal verwoest, meer dan 30 waren
grootendeels een ruine; ontstellend
groot was het aantal Belgen, die
van huis waren verdreven. In Juli
1940 schatte de minister-president
hun aantal op twee millioen. De
Kardinaal zond toen kan. Gardjjn
naar Frankrijk om de repatrieering
der jonge Belgen te organiseeren.
Toen kwam de eerste moeilijkheid.
De Duitschers verordenden, dat
geen Belg, die het land verlaten
had, zijn beroep opnieuw kon uit
oefenen zonder toestemming. Zij
verklaarden dit ook van toepassing
op de leerkrachten der Leu-
vensche universiteit. In October
maakte de Kardinaal Gen. v. Fal-
kenhausen erop attent, dat de
Leuvensche Hoogesehool een wije
universiteit was onder toezicht van
den H. Stoel. Den 7en Nov. ontving
de universiteit het verzoek, Duit
sche professoren in de gelegenheid
te stellen, lessen te geven. Vier da
gen later ontving de Generaal het
volgende antwoord van den Rector
der universiteit:
Hoewel wü erkennen, dat het
1 van groote waarde is, universi-
teitsprofessorew uit te wisselen,
ben ik overtuigd, dat wij dit moe
ten uitstellen tot gelukkiger tij
den. ais onze nationale grenzen,
evenals vóór den oorlog, open zul
len staan voor een hechte samen
werking met verschillende vol
keren."
Ec-n volgende moeilijkheid kwam
var- den kant der Protestantsche
Duitsche legeraalmoezeniers, die
evenals in 1914 de katholieke ker
ken wilden gebruiken voor htm
godsdienstige plechtigheden. De
Kardinaal weigerde dit en moti
veerde zijn antwoord met erop te
wijzen, dat de kerkelijke wetgeving
dit verbood en dat de godsdien
stige gevoelens van het Belgische
volk bovendien pijnlijk hierdoor
zouden worden getroffen. Toen 't
toch in enkele kerken gebeurde,
protesteerde de Kardinaal onmid
dellijk en verordende in de betrok
ken kerken een dienst om eerher
stel te brengen. Voortaan werden
geen kerken meer in beslag geno
men.
Een openlijke erkenning van de
onwrikbare houding van de bis
schoppen en priesters van België
sprak ook uit de manier, waarop
de Duitsch-gezinde Belgische pers
organen o.a. Leon Degrelle in
Le Pays Reel tegen hen uitvoe
ren. Ziehier een kort staaltje daa—
van.;
„Eminentie en Excellenties, wij
zullen zonder den minsten schroom
allen verpletteren, die den voor
uitgang van onze natie in den weg
staan. Als we het niet op fatsoen
lijke manier kunnen, dan zullen we
het doen zonder eenige aanspraak
op fatsoen te maken, om het even
wat uw purper of hooge waardig
heid daarover moge denken"
"Maannate de oorlog voortschreed
werden de moeilijkheden groo-
ter en nimmer schroomde de Kar
dinaal voor de rechten der Belgen
op te komen. Zoo verzette hij zich
fel tegen het wegvoeren der Bel
gische arbeiders en herinnerde er
aan, hoe het in den oorlog van 1914
allerwegen afkeuring had gevon
den. De Duitsche overheid evenwel
liet hem weten, dat Duitschland
streed voor de Europeesche bescha
ving, waarop de Kardinaal op 5
Juni 1942 het volgende meesterlijke
antwoord zond:
„Op de eerste plaats spreekt gij
over onze houding tegenover
Duitschlands oorlog met Rusland.
Gij verwijt ons, dat de Belgische
Bisschoppen gezwegen hebben, ter
wijl Duitschland al zjjn krachten
inzet in den strijd tegen het Bolsje
wisme en volgens u zou dit een
strijd zijn voor de beschaving van
Europa en voor het Christendom..
Toch is ons zwijgen zeer verklaar
baar. Ais katholieke bisschoppen
vragen we ons af, wat een even-
tueele overwinning van Duitsch
land zou beteekenen voor de katho
lieke Kerk en voor het Christen
dom in Europa en dientengevolge in
Nog eens
niet zuiver
/\NS STUKJE „Nog niet zuiver"
heeft eenige reactie verwekt.
Men verzekert ons, dat de door
onzen abonné bedoelde persoon
zich als -Roode-Kruisleider zeer
actief heeft betoond. Hij is daar
van trouwens reeds vanaf 1914
lid en deed er veel en belangrijk
werk voor. We vermelden dit
gaarne. Doch wat de houding van
het bioscoopwezen in het alge
meen tijdens de bezetting betreft,
verwijzen we naar de duidelijke
uitspraak van Minister van der
Leeuw.
België. Wanneer we de dertig Kar
dinalen, Aartsbisschoppen en Bis
schoppen van Duitschland en hun
gemeenschappelijk schrijven, geda
teerd 26 Juni 1941 in Fulda, open
lijk hooren verklaren: Het gaat om
het zijn of niet-zijn van het Chris
tendom en van de Kerk in Duitsch
land; wanneer veelvuldige documen
ten van Duitsche bisschoppen ons
voortdurend hun doodelijke vrees
uitdrukken omtrent de toekomst van
het Katholicisme en het Christelijk
geloof in hun eigen land, dan is het
eenvoudig vanzelfsprekend, dat wij
hun vrees en hun opvattingen zou
den deelen."
Deze brief werd bekend bij de be
volking. zeer tot misnoegen van de
Duitsche autoriteiten. Generaal
Reeder dreigde een groote boete op
te leggen aan de bisschoppen. Kar
dinaal van Roey antwoorde in een
brief van 11 Juni 1942, dat aange
zien de bisschoppen geen hulpbron
nen bezaten om deze boete te vol
doen, zij een beroep zouden moeten
doen op de vrijgevigheid van de
Belgische katholieken en dat daar
door de maatregelen bekend zouden
worden, die de Duitsche bezetters
namen tegen de hiërarchie. Er werd
over deze boete toen niets meer
vernomen.
K*"ET INGANG van Zondag 7 Oc-
tober a.s. zal ook dë tweede
groote Nederlandsche omroepzen-
der te Lopik In gebruik genomen
worden. Het ligt in de bedoeling de
zen zender in te schakelen den ge-
heelen Zondag, des Zaterdags van
2 uur 's middags en op alle andere
werkdagen van 6 uur 's avonds tot
aan de sluiting. Getracht wordt ook
de stem van Nederland In den
aether weder over de geheele wereld
te doen hooren.
VIER legers
E'EN VERSLAGGEVER van de
„Nieuwe Standaard" woonde in
Berlijn de parade bij, welke ge
houden werd ter gelegenheid van de
overwinning op Japan. H.J maakt
daarbij merkwaardige vergelijkin
gen.
AA AARSCHALK Zjoekov treedt
aan in een prachtige donker
blauwe uniform die stijf staat van
de decoraties. Naast hem komt wat
later de knokige cowboygestalte
staan van Patton. Ter linkerzijde
van Zjoekov plaatst, zich nu Ro
bertson met den gedistingeerden
chic den Britschen officieren eigen.
En tenslotte is er nog de Beau-
chesne, levende reclame voor de
kwaliteit, van Bordeaux en Bour
gogne, die Koenig vervangt. Het
défilé kan beginnen.
..Victory on Japandat moet
toch in het teeken staan van Ame
rika" dachten wij bij onszelf. Doch
daar dreunt reeds de tred der Sov-
jet-infanterie. Schouder aan schou
der. hermetisch aaneengesloten,
Hotel Kaiserhof was eens het verblijf tan vele vorsten «ie Berlijn
bezochten en hier regelmatig hun intrek namen. Voor Hitier aan
tie macht kwam, had hij zijn hoofdkwartier in dit hotel gevestigd. Het
aan deze periode gewijde boek van Goebbels voerde tot titel „Vom
Raiserhof zum JReirhskanzlei". (Photo Keystone)
met gevelde bajonetten marcheert
zü ten aanval met een doffen, ver
snelden balve-ganzenpas. Waardi
ge opvolgster van de infanterie
die zij in de steppe overwon
maar zonder de „eingebildete"
overdrijving die naar de nederlaag
leidt. Over Hitler's Ost-West Axe
golft de eindelooze eentonigheid
tan de boottrekkers van de Wolga:
dreunt op het rhythme van den
„Marsch van Stalingrad", gesacca-
deerd als het geluid van een loco
motief die op dreef komt, een men-
schelijke pletrol van Europeesche
en Aziatische koppenrijen. symbool
van den smeltkroes van 34 volkeren
en 175 millioen menschen die
schuimend kookt en overkookt on
der de rijzende Sovjetster.
Daar zijn de Fransehen. Witte
handschoenen, witte beenkappen,
nerveuze trippelpfts: een militair
dansfeest. Wie geen macht heeft,
heeft gracie.
Daar zijn de Britten, de ellen
lange Guards. Het rhythme van 't
défilé wordt omgegooid. Traag en
satig. met voorzichtig glijdenden
pas. geluidloos bijna bij de ge
dempte muziek van een quasi-reli-
gieuse hymne, trekken zij voorbij
als een processie
En daar zijn de Yanks, de groo
te overwinnaars van den dag. Non
chalant en sportief stappen de
athleten van de 82ste Airborne-di
vision voorbij. Overbodig indruk te
maken: zij weten wat zij waard
zijn. welke wapens zij bezitten. Het
eerste bedrijf is gedaan
Het tweede is gelijk aan het
eerste maar omgekeerd. Enkele
Amerikaansche halfzware tanks,
gevolgd door pantserauto's. Dan
Engelsche en Fransche. precies de
zelfde ze komen immers uit de
zelfde fabriek met andere wim
pels.
En dan.... dan komt aan den
Brandenburgschen triomfboog in
een donkerwolk van stof en rook,
een monstergevaarte te voorschijn.
Vijf en zeventig Stalin-tanks van.
75 ton met gesloten geschuttorens
en kanonloopen ais van een kruiser,
gedreven door pruttelende, rooken-
de en stinkende dieselmotoren, stui
ven voorbjj ter eere van de Ameri
kaansche overwinning op Japan.
Af ET DEN HEER v. Bommel van
Vloten, den voorzitter van de
bekende suikerfabriek „Dinteloord"
te Stampersgat, hadden we een on
derhoud over de herrüzing van 't
machtige complex dat in najaar '44
zoo zwaar gehavend werd door oor
logsgeweld.
Mc-n zal zich nog herinneren, dat
de Duitschers, na hun tijdelijke in
zinking in September, een nieuwe
verdedigingslinie aanlegden bij de
Mark, waarop zij teruggetrokken wa
ren.
Stampersgat kwam daardoor In de
vuurlinie te liggen en in October ont
wikkelden zich daar hardnekkige ge
vechten.
Op het terrein van de Dinteloord
stelden de Duitschers hun lichte ar
tillerie op, wat door de geallieerden
al heel spoedig werd waargenomen,
evenals het feit, dat de fabriek zelve
een nieuw steunpunt was van hun
vijand.
Twee dagen lang lag daarop het fa
briekscomplex onder granaatvuur,
terwijl de Typhoons, van de lucht uit,
voor een extra beurt zorgden. De
schade die teweeggebracht werd aan
Van oude kousen en
zure druiven.
HET BANKPERSONEEL heeft een
ongemakkelijk werk achter den
rug in Goes, ook al werd het vrien
delijk en bereidvaardig gesteund door
de Unie van vrouwelijke vrijwilligers,
die haar leden briefjes liet tellen tot
hun vingers zwart zagen.
Drommen van opgejaagde bezitters
en bezitsters hebben zich verdrongen
bij de loketten, om hun resultaten
van jarenlang sparen af te staan te
gen 'n onaanzienlijk bewijsje. Men
schen. die men geen cent crediet zou
gegeven hebben jongleerden met hon
derden en duizenden en menig „dui
tendiefje", dat de oude kous met
duizend voorzorgen had verstopt,
moest zijn geheim nu prijsgeven aan
tientallen wreede oogen, die critisch
de briefjes, welke reeds lang aan den
omloop waren onttrokken, bekeken.
Naar verluidt zou Goes de gemeen
te zijn, waar onlangs naar verhouding
de meeste briefjes van honderd in
geleverd zijn en wanneer men de
postzakken ander waarde-papier be
kijkt, welke stom in de bankgebou
wen liggen opgestapeld, gaat men het
inderdaad gelooven'n Week lang
regende het millioenen en het drup
pelt nog duizenden na.
Razende weldoeners
"IfREEMDE DINGEN gebeuren. Zoo
vonden geestelijken in hun offer
en soms ook in hun brievenbussen
briefjes van 500.— en 1000
welke onbekende weldoeners erin
hebben gestopt, maar waar ook de
nieuwe eigenaars geen cent beter van
worden, daar ze alleen nog, waarde
hebben voor degenen, die bewijzen
kunnen, dat ze die biljetten sinds
1942 in hun bezit hebben.
Levendig werd direct, na de uit
gifte van Lieftincks tientje te Goes
gescharreld met het nieuwe bank
papier. Zwarte Pleten gaven er grif
net tienvoudige voor in oud papier.
Vlak vóór de zuivering beleefde
Goes een kleine invasie van zwart
handelaars, die met gevulde porte
feuilles en leege kotters uit het
Noorden en uit Z. VI. kwamen op
dagen, om alles op te koopen wat
er nog te bekomen was. Zelfs boek
winkels waren niet veilig voor de
heeren en één trok naar Rotterdam
terug met een on-ingepakt hobbel
paard Daardoor is het wel te be
grijpen. dat vele winkeliers, het wei
nige wat ze nog hadden, veilig stel
den voor dit janhagel en pas nieuwe
en betergevulde étalages maakten toen
het oude papier niet meer behoefde
ge-accepteerd te worden.
Typisch was nog de snel vermin
derde aanvoer aan de Goessche vei
ling, waardoor fruit en zelfs aardap
pels opeens schaarsch werden. Ook dit
euvel is thans verholpen en voor het
eerst sinds 'n jaar zag men j.l.
Zaterdag weer druiven in de Goessche
fruitwinkels. Thans helaas voor velen
toch onbereikbaar en dus te zuur
de gebouwen was natuurlijk zeer aan
zienlijk en liep in de tonnen. Daken
waren weggerukt; muren ingestort,
alle ruiten in totaal 10.000 m2
versplintert en alleen het zg. Pulp-
huis had 50 treffers van granaten ge
kregen.
De ravage welke men vond wat
ontzaggelijk, doch het bleek gelukkig
dra, dat de vitale deelen der fabriek
nog intact waren.
De directeur, de heer van Mal-
land, heeft, gesteund door het
personeel, waaraan elke arbeids-
schuwheid vreemd was, zich direct
alle moeite getroost tot herbouw
v&m het complex en slaagde daar
in zoo goed, dat de fabriek de
nieuwe campagne weer kan begin
nen en dat bijna alle sporen van de
verwoesting uitgewischt zijn. Veel
voordeel had men bij dit herstel
van de eigen werkplaats.
Over de komende suikerbieten
campagne moest de heer van Vlo
ten minder optimistische klanken
laten hooren.
Niet alleen ligt het suikergewicht
van de bieten een 20 procent lager
dan anders, maar de opbrengst van
den geheelen bietenoogst is zóó ge
ring. dat de suikerproductie in haar
geheel dus van alle gewesten sa-
men slechts 25 procent van nor
male jaren zal bedragen. Wanneer
I de regeering dan ook niet op flinke
j schaal aan het importeeren van
J suiker was, zou ons suikerrantsoen
met stukken omlaag gaan.
Niet alle suikerfabrieken zul
len ditmaal aan de campagne mee
doen. Ingeschakeld zijn, behalve
de Dinteloord, de twee suikerfabrie
ken te Sas van Gent, die te Roo
sendaal, Breda, Oud-Beyerland,
Halfweg en Groningen. De fabrie
ken te Steenbergen, Zevenbergen
en Puttershoek de laatste twee
hebben veel geleden vallen dit
maal uit.
In een aan de leden van de Din
teloord gezonden verslag lazen we
nog de volgende hoopvolle pas
sage; Het bestuur heeft de overtui
ging dat, hoezeer onze fabriek ook
door de oorlogshandelingen getrof
fen moge zijn, de gevolgen daarvan
overwonnen zullen worden en dat
wat de betalingscapaciteit betreft,
de positie van de Dinteloord daar
door niet zal worden aangetast.
yij die geen f 100 op hun geld-
kaart, volmacht of kwitantie
hebben ingeleverd en die geen te
goed van vroegeren datum bij het
door hen of door hun bedrijf ge
kozen inleveringskantoor hebben,
zuilen voor de Uitbetaling van con
tanten in nieuw geld aanvulling tot
f 100 kunnen krijgen. Het ministe
rie va Financiën deelt hierover mee
dat krachtens de tweede aanvul-
lingsbe.schikking bij de beschikking
deblokkeering de bepaling in acht
moet worden genomen, dat de be
trokkene zich in het tijdvak van 8
tot en met 13 Oct. moet vervoegen
bij de instelling, waar hij nog een
tegoed van vroegeren datum heeft.
Het ministerie van Financiën
neemt maatregelen, opdat de hou
ders van motorrijtuigen, die mo
menteel niet in staat zijn de mo
torrijtuigenbelasting i wegenbelas
ting) over een per 1 Oct. beginnen
de periode te voldoen, bij een con
trole op den weg daarvan geen na-
deelige gevolgen ondervinden.
GENERAAL Winkelman, in de
Meidagen van 1940 opperbevel
hebber van Land- en Zeemacht,
verlaat, naar het Alg. Handelsblad
mededeelt, heden den actieven
dienst.
K.A. en ACTIE ,yOOR GOD"
Gemeld wordt, dat het Secreta
riaat van de Actie „Voor God" (Mr.
A. Diepenbrock pr. Postbus 2,
Heemstede) tevens zal fungeeren
als Nationaal Secretariaat van de
Katholieke Actie in Nederland.
De verhouding der Actie „Voor
Godtot de Katholieke Actie in
Nederland, welker werkzaamheden
in vele opzichten samenvallen, zal
in overleg tusschen de nationale
leiding der K A. en'het Comité
„Voor God" nader worden vastge
steld. Degenen die ingevolge den
oproep om geldelijken steun reeds
otterden voor de heroprichting van
de Actie „Voor God" en zij die dit
nog zullen doen, kunnen ervan over
tuigd zijn dat hun bijdragen ge
heel zullen worden besteed in over
eenstemming met het werk der
Actie „Voor God" en de actueele
doelstelling der Katholieke Actie:
den geestelijken wederopbouw van
ons vaderland.
MR. DR. MES OVER DE R.K.
STAATSPARTIJ
Maandagavond heeft mr. dr. Mes
voor de afd. Goes der R.K. Staats
partij, een belangrijke rede gehou
den over de herrezen kath. poli
tieke organisatie.
Twee kwesties staan thans op den
voorgrond, in de eerste plaats die der
politieke vorming en in de tweede
p'r.ats die van het. electorale werk.
Over de eerste vraag is geen strijd.
Ieder beseft dat waar de politieke
voorlichting broodnoodig is, de ka
tholieken een vormingsinstituut niet
kunnen missen.
De tweede vraag is door de R. K.
Siaarspartij nog niet beslissend beant
woord. Of de Staatspartij direct aan
het verkiezingswerk moet deelnemen,
heeft het bestuur niet als een uitge
maakte zaak aan de leden willen voor
leggen. Het stelde er meer prijs op dit
breed tc behandelen en samen te be
kijken. Vandaar ook dat het Cen
trum voor staatkundige vorming in
het leven werd geroepen, dat behalve
aan leden der Staatspartij, ook aan
andere katholieken gastvrijheid biedt.
In dit verband wees spr. er op dat
het lidmaatschap der Staatspartij
geen geloofskwestie is en dat men af
wijkende meeningen zal hebben te
respecteeren.
Intusschen, vervolgde spr., is de
viaag of wij zelfstandig de verkiezin
gen moeten ingaan, voor vele katho-
