JANTJES
MMÖNIAK
ERNEUZEN
ARTIKEL 177 VERDWIJNE!
MONT
\mmm
De stukken op tafel
OUD
NDT
25 pet.
DEKKER
De Eerewoord»
verklaring
Britsche vloot
terug in Singapore
De zuivering in den nevel
lerstaande data
■tcht moet wor-
1 betrokkene, en
pakskaart q a
J Sept.: *s Heer
■Lewedorp 14-10
u.. Borssele 13
li 9.30-13 u.. 's-
5 u., Kloetinge
I Donderdag r
|u., 2416 u., Xa-
I, Schare 9.30-11
I Baarland 9.30-
■5 u.. Ovezande
■dijk 14-15.30 u
lldinge 9.30-12.30
■dijk 9-12. 13.30-
Ike 9.30-11.30 u.
1.30 u., 's Hee-
Nisse 14.30-16 u.
Icenszand 9-11.30
30-11 u.. Kat-
f'lhelminadorp
857 -o
MIDDELBURG.
Ig Middelburg
j het tijdvak van
reiking zal ge-
|iwe tabakskaart
in aanmerking
lien geboren iu
|>ij moet worden
jiipte bon R 02
|A 501. De uitrei-
|i in de Bogard-
1 geregeld: Dins-
IA l.m. F, 5 Sept.
in. S. 7 Sept. T t.
[reiking. De Bo-
zijn van 9.15-12
I u. 's Zaterdags
personen, die
|kskaart in aan-
den bon R 02
|n, volgt een na-
856-o
~r%
LA
elkaar 'n taal,
verstaan. Rob
I; het Spaans Is.
Iiam John Stal-
|?n van de paar-
I den aanvoer-
In dan moet htl
Ir Toni vertellen.
\ST1NGZAKEN
stoor
ÏHOOT
[vSTKADE 63
AANGIFTEN
IER
S T
701 -o
inddeti nodig intern
KLOOSTERZANPE
000000000ooo£
iavonden naar de o
Westdorpe.
:UZIEK. 839-0
>00OOOOOOCKXXXh
en WedervetWOP??
Wij zorgen voor2°g_o
EDITIE voor DE provincie zeeland
Bur.: Westsingel 75. Goes; Dubbele poort 8. Hulst
Deze courant wordt op last van 't Militair Gezag
gedrukt op de persen v. h. Dagblad van Noord-
Brabant en Zeeland. Uitg. „Stichting De Stem
Directeur: J. A. H. M. van Schijn tel; Hoofd
redacteur: J. J. H. A. Bruna; Aig. Zeeuwsch
red.: W. Groffen, Middelburg; Rayonred.
Zeeuwsche eilanden: N. J. Karhof. Goes. Rayon-
red. Zeeuwsch-Vlaatideren: J. Vermeeren, Hulst.
Voor God, Koningin en Vaderland
No. 356 WOENSDAG 5 SEPTEMBER 1945
Comm. v. Toezicht: C. J v. Hootegem; A, E.
Langenhorst; Mr. Dr. A. J .J. M. Mes; Mr. K.
B. L. de Rechter; Mr. Dr C. J. M. A v. Rooy.
Verschijnt eiken werkdag. Abonn prijs bij voor
uitbet.: 3.38 per kwart., p. post 4.10, p. week
(bij niel-postbestelling) 0.26. Losse nos. 6 cent.
In strijd met het Atlantisch Handvest
tdienst
Ik ROTTERDAM
[de Brug; Ligplaats
TORDT: Bontkade.
Tel. 2634
0803.
852-0
goes.
IN DE NEDERLANDSCHE politiek
van vóór 1940 was artikel 177
van het Indisch Regeerings-
reglement steeds een lastige doorn.
Men weet, hoe dit bepaalde, dat
voor de verkondiging van het
Christendom in zekere deelen van
den Indischen Archipel de vooraf -
gaande goedkeuring van de burger,
lijke overheid noodig was. Deze ba
kende bepaalde gebieden af voor de
zending, waar de missie niet mocht-
komen en omgekeerd. Voor Bali
verhinderde ze zelfs de prediking
van iederen vorm van Christendom
onder het motief, dat de eeuwen
oude Balineesche cultuur daardoor
bedreigd zou worden. Iemand, die
de volstrekte waaide van het
Christendom erkent, kon zich bij
zulk een regeling natuurlijk niet
neerleggen. Pleidooien voor afschaf
ftng zijn dan ook herhaaldelijk
vernomen in het Nederlandsche
Parlement. Wijlen Dr. Moller bij
voorbeeld heeft er met al het vuur
van zijn temperament tegen ge
streden. De politieke verhoudingen
lagen echter zoodanig, dat er zich
nooit een meerderheid voor afschaf
fing uitsprak, al bestond dit meer
derheid vermoedelijk wel in het
Parlement. Overwegingen, geheel
bulten de zaak liggend, gaven den
doorslag.
We gelooveu echter, dat thans de
*i)d gekomen is, om dit antieke
overblijfsel uit een „liberale" eeuw
voorgoed ten grave te dragen.
In het Amerikaansche tijd
schrift „Knickerbocker Weekly" ver
telt Pater James van der Veldt
O.F.M., hoe zijn Amerikaansche
vrienden katholieke zoowel als
ntet-katholieke eenvoudigweg
niets begrijpen van de preventieve
inmenging van de burgerlijke auto
riteiten in godsdienstige aangele
genheden.
Zij zün het er allen over eens,
dat het Artikel zeker niet in over
eenstemming is met de „vrijheid
van godsdienst", zooals die door het
Atlantisch Handvest wordt ver
kondigd.
En Pater van der Veldt voegt er
aan toe: „Mü dunkt, dat dit oor
deel de aandacht verdient, sinds
er over het algeheel in de Vereenig-
de Staten geen overdreven geest
drift bestaat voor het herstel van
koloniale rijken".
Wellicht, dat dit argument ten
minste indruk zal maken op hen,
die het principieel-foutieve van het
Artikel niet inzien. Hoofdzaak
blijft intusschen, dat het voor een
Christelijken Staat onwaardig is,
om aldus de predikers van het
Christendom aan banden te leggen
Men zegt, dat er veel veranderd en
verbeterd is in de politieke sfeer
door de ervaringen van den oorlog
en den bezettingstijd, dat men zich
niet meer til ophouden met het
oude spel van slimme berekeningen,
dat er betere inzichten en verstand,
houdingen zijn gegroeid. We hopen
daarvan een blijk te zien in het
zonder verdere discussie afschaffen
van het beruchte Artikel 177.
TER DOOD
VEROORDEELD
XJET Bijzondere Gerechtshof
heeft J. Breedveld uit Delft,
wegens het uitleveren van Joden
aan een als NSB-er bekend staand
rechercheur van politie ter dood
veroordeeld, conform den eisch.
/^ACAO en chocolade zullen ver-
moedelijk over twee maanden
gedistribueerd worden.
Een duidelijke order
WE HEBBEN in ons artikel
over het zuiveringsprobleem
met betrekking tot de offi
cieren gezegd, dat aan het
personeel van het Nederlandsch-
Indisch leger volgens de bestaande
bepalingen het teekenen van het
eerewoord-verklaring verboden
was Dat was op zichzelf genomen
ook juist, doch men gaf ons inzage
van een order, uitgevaardigd d.d.
28 Juni 1940. waarin wordt ge
zegd
„Ingevolge medcdeeling van den
secretaris-Generaal, waarnemend
K°oÓniïnan ,let Departement van
"T' ïun de thans in
Holland bevindende militairen
van het Koninklijk Nedei landsch-
Indische leger vrij i„ hct t
geven van hun eerewoord. Het be
paalde terzake in het conventioneel
oorlogsrecht, waarbij het aan
dische militairen verboden is zich
op eerewoord vrij te stellen/komt
niermede te vervallen".
Deze officieele uitspraak, uitge
lokt door tegenstanders van de eere
woordverklaring, versterkt overi
gens ons betoog, dat er in het
teekenen van die verklaring niets
diskwalificeerends kan schuilen.
Als dit wel het geval was geweest,
dan zou men van hoogerhand voor
een bepaalde categorie van mili
tairen toch nimmer nadrukkelijk
Je vryheld van handelen gestipu
leerd hebben.
De Japansche rijksdag hield een imitatie-
democratische zitting - Nederlandsche
krijgsgevangenen op weg naar Manilla
TN JAPAN vinden de landingen
thans regelmatig voortgang,
niet alleen op het hoofdeiland
Hondo, maar ook op het zuide
lijkste der vier grootste eilanden:
Kioesjoe. Rond Tokio hebben de
Amerikanen nu een gebied van
900 km2 bezet.
Geleidelijk komen er nu ook aller
lei orders los. waarin de Japan
sche bemoeiingen naar buiten be
perkt worden. Zoo moest radio To
kio haar internationale uitzendin
gen staken, "utoriteiten, die nog
steeds niet doordrongen bleken van
de positie, waarin zij thans verkee-
ren en buiten dsche dagbladcor
respondenten hadden aangezegd,
dat deze bij het betreden van het
rijksdaggebouw op wapenen zouden
worden doorzocht, werd door Mac
Arthur aan het verstand gebracht,
dat niet de Japanners, maar hij
zelf maatregelen zal nemen als zij
genomen zouden moeten worden.
Den correspondenten moest vrijen
toegang worden gegeven. Andere
elschen zijn: onmiddellijke ontwa
pening van alle strijdkrachten en
vrijlating van alle krijgsgevange
nen. want nog steeds schijnen deze
buiten het gebied van Tokio vast
gehouden te worden. Eenige dui
zenden Nederlandsche ex-gevan
genen uit Japan, Mandsjoerije en
China zijn echter op weg naar Ma
nilla.
De Japansche keizer heeft in
middels den Rijksdag en over den
Rijksdag heen het Japansche volk
toegesproken en het aangemaand
zijn kalmte te bewaren. Z.M. druk
te den wensch uit, dat het volk de
beproevingen van den oorlog spoe
dig te boven koine en dat Japan er
in zal slagen het vertrouwen van
de wereld te herwinnen. Alle stre
ven dient thans op den weder
opbouw te worden gericht. Het Ja
pansche Hoogerhuis nam een motie
aan, waarin het trouw beloofde
aan den keizer, het feit van de
nederlaag verklaarde te aanvaar
den en de daarmee gepaard gaande
zware last van den wederopbouw en
tenslotte bezield te ziin met den wil
een bijdrage te leveren voor den
wereldvrede. Waarnemers waren
echter allesbehalve gesticht over
den aanblik, die deze zitting ople
verde. Het ging er naar toe zoo
als het toeging in den Duitschen
Rijksdag in zijn besten tijd. Alle
leden kwamen en bloc binnen, gin
gen en bloc zitten en verhieven zich
en bloc van hun zetels. Het was
slechts een imitatie van een demo
cratisch parlement, waarin wel
van een Japansch prestatieverlies
werd gesproken, maar niet van 'n
nederlaag'. Dit woord werd pas voor
het eerst gehoord toen de keizer
vertrokken was.
■^A een afwezigheid van 3'i. jaar
is de Britsche vloot weer in de
haven van Singapore terugge
keerd. waar de troepen heden aan
land zullen gaan. Te Penang zijn
zelfs reeds troepen aan land ge
gaan en in Sabang kan zulks elk
oogenblik gebeuren. Op Bougain
ville zijn de Jappen thans ontwa
pend. De overgave 4bn de Bonin-
eilanden is eveneens een feit ge
worden.
(Vervolg op pag. 2j
EiR is IETS MIS met de voor-
lichting van ons volk betref
fende het zuiveringsvraagstuk.
Prof. van Bemmelen van de juri
dische sectie van Militair Gezag
heeft indertijd nog"' opzien gewekt
met de mededeeling, dat er tus-
schen de 100.000 en 200.000 men
sehen vast zate-" wegens onvader-
landsch gedrag. Hij verkondigde als
zijn meening dat er alleen al om
practische redenen heel wat zou
den moeten worden vrijgelaten. De
door hem genoemde getallen zou
den wijzen op een mate van colla
boratie als in weinig andere Euro-
peesche landen werd vertoond dan
wel op een zuiveringswoede, die ons
ook eveneens tot een der „uitblin
kers" promoveerde.
Omtrent die getallen hoorden we
later niets naders, maar wel kwam
er toen een rede van Prof. Scher-
merhorn, die aankondigde, dat er
met het oog op de huisvestings-
moeilijkheden in den winter op
korten termijn een schifting moest
plaats hebben, waarbij de „lichtere
gevallen" voor vrijlating in aan
merking kwamen. Men weet, hoe
daarop een storm van protesten is
losgekomen, In de geruchten werd
het aantal vrij te laten personen al
hooger opgedreven en in het orkest
van verontwaardiging blies „De
Waarheid" de eerste partij. Prof.
Schermerhorn heef* toen in een
rede te Rotterdam het getal van
60.000 vrij te laten personen, waar
mee de agitatie werkte, beslist ge
wraakt. ANP-Aneta kwam de vo
rige week met een bericht, dat er
in de grootere kampen dezen win
ter best plaats te vinden was voor
93.000 personen, terwijl men eerst
dacht, dat er maar 40.000 opgebor
gen konden worden. Te kennen
werd gegeven dat men dus gerust
verder kon gaan met het oppakken
van NSB-ers en collaborateurs.
Terwijl de Nationale Advies Com
missie ook zou hebben geadviseerd
geen NSB-ers vrij "e laten.
Dit alles wordt weer doorkruist
met een mededeeling van den Re-
geeringsvoorliehtingsdienst, die ver
telt, dat nu eens alle kaarten op
tafel gelegd zullen worden.
pi ENIG meer licht dringt daar-
door in de zaak wel door. We
vernamen, dat ANP-Aneta er met
haar mededeeling omtrent de NAC
naast was. I."J heeft in geheime
zitting hoewel de Regeering te
gen openbaarheid geen bezwaar
had een advies uitgebracht, dat
in groote trekken strookt met de
bedoelingen der Regeering. Wat
Prof. van Bemmelen vertelde, blijft
heelemaal voor zijn rekening. Prof.
Schermerhorn hield zijn bekende
rede, nadat hem een verontrustend
rapport van "I.G. had bereikt, ver
ontrustend zoowel ten aanzien van
de beschikbare plaatsruimte als de
behandeling van de gedetineerden.
In het „praatje op de brug" werd
het vraagstuk intusschen algemeen
gesteld; op geen enkel bizonder ge
val werd daarin gedoeld. M.G.
heeft nu met behulp van een vlie
gende brigade, onder leiding van
Kolonel Snijders in overleg met de
P.O.D.. de illegaliteit en de kamp
commandanten de kwestie der
plaatsruimte in onderzoek. Wat
ANP-Aneta omtrent het resultaat
daarvan vertelde, wordt niet
tegengesp-'-en.
Tenslotte hooren we dan nog,
dat de vliegende brigade het hare
er toe zal bijdragen, dat de be
rechting volgens de bestaande
richtlijnen zoo spoedig mogelijk
plaats vindt. Ook ten aanzien van
een aantal crimineeie gevaiïen; en
verder, dat niet bij benadering valt
te zeggen, hoeveel personen na de
berechting in vrijheid kunnen wor
den gesteld.
Met dat al tasten we nog over
r groot fror' in het duister. Kan
de Regeerine nu niet alvast eens
h'j benadering opgeven, hoeveel
personen er vastzitten en hoeveel
gevallen er al berecht zijn? Kan ze
ook niet bekend maken, welke
richtlijnen ze bij de vrijlating zal
volgen? Mag ?r niets naar buiten
doo-dringen omtrent het veront
rustende rapport? Laat men toch
zoo veel mogelijk stukkon op tafel
leggen! Anders houdt de agitatie
niet op en wordt de zuivering een
ziekte, welke het opbouwwerk
ondermijnt.
TURRIAAN
Einritinvpn
ZOETMULDER te
Eindhoven behaalde den prijs
van f 1000 in de prijsvraag voor 'n
nationaal spel. Het stuk Is getiteld
„Koning van Holland". Er waren
33 inzendingen.
TIET Canadeesche frontblad
..Maple leaf" zal voortaan in
Amsterdam worden gedrukt ten
gerieve van de Canadeezen in
Frankrijk. België en Nederland.
0000<)<X><X><><><><>0<><><><X>0<><><>0<><><XX>0<<>0<>00<><><><>0<><>00<X><><><><><X>CiOO<><>0<xX<X><>00<>0<><>0<><><X><>0<><><><>0<X><>0<K><><><><
Een vindingdie bommenwerper* en
duikbooten verraste - Engelsche kunde
en energie wonnen het van de Duitsche
De ritselende zilverpapiertjes,
meter hooge torens
I, e gebouwd, zij
hadden de Junctie de aanwezig
heid van laagvliegende vliegtui
gen te constateeren, waarna
hun aanwezigheid werd gerao-
porteerd. serap
Radar is geen onontbeerlijk
poetsmiddel in de keuken,
maar het is een der meest
sensationeeie uitvindingen, die
gedurende dezen oorlog werden
geperfeetioneerd en die Enge
land de overwinning hielpen be
halen.
Radar berust op het beginsel, dat
het geluid weerkaatst wordt, als 't
tegen een vast voorwerp komt. Zoo
kan men in de bergen zijn eigen
stem hooren terugkomen, bv. Dit is
een korte en wel erg eenvoudige
verklaring van de wijze, waarop
Radar werkt. Radar maakt gebruik
van krachtige, korte of langere
rnaiostooten in een bepaalde rich
ting; deze worden teruggekaatst,
wanneer ze tegen een vast voorwerp
komen; door het meten van den
tijd. dien ze daarvoor noodig heb
bents het mogelijk juist de plaats
te bepalen, waar zich deze voor
werpen bevinden. Door verschillen
de it.genieuse instrumenten is het
bovendien mogelijk bepaalde voor
werpen te identificeeren.
Bij het uitbreken van den oorlog
gebruikte Engeland reeds op be
scheiden schaal radiogolven om na
derende vliegtuigen te ontdekken
en tie groote slag om Engeland is
vooral daardoor gewonnen, dat 'n
beperkt aantal vliegtuigen voorzien
was van apparaten om de plaats
der vijandelijke bommenwerpers
te bepalen. Langdurige en moei
lijke proefnemingen zijn er in den
eersten tijd van den oorlog geno
men om het principe te vervolma
ken. Verschillende Engelsche ge
leerden zonderden zich maanden
af In eenzame proefstations langs
de Engelsche kust en ook hier won
nen hun energie en kunde het van
die van den vijand. Toen ze met de
-esultaten voor den dag kwamen,
was Engeland een grooten stap
nader tot de overwinning.
Raoai leidde later de duizenden
bommenwerpers naar Duitschland
en in den stikdonkeren nacht was
het mogelijk de doelen te vinden.
Hel verraadde de plaats, waar de
vijandelijke vliegtuigen zich be
vonden en had hen meestal reeds
opgemerkt, zoodra ze den grond
verlieten, in hun eigen land. Radar
bracat de zg. Padvinder-vliegtui
gen in de lucht, toestellen, die voor
uit vlogen om juist het doel aan te
geven dat gebombardeerd moest
werden. Een machtige rol heeft 't
gespeeld bij het bestrijden van het
duikbootgevaar, want hierdoor
werd het mogelijk deze dreigende
monsters te ontdekken en vanuit de
lucht te treffen, zelfs zonder dat de
piloot hen ook maar eenigszins zien
kon. Het beschermde de convooien
die de oceanen overstaken en toen
de vliegende bommen boven Enge
land verschenen, hielp het om er
van de tien zeker" negen naar bene
den te halen, vóór ze hun doel had
den bereikt.
Ook in vredestijd kan Radar van
enorm belang zijn. Want zooals 't
tijdens den oorlog de geallieerde
vloot in staat stelde om bij nacht
en ontij veilig de zeeën over te
steken, vaak in de onmiddellijke
nabijheid van den vijand, zoo kan
het in vredestijd een groote bevei
liging zjjn voor de passagierssche
pen, Ook voor het voorkomen van
treinbotsingen kan liet goede dien
sten bewijzen.
Ook de Duitschers gebruikten
radiogolven om de plaats der ge
allieerde vliegtuigen vast te stellen,
maar hun toestellen waren in ver
gelijking tot de Engelsche zeer pri
mitief en de geallieerden gebruik
ten. wanneer ze over onze landen
heen vlogen, een eenvoudig middel
om ze in de war te sturen; ze wier
pen duizenden stukjes zilverpapier
naar beneden, die door hun geritsel
de eeho van de radioseinen der
moffen verstoorden, met het ge-
vuig, dat hun afweergeschut er
soms kilometers naast schoot.
Repatriëeren
per kameel
München is een groote stad en
de bevolking is er dus niet voor
een vreemd verschijnseltje ver
vaard. Totdat een huifkar zich in
de straten vertoonde met als
trekkrachttwee kameelen. In
dit zonderling geval bleken vier
Nederlandsche arbeiders te zitten,
op weg van Hongarije naar huis.
Zij hadden de dieren gekocht van
menschen die er geen eten voor
hadden en legden toen 30 K.M.
per dag af. In München toonden
de Amerikanen het span zoozeer
te apprecieeren, dat zij er ver
woed foto's van namen.