Buitenlandsch kapitalisme
in Nederland
De oorzaakf...
Eerbied
GENERAAL CLARK
NAM AFSCHEID
VJ
Waakzaamheid
van den Staat geboden
ARIE VAN VLIET
SPRINTKAMPIOEN
Leve de atoomenergie
U ran i urn-brandstof
Geeft 50 millioen maal zooveel
warmte als steenkool
Zilveren Bal-tournooi.
voor het groote gezin
ENKELE krantenberichten: Een
Hrags priester zegt: ..Den
Haag lijkt een openlucht bor
deel
Een dokter in het Zuiden; „Het
is ontstellend te moeten consta
teren, dat ook op het Brabantse
platteland, het aantal abortusge-
vallen schrikbarend hoog wordt."
Een onderwijzer aan een Mu'.D-
school in Zeeland: ...Het is riiep-
treurig, doch harde werkelijkheid,
dat onze meisjes van 14-15 jaar
reeds op de hoogte zijn van zekere
voorbehoedmiddelen.
Toen ik bovenstaande citaten las.
bleek mij dat mijn artikel „Quo
Vadis' nog niet fel genoeg ge
weest is.
Er broeit iets in ons werelddeel
dat daar ligt kapot en lamgeslagen
op economisch gebied niet alleen..
neen was dat maar waarop
zedelijk gebied zijn wij zoodanig
toegetakeld dat slechts een Wonder
Gods in staat is het weer op te
heffen uit de poel van zedeloosheid
en bandeloosheid.
Het lijkt wel. of alle duivels der
bel zijn losgelaten, om het laatste
restje 'eer en fatsoen uit ons volk
te rukken.
Ik las over deze materie ook iets
in een paar andere bladen, en dan
kwam tot slot het liedje dat men
dagelijks hoort: ..Het is de schuld
Van de Moffen. Maar de oorzaak
van onze verwording is reeds van
vroegere datum.'
De ondermijning van het gezin
ziedaar de verwording, ziedaar
ook de ondergang van onze maat
schappij.
Nederland zal herrijzeno
holle leuze.
Meent gij vaders en moeders, die
te laf en te gemakzuchtig waren
om meer dan één kind het leven
te geven, meent gij nu toch werke
lijk dat uw eenigst zoontje of doch
tertje in staat is de reuzetaak van
een geweldige hervorming op de
schouders te nemen?
Meent gij werkelijk, gij die uit
sluitend leefde voor uw eigen ple
zier en genoegen, dat uw kind te
halen is uit den stroom van genot
zucht om het te brengen in de sfeer
van werklust en arbeidsplicht?....
Neen, gij kunt dat niet, daar
hebt ge geen ruggegraat voor. daar
zijt ge zelfs te laf voor om te be
ginnen.
Wij lezen herhaaldelijk, dat ons
volk moet werken en hard werken
om er bovenop te komen.
Maar wat helpt dit. als sommige
overheidsinstanties zelf een voor-
b°"ld geven van luiheid, onkunde
en verkwisting?
Jk weet het, ook dit artikel zal
gelezen worden door velen, en
sommigen zullen zeggen, dat het in
werkelijkheid zoo is, maar de mees
ten zullen het dan naast zich neer
leggen en hun leventje verder gaan
Ik verwacht er dan ook niet veel
beterschap van. Om de wereld te
redden hadden we geen Adolf Hit
ler noodig hebben we ook geen drie
dikken noodig maar hebben we be
hoefte van een nieuwen man van
Assisië, neen niet één. maar dui
zenden, mannen en vrouwen die
niet alleen prediken, maar ook met
de daad het goede voorbeeld ge
ven. En dan geen halve maatre
gelen.
Zeker als je het geluk, ja zeker
lezer ik zeg geluk van een groot
gezin bezit, ben je dankbaar, als
^JENERAAL CLARK, het hoofd
van de Shaefmissie in Ne-'
derland, gaat ons verlaten na
vele maanden ten nutte i»n ons
land gewerkt te hebben.
Hf) sprak voor Herr. Ned. eenige
warmgest emcve afscheidswoorden,
waarmee hij zijn dankbaarheid
vertolkte voor de hem bereide
ontvangst en zijn goede wensehen
voor Neerlands toekomst. De
Shaefmissie heeft voor voedsel
moeten zorgen, voor pers-, boek en
blad, voor films, voor de uitrusting
van het her op te richten leger. Nu
is er weer eten en electrisch licht.
en rijden weer trams en by de tot
standkoming zijn wij steeds krach
tig door U geholpen. Veel is er
gedaan, maar veel zal er nog ge
daan moeten worden, alvorens van
een volledig herstel gesproken kan
worden. Ik hoop. dat gij, bogend
op uw prachtige traditie en ge
steund door Uw onverzettelijke!)
wil. daarin sDoedig zult slagen.
Generaal Clark roemde dan het
voorbeeld van moed en volharding,
dat de Koningin in de voorbije
jaren heeft gegeven om tot slot
ons volk veel geluk en Gods zegen
toe te wensehen.
de kinderbijslag van 20 op 40 ct.
per kind gebracht wordt.
Maar stel je toch niet voor, dat
daar één kindje méér door geboren
wordt.
Och kom!
Neen nogmaals, het gezin moet
in alle opzichten gesteund worden,
niet alleen financieel, doch ook
moreel.
Kinderen uit groote gezinnen moe
ten voorrang hebben bij studie en
werk, omdat zij de besten en de
sterksten zijn.
De ouders moeten gewaardeerd
worden niet alleen op de preek
stoel, maar ook op straat, óók in
hun werkkring!
Godsgeloof en Godsvertrouwen,
•onmisbaar voor de opbouw van ons
vaderland vindt men niet in de
kleine gezinnen.
De man en vrouw met hun klein
gezin kunnen wel kerks zijn dat
kost maar een beetje tijd, maar ge_
loovig zijn ze niet en Vertrouwen in
God kunnen ze niet hebben.
Bouw op het groote gezin, eerher
stel aan het grocte gezin, dat is
winst.
Doet gij dat nietO gij dan
Sodoma en Gomorra.
C gij dan Jeruzalem, want de
eenen zullen verbrand worden en
van de anderen zal geen steen op
den andere blijven.
AERT VAN DER PLOEG.
Twee kleine meisjes
BIJ DE KONINGIH
rpWEE kleine meisjes trokken
de stoute schoenen aan en
klopten aan de poorten van het
paleis Soestdijk, waar zü hun
busje voor Ned. Volksherstel
toonden. De Koningin stopte
er een enveloppe in, de Prinses
eveneens en de kleine prinses
jes offerden uit hun spaarpot
ten. De Koningin bleek een be
drag van f 75.000 geschonken te
hebben. Vraag niet wat de col-
lcctricetjes dachten.
Tegen buitenlandsche
inmenging
Spaanseh herderlijk schrijven
TVE aartsbisschop van Toledo heeft
in een herderlijk schrijven ver
klaard, dat de geestelijkheid van
Spanje zich steeds buiten de pu
blieke machtsverhoudingen heeft
gehouden. Hij protesteerde er in
tegen buitenlandsche stemmen als
zou zij in dienst hebben gestaan
van een totalitair staatsregiem om
er dan op te wijzen, dat Franco
steeds neutraal is gebleven en het
driemogendhedenpact niet heeft on
derteekend. Z.H.E. pleitte voor n
terugkeer naar de democratie, en
een vestiging van de democratie en
eischte voor Spanje het recht op
zelf over zijn binnenlandsche aan
gelegenheden te beslissen.
Het herderlijk schrijven trok in
Frankryk sterk de aandacht.
TIJDVAK 2-15 SEPTEMBER
240 Algemeen. Deze moeten worden
ingeleverd bij het afhalen van de
bonkaart voedingsm. lie per,
AARDAPPELEN: A37 B37 C37 M
37 Aardappelen lts kg, D37 E
37 Aardappelen 1 kg Geldig t.m.
8 Sept.
VLEESCH zonder been: A37A B37
A C37A D37A E37A M37A A37B
B37B C37B D37B E37B Vleesch
100 gram. Geldig t.m. 17 Sept.
ENG. BLOEM: 237 Alg. 200 gr.
GORTMOUT: 238 Alg. 250. gr
VERMICELLI of AARDAPPEL
MEEL; 241 Alg. 50 gram.
JAM: 242 Alg. 250 gr. of 150 gr.
hagelslag.
KAAS; 245 Alg. 50 gr. vette kaas
en 50 gr. magere kaas.
EIPOEDER; 246 Alg. 100 gram.
ZOUT: 249 Alg. 150 gram.
LUCIFERS: 250 Alg. 1 doosje.
KOFFIE: A93 B93 C93 Res. 100 gr.
SUIKER: A94 B94 C94 Res. 400 gr.
D94 E94 Res 500 gr.
PEULVRUCHTEN: A95 B95 C95
Res. 250 gr.
RIJST: D93 E93 Res. 250 gr.
KINDERMEEL: E95 Res. 250 gr.
RIJSTPUDDING: 12 ounces afle
veren op D90 Res.
Méér Zout.
Het belangrijkste punt uit boven
staande bonnenlijst is wel de verhoo
ging van het zoutrantsoen met de
helft. Honderdvijftig gram zout per
14 dagen dekt nog niet de behoefte,
doch ook in dit artikel treedt de
vooruitgang nu duidelijk in het licht.
Er wordt evenwel op gewezen, dat
het niet uitgesloten is, dat de han
del niet overal het volle kwantum
onmiddellijk kan leveren. Binnen den
geldigheidsduur zal dit echter zeker
het geval zijn. 794-oo
Minder vleesch.
In aausluiting aan het persbericht
van het ministerie van voedselvoor
ziening, landbouw en visscherij
maakt de directeur van het centraal
distributiekantoor te Vught bekend,
dat de met ingang van heden. 3 Sept.
aangewezen vleeschbonnen een geldig
heidsduur van 14 dagen zullen heb
ben. In de tweede week van deze pe
riode zullen derhalve geen nieuwe
vleeschbonnen worden aangewezen.
Ter compensatie van deze rantsoen-
verlaging, zal in de tweede helft van
September het rantsoen voor de ar
tikelen kaas en peulvruchten worden
verhoogd. 731-oo
Twee holenhonnen.
De bonnen 45 BV en 46BV van de
brandstoffenkaart T 505 zullen voor
het tijdvak van 4 tot en met 8 Sept
1945 worden geldig verklaard voor 't
betrekken van één eenheid brandstof
fen per bon.
De handelaren kunnen de ingeno
men bonnen 45 en 46 BV tot en met
15 Sept. bij de plaatselijke distributie
diensten inleveren ter verkrijging
van aanvullingstoewijzingen. De dis
tributiediensten zullen daartoe dage
lijks gelegenheid geven. De aanvul
lingstoewijzingen moeten zoo spoedig
mogelijk bij de brandstoffencommis-
sies worden ingeleverd. De bonnen
kunnen door de brandstoffenhandela-
ren in elke hoeveelheid bij de distri
butiediensten worden aangeboden.
25 gram leer.
Op de Zeeuwsche eilanden is bon
236 van de levensmiddelenkaart alge
meen aangewezen voor reparatie van
schoenen.
VÓÓR DEN OORLOG hebben
we in ons land een antipalie-
pactie gekend. Het was een
ietwat dilettantisch opgezette be
drijvigheid, om na te speuren en
aan de kaak te stellen wat de groo
te mammouth-ondernemingen uit
spookten tegen het zelfstandige
kleine bedrijf en hoe ze de prijzen
te hoog hielden. Voor een buiten
staander is het altijd moeilijk pre
cies na te gaan, welke waarde men
aan zulke beschuldigingen moet toe
kennen. Doch dit is wel zeker, dat
het trustwezen bizondere aandacht
verdient, niet het minst van de
Overheid. Want dat 't 'n gevaar kan
beteekenen. zal wel niemand ont
kennen. Dit geldt niet alleen na
tionaal, maar ook internationaal.
In het ..Katholiek Cultureel Tijd
schrift" behandelt Mr. Dr. J. Beuns
S. J. speciaal het laatstgenoemde
aspect van dit vraagstuk en hij
gaat in het bizonder na. wat er
zdu gebeuren, als Nederland met
zijn overzeesche gebieden het mo-
nopolistische-beheerd afzetgebied
zou zijn geworden voor de vetten
en vetartikelen van een Amerikaan,
sche of Angelsaksische trust:
Nedei'landsche fabrieken zouden dan
nog slechts aan de productie deelne-
men in een omvang als aan de di
rectie van de trust goed voorkomt.
Indien het voor de rentabiliteit van
de trust voordeeliger is om in ons
land fabrieken stil te leggen, dan
worden de machines stop gezeet. Ook
de boeren zijn dan hun zelfstandig
heid kwijt en zullen zich moeten hou
den aan de voorschriften, die de ge
centraliseerde afname hun stelt, dus
aan de prijszetting van bovenaf. Ook
het consumeerende publiek zal onder
worpen zijn aan hetgeen voor de
trust finantiëel het beste is. Is het
voor de trust winstgevender om
versch vleesch en boter uit te voeren
en bij het Nederlandsche volk mar
garine en blikvleeseh op tafel te bren
gen, dan zal zij daarvoor niet terug
schrikken. Inkomsten van de Neder
landsche boeren, winsten van die Ne
derlandsche fabrikanten, wien het le
ven is gelaten, zij worden door de
buitenlandsche directie vastgesteld.
Dit alles is slechts middel om te ko
men tot het wezenlijk doel van de
trust, hooge winsten voor de trust
Te Amsterdam werden de wieler
kampioenschappen verreden. Arie
van Vliet werd sprinttkampioenna
van Vliet won het sprintkampioen-
•chap in twee ritten voor Derksen
en van de amateurs wist Bijster
voor Vaianhof op het kampioen-
beslag te leggen. De 75 K.M. stay-
490 meter, gevolg door B. v. d.
erswedstrijd was voor Pronk, op
Voort en verder in de achterhoede
door Bakker. De achtervolging was
voor Schulte voor Peters,
zelf en hooge salarissen, tantièmes.
De OORLOG is dood. maar de
atoomenergie leeft en we wil
len hopen, dat de mensch-
heid van het gebruik daarvan nu
spoedig de nuttige resultaten zal
smaken, nadat de Japanners heb
ben ondervonden welk een ver-
selirikkelijke vernietigpnde kracht
daarin zit. Daarom blijft de we
reld nu over de atoomenergie
praten. We hebben al eens in het
kort uiteengezet, dat een atoom een
kern bezit, bestaande uit protonen
en neutronen, waaromheen elec-
tronen dwalen. Waarom is nu juist
uranium gekozen, om daarvan de
atoomenergie vrij te krijgen Dr.
W. Geiss vertelt het in het „Eind-
hovensch Dagblad".
In Uranium zit het grootste aantal
protonen in het kernhuisje. Men
vond hierbij dat een groot aantal
protonen uit de kern werden wegge
slingerd met een snelheid van 200
millioen volt. Dit moest dus een zeer
krachtige energiebron zijn. Koorts
achtig werd overal gewerkt. In Ame
rika ontdekte men, dat een der ver
schillende soorten van Uranium een
zeer wankel huis had: Het was
Uranium 235, een bepaalde soort Ura
nium, dat 3 neutronen minder bevat
dan het stabiele Uranium 238. Deze
3 neutronen schijnen de hoeksteenen
te vormen van het Uraniumhuisje.
Indien deze niet aanwezig zijn wordt
het stevig Uraniumhuisje een wan
kel kaartenhuisje dat door een wind
je omgeblazen kan worden. Nadat
men uit een Uranium-mengsel het
Uranium 235 had weten af te zonde
ren en een hoeveelheid puur Ura
nium 235 beschoot, bleek men in
plaats van enkele millioenen ''olt
slechts neutronen met ongeveer twee
honderdste volt noodig te hebben.
Inplaats van er een granaat op af te
vuren, kon men een lucifertje tegen
het Uranium-huisje gooien en het
viel om. Maar dit was niet alles.
Door de in het huisje gestichte
verwarring ontglipten ook 2 of 3
neutronen, die het dichtstbijgelegen
huisje in verwarring brachten, dat op
zijn beurt bij den opvolgenden buur
man de zaak op stelten zette, ter
wijl dit proces steeds voortging, zoo
als één brandend lucifertje een reus-
achtigen boschbrand kan veroorzaken.
Zoo heeft men in Uranium 235 een
reusachtige warmte- en energiebron
gevonden, want deze actie der Ura
nium protonen en neutronen betee-
kent energie.
Is deze nieuwe atoomkernbrand
stof nu niet reusachtig gevaarlijk,
gezien de resultaten
Geenszins. De menschen zijn alleen
door de omstandigheden gedwongen
met eert verkeerde toepassing be
gonnen. Indien men de reusachtige
hoeveelheid kracht en warmte, welke
in petroleum is opgestapeld, wil
demonstreeren, dan kan men dit
doen, door uit een kan petroleum op
een uitgaand vuurtje te gieten. Men
krijgt dan een verschrikkelijke ex
plosie. Men kan echter petroleum ook
netjes in het kacheltje verbranden
en dan geeft het nuttige warmte
lage prijzen volstreden is, de defini
tieve prijzen zoo hoog opvoeren als
en beschouwt men petroleum als een
zeer onschuldige brandstof. Benzine
drijft een motor zonder eenig ge
vaar en ontwikkelt kracht. Maar
men moet niet met een lucifertje bij
de benzinetank komen In het geval
van de atoom-kern-brandstof hebben
wij het nu juist op deze verkeerde
manier gedaan.
Laat ons hopen, dat het roensch-
dom gauw gelegenheid krijgt, om
deze nieuwe brandstof op de juiste
wijze toe te passen.
Indien men erin slaagde de mijn
werkers van hun onderaardsch zwoe
gen te verlossen en naar goed in
gerichte atoombrandstoffabrJeken te
verplaatsen, was ook dit moeilijke
sociale vraagstuk opgelost.
Dit ib alles misschien nog verre
toekomstmuziek, maar het is toch
goed na de al te sombere entrée
van aeze nieuwe vinding ook haar
goede zijde naar voren te brengen.
De opbrengst van de nieuwe Ura
nium 235 kern-brandstof is ongeveer
50 millioen maal zooveel als die van
steenkool. Dat wil zeggen dat onge
veer één mud van deze nieuwe
brandstof voldoende zou zijn om alle
gezinnen van Nederland voor 2 jaar
van huisbrand te voorzien.
En niemand kan zeggen bij de be
staande geheimzinnigheid omtrent
de proeven of niet ook andere k^rn~
brandstoffen reeds zijn gevonden.
Uranium komt op vele plaatsen der
aarde voor; de productie was echter
tot nu toe voornamelijk tot de Ver.
Staten beperkt, en. op geringe schaal
tot Portugal en Tsjecho-Slowakije.
In het normale Uranium is onge
veer één procent van het krachtige
Uranium 235 aanwezig, ongeveer even
veel als Argon in de lucht. Ook met
Argon is men, door vernuftige In
richtingen, erin geslaagd, het voor
de gloeilampen benoodigde gas op
efficiente wijze te distilleeren en Ne
derlandsche natuur- en scheikundigen
hadden hierin een belangrijk aan
deel Laat ons hopen, dat deze
werkers ook hun bijdrage kunnen
en mogen leveren, niet tot het vree-
selijke vernietigingsproces, maar tot
oen opbouw van een betere wereld.
enz. voor de leidende machthebbers
in de trust.
Kunnen er ook voordeelen voor
ons land verbonden zijn aan zulk
een trustmonopolie? Pater Beuns
stelt vast:
Het is mogelijk, dat de rationali
satie, die een wereldconcern zich kan
veroorloven, de kosten van levenson
derhoud doet dalen, wat een invloed
ten goede zou hebben op de budget
ten van alle loonarbeiders. Het is
moeilijk dienaangaande voorspellingen
te doen. De minst gewaagde is, dat
dc prijzen der levensmiddelen uitein
delijk niet zullen dalen. Waar
schijnlijk zullen de internationaal wer
kende monopolistenwanneer de con
currentie. gevoerd met het wapen van
het met een verstandigen afzetpoli-
t ek toelaatbaar is. Immers andere
overwegingen dan winstkansen van
de trust zullen geen rol spelen.
Een ander ,niet minder ernstig na
deel voor ons volk ligt in het ge
vaar, dat werkgelegenheid van hier
naar het buitenland wordt verplaatst.
De meest rendabele fabrieken zullen
waarschijnlijk voorbehouden blijven
aan het vaderland van de trust; mis
schien wordt zelfs het grootste ge
deelte van de fabricage daarheen
overgebracht. Wat al dan niet moge
geschieden, zeker is, dat wij kwijt
zijn iederen invloed op de werkgele
genheid van ons eigen volk in ons
eigen land.
Wat kunnen we er dan tegen
doen? Protectie is allerwaarschyn-
lijkst geen afdoend middel, zoo be
toogt Pater Beuns. De staat zou
echter zelf den import van buiten
landsche vetartikelen tot zich kun-
en trekken. Velen zullen dit dade-
lij' als ..staatssocialistisch" afwij
zen. Pater Beuns schrijft echter:
Dat publieke lichamen de behoefte
aan gas, electriciteit, steenkool enz.
verzorgen, wordt tegenwoordig alge
meen geaccepteerd: vrij spoedig zal
dit ook het geval zijn wanneer aan
de orde komt socialisatie van de ver
voerbedrijven.
De reden van deze bijna unanieme
instemming is bekend. Daar die be
drijven een monopolistische tendenz
hebben, welke als het ware min of
meer in hun natuur ligt, wordt het
een gemeenschapsbelang geacht, dat
de gemeenschap zelf deze takken van
bedrijf exploiteert.
Waar echter monopolies dreigen als
gevolg van afspraken tusschen pro
ducenten, derhalve gebaseerd op ur/je
wilsuitingen, daar zoekt een gezonde
economische theorie naar andere mid
delen om de verderfelijke monopolie-
kiem onschadelijk te maken.
Monoplie is een inbreuk op de vrije
concurrentie, die een groot maat
schappelijk goed is, mits zij binnen
de voor haar gestelde perken blijft.
Socialisatie ook van ondernemingen,
wier monopolie op afspraken berust,
zou het doel voorbijschieten, daar
socialisatie de vrije concurrentie to
taal opheft. Juist in deze gevallen zal
eert goed geleide bedrijfsorganisatie,
desnoods aangevuld door wettelijke
anti-trust-maatregelen, de oplossing
brengen.
Tot welke categorie van monopo-
lisme behoort een buitenlandsche
trust, die in Nederland vasten voet
tracht te krijgen? Het monopolie van
zoo n lichaam steunt wel is waar meer
op afspraken dan op den monopolisti-
schen eigen aard van het bedrijf.
Daar echter onze nationale wetge
ving geen vat heeft op buitenland
sche overeenkomsten, moet een der
gelijke buitenlandsche trust op één
lijn gesteld worden met inheemsche
bedrijven, die monopolistisch van ka
rakter zijn.
Dit heeft tot gevolg, dat de gemeen
schap, de Staat, de buitenlandsche
economische macht scherp in het oog
moet houden. Zij mag de verzorging
van de eerste levensbehoeften niet
prijsgeven aan de gewinzucht van
buitenlandsche kapitalisten.
Vandaar dat Pater Beuns betoogt
dat de socialisatie van den import
van buitenlandsche vetwaren vol
komen verantwoord zou zijn. Het
vraagstuk is hiermee gesteld. Het
mag niet van de agenda afgevoerd
worden.
Veel straf schop-*>vrrw inningen.
TVE WEDSTRIJDEN in de demi-
finale om Óen ZilveTen Bal
hadóen Zondag tot resultaat:
D.F.C.—'t Gooi. 1—1, door D.F.C,
gewonnen. NeptunusB.V.V. 00,
óoor BW gewonnen: Zondag as.
spelen dus DFC en BW den eind
strijd. In de kwartfinales verloor
Enschedé van BW 1 -1)na straf
schoppen. Hermes DVS van DFC
(0_1), Willem II van 't Gooi (2—2)
na strafschoppen en NEC van Nep
tunus (1—1) na strafschoppen.
TN EENIGE steden van Franf*
Achter-Indië hebben de natio
nalisten de macht aan zich getrok
ken. Te Hanoi zijn 5000 Franschen
in de citadel gevangen gezet.
AUTOMATISCH bestuurde bom-
menwerpers werden door de
geallieerden gebruikt voor aanval
len op Helgoland. Zij bevatten
ton springstoffen. Het wapen ver-
i keerde nog h. onvolmaakten staat.
