VATICAAN
NAZI - DUITSCHLAND
Uit den bezettingstijd
N
De luchiverbinding met West-lndië
D
[Stad en Lasad
Opgepast!-"-'-"
Diplomatieke storm
rondom Kardinaal
Mundelein.
J
Seyss Inquart
oorlogsmisdadiger
Gouverneur-Generaal
bevrijd
Met 6 hooge functionarissen
Proza
IN 'T KORT
Medartandaohe
tussohonmiations
gewenacht
Dr. Ramselaar benoemd
Men herinnert zich, hoe
de Nazi's in 1936 en 1937
de Katholieke Kerk in dis-
crediet trachtten te brengen door
misdragingen van enkelingen uit
de geestelijke orden in groote schan
daalprocessen te ensceneeren, waar
bij de geheeie Duitsche pers, tot
handlangersdiensten werd gedwon
gen.
Kardinaal Mundelein, de Aarts
bisschop van Chicago, op 19 Mei
1937 sprekend over deze monster
lijke methodes tot een bijeenkomst
van priesters, sprak de volgende
gedenkwaardige woorden
„U zult U wellicht afvragen, hoe
het mogelijk was, dat een volk van
zestig millioen intelligente men
sehen zich zelf in angst en slaver
nij laat houden door een vreemde
ling, een Oostenrijkschen behan
ger - en dan nog wel 'n slechten -
en een paar handlangers, zooals
Goebbels en Goering, die iederen
stap in het leven van het volk voor
schrijven".
Er is indertijd in de pers veel over
te doen geweest, maar wat men
nog niet wist en wat nu onthuld
wordt, is, dat deze woorden ook
nog een diplomatieken nasleep heb
ben gehad. Twee dagen later stond
de Duitsche ambassadeur te Was
hington voor Cordell Huil, om zijn
beklag te doen, zonder echter een
formeel protest in te dienen De
Staatssecretaris antwoordde, dat
hij niet van plan was een protest
in ontvangst te nemen, als dat
mocht worden uitgebracht.
Op 23 Mei bezocht de Duitsche
ambassadeur bü het Vatlcaan, Dr.
von Bergen, den toenmaligen
Staatssecretaris Pacelli (nu Pius
XII), waarin hij er op aandrong,
dat Kardinaal Mundelein door den
Paus zou worden berispt.
Kardinaal Pacelli antwoordde,
dat hij den juisten tekst van Kar
dinaal Mundeleins woorden niet
had, maar dat hij er de Duitsche
Regeering toch op moest wijzen
dat die woorden buiten aller ker
kelijke politiek stonden en opmer
kingen van heel anderen aard be
vatten, door een vooraanstaand
Amerikaansch staatsburger geuit,
die slechts gebruik maakte van zijn
constitutioneele rechten door ge-
\vrte maken van feiten, die al
gemeen bekend zijn.
Maar de Kardinaal-Staatssecre
taris ging ook tot het tegenoffen
sief over:
„Wat heeft de Duitsche Regee
ring gedaan en wat stelt ze zich
voor in de toekomst te doen tegen
de laaghartige scheldwoorden en
beleedigingen, tegen de giftige las
terpraat, welke iederen dag door
de dagbladen en periodieken even-
al door redevoeringen van voor
aanstaande persoonlijkheden wor
den gericht tegen de Kerk, de ker
kelijke instellingen, den Paus, de
Kardinalen, de Bisschoppen, de
priesters en anderen?
Om de taak van Uwe Excellentie
te vergemakkelijken, zal ik zelf ant
woorden op het eerste deel van de
vraag. De Duitsche Regeering heeft
daartegen in weerwil van alle ver-
ww%
T^R IS DEINING in den lande
over de mogelijkheid, dat een
groot aantal geïnterneerden zal
worden losgelaten, personen, van
wie men kan aannemen, dat hun
berechting zou leiden of tot vrij
spraak of tot een zoodanig gerin
ge vrijheidsstraf, dat deze reeds
door de voorloopige hechtenis zou
zijn geboet. Niet het feit, op zich
zelf mag aanstoot wekken bij ieder
die nog rechtsgevoel bezit. Maar
het is een aanleiding voor het
openbreken van een algemeene
stemming van onbehagen, welke
was ontstaan uit de stelselloos
heid, waarmee het vraagstuk was
aangepakt van den beginne af.
De eenige remedie daartegen is,
dat er nu een duidelijke lijn in
het geheel komt, dat de machi
nerie der rechtspraak op volle
toeren gaat draaien. Doch daar
naast moeten we allen, die van
hun ontevredenheid blijk willen
geven, duidelijk waarschuwen voor
de demagogie, die men van com
munistische zijde aan het bedrij
ven is, door deze aangelegenheid
te zetten in een sfeer van valsche
geruchten, wilde moties en sta
kingsdreigementen. Het is dien
he eren niet zoozeer om de zui
vering te doen als wel om het
dwars zitten van een regeering,
welke ze niet lusten. Opgepast
dus, dat men zich bij alle actie,
welke men nuttig acht, niet voor
hun wagentje laat spannen. Want
dan blijft de zuiveringsactie niet
zuiver!
toogen niets gedaan. Integendeel,
de Duitsche Regeering draagt er
de verantwoordelijkheid voor, wijl
Departementen van Staat en Par
ty en in het bizonder het Depar
tement van Propaganda een der
gelijke houding in publicaties en
redevoeringen in hooge mate aan
moedigen; tenminste ze begunstigen
en ze bevorderen ze met alle mid
delen"....
De Duitsche Regeering liet op 29
Mei antwoorden: ,,De Heilige Stoel
moet duidelijk begrijpen, dat zijn
onverwachte en onbegrijpelijke hou
ding in dit vraagstuk de voorwaar
den voor een normaal functioneeren
van de betrekkingen tussehen de
Duitsche Regeering en de Curia
heeft opgeheven"Pers en radio
in Duitschland begonnen hun aan
vallen op de Kerk te verdubbelen
De H. Stoel antwoordde met er
o.a. op te wijzen, dat Kardinaal
Mundelein zich groote verdiensten
had verworven jegens het Duitsche
volk in de moeilijke jaren na den
oorlog, maar dat hij als Ameri
kaansch staatsburger zich het recht
moest voorbehouden om critische
opmerkingen te maken en zijn me
deburgers te wyzen op de eigen
aardigheden van politieke systemen
van anderen aard; en dit vooral,
waar hij staat tegenover de exces
sen van de Duitsche propaganda te
gen de Kerk en de bijtende critiek
op de instellingen van zijn eigen
land door andere politieke groepen
Kardinaal Mundelein werd dus
i e t gedesavoueerd,
gr wordt door Russische bladen
nog herhaaldelijke betoogd, dat
het Vaticaan altijd sympathie heeft
betoond ten aanzien van Nazi
isme en fascisme, dat het met Hit-
Ier en Mussolini altijd zoete brood
jes heeft gebakken.
Ziehier echter een staaltje van
de wijze, waarop het zich schrap
zette tegen de Duitsche aanmati
gingen, hoe het opkwam voor de
vrijheid van het woord!
Prijkt met 23 andere Nazis
op één lijst.
JN DE HOOFDSTEDEN van de
voornaamste geallieerde landen
is Woensdagavond de eerste lijst
van internationale oorlogsmisdadi
gers bekend gemaakt. Zy bevat de
namen van 24 vooraanstaande Na
zis. te weten: Seyss Inquart, Ru-
dolf Hess, Goering, v. Ribbentrop,
Doenitz, Streicher, Keitel. Jodl.
Rosenberg, H. Franck. dr. Ley,
Funk, Schacht, Kaltenbrunner, dr.
Fick, Speer, Bormann, von Neu-
rath, Fritsche, Krupp von Bohlen
und Halbach, Raeder en von Pa
pen. De processen zullen vermoe
delijk begin October in Neuren
berg beginnen.
Met 6 hooge functionarissen. 155.
TV' Gouverneur-Generaal van Ned.
Indië, Jhr. Tjarda ven Star-
kenborg Stachouwer is uit het in-
terneeringskamp te Moekdën be
vrijd en met hem it. generaal Ter
Poorten, bevelhebber der Ned. Ind.
strijdkrachten in 1942, lt. generaal
Bakker, hoofd van den Ned. Ind.
Mobilisatieraad, Gen. Maj. v. Rees
hoofd van den medischen dienst,
en A, J. Spits, gouverneur van Su
matra.
AAR AANLEIDING van een
Middelburgsche rechtzaak
schreven we in Oct. 1943 een
boutade, omtrent den toen aan den
dag tredenden gokiust, over de
oude Batavieren, volgens de
schoolboekjes met dezelfde neiging
waren behept en die. wanneer ze
hun have en goed hadden verdob
beld, tenslotte hun vrouw inzetten.
Daarmede bleken we een gevoe
lige snaar geraakt te hebben. In
zijn eerstvolgend nummer pakte
,,De Zeeuwsche Stroom", als volgt
tegen ons uit:
„Wat zegt u lezer? Een stukje
uit een courant van voor 10 Mei
1940. Misgeraden! Het werd over
genomen uit een Zeeuwsch blad
van Woensdag 20 Oct. 1943
Hoe is 't eigenlijk nog mogelijk dat
in dezen tijd het een of ander mi
serabel redakteurtje nog den moed
heeft om den onzin, die ons vroe
ger op schooi werd geleerd nog
eens op te rakelen? Weet u, me
neer de redakteur, nu nog steeds
niet, dat het nu eenmaal in de
kraam der gevluchte heeren en hun
aanhangers te pas kwam om onze
tdus ook nu) voorouders zoo be
roerd mogelijk voor te stellen. Ja
natuurlijk, meneer de redakteur,
wij moesten ons toch tegenover
die lieve, aardige joodjes zoo
klein mogelijk voelen. Ja juist
wij moesten ons toch niets
verbeelden,, kim je begrijpen, lie
den met zulke wilde voorouders
konden niet tippen aan die geachte
joden met hun nette voorouders".
en Poëzie
E KOLONIE SURINAME ligt
in rechte lijn ongeveer 7500
K.M. van Nederland verwij
derd, de weg voert vrijwel geheel
over den Atlantischen Oceaan, zoo.
dat met een omweg over West-
Afrika moet worden gevlogen. Voor
den oorlog ging de luchtweg naar
Zuid-Amerika over Dakar.
Voor een Nederlandsch tusschen-
station zou de meest gunstige
plaats het kustgebied van de Noor
delijke Sahara ten Zuiden van de
Spaansche kolonie Rio de Oro zijn.
Een luchthaven in dit gebied zou
plm. 4000 K.M. van Nederland en
plm. 4500 K.M. van Suriname ver
wijderd zijn. Deze afstanden zijn
nu nog te groot om in één étappe
TVE Duitsche pers kan binnenkort
weer gaan beschikken over een
grootere mate van vrijheid. Het zal
geoorloofd zijn opbouwende critiek
te leveren op maatregelen van het
Britsche gezag. Er zal nog vergun
ning noodig zijn tot het uitgeven
van bladen, en er er zal streng toe
zicht worden gehouden, dat geen
monopoliën gevormd worden.
TVE reeds aangekondigde benoe-
mingen van Dr. Ferd. Sassen
tot Directeur-Generaal van On
derwijs en van Mr. H. J. Reinink
van Kunst en en Wetenschappen
is thans bij KB. van 1 Sept. ge
schied. Directeur-generaal van de
vorming buiten schoolverband is
de heer A. Oosterlee.
rpE ZWOLLE is door Nederland
sche burgers schadelijke sterke
drank aan Canadeesche mili
tairen verstrekt. Een aantal sol
daten is naar het ziekenhuis over
gebracht. De afd. politie van M.G.
is door de English Mission met een
onderzoek belast.
TN DE BEDRIJFSUNIE voor tex
tiel wordt gewerkt aan de tot
standkoming van de bepalingen die
in een C A O. behooren voor te ko
men, Ook de Zuidelijke textielfa
brikanten zyn hierbij geïnteres
seerd.
DLOEMEN, tolk van onze dank
baarheid" is een actie, die over
geheel het land gevoerd wordt. Het
comité beoogt in de hoofdsteden
van landen, die ons hulp boden,
bloem parken aan te doen leggen
ais uiting van onze erkentelijkheid.
ttET TIJDSTIP der verkiezingen
staat nog steeds niet vast. De
mededeelingen van den heer Brug-
mans, hoofd der voorlichtings
dienst, daaromtrent, bleken door
het ANP te laat aan de Ned. pers
te zijn verstrekt. Zij werden ge
daan voordat het advies van N A.
C. bekend was, het bericht kwam
echter pas later door. De regeering
zal dus nog een standpunt moeten
bepalen.
T TNI VERSITEITSZONDAG heet
de as. Zondag. Op dien dag
zal om 10.30 uur een H. Mis uit
de St. Willibrord te Utrecht wor
den uitgezonden voor de Katho
lieke Universiteit. Predicatie van
Pastoor H. Th. Mets.
')A(| BARAKKEN zijn uit Zwe
den in ons land aangekomen
voor de verpleging van t.b.c.-pa
tiënten. De inventaris kwam uit
Engeland. De barakken bieden
plaats aan 6000 patiënten.
9
TN BERLIJN heeft Zukow de re-
gistratie gelast van alle officie
ren boven den rang van luitenant.
Voorts worden alle SS, SA en „Par-
tei"-leden geregistreerd.
DUSLAND en Hongarije sloten
een handelsverdrag. Rusland
zal voor 30 millioen dollar goede
ren leveren.
PRESIDENT TRUMAN heeft den
inhoud van het rapport over
Pearl Harbour bekend gemaakt.
Als voornaamste schuldige wordt
daarin genoemd Walther Short, de
commandant van den sector Hawai
die door Washington tijdig was ge
waarschuwd, dat elk oigenblik vij
andelijkheden konden uitbreken.
TN ROEMENIE is een complot te-
gen de regeering ontdekt, heet
te het in een regeringsverklaring.
Een aantal politici is gearresteerd.
Tot de drijfkrachten worden gere
kend Radesca, Manioe en Grazia-
no, die behooren tot de westersch
georiënteerde groep van politici.
TTE BULGAARSCHE premier kon
digde een kieswethervorming
aan en een reorganisatie van het
kabinet.
pRINSES JULIANA is presiden-
te geworden van Ned. Volks
herstel, Mr. Meuten, vice-voorz., en
Mej. Tjeenk Willink, secretaresse.
9
TTE P.O.D. te Amsterdam heeft
Dinsdag de leiding van de Ford
fabrieken, te weten de directeur,
adjunct-directeur, bedrijfsleider en
chef de bureau doen arresteeren.
economisch te worden gevlogen
Men houde echter rekening met de
toekomst. Binnen afzienbaren tijd
zullen stratosfeervliegtuigen tot
grootere prestaties in staat zijn.
Het gebied is Fransch en zonder
te willen beweren, dat wij ook met
Frankrijk een rekening te vereffe
nen hebben, realiseere men zich,
dat onze schepen hebben deelge
nomen aan de geallieerde actie te
gen Algiers, waarbij zij door Fran-
sche kanonnen zijn beschoten en
door Fransche bommenwerpers aan
gevallen. De overgave van Fransch
Indo-China aan Japan, die dat
land de vliegvelden verschafte om
zijn scheepvaartroute door de Zuid
Chineesche Zee te beveiligen, heeft
den aanval op Singapore en Indië
mogelijk gemaakt. Deze feiten
scheppen een sterken ruggesteun
en het is nauwelijks te verwachten,
dat Frankrijk ons een stuk woestijn
zor weigeren, minder dan Vi
van de totale Fransche bezittingen
in Afrika met nauwelijks een dui
zendste deel van de bevolking. Ter-
wille van de goede nabuurschap
heeft het destijds Italië heel wat
grootere concessies gedaan.
Nu moet men in een en ander
niet zien een poging tot uitbreiding
van ons koloniaal gebied doch uit
sluitend de noodzaak om de ver
binding met onze overzeesche ge-
biedsdeelen onder alle omstandig
heden veilig te stellen.
Onze toekomstige luchtmacht zal
dan ook over eenige honderden
lange afstandsvliegtuigen moeten
beschikken, die in staat zijn een
landingsdivisie, voorzien van de
modernste bewapening, in één
vlucht naar Oost of West te diri-
geeren om bij een eventueel drei
gend gevaar den eersten stoot op
te vangen of versterking te bren
gen, waar die noodig is. C. R.
De reactie op dit merkwaardig
stukje proza, was even merkwaar
dig. Behalve een paar dreigbrie
ven, waarvan de vriendelijkste
schrijver ons in Ommen wenschte
te zien „verpleegd", kwam er ook
een stuk poëzie binnen uit het an
dere kamp. De „dichter' had uit-
gevischt, dat de philippica in de
„Zeeuwsche Stroom" van de hand
was van den N.S.B.-propagandist
C. Noom. weleer eerzaam grossier
doch sinds het rijzen van Musseru
ster een volbloed partijganger.
De poëet droeg het vers aan ons
op en zag het ook gaarne geplaatst
aan welk vriendelijk verzoek iwy
zoo wijs waren niet te voldoen.
Thans willen we echter eenige
strophen afdrukken ter late vol
doening van onzen rijmelaar:
Armzalig kruideniertje
Lilliputter - Bataviertje
Opgekweekt met papbeschuit
Voor je ons iets moogt vértellen:
Koop dan eerst wat beestevellen
Trek je mooie pakkie uit.
Ongelukkig kruideniertje.
Was je heusch 'n Bataviertje
Was je 'n kerel, ventje Noom:
Je zou zwemmen - en niet
modderen.
Om 'n ander te beklodderen
In de echte Zeeuwsche stroom.
Lammenadig kruideniertje,
Vulpen, potlood en papiertje.
Maken nog geen publicist.
Vitten, kiften, keffen, kijven
Is het werk van vischmarktwijven.
Maar niet van een journalist.
Peetepeutig kruideniertje,
Zwaaiend met 'n blik rapiertje, i
Ridder met 'n droef figuur.
Durf je van Mei 1940 spreken.
Toen je thuis kwam, doodlijk'
bleek en
Blbber-bevend, overstuur.
Hazenhartig kruideniertje,
Kwatta-chocolaad grossiertje.
Weet je dat je met die schaar.
Toen je pakkie snel verknipte
D'lapjes in de kachel kipte,
Bang voor 't dreigende gevaar?
Koekjes kruimel-kruideniertje
Ik geef jou op 'n papiertje:
Ieder weet in Goes dat jij,
Bij de massa-arrestatie,
Dadelijk kwam tot de negatie
Van je Leider en Partij!
Met deze persoonlijke herinnering 1
willen we de memoire uit de da
gen der bezetting sluiten, doch niet
zonder te memoreeren. dat onze
kloeke Batavier en verachter van
voortvluchtigen, prompt op Dollen q
Dinsdag de beenen nam en voor
zoover we weten nog niet bov«
water kwam.
Tot president Klein
seminarie.
T\E Zeer Eerw. Zeergel. Heer Dr.
A. C. Ramselaar door Z. H.
Exc. den Aartsbisschop van Utrecht
benoemd tot president van het
Aartsbisschoppelijk Klein Semina
rie, te Apeldoorn. Dr. Ramselaar
was tot op heden Hoofdaalmoeze
nier der R. K. Verkennersbeweging
en bisschoppelijk gevolmachtigde
van de R. K. Jeugdorganisatie in
de Nederlandsche Jeugd Gemeen
schap.
Op Koninginnedag zal ons Wad
NIET verschijnen.
Heden Zon onder 20.33 uur,
Maan op 0.12 uur. Vrijdag Zon
op 6.49 uur, Maan on de? 15.43
uur. Vrijdag Zon onder 20.31
uur, Maan op 0.56 uur. Zater
dag Zon op 6.50 uur. Maan on
der 16.56 uur. Weerverwach-
ting: zwaar bewolkt, plaatse
lijke regen of onweer, vrij
warm, overwegend zwakke en
veranderlijke wind.
ZEELAND HET ZWAARST
GETROFFEN.
Het „Weekblad voor Gemeente
belangen", gaf 'n overzicht van de
woningschade in Nederland, waar
uit blijkt hoezeer Zeeland geleden
heeft.
Totaal verwoest en niet her
bouwd zjjn in Zeeland 5546 wonin
gen of 8.3 pet. van het totaal aan
wezige woningin; daarboven staat
nog de provincie Zuid-Holland met
8.9 pet. Na Zeeland volgen Gelder
land met 4.7 pet. Utrecht met 3.8
pet.. Noordbrabant met 3.1 pet.,
Limburg met 1.1 pet. Drente en
Friesland met 0.1 pet.
Aan boerderijen zijn er in Zee
land ongeveer 1000 verwoest, waar
van 'n groot deel in Z.-Vlaanderen
In Brabant zijn 2000 boerenplaat
sen vernield.
Volgens genoemd overzicht zijn
\in Zeeland zwaar beschadigd 4078
viningen of 6.1 pet. Na Zeeland
volgen Utrecht met 5 pet., Noord-
Brabant met 4.8 pet., Gelderland
met 4.7 pet., Limburg met 1.6 pet
de overige provincies met minder
dan 1 pet.
Lichtbeschadigd zijn in Zeelanu
31.887 woningen of 47.5 pet. Voor
Limburg bedraagt dit 37.5 pet. N.
Brabant 30.7 pet. Gelderland 25.7
pet. Overijssel 11.2 pet. Utrecht 7 6
pet., de overige provincies minder
dan 5 pet
Daar Zeeland ook het ergst heeft
geleden door de inundaties staat
dus vast dat deze provincie de
zwaarst getroffene is.
HET TRIBUNAAL WERKT.
Eindelijk, eindelijk is dan bet
tribunaal in het arrondissemet'
Middelburg, dat naar men weet tt
Goes is gevestigd gaan draaien
Gistermorgen werden voor het eerst
twee lichte gevallen berecht. D«*r
de zitting niet openbaar is. ':0T1
ook de pers geen toegang krijgen.
DAG. BESTUUR Z.L.M.
Men verzocht ons nog te melden
dat in het Dag bestuur der ZXM
de heer Scheele-de Putter uit Bie-
zelinge als vice-voorzitter zetelt.