IKorte Zondags meditatie MONETAIRE PROBLEMEN raagd F JANSEN, DE ZUIVERING QMS NIEUWE LEGER In de hoogtijdagen van ECA. ost erzandé jk rneuzeh* on haar problemen IN 'T KORT <xxxyX>o_ Nu Indië vrij komt 't He "dsn op de volgt». dag 27 Aug. j945 cafe Meulpoldtr' andag 27 Aug t Gemeentehuis 'ke: Dinsdag 4-16.30 uur in Ca- ig 20 Aug. I946 i lokaal Obad^a nsdag 29 Aug' '45 het Vereenigings- onderdag 30 Aug. in café De Baar nderdag 30 Aug 1- - I -- aa.uS. in cafe West. tijdig zijn naam ft, moet met de alle werknemers, geplaatst zijn, de de melkbonnen »len op de zitting zijn woonplaats n de werknemers keer een toeslag- n afgehaald wor- ikaart overgelegd cing van toeslag- )de periode 1945, beid uitgereikt is lode periode 1945 zeep voor vullen bonkaarten. in bonkaarten voe periode 1945 zal m worden te 's- >p Zaterdag 1 Sep -12 uur in café 714-0 G OOSTBURG. welke op grond 30-1943 hun werk staken, dienen op te geven bij ten: Aardenburg, Sluis of IJzen- rhrift van boven- 730-O D. K. Oostburg. hier veel lager zandige strand is aar liggen stuk- jkelijk afkomstig 3breuken Of ver- gen, er ligt ze lis ïdhout is er wel, breken om vuur aal Dinsdag 28 29 Aug te Goes 705-0 zij besloten betbe en dat zii coder en A. v. MIEGHt' VEN en L BAAK en F. BAART-SME M cn F. KOUJIZE klanten om in d een andeTen b"-kto week van broo el kunt U )0.- winnen t Uw kans i in vollen nlicht. bij .,A130Wesldorf plaatsen SAS •ij ven t/m 21 29 Augustus 0"s: als hoofd*"1" 1JAND". 727-0 an* 2 en 4V4 >"flé Toeganv f' past geld bcta'Q EDITIE voor de provincie zeeland Bur.: Westsingel 75, Goes; Dubbele poort 8. Hulst nMe courant wordt op last van 't Militair Gezag „edrukt op de persen v. li. Dagblad van Noord- Brabant en Zeeland. Ultg. „Stichting De tem" Dir.: J. A. H. M. v. Schijndel; Hoofdredacteur: j. J. H. A. Bruna; Nic. J. Karhof. rayonredacteur Voor God, Koningin en Vaderland No. 248 ZATERDAG 25 AUGUSTUS 1945 Comm. v. Toezicht: C. J. v. Hootegem; A. E. Langenhorst; Mr. Dr. A. J .J. M. Mes; Mr. EC. B. L. de Rechter; Mr. Dr. C. J. M. A. v. Rooy» Verschijnt eiken werkdag. Abonn. prijs bij voor uitbet.: 2.73 per kwart., p post 3.45, p. week (bij niet-postbesteJiing) 0.21. Losse nos. 6 cent. Ter VOORBEREIDING van den opbouw van ons nieuwe le ger moeten de officieren, re serve-officieren en cadetten van de Koninklijke Landmacht, die ge durende den oorlog na 14 Mei 1940 geen feitelijken militairen dienst hebben gedaan, voor een commis sie verantwoording afleggen van hun gedragingen gedurende den tijd, dat zij zich in vijandelijk of door den vijand bezet gebied be vonden. Uitgezonderd zijn daarvan alleen 63 man van het beroepsper- soneel. die in Juli 1940 weigerden de bekende loyaliteitsverklaring te teekenen en deswege onmiddellijk In krijgsgevangenschap werden weggevoerd. Met het noemen van deze loyali teitsverklaring zitten we meteen middenin een kwestie, die op het oogenblik nogal wat beroering ver wekt onder de beroepsofficieren. Tweeerlei zijn de beschuldigingen welke men den onderteekenaars voor de voeten werpt. Ten eerste: men had nooit zijn handteekening mogen geven aan zoo'n betuiging van loyaliteit. Ten tweede: toen men die eenmaal had gegeven, had men ook zijn woord gestand moeten doen en zich later niet in illegaal werk mogen begeven. Het eerste verwijt komt voornamelijk van hen, die niet geteekend hebben. Nu be- hooren de meesten daarvan tot 't Nederlandsch-Indische leger, aan wie volgens de voorschriften het teekenen van zulk een verklaring verboden was. Voor de anderen was het een kwestie van keuze tusschen twee wegen en wij koesteren alle respect voor hen. die dadelijk de strakke lijn van het verzet meen den te moeten volgen. Doch dit be hoeft geenszins te leiden tot een veroordeeling van hen, die het va derland meer gebaat zagen met 't stellen van hun handteekening en die zich daarbij op twee belangrijke feiten konden beroepen; Ie. Toen de Opperbevelhebber Generaal Winkelman in krijgsge vangenschap werd afgevoerd, liet Wj een schriftelijk advies na, waar. in het teekenen van de verklaring werd aanbevolen, daar hij dit het meest in het belang van het vader land achtte, 2de. In een vergadering van op per-officieren werd besloten aan alle officieren den raad te geven tot teekening over te gaan. Men mag van deze adviseurs toch veronderstellen, dat ze alles goed gewikt en gewogen hebben en de er van den Nederlandschen offi cier als overwegend hebben be schouwd. Moet men dan degenen, die hun raad opvolgden, er leelijk op aankijken? De practijk heeft trouwens ook uitgewezen, dat de of ficieren tot de actiefsten behoor den, toen het ondergrondsch verzet zich ging organiseeren. LTIERMEDE belanden we dan echter aan het wel heel zon derling klinkende verwijt nummer twee, dat men nogal eens hoort uit den mond van hen, die naar Lon den zijn vertrokken en zich zoo moeilijk kunnen indenken in de omstandigheden en geestesgesteld heid. waarin wij hier tijdens de be zetting leefden. Als deze redeneering opging, dan zou geen officier, die de verklaring had geteekend. hebben mogen luisteren naar Radio-Oranje, dan had hij alle illegale blaadjes onge zien in de kachel moeten stoppen of, beter nog. bij den Ortskomman- dant deponeeren, dan zou de laf heid tot eergevoel worden verhe ven. En er zijn ongetwijfeld officie ren geweest, die dezen dooddoener hebben gebruikt om maar stilletjes in een hoek te blijven zitten en af te wachten. Terwijl die z.g. eerloo- zen moedig den ongelijken strijd aanbonden, gevaren van vrijheids- berooving en vermoording trotseer den. om de overwinning voor te be reiden en de eer van het vader land hoog te houden. We weten trouwens ook van gevallen, dat na mens de Regeering in Londen ver zoeken werden gericht tot officie ren, die geteekend hadden, om be langrijke functies in het onder r.rondsche werk op zich te nemen Het is zoo duidelijk als glas: Toen die aanvankelijk zoo correcte bezet ter zich al meer ontmaskerde als 'n woordbreukige schurk, had geen belofte tegenover hem meer gel digheid, werd niet alleen het recht, maar ook de plicht tot verzet al- meer geboden. Als een zuiveringscommissie deze eenvoudige waarheden zou misken- TTIT INDIE, met name uit Nieuw Guinea, is het eerste schip naar Nederland vertrokken. Het brengt 1000 ton copra mee, waarmee de vetpositie hier te lande verbeterd kan worden. TNE REGEERING doet een beroep op de werkgevers om huil per soneel op 31 Augustus vrij te ge ven met behoud van loon. ,E DUITSCHE bisschoppen zul len voor de eerste maal een gezamenlijke verklaring uitgeven, die volgens het ANP echter door het geallieerde militaire bestuur eerst zal worden gecensureerd. I)1 rpE LOURDES is van een alge- heele verlamming van den lin ker-arm plotseling genezen de 22- jarige Ivonne Fournier uit S. Alexis bij Limoges. TVE GELDZUIVERING laat op zich wachten, omdat er nog niet voldoende nieuwe bankbiljet ten en zilverbons in ons land aan wezig zijn; ze waren pas in Fe bruari besteld. Er komt een belas ting-recherche voor het opsporen van zwart geld. nen, dan stond ze volkomen buiten de werkelijkheid, was ze onbekwaam voor haar werk. AOK ten aanzien van het gedrag der officieren in de krijgsge vangenkampen worden onderzoe ken ingesteld. Uitstekend. Een of ficier, die zich daar onwaardig zou hebben gedragen, verdient geen plaats in het nieuwe leger. Doch we hoorden ook hier van onderlinge beschuldigingen, die met pietluttig nog veel te zwak zijn geteekend. Een kapitein moest zich bijvoor beeld verantwoorden, omdat hij in het kamp.... een radijsje gestolen had. Een luitenant nam men kwa lijk. dat hij tydens zijn gevangen schap. zoo stil was geweest. Hij had blijkbaar meer ..hoera" moeten roepen, om als deugdelijk officier te worden aangezien. Wat we zoo hoorden over de pre liminairen van de zuivering, maakt dan ook een allesbehalve prettige indruk. Als men zóó doorgaat, dan zullen heel wat bekwame officieren er den brui aan geven tot schade van ons toekomstig leger. Doch aan wie de schuld? ooooooo Het meest noodzakelijke T\EN oppervlakkiger! lezer van dit Zondagsevangelie zullen de raadgevingen, zich niet te bè- kommeren over voedsel of klee ding, vreemd in de ooren klin ken. Is'er wel iets, wat de meesten meer bezig houdt, dan juist de vraag, hoe hij aan vol doende voedsel voor zich en de zijnen moet komen en waarmee hij zich en hen zal kleeden. Een kwellende zorg is het voor hem, die hij dagelijks weer met zich mee draagt en waarvoor hij vaak geen oplossing weet te vin den. Laten we het kort en eer lijk zeggen: wat zijn wij feite lijk allen arme menschen ge worden. En nu komen daar die Evangeliewoorden tot ons, ont roerend schoon en mild welis waar, maar toch zoo onwerke lijk en niet van dezen tijd, naar het schijnt. We vragen ons af, waar de verklaring is te zoeken, hoe ze moeten worden toegepast op ons, wanneer dit tenminste nog mogelijk is. Ach, begrepen we maar de onverbiddelijke lo gica, die erin vervat is: Zoekt eerst het Rijk Gods en al het an dere zal u worden gegeven als toegift. Want onze heele ellende bestaat hierin, dat een wereld zich van God heeft afgewend en den mammon is gaan dienen. Duizenden fabrieken produceer den duizenden artikelen en ver dienden vaak fantastische be dragen, zonder dat de mensch- heid rijker werd. De schatten der aarde werden ontgonnen in koortsachtige bedrijvigheid, maar ze werden jaren lang dienstbaar gemaakt voor het meest lugubere bedrijf, 'n ver- schrikkelijken oorlog tusschen de volkeren. Werden de rijk dommen der aarde gebruikt voor het algemeen welzijn, geen mensch behoefde zich af te vra gen, wat hij zou eten of drin ken of waarmee hij zich moest kleeden; er is meer dan voldoen de voor iedereen. De oorzaak onzer ellende ligt bij onszelf, niet bij God; Hij blijft ,,de Va der, die weet, dat wij dat alles noodig hebben." Maar die dan ook met volle recht van ons vraagt, dat we Hem dienen en beminnen en dat we leven als geestelijke, als gedoopte men schen. Doen we dat, dan krijgen we de rest als een toegift. OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO DOOOOOO WIJ ZITTEN in Indië met een massa Japansch oorlogs- ..geld", dat de bevolking ge dwongen werd te accepteeren. Het is momenteel niet na te gaan, hoe groot het totaal bedrag van dit „geld" is. Aan de hand van erva ringen hier te lande, getoetst aan Indische toestanden, zal het totaal het equivalent van een milliard gulden wel niet te boven gaan. De bankbiljettencirculatie der Javasche Bank. het wettig betaal middel in Indië vóór de bezetting, bedroeg in 1939 circa 200 millioen gulden, een belachelijk laag be drag, als men rekening houdt met het bevolkingscijfer van destijds bijna 70 millioen. Vergelijk hierbij Ge kunt er alles krijgen, in 't Belgiekske, met en zonder timberkes NEEN, we gingen niet naar Brussel om er wat op den kop te tikken" of om eens zonder bonnen overvloedig te eten" We gingen er heen in verband met een „essentieel belang voor het economisch herstel van Neder land". Die reis stond al lang op stapel, maar de stoot werd gegeven door meneer Pastoor. Meneer Pastoor, die den herderlijken staf zwaait over een parochie ten Zui den van Brussel noodde ons „na de zaken" aan zun tafel, maar hij stelde zich tevens beschikbaar als gids en bankier, eventueel als on derhandelaar. Daar konden we geen bezwaar tegen hebben. Deze inlei ding heeft ten doel u ervan te overtuigen dat daar in Brussel alles in eer en deugd ging, zoo te zeggen onder het welgevallig oog van den paster. z°° vonden we dan den Pastoor achter een kop weinig belo- P'kzwart koffiesurrogaat in het Kajottershuis en welgemoed togen we naar de markt om er onze indrukken op te doen. Een lid van ons gezelschap meende verband te zien tusschen heW^en tieel belang voor het economi^h herstel van Nederland en den aankoop van een corset voor züik echtgenoote. Helaas beschikte hu niet over een voldoende flux de 'louche om dat duidelijk te maken aan een uitsluienó Fransch-tabge juffrouw, gezeten in een textiel- kraampje, zooda't meneer pastoor zich gedrongen gevoelde, als on derhandelaar op te treden. Pijnlijker werd 't, toen onze her- «derliike leider werd aangeklampt zajn intermediair voort te zetten ten aanzien van meerdere dessous. Kousen? Puur zijden dameskou sen.... eh bien, monsieur, hon derd vijfentachtig francs. Quelle mésure? Ge kunt ze in alle maten krijgen. Hier een iets mindere kwa litseit voor honderd vijf en twin tig francsBonnen?Oh. ge bedoelt témberkes?niet noodig. Die theedoek, die kost vijfen zestig francs. Aussi sans timbres. En die elastiek kunt ge zooveel krijgen als ge wilt, rond en band elastiek. Verderop kunnen de hééren te recht. Heele rijen spiksplinter nieuwe confectiepakken. Ge kunt ze zoo aanpassen, maar dat doen we niet, hier midden op de maTkt. We doen slechts ons verbazen. Ons verbazen bijvoorbeeld over 'n paai- Als onderhandelaar op te treden spiksplinternieuwe Aroerikaansche legerschoenen, te koop voor vier honderd francs. Luxeschoenen kunt ge ook krijgen, maar die zijn duurder. „Vraag hem eens. wat die mo torfiets kost", fluistert de pastoor ons in. We brengen hem de bood schap achttienduizend francs. ,,Nou. wat heb ik gezegd?" lacht de pastoor tegen het overige gezel schap. 't Was een glansrijk ge slaagde proef op zijn markt-taxatie. Bamfcn? Willen jullie banden zien? Onze herder leidt ons een zijstraat in. Bergen banden, sta- Jjels.... honderden. Gloednieuw. „Hiervan een foto in een Neder- landscbe kra-nt en de lezers worden wild", fluisteren we elkaar in. Een prima buitenband vierhonderd francs. Een mindere kwaliteit twee honderd vijftig a driehonderd. Autobinnenbanoen liggen er ook! Een van rood rubber ligt er op een paar jute zakken, 't Is een tweede- handsche. maar een goeie. Twee lekken hebben er in gezeten. „H*?bt u geen andere? Nieuwe?" De jute zakken gaan open en we zien voorraden nieuwe auto binnenbanden. Achthonderd a dui zend francsAuto-buitenbanden zijn er eveneens. In alle maten en merken. We gaan weer terug naar de „al- gemeene" markt en zien er radio toestellen, schryfmachines,. hor loges en meer van die fantastische dingen die men in den Nederland schen vrijen handel al jarenlang niet meer kent. JJIER is het nu toch wel de zwarte markt op zijn brutaalst Een haveloos ventje prutst aan onze auto. wanneer we onze markt tocht hebben voltooid. Hij moet z'n biezen pakken en zyn voeten, ge schoeid met een pa-ar gewezen gympjes, reppen zich naar 'n an der object van zijn belangstelling. Wat de markt weet te bieden is niet voor hem. Is er nog wel een middenklasse .in België? We zien hier alleen maar goedgekleede en arm? Belgen zij die koopen en zy die niet kun nen koopen. Bestaan er dan geen beheerschte prijzen. Ze zijn er wel, jazeker. Ergens in een verscholen dorpje, in de pa rochie van onzen herder, ontdek ken we den avond van dezen welf den dag 'n lingeriezaak. Een thee doek kunt ge hier koopen voor 20 francs. „Avec deux timbres". En als onze tochtgenoot twee Wat de mat kt weef te bieden is niet voor hem. textielzegeljes en twee briefjes van tien francs neerlegt zegt hij: „En vanmorgen,.-pp de markt in Brus sel, kosttten ze vyfenzestig francs!" „Mais sans timbres sans tim bres!" glimlacht de juffrouw, Waarmee we dus konden bereke nen. dat één tertielbonnetje' in België een waarde heeft van twee en twintig francs of f 1.35 wanneer ge de francs „wi" of f 5.50 wan neer ge de francs ..zwart" hebt.... Men leef zwart in België of men leeft er niet. Er is geen keus. De zwarthandelaren hebben zich van alle prijzen meester gemaakt en kunnen de markt totaal beheer- schen. Zou men hier een econo mische rechter kennen. Wanneer we de Brusselsche markt verlaten zie we, hoog tegen de lucht zich af teekenend door het perspectief van een nauw straatje het Paleis van Justitie, ontluisterd en beschadigd zonder koepel, zoncjjr kroon.... de circulatie van de Nederlandsche Bank van ruim 1 milliard in 1939 voor een bevolking van destijds 8 millioen en men kan zich een denk beeld vormen van de rol, die dit geld speelt in de Inlandsche sa menleving, vooral als men bedenkt, dat meer dan de helft van dit geld strekte om in de behoefte van cir ca 1 millioen Europeanen. Chinee- zen en vreemde Oosterlingen te voorzien. Het bankbiljet was voor den Indonesiër van ondergeschikt belang. In zijn geldbehoefte werd voorzien door de zilveren en kope ren munt, waarvan de circulatie ten opzichte van het papier in Indië belangrijk grooter was dan in Ne derland. Een gulden is voor hem reeds een kapitaal. In de dessa kon voor het levensonderhoud met een dubbeltje per dag worden volstaan hij „rekende" met centen, evenals wij met guldens. et is duidelijk, dat een volk met een dergelijk budget zich geen groote uitgaven kon veroor loven, met name niet in staat is Europeesche importartikelen te koopen. Willen wij Indië inschake len in een Groot Nederlandsch Im perium, dat „self-supporting" is, dan moet de levensstandaard in Indië omhoog, het land kan zich niet ontwikkelen, als het levenspeil op zoo'n laag niveau blijft. Er is daarom geen enkele reden om een saneering van het Indische geld wezen te bewerkstelligen door hef fingen. inlevering met blokkeering van saldi. enz. Integendeel, een geldcirculatie van tenminste VA a 2 milliard gulden is voor Indië noodig. om den levensstandaard van den In donesiër op een peil te brengen, dat hij zieh beter kan voeden en kleeden en zieh eenige luxe en ont spanning kan veroorloven. Een verhoogde geldcirculatie be hoeft in Indië geen aanleiding te geven tot „zwevende koopkracht". Ruimere geldmiddelen, hoogere loo. nen. zullen de inheemsche nijver heid stimuleeren en de welvaart in breede kringen bevorderen Daar om moet het Japansche oorlogs- geld. zy het in anderen vorm, in de circulatie blijven en hierin heb ben wy nu een prachtmiddei om het vertrouwen van de bevolking in Nederland te herstellen, nl. door een goed deel van het Japansche oorlogsgeld in te wisselen tegen zilveren guldens en rijksdaalders. Ieder, die Indië uit eigen aan schouwing kent. zal het hierin met mij eens zijn. Het hiertoe benoo- digde zilver zullen wij in het bui tenland moeten leenen of koopen, Waarschijnlijk zal Amerika bereid zijn het te ruilen tegen tin, waar aan het zoo'n groote behoefte heeft. Bangka en Biliton kunnen samen binnen zéér korten tijd 50 millioen kg. tin per jaar producee- ren Bovendien kan nu. na de ca pitulatie, voor dit doel zilver en goud in Japan worden gevorderd. Natuurlijk sluit bovenstaande procedure niet uit. dat tegen pro fiteurs en collaborateurs moet wor den. opgetreden. cl hu

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1945 | | pagina 1