IKorte Zondags meditatie
MONETAIRE
PROBLEMEN
raagd
F JANSEN,
DE ZUIVERING QMS NIEUWE LEGER
In de hoogtijdagen van
ECA.
ost erzandé
jk
rneuzeh*
on haar problemen
IN 'T KORT
<xxxyX>o_
Nu Indië
vrij komt
't
He
"dsn op de volgt».
dag 27 Aug. j945
cafe Meulpoldtr'
andag 27 Aug
t Gemeentehuis
'ke: Dinsdag
4-16.30 uur in Ca-
ig 20 Aug. I946
i lokaal Obad^a
nsdag 29 Aug' '45
het Vereenigings-
onderdag 30 Aug.
in café De Baar
nderdag 30 Aug
1- - I
-- aa.uS.
in cafe West.
tijdig zijn naam
ft, moet met de
alle werknemers,
geplaatst zijn, de
de melkbonnen
»len op de zitting
zijn woonplaats
n de werknemers
keer een toeslag-
n afgehaald wor-
ikaart overgelegd
cing van toeslag-
)de periode 1945,
beid uitgereikt is
lode periode 1945
zeep voor vullen
bonkaarten.
in bonkaarten voe
periode 1945 zal
m worden te 's-
>p Zaterdag 1 Sep
-12 uur in café
714-0
G OOSTBURG.
welke op grond
30-1943 hun werk
staken, dienen
op te geven bij
ten: Aardenburg,
Sluis of IJzen-
rhrift van boven-
730-O
D. K. Oostburg.
hier veel lager
zandige strand is
aar liggen stuk-
jkelijk afkomstig
3breuken Of ver-
gen, er ligt ze lis
ïdhout is er wel,
breken om vuur
aal Dinsdag 28
29 Aug te Goes
705-0
zij besloten betbe
en dat zii coder
en A. v. MIEGHt'
VEN en L BAAK
en F. BAART-SME
M cn F. KOUJIZE
klanten om in d
een andeTen b"-kto
week van broo
el kunt U
)0.- winnen
t Uw kans
i in vollen
nlicht. bij
.,A130Wesldorf
plaatsen SAS
•ij
ven t/m 21
29 Augustus 0"s:
als hoofd*"1"
1JAND".
727-0
an* 2 en 4V4 >"flé
Toeganv f'
past geld bcta'Q
EDITIE voor de provincie zeeland
Bur.: Westsingel 75, Goes; Dubbele poort 8. Hulst
nMe courant wordt op last van 't Militair Gezag
„edrukt op de persen v. li. Dagblad van Noord-
Brabant en Zeeland. Ultg. „Stichting De tem"
Dir.: J. A. H. M. v. Schijndel; Hoofdredacteur:
j. J. H. A. Bruna; Nic. J. Karhof. rayonredacteur
Voor God, Koningin en Vaderland
No. 248 ZATERDAG 25 AUGUSTUS 1945
Comm. v. Toezicht: C. J. v. Hootegem; A. E.
Langenhorst; Mr. Dr. A. J .J. M. Mes; Mr. EC.
B. L. de Rechter; Mr. Dr. C. J. M. A. v. Rooy»
Verschijnt eiken werkdag. Abonn. prijs bij voor
uitbet.: 2.73 per kwart., p post 3.45, p. week
(bij niet-postbesteJiing) 0.21. Losse nos. 6 cent.
Ter VOORBEREIDING van
den opbouw van ons nieuwe le
ger moeten de officieren, re
serve-officieren en cadetten van
de Koninklijke Landmacht, die ge
durende den oorlog na 14 Mei 1940
geen feitelijken militairen dienst
hebben gedaan, voor een commis
sie verantwoording afleggen van
hun gedragingen gedurende den
tijd, dat zij zich in vijandelijk of
door den vijand bezet gebied be
vonden. Uitgezonderd zijn daarvan
alleen 63 man van het beroepsper-
soneel. die in Juli 1940 weigerden
de bekende loyaliteitsverklaring te
teekenen en deswege onmiddellijk
In krijgsgevangenschap werden
weggevoerd.
Met het noemen van deze loyali
teitsverklaring zitten we meteen
middenin een kwestie, die op het
oogenblik nogal wat beroering ver
wekt onder de beroepsofficieren.
Tweeerlei zijn de beschuldigingen
welke men den onderteekenaars
voor de voeten werpt. Ten eerste:
men had nooit zijn handteekening
mogen geven aan zoo'n betuiging
van loyaliteit. Ten tweede: toen
men die eenmaal had gegeven, had
men ook zijn woord gestand moeten
doen en zich later niet in illegaal
werk mogen begeven. Het eerste
verwijt komt voornamelijk van hen,
die niet geteekend hebben. Nu be-
hooren de meesten daarvan tot 't
Nederlandsch-Indische leger, aan
wie volgens de voorschriften het
teekenen van zulk een verklaring
verboden was. Voor de anderen was
het een kwestie van keuze tusschen
twee wegen en wij koesteren alle
respect voor hen. die dadelijk de
strakke lijn van het verzet meen
den te moeten volgen. Doch dit be
hoeft geenszins te leiden tot een
veroordeeling van hen, die het va
derland meer gebaat zagen met 't
stellen van hun handteekening en
die zich daarbij op twee belangrijke
feiten konden beroepen;
Ie. Toen de Opperbevelhebber
Generaal Winkelman in krijgsge
vangenschap werd afgevoerd, liet
Wj een schriftelijk advies na, waar.
in het teekenen van de verklaring
werd aanbevolen, daar hij dit het
meest in het belang van het vader
land achtte,
2de. In een vergadering van op
per-officieren werd besloten aan
alle officieren den raad te geven tot
teekening over te gaan.
Men mag van deze adviseurs toch
veronderstellen, dat ze alles goed
gewikt en gewogen hebben en de
er van den Nederlandschen offi
cier als overwegend hebben be
schouwd. Moet men dan degenen,
die hun raad opvolgden, er leelijk
op aankijken? De practijk heeft
trouwens ook uitgewezen, dat de of
ficieren tot de actiefsten behoor
den, toen het ondergrondsch verzet
zich ging organiseeren.
LTIERMEDE belanden we dan
echter aan het wel heel zon
derling klinkende verwijt nummer
twee, dat men nogal eens hoort uit
den mond van hen, die naar Lon
den zijn vertrokken en zich zoo
moeilijk kunnen indenken in de
omstandigheden en geestesgesteld
heid. waarin wij hier tijdens de be
zetting leefden.
Als deze redeneering opging, dan
zou geen officier, die de verklaring
had geteekend. hebben mogen
luisteren naar Radio-Oranje, dan
had hij alle illegale blaadjes onge
zien in de kachel moeten stoppen
of, beter nog. bij den Ortskomman-
dant deponeeren, dan zou de laf
heid tot eergevoel worden verhe
ven. En er zijn ongetwijfeld officie
ren geweest, die dezen dooddoener
hebben gebruikt om maar stilletjes
in een hoek te blijven zitten en af
te wachten. Terwijl die z.g. eerloo-
zen moedig den ongelijken strijd
aanbonden, gevaren van vrijheids-
berooving en vermoording trotseer
den. om de overwinning voor te be
reiden en de eer van het vader
land hoog te houden. We weten
trouwens ook van gevallen, dat na
mens de Regeering in Londen ver
zoeken werden gericht tot officie
ren, die geteekend hadden, om be
langrijke functies in het onder
r.rondsche werk op zich te nemen
Het is zoo duidelijk als glas: Toen
die aanvankelijk zoo correcte bezet
ter zich al meer ontmaskerde als 'n
woordbreukige schurk, had geen
belofte tegenover hem meer gel
digheid, werd niet alleen het recht,
maar ook de plicht tot verzet al-
meer geboden.
Als een zuiveringscommissie deze
eenvoudige waarheden zou misken-
TTIT INDIE, met name uit Nieuw
Guinea, is het eerste schip naar
Nederland vertrokken. Het brengt
1000 ton copra mee, waarmee de
vetpositie hier te lande verbeterd
kan worden.
TNE REGEERING doet een beroep
op de werkgevers om huil per
soneel op 31 Augustus vrij te ge
ven met behoud van loon.
,E DUITSCHE bisschoppen zul
len voor de eerste maal een
gezamenlijke verklaring uitgeven,
die volgens het ANP echter door
het geallieerde militaire bestuur
eerst zal worden gecensureerd.
I)1
rpE LOURDES is van een alge-
heele verlamming van den lin
ker-arm plotseling genezen de 22-
jarige Ivonne Fournier uit S.
Alexis bij Limoges.
TVE GELDZUIVERING laat op
zich wachten, omdat er nog
niet voldoende nieuwe bankbiljet
ten en zilverbons in ons land aan
wezig zijn; ze waren pas in Fe
bruari besteld. Er komt een belas
ting-recherche voor het opsporen
van zwart geld.
nen, dan stond ze volkomen buiten
de werkelijkheid, was ze onbekwaam
voor haar werk.
AOK ten aanzien van het gedrag
der officieren in de krijgsge
vangenkampen worden onderzoe
ken ingesteld. Uitstekend. Een of
ficier, die zich daar onwaardig zou
hebben gedragen, verdient geen
plaats in het nieuwe leger. Doch
we hoorden ook hier van onderlinge
beschuldigingen, die met pietluttig
nog veel te zwak zijn geteekend.
Een kapitein moest zich bijvoor
beeld verantwoorden, omdat hij in
het kamp.... een radijsje gestolen
had. Een luitenant nam men kwa
lijk. dat hij tydens zijn gevangen
schap. zoo stil was geweest. Hij
had blijkbaar meer ..hoera" moeten
roepen, om als deugdelijk officier
te worden aangezien.
Wat we zoo hoorden over de pre
liminairen van de zuivering, maakt
dan ook een allesbehalve prettige
indruk. Als men zóó doorgaat, dan
zullen heel wat bekwame officieren
er den brui aan geven tot schade
van ons toekomstig leger. Doch aan
wie de schuld?
ooooooo
Het meest
noodzakelijke
T\EN oppervlakkiger! lezer van
dit Zondagsevangelie zullen
de raadgevingen, zich niet te bè-
kommeren over voedsel of klee
ding, vreemd in de ooren klin
ken. Is'er wel iets, wat de
meesten meer bezig houdt, dan
juist de vraag, hoe hij aan vol
doende voedsel voor zich en de
zijnen moet komen en waarmee
hij zich en hen zal kleeden. Een
kwellende zorg is het voor hem,
die hij dagelijks weer met zich
mee draagt en waarvoor hij
vaak geen oplossing weet te vin
den. Laten we het kort en eer
lijk zeggen: wat zijn wij feite
lijk allen arme menschen ge
worden. En nu komen daar die
Evangeliewoorden tot ons, ont
roerend schoon en mild welis
waar, maar toch zoo onwerke
lijk en niet van dezen tijd, naar
het schijnt. We vragen ons af,
waar de verklaring is te zoeken,
hoe ze moeten worden toegepast
op ons, wanneer dit tenminste
nog mogelijk is. Ach, begrepen
we maar de onverbiddelijke lo
gica, die erin vervat is: Zoekt
eerst het Rijk Gods en al het an
dere zal u worden gegeven als
toegift. Want onze heele ellende
bestaat hierin, dat een wereld
zich van God heeft afgewend en
den mammon is gaan dienen.
Duizenden fabrieken produceer
den duizenden artikelen en ver
dienden vaak fantastische be
dragen, zonder dat de mensch-
heid rijker werd. De schatten
der aarde werden ontgonnen in
koortsachtige bedrijvigheid,
maar ze werden jaren lang
dienstbaar gemaakt voor het
meest lugubere bedrijf, 'n ver-
schrikkelijken oorlog tusschen
de volkeren. Werden de rijk
dommen der aarde gebruikt
voor het algemeen welzijn, geen
mensch behoefde zich af te vra
gen, wat hij zou eten of drin
ken of waarmee hij zich moest
kleeden; er is meer dan voldoen
de voor iedereen. De oorzaak
onzer ellende ligt bij onszelf,
niet bij God; Hij blijft ,,de Va
der, die weet, dat wij dat alles
noodig hebben." Maar die dan
ook met volle recht van ons
vraagt, dat we Hem dienen en
beminnen en dat we leven als
geestelijke, als gedoopte men
schen. Doen we dat, dan krijgen
we de rest als een toegift.
OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO DOOOOOO
WIJ ZITTEN in Indië met een
massa Japansch oorlogs-
..geld", dat de bevolking ge
dwongen werd te accepteeren. Het
is momenteel niet na te gaan, hoe
groot het totaal bedrag van dit
„geld" is. Aan de hand van erva
ringen hier te lande, getoetst aan
Indische toestanden, zal het totaal
het equivalent van een milliard
gulden wel niet te boven gaan.
De bankbiljettencirculatie der
Javasche Bank. het wettig betaal
middel in Indië vóór de bezetting,
bedroeg in 1939 circa 200 millioen
gulden, een belachelijk laag be
drag, als men rekening houdt met
het bevolkingscijfer van destijds
bijna 70 millioen. Vergelijk hierbij
Ge kunt er alles krijgen, in 't
Belgiekske, met en zonder
timberkes
NEEN, we gingen niet naar
Brussel om er wat op den
kop te tikken" of om eens
zonder bonnen overvloedig te eten"
We gingen er heen in verband met
een „essentieel belang voor het
economisch herstel van Neder
land". Die reis stond al lang op
stapel, maar de stoot werd gegeven
door meneer Pastoor. Meneer
Pastoor, die den herderlijken staf
zwaait over een parochie ten Zui
den van Brussel noodde ons „na
de zaken" aan zun tafel, maar hij
stelde zich tevens beschikbaar als
gids en bankier, eventueel als on
derhandelaar. Daar konden we geen
bezwaar tegen hebben. Deze inlei
ding heeft ten doel u ervan te
overtuigen dat daar in Brussel
alles in eer en deugd ging, zoo te
zeggen onder het welgevallig oog
van den paster.
z°° vonden we dan den Pastoor
achter een kop weinig belo-
P'kzwart koffiesurrogaat in
het Kajottershuis en welgemoed
togen we naar de markt om er
onze indrukken op te doen. Een
lid van ons gezelschap meende
verband te zien tusschen heW^en
tieel belang voor het economi^h
herstel van Nederland en den
aankoop van een corset voor züik
echtgenoote. Helaas beschikte hu
niet over een voldoende flux de
'louche om dat duidelijk te maken
aan een uitsluienó Fransch-tabge
juffrouw, gezeten in een textiel-
kraampje, zooda't meneer pastoor
zich gedrongen gevoelde, als on
derhandelaar op te treden.
Pijnlijker werd 't, toen onze her-
«derliike leider werd aangeklampt
zajn intermediair voort te zetten ten
aanzien van meerdere dessous.
Kousen? Puur zijden dameskou
sen.... eh bien, monsieur, hon
derd vijfentachtig francs. Quelle
mésure? Ge kunt ze in alle maten
krijgen. Hier een iets mindere kwa
litseit voor honderd vijf en twin
tig francsBonnen?Oh.
ge bedoelt témberkes?niet
noodig.
Die theedoek, die kost vijfen
zestig francs. Aussi sans timbres.
En die elastiek kunt ge zooveel
krijgen als ge wilt, rond en band
elastiek.
Verderop kunnen de hééren te
recht. Heele rijen spiksplinter
nieuwe confectiepakken. Ge kunt
ze zoo aanpassen, maar dat doen
we niet, hier midden op de maTkt.
We doen slechts ons verbazen. Ons
verbazen bijvoorbeeld over 'n paai-
Als onderhandelaar op te treden
spiksplinternieuwe Aroerikaansche
legerschoenen, te koop voor vier
honderd francs. Luxeschoenen
kunt ge ook krijgen, maar die zijn
duurder.
„Vraag hem eens. wat die mo
torfiets kost", fluistert de pastoor
ons in. We brengen hem de bood
schap achttienduizend francs.
,,Nou. wat heb ik gezegd?" lacht
de pastoor tegen het overige gezel
schap. 't Was een glansrijk ge
slaagde proef op zijn markt-taxatie.
Bamfcn? Willen jullie banden
zien? Onze herder leidt ons een
zijstraat in. Bergen banden, sta-
Jjels.... honderden. Gloednieuw.
„Hiervan een foto in een Neder-
landscbe kra-nt en de lezers worden
wild", fluisteren we elkaar in. Een
prima buitenband vierhonderd
francs. Een mindere kwaliteit twee
honderd vijftig a driehonderd.
Autobinnenbanoen liggen er ook!
Een van rood rubber ligt er op een
paar jute zakken, 't Is een tweede-
handsche. maar een goeie. Twee
lekken hebben er in gezeten.
„H*?bt u geen andere? Nieuwe?"
De jute zakken gaan open en
we zien voorraden nieuwe auto
binnenbanden. Achthonderd a dui
zend francsAuto-buitenbanden
zijn er eveneens. In alle maten en
merken.
We gaan weer terug naar de „al-
gemeene" markt en zien er radio
toestellen, schryfmachines,. hor
loges en meer van die fantastische
dingen die men in den Nederland
schen vrijen handel al jarenlang
niet meer kent.
JJIER is het nu toch wel de
zwarte markt op zijn brutaalst
Een haveloos ventje prutst aan
onze auto. wanneer we onze markt
tocht hebben voltooid. Hij moet z'n
biezen pakken en zyn voeten, ge
schoeid met een pa-ar gewezen
gympjes, reppen zich naar 'n an
der object van zijn belangstelling.
Wat de markt weet te bieden is
niet voor hem.
Is er nog wel een middenklasse
.in België? We zien hier alleen
maar goedgekleede en arm? Belgen
zij die koopen en zy die niet kun
nen koopen. Bestaan er dan geen
beheerschte prijzen.
Ze zijn er wel, jazeker. Ergens
in een verscholen dorpje, in de pa
rochie van onzen herder, ontdek
ken we den avond van dezen welf
den dag 'n lingeriezaak. Een thee
doek kunt ge hier koopen voor
20 francs. „Avec deux timbres".
En als onze tochtgenoot twee
Wat de mat kt weef
te bieden is niet
voor hem.
textielzegeljes en twee briefjes van
tien francs neerlegt zegt hij: „En
vanmorgen,.-pp de markt in Brus
sel, kosttten ze vyfenzestig francs!"
„Mais sans timbres sans tim
bres!" glimlacht de juffrouw,
Waarmee we dus konden bereke
nen. dat één tertielbonnetje' in
België een waarde heeft van twee
en twintig francs of f 1.35 wanneer
ge de francs „wi" of f 5.50 wan
neer ge de francs ..zwart" hebt....
Men leef zwart in België of men
leeft er niet. Er is geen keus. De
zwarthandelaren hebben zich van
alle prijzen meester gemaakt en
kunnen de markt totaal beheer-
schen. Zou men hier een econo
mische rechter kennen. Wanneer
we de Brusselsche markt verlaten
zie we, hoog tegen de lucht zich af
teekenend door het perspectief van
een nauw straatje het Paleis van
Justitie, ontluisterd en beschadigd
zonder koepel, zoncjjr kroon....
de circulatie van de Nederlandsche
Bank van ruim 1 milliard in 1939
voor een bevolking van destijds 8
millioen en men kan zich een denk
beeld vormen van de rol, die dit
geld speelt in de Inlandsche sa
menleving, vooral als men bedenkt,
dat meer dan de helft van dit geld
strekte om in de behoefte van cir
ca 1 millioen Europeanen. Chinee-
zen en vreemde Oosterlingen te
voorzien. Het bankbiljet was voor
den Indonesiër van ondergeschikt
belang. In zijn geldbehoefte werd
voorzien door de zilveren en kope
ren munt, waarvan de circulatie ten
opzichte van het papier in Indië
belangrijk grooter was dan in Ne
derland. Een gulden is voor hem
reeds een kapitaal. In de dessa kon
voor het levensonderhoud met een
dubbeltje per dag worden volstaan
hij „rekende" met centen, evenals
wij met guldens.
et is duidelijk, dat een volk
met een dergelijk budget zich
geen groote uitgaven kon veroor
loven, met name niet in staat is
Europeesche importartikelen te
koopen. Willen wij Indië inschake
len in een Groot Nederlandsch Im
perium, dat „self-supporting" is,
dan moet de levensstandaard in
Indië omhoog, het land kan zich
niet ontwikkelen, als het levenspeil
op zoo'n laag niveau blijft. Er is
daarom geen enkele reden om een
saneering van het Indische geld
wezen te bewerkstelligen door hef
fingen. inlevering met blokkeering
van saldi. enz.
Integendeel, een geldcirculatie
van tenminste VA a 2 milliard
gulden is voor Indië noodig. om
den levensstandaard van den In
donesiër op een peil te brengen,
dat hij zieh beter kan voeden en
kleeden en zieh eenige luxe en ont
spanning kan veroorloven.
Een verhoogde geldcirculatie be
hoeft in Indië geen aanleiding te
geven tot „zwevende koopkracht".
Ruimere geldmiddelen, hoogere loo.
nen. zullen de inheemsche nijver
heid stimuleeren en de welvaart in
breede kringen bevorderen Daar
om moet het Japansche oorlogs-
geld. zy het in anderen vorm, in
de circulatie blijven en hierin heb
ben wy nu een prachtmiddei om
het vertrouwen van de bevolking in
Nederland te herstellen, nl. door
een goed deel van het Japansche
oorlogsgeld in te wisselen tegen
zilveren guldens en rijksdaalders.
Ieder, die Indië uit eigen aan
schouwing kent. zal het hierin met
mij eens zijn. Het hiertoe benoo-
digde zilver zullen wij in het bui
tenland moeten leenen of koopen,
Waarschijnlijk zal Amerika bereid
zijn het te ruilen tegen tin, waar
aan het zoo'n groote behoefte
heeft. Bangka en Biliton kunnen
samen binnen zéér korten tijd 50
millioen kg. tin per jaar producee-
ren Bovendien kan nu. na de ca
pitulatie, voor dit doel zilver en
goud in Japan worden gevorderd.
Natuurlijk sluit bovenstaande
procedure niet uit. dat tegen pro
fiteurs en collaborateurs moet wor
den. opgetreden. cl hu