Atomen en atoomsplitsing
Berechting
van oorlogsmisdadigers
Weldaad of vloek voor de menschheid
De gezondheidstoestand
van de Koningin
//V T KORT
Schadevergoeding
van 12 milliard
O
V. rn. EN partijen
DF
Een uitspraak, die nog
niet alies opheldert
REGEERIHGSVERKLARING
VAN V. ACKER
Streekplannen in Zeeland
Walcheren het eerst aan de beurt
Berltfn pp/acht" weer
De Duitsche humor
platter dan ooit
MMÜN
editie voor de provincie zeeland
u,„ctiinKel 75, Goes; Dubbele poort 8, Hulst
I neze courant wordt op last van 't Militair Gezag
„■drukt op de persen v. h. Dagblad van Nooid-
I firabant en Zeeland. Uttg. ..stichting De tem"
Dir.: J. A.. h. m. v. Schijndel; Hoofdredacteur:
j. J. H. A. Bruna: Nic. J. Karhof. rayonredacteur
Voor God, Koningin en Vaderland
No, 235 WOENSDAG 8 AUGUSTUS 1945
Comm. v. Toezicht: C. J. v. Hootegem; A.
Langenhorst; Mr. Dr. A. J .J. M. Me«; Mr. H.
B. L. de Rechter; Mr. Dr C. J. M A v. Rooy.
Verschijnt eiken werkdag. Abonn. prijs bij voor-
ultbet.: 2.73 per kwart., p post 3.45, p. week
(bij ntet-postbestelling) 0.21 Losse nos 6 cent.
TOEN de Grieksche filosoof De.
mokritus ongeveer vierhon
derd jaar vóór Christus de
kleinste bouwstof van de materie
ontdekte, noemde hij die „atomos
dat wat niet meer gedeeld kan wor
den-: De wetenschap van dezen tyd
heeft echter ontdekt, dat dit „on
deelbare" weer een wereldje op
zichzelf vormt. Er zit een kern in
cu er dwalen electronen omheen,
erwijl die kern uit nog kleinere
deeltjes bestaat, deels electrisch
geladen (protonen), deels ongela
den neutronenDe protonen trek
ken de negatief geladen electro
nen aan, doch de middelpuntvlie
dende kracht zorgt ervoor, dat 7*
elkaar niet vinden, waardoor de
clectroneri voortdurend in bewe
ging blijven. De samenstelling van
de kern bepaalt den aard van het
r1 "inent. Waterstof heeft bij voor-
nee ld maar één proton, uraniun
heeft er de meeste. Als men nu de
samenstelling van zoo'n kern ver
andert door er protonen uit te ha
len of in te stoppen, dan kan men
van het eene element een ander
clement maken. Dat moet gebeuren
met machinerieën, die reusachtige
'electrische spanningen opwekken.
Met waterstofkernen of neutronen
kan men zoo de te veranderen
ai oomkern bekogelen en die projec
tielen bereiken daarbij een snelheid
van 100.000 km in de seconde.
Hiermede kan bereikt worden
wat de alchemisten zoo lang ver
geefs zochten dat men van het
eene element het andere maakt.
In het Philips Laboratorium te
Eindhoven bijvoorbeeld, waar zoo'n
..batterij" staat, heeft men goud
op die manier in kwik omgezet
Een en ander houdt ook verband
met het opwekken van radio-acti
viteit. waarbij de medische we
tenschap o.a. zeer gebaat is.
"MU echter wordt de aandacht der
wereld het meest getrokken
naar het ook reeds lang bekende
feit. dat by het splitsen van ato
men ontzaglijke hoeveelheden ener
gie vrijkomen en wel in een om
vang. welke slechts met millioenen-
getallen is te benaderen. De groote
moeilijkheid was het echter die
krachten in handen te krijgen, vast
te leggen, te ordenen, op bepaalde
doeleinden te richten. Onder den
druk van den oorlog heeft de En-
gelsch-Amerikaansche wetenschap
dit in enkele jaren bereikt. En
helaas ls de eerste toepassing niet
I gericht op het aandrijven van ma
chines. die voor de welvaart kun
nen werken, maar op het verwekken
van al-vernietigende ontploffingen.
Alleen het verslag van de proefne
ming reeds is een huiveringwekkend
relaas, waarbij men ontzet staat
over de macht, welke hierdoor den
mensch in handen wordt gegeven.
.Vien kan niet verwachten, dat dit
een wetenschap en een vermogen
van enkelingen blijft. De geschie
detiis der uitvindingen heeft het
uitgewezen, dat iedere nieuwe open
baring van de geheimen der na-
r luur spoedig gemeengoed werd van
de geheele beschaafde wereld. En
nu weet die beschaafde wereld, wat
haar te wachten staat, als ze het
geweld niet kan bannen uit de sa
menleving der volkeren.
r\E vinding is nog in haar eerste
stadium. Straks weet men ze
wellicht te combineeren met die der
raketaandryving, welke in de V-
wapens reeds zulk een lugubere
practische toepassing vond. De ver
schrikkingen in den achter ons lig-
genden oorlog zullen maar kinder
spel zijn bij wat mogelijk wordt in
de toekomst. De verantwoordelijk
heid, welke de volkeren en speciaal
ce leiders der volkeren nu dragen,
werdt er ontzagwekkend door ver
groot. Mogelijkheden van grootere
welvaart, van blijer leven, van uit
banning van den nood openen zich
naast afgronden van verdelging en
dood. welke het bestaan van het
iiienschelijk ras bedreigen. Wat zul
len we kiezen? Zeg niet te spoedig,
dat deze keuze toch overduidelijk
en zeer gemakkelijk is, dat de vrees
voor de verschrikkingen van den
modernsten oorlog ons voortaan
voor het gebruik van het geweld in
de internationale betrekkingen zal
behoeden/Want de weg naar een
gelukkiger leven en samenleving
kan ook slechts loopen langs de sta
dia van bedwinging der zelfzucht,
van het aankweeken der solidari-
teitsgedachté tusschen enkelingen,
sociale groepen en volkeren, van
deemoedig en eerbiedig buigen voor
Gods wijsheid en vernuft, die de
natuur en de natuurkrachten
schiep.
Onbedwongen hoogmoed en
goisme zullen anders te eeniger
tijd deze groote Godsgave toch
trachten aan te wenden tot verderf
van de menschheid. Men bedriege
zich niet. De blijvende vrede kan
niet op angst, doch slechts op
rechtvaardigheid en liefde worden
gebouwd.
TAE GEZONDHEIDSTOESTAND
van H.M. de Koningin blijft
zeer bevredigend. Toch zal H. M.
zich gedurende deze maand moeten
ontzien en zich van groote ver
moeienissen moeten onthouden.
Het is de wensch van H.M. haar
eersten verjaardag na de bevrijding
in alle stilte in haar familiekring
door te brengen.
Eind October eerste
proces.
TTE VERTEGENWOORDIGERS
van Groot-Brittannië, de Ver.
Staten. Frankrijk en de Sovjet-
Unie hebben volledige overeenstem
ming bereikt over de procedure van
berechting der groote Duitsche oor
logsmisdadigers. De aanvaarde pro
cedure is een compromis tusschen
de Amerikaansche en de Russische
opvatting van het strafrecht.
Het eerste proces zal gehouden
worden te Neurenberg, tegen het
einde van October. De meeste oor
logsmisdadigers. die zich tfians in
Luxemburg bevinden, zijn reeds aan
een verhoor onderworpen. Er zal
snel gevonnist worden. Het aantal
groote Duitsche oorlogsmisdadigers
bedraagt ruim 50.
"^"EDERLAND heeft een schade-
vergoedingseisch gesteld van
ongeveer 12 milliard gulden. Dene
marken zal 10 milliard kronen als
schadevergoeding van Duitschland
eischen.
,P 15 AUGUSTUS komt er weel
een nieuw ..spoorboekje" uit
Paarden keerden terug
TN HET TIJDVAK vau 21 Juli—
1 Augustus werden door de ge
allieerden 2150 paarden 950 wa
gens en 1911 stuks paardentuig, die
door de Duitschers gestolen waren,
naar Nederland teruggebracht. Een
gedeelte hiervan is naar Brabant
gezonden.
meldde de Tijd. De dienstregeling
is echter zoo beperkt, dat het meer
op een vouwblad zal gelijken.
nnOT DIRECTEUR-GENERAAL
van Onderwijs is benoemd prof.
dr. Ferd Sassen, hoogleeraar aan de
Nymeegsche Universiteit; tot dir.-
generaal van Kunsten en Weten
schappen is benoemd mr. H. J. Rei-
nink.
m
QP 30 AUGUSTUS zal vermoede
lijk een rookbon voor geheel
Nederland worden aangewezen. In
de periode van September tot en
me', December hoopt men 2 rant
soenen rookwaren per 14 dagen te
kunnen aanwijzen, aldus deelt het
Rijksbureau voor tabak mede
DINNENKORT zullen ongeveer
670 nieuwe films, met meer dan
1000 copieën, die destijds onder de
Duitsche bezetting waren onder
gedoken, in circulatie komen. Hier
onder bevinden zich, uitstekende
rolprenten, waarvan sommige nog
niet hier zijn vertoond.
TJET BIJZONDER GERECHTS
HOF in Den Haag zal op Dins
dag 21 Augustus zijn eerste zitting
houden ter berechting van landver
raders.
Begin Blaart a/gsmoene
vorkiezmgon
JJt BELGISCHE MIN.-PRESI-
DENT heeft in een regeerings-
yerklaring medegedeeld, dat de
nieuwe regeering voornemens is bc-
8"i Maart volgend jaar- algemeene
verkiezingen «it t<- schrijven.
Er komt een wetsontwem om
hen. die zich buiten de wet e*.
plaatst hebben, het stemrecht te
ontnemen. De regeering 'al Lr^
de fmancieele zuivering, die sedert
10 maanden werd vertraagd vof
tooien. Zy zal trachten a? hoim-
productie op te voeren door inscha
keling van Duitsche krijgsgevange"
j nen en binnenlandsche arbeiders
lil September zal er textiel ver
strekt worden aan hen. wier inko
men lager is dan 36.000 francs De
verkoop van visch zal in September
vrij worden, die van brood mis-
I iich'el in October. Er komt een
j herziening van de salarissen der
ambtenaren. De regeering is van
«pieening. dat. België recht heeft op
deelneming aan de exploitatie van
bepaalde Duitsche hulpbronnen.
■R W. BANNING, thans optre
den ais voorzitter der Neder-
landsche Volksbeweging, heeft nóg
eens duidelijk willen maken, hoe
deze beweging staat tegenover het
vraagstuk van het partijwezen. In
twee stellingen ligt deze houding
vast
Ten eerste: de N.V.B. kan, en
mag. op grond van haar uitgangs
punt, dat vóór alles een doorbraak
van de geestelijke onmacht en ver
starring noodig is, er niet naar
streven een nieuwe politieke party
te worden.
Werd zij dat nü, of binnen zeer
korten tijd. zij zou eenvoudig het
door haar begeerde vernieuwings-
porces verlammen en de verwarring
vergrooten.
Ten tweede: als de verkiezingen
komen, zal er een politieke partij
moeten zijn, die de door de n.V.b.
reëel geachte beslissende antithese
vóór of tegen een socialisme
door personalistischen geest gedra
gen belichaamt en in de poli
tiek tot verwerkelijking brengt.
Het totstandkomen van die nieu-
ïua /i acht men mogelijk, eener
rx s door wat er binnen de par-
„J,eV aan vernieuwing, verbreeding
der7iirt»le,ilng aan den gan& an"
volkseroenc^1 i*" sUlwine onder
wijze niei^t Zich op de oude
jze niet lateri mdeelen
A R R riHf' komen S.D.A.p.,
A R. R K.. C.H., V.D, enz ureci#»#;
op dezelfde manier terug wordt
ons politieke leven weer gebonden
aan de volstrekt onvruchtbaar ge
bleken indeeling van voor 1940.
dan moet men erop rekenen, dat er
een partij van personalistische so
cialisten ontstaat, waarbij de N.V.B.
mee haar rol zal moeten spelen. Ze
zou het echter toejuichen, als deze
partij tot stand komt zonder dat
zijzelf als zoodanig optreedt of het
initiatief neemt, zoodat zij als so-
ciaal-paedagogicshe beweging kan
blijven werken.
behooren wellicht tot de
„ouderwets hardhoorenden'
maar moeten eerlijk bekennen, dat
dit voor ons wel veel. maar niet al
les opheldert. Ziet de N.V.B. 't 7Óót
dat de meeste oude partyen moeten
worden leeggezogen om een partij
van personalistische socialisten te
kunnen doen ontstaan? Of kan men
zich ook voorstellen, dat de oude
partyen herrijzen, zoodanig ver
jongd en van vernieu wings wil be
zield. dat daarluit gemakkelijk een
politieke coalitie kan worden gefor
meerd, welke de oude tegenstellin
gen doorbreekt en de voornaamste
denkbeelden van het personalis
tisch socialisme tot verwezenlijking
kan brengen? Acht men in dit laat
ste geval toch nog een nieuwe Par
tij noodig?
Aangezien de vraagstukken, door
het oprijzen van de N.V.B. gesteld,
in katholieken kring zeer druk
worden besproken, mee nen we deze
vragen niet achterwege te moeten
laten. Volstrekte klaarheid is ge
boden.
MET DEN DIRECTEUR van
den Planologischen Dienst
in Zeeland, ir. M. de Vink
te Middelburg, hadden wij een on
derhoud over de Zeeuwsche streek
plannen, welke deze dienst aan het
ontwerpen is.
Wij vernamen van den heer de
tonk, dat Walcheren het eerst aan
de beurt is en dat men met man
en macht werkt aan het plan, daar
men klaar moet zijn ,als dit eiland
droog is, welk met kracht nage
streefd doel, .waarschijnlijk dit jaar
nog bereikt zal worden.
Een grootscheepsche ruilver
kaveling.
HET STREEKPLAN voorziet aller
eerst in een grootscheepsche ruil
verkaveling, de grootste die nog ooit
in Nederland plaats had, omdat zij
zich uitstrekt over een oppervlakte
van 15.000 H.A.
Die ruilverkaveling houdt meer in
dan een bijeenvoegen van verstrooid
bezit en het slechten van improduc
tieve obstakels. Men wil tevens het
landschapsschoon van Walcheren zoo
veel mogelijk herstellen, zoodat het
nut wel eens opgeofferd zal worden
aan de sierlijkheid. Het eenvoudigst
zou bijvoorbeeld zijn de wegen met
de liniaal te projecteeren. doch dit
zou radicaal een eind maken aan de
slingerpaadjes en kronkelwegen, die
juist het schilderachtige aspect aan
„Zeelands tuin' schonken. Zonder de
doelmatigheid al te veel te schaden,
wil men den oorspronkelijken luister
zooveel mogelijk herstellen. Staats-
boschbeheer heeft zijn medewerking
hiervoor toegezegd.
Daarenboven gaat aan de ruilver
kaveling een onderzoek vooraf naar
de sociaal-economische structuur van
het eiland. De vrees bestaat name
lijk, dat het grondbezit op Walche
ren zóó versnipperd is, dat vele klei
ne landbouwers geen bestaansmoge-
lijk meer op hun bedrijfje vonden en
langzamerhand afzakten naar nood
druft. welke ook weer een intensi-
veering van hun boerderijtje belem
merde.
Voor het technische gedeelte wordt
ir. de Vink bijgestaan door den heer
Crombeen te Breda en ir. Smale van
den Cultuurtegnischen dienst, terwijl
hij voor het sociaal-economische deel
der ruilverkaveling, adviezen zal ont
vangen van de Agrarische commissie
in Zeeland, waarvan de heer v. Bom
mel van Vloten de voorzitter is.
Het streekplan zal ook een reorga
nisatie der afwaterin bevatten.
Plannen voor West-»Zeeuws«h
Vlaanderen.
VA WALCHEREN zal West-Z.-
Vlaanderen in het brandpunt
der belangstelling van den Plano
logischen dienst staan. De moge
lijkheden van een nieuw wegen- en
kanalenplan worden onder de loupe
genomen. Hiermee hangt ten nauw
ste samen de kwestie van 'n even-
tueele vestiging eener lichte agra
rische industrie. Is zoo'n industrie
daar levensvatbaar, dan zal dit aan
de welvaart van de streek zeker
ten goede komen en haar openleg
ging door een kanaal verantwoord
zijn.
Het grootste probleem is hierbij
wel hoe men, bij gebruikmaking van
de kamsen, welke het Belgische ach
terland biedt, toch Zeeuwsch-Vlaan
deren meer kan oriënteeren op de
rest van Nederland.
In ieder geval is er zoowel op
Walcheren als in West-Zeeuwsch-
Vlaanderen heel wat opbouwend
werk te verrichten en ir. de Vink en
zijn helpers zullen niet bevreesd be
hoeven te zijn, dat hun - frissche
energie, warme geestdrift en groo
te practische ervaring niet ten vol
le benut kunnen worden.
TNE PLAATSVERVANGENDE
GOUVERNEUR van Suriname
J. C. Brons is benoemd tot gouver
neur.
TAR. RUDOLF MENGELBERG is
op last van het M.G. ontslagen
als directeur .van het Concertge
bouw.
TN de schaduw van de Kaisêr Wil.
helm Gedachtnis Kirche mo
nument van „Christendom" kon
men onder 't regiem v. d. Fuhrer
zijn vermaak zoeken in het
Gloria Palast, een dépendance van
de Ufa, waar het „Kabarett der
Komiker" den Berlijner trachtte op
te vroolijken.
Hoog stond de humor er niet. Ze
was van het
allooi van den
door juffrouw
Brigitta Mira
geimiteerden
Jood die ove
rigens al lang
uit het Berlijn-
sche straatbeeld
verdwenen en ergens in Polen ge
gast was en van grapjes die den
man uit het bezette gebied de ha
ren van ergernis ten berge deden
rijzen. Men was bij deze „Komiker"
onbeschaamd genoeg den vetten,
op verlof zijnden mof voor 't voet
licht te brengen en hem een koffer
vol heerlijkheden te laten uitpak
ken. „meegebracht uit het bezette
gebied". De Jood was verdwenen,
men kon z'n nagedachtenis eens
lekker besmeuren en de bezette ge
bieden waren op dat moment weer
loos, overgeleverd aan de ger-
maansche plunderbenden. Men kon
dus ongestoord dit soort humor
verkoopen of genieten onder be
scherming van den Fuehrer, zon
der gesis of gefluit te vreezen.
LpR is sedertdien iets gebeurd.
Van de Gedachtniskirche staat
nog een ruine; binnenkort, wan
neer de puihen zijn geruimd, zal
deze kerk ten volle haar naam eer
aan doen en slechts in de herinne
ring voortleven. Maarhet „Ka
barett der Komiker'5' draait nog op
volle toeren. Men vraagt er niet
naar zuivering of naar kuituurka
mer. Men heeft avond aan avond
volle zalen, want de Berlijner wil
wel eens, zij het voor enkele uren,
het grootste puinenveld van de we
reld vergeten. Het gebouw waar de
Berlijnsche komieken hun humor
ten beste gaven, mag den naam van
Gloria Palast niet meer dragen. De
glorie is vergaan en het gebouw,
met planken dichtgetimmerd, mag
geen paleis lieeten. De gang die
naar de zaal leidt, is beschilderd
met bleeke. plompe jongedames die
rondhuppelen in dezelfde kleedij
als Eva in het paradijs. Het variété,
karakter van het programma is ge
handhaafd, alleen outhoudt men
zich van mopjes over Joden en be
zette gebieden. Maar men durft
evenm'een grapje aan over Hitier
en zijn geestverwanten. Een Rus
sische correspondent. Alexander
Karpov, die dit theater bezocht,
was ontsteld over het lage peil van
van het program: „ik ben ervan
verzekerd dat zulk een vertooning.
zoo klaarblijke-
- lijk gespeend
van geestigheid
of talent, in
Moskou geen
kwartier zou
duren", schreef
hij in het or
gaan van de
Engelsche Sovjet-ambassade,
Als een jongejuffer een bekend
melodietje zingt op nieuwe woor
den, zooiets van: Berlijn zal herrij
zen met zijen nAle
zi n met zijn Alexanderplatz, zijn
Tiergai'ten en zijn bloeiende boo-
mci: Unter den Linden; dan zit op
alle rangen de sentimenteele Pruis
te snikken, maar als in het volgend
nummer een stelletje Frauleins
komt rondhuppelen als de originee-
len van de muurschildering, in den
gang, worden de zakdoeken weer
opgeborgen en is „herrijzend Ber
lijn" vergeten
Dit is het huidige „Kabarett der
Komiker".
Er is echter gelegenheid genoeg,
om u ook nog elders te vermaken,
al zal u dat dan een paar marken
extra kosten, want volgens gefluis
terde aanbiedingen van den Ober
is er nog wel een fleschje whiskey
voor 'n lapje van duizend te krij
gen. U kunt terecht in Rio Rita
en Ronny of bij Johnny, maar het
beste adres is nog „Femina" op den
Kurfiirstendamm. Men kan er
..Russische dansen" zien uitvoeren
door een danstrio, wanneer men
zich 's avonds tusschen 4 en 10 uur
verveelt. Er is maar een kleine
dansvloer, maar hij is blijkbaar
groot genoeg voor de Russen, die
er geen been in zien, met ger-
maansche jongedames te dansen,
terwijl de bondgenooten als de
Britten en de meeste Amerikanen
(men vindt er ook nog Franschen
en Brazilianen) aan hun tafeltjes
blijven zitten, zooals Panton, de
correspondent van de Daily Ex
press ter verdediging van zijn land-
genooten opmerkt. Men ziet het. de
verbroedering is niet zonder proble
men.