Atomen en atoomsplitsing Berechting van oorlogsmisdadigers Weldaad of vloek voor de menschheid De gezondheidstoestand van de Koningin //V T KORT Schadevergoeding van 12 milliard O V. rn. EN partijen DF Een uitspraak, die nog niet alies opheldert REGEERIHGSVERKLARING VAN V. ACKER Streekplannen in Zeeland Walcheren het eerst aan de beurt Berltfn pp/acht" weer De Duitsche humor platter dan ooit MMÜN editie voor de provincie zeeland u,„ctiinKel 75, Goes; Dubbele poort 8, Hulst I neze courant wordt op last van 't Militair Gezag „■drukt op de persen v. h. Dagblad van Nooid- I firabant en Zeeland. Uttg. ..stichting De tem" Dir.: J. A.. h. m. v. Schijndel; Hoofdredacteur: j. J. H. A. Bruna: Nic. J. Karhof. rayonredacteur Voor God, Koningin en Vaderland No, 235 WOENSDAG 8 AUGUSTUS 1945 Comm. v. Toezicht: C. J. v. Hootegem; A. Langenhorst; Mr. Dr. A. J .J. M. Me«; Mr. H. B. L. de Rechter; Mr. Dr C. J. M A v. Rooy. Verschijnt eiken werkdag. Abonn. prijs bij voor- ultbet.: 2.73 per kwart., p post 3.45, p. week (bij ntet-postbestelling) 0.21 Losse nos 6 cent. TOEN de Grieksche filosoof De. mokritus ongeveer vierhon derd jaar vóór Christus de kleinste bouwstof van de materie ontdekte, noemde hij die „atomos dat wat niet meer gedeeld kan wor den-: De wetenschap van dezen tyd heeft echter ontdekt, dat dit „on deelbare" weer een wereldje op zichzelf vormt. Er zit een kern in cu er dwalen electronen omheen, erwijl die kern uit nog kleinere deeltjes bestaat, deels electrisch geladen (protonen), deels ongela den neutronenDe protonen trek ken de negatief geladen electro nen aan, doch de middelpuntvlie dende kracht zorgt ervoor, dat 7* elkaar niet vinden, waardoor de clectroneri voortdurend in bewe ging blijven. De samenstelling van de kern bepaalt den aard van het r1 "inent. Waterstof heeft bij voor- nee ld maar één proton, uraniun heeft er de meeste. Als men nu de samenstelling van zoo'n kern ver andert door er protonen uit te ha len of in te stoppen, dan kan men van het eene element een ander clement maken. Dat moet gebeuren met machinerieën, die reusachtige 'electrische spanningen opwekken. Met waterstofkernen of neutronen kan men zoo de te veranderen ai oomkern bekogelen en die projec tielen bereiken daarbij een snelheid van 100.000 km in de seconde. Hiermede kan bereikt worden wat de alchemisten zoo lang ver geefs zochten dat men van het eene element het andere maakt. In het Philips Laboratorium te Eindhoven bijvoorbeeld, waar zoo'n ..batterij" staat, heeft men goud op die manier in kwik omgezet Een en ander houdt ook verband met het opwekken van radio-acti viteit. waarbij de medische we tenschap o.a. zeer gebaat is. "MU echter wordt de aandacht der wereld het meest getrokken naar het ook reeds lang bekende feit. dat by het splitsen van ato men ontzaglijke hoeveelheden ener gie vrijkomen en wel in een om vang. welke slechts met millioenen- getallen is te benaderen. De groote moeilijkheid was het echter die krachten in handen te krijgen, vast te leggen, te ordenen, op bepaalde doeleinden te richten. Onder den druk van den oorlog heeft de En- gelsch-Amerikaansche wetenschap dit in enkele jaren bereikt. En helaas ls de eerste toepassing niet I gericht op het aandrijven van ma chines. die voor de welvaart kun nen werken, maar op het verwekken van al-vernietigende ontploffingen. Alleen het verslag van de proefne ming reeds is een huiveringwekkend relaas, waarbij men ontzet staat over de macht, welke hierdoor den mensch in handen wordt gegeven. .Vien kan niet verwachten, dat dit een wetenschap en een vermogen van enkelingen blijft. De geschie detiis der uitvindingen heeft het uitgewezen, dat iedere nieuwe open baring van de geheimen der na- r luur spoedig gemeengoed werd van de geheele beschaafde wereld. En nu weet die beschaafde wereld, wat haar te wachten staat, als ze het geweld niet kan bannen uit de sa menleving der volkeren. r\E vinding is nog in haar eerste stadium. Straks weet men ze wellicht te combineeren met die der raketaandryving, welke in de V- wapens reeds zulk een lugubere practische toepassing vond. De ver schrikkingen in den achter ons lig- genden oorlog zullen maar kinder spel zijn bij wat mogelijk wordt in de toekomst. De verantwoordelijk heid, welke de volkeren en speciaal ce leiders der volkeren nu dragen, werdt er ontzagwekkend door ver groot. Mogelijkheden van grootere welvaart, van blijer leven, van uit banning van den nood openen zich naast afgronden van verdelging en dood. welke het bestaan van het iiienschelijk ras bedreigen. Wat zul len we kiezen? Zeg niet te spoedig, dat deze keuze toch overduidelijk en zeer gemakkelijk is, dat de vrees voor de verschrikkingen van den modernsten oorlog ons voortaan voor het gebruik van het geweld in de internationale betrekkingen zal behoeden/Want de weg naar een gelukkiger leven en samenleving kan ook slechts loopen langs de sta dia van bedwinging der zelfzucht, van het aankweeken der solidari- teitsgedachté tusschen enkelingen, sociale groepen en volkeren, van deemoedig en eerbiedig buigen voor Gods wijsheid en vernuft, die de natuur en de natuurkrachten schiep. Onbedwongen hoogmoed en goisme zullen anders te eeniger tijd deze groote Godsgave toch trachten aan te wenden tot verderf van de menschheid. Men bedriege zich niet. De blijvende vrede kan niet op angst, doch slechts op rechtvaardigheid en liefde worden gebouwd. TAE GEZONDHEIDSTOESTAND van H.M. de Koningin blijft zeer bevredigend. Toch zal H. M. zich gedurende deze maand moeten ontzien en zich van groote ver moeienissen moeten onthouden. Het is de wensch van H.M. haar eersten verjaardag na de bevrijding in alle stilte in haar familiekring door te brengen. Eind October eerste proces. TTE VERTEGENWOORDIGERS van Groot-Brittannië, de Ver. Staten. Frankrijk en de Sovjet- Unie hebben volledige overeenstem ming bereikt over de procedure van berechting der groote Duitsche oor logsmisdadigers. De aanvaarde pro cedure is een compromis tusschen de Amerikaansche en de Russische opvatting van het strafrecht. Het eerste proces zal gehouden worden te Neurenberg, tegen het einde van October. De meeste oor logsmisdadigers. die zich tfians in Luxemburg bevinden, zijn reeds aan een verhoor onderworpen. Er zal snel gevonnist worden. Het aantal groote Duitsche oorlogsmisdadigers bedraagt ruim 50. "^"EDERLAND heeft een schade- vergoedingseisch gesteld van ongeveer 12 milliard gulden. Dene marken zal 10 milliard kronen als schadevergoeding van Duitschland eischen. ,P 15 AUGUSTUS komt er weel een nieuw ..spoorboekje" uit Paarden keerden terug TN HET TIJDVAK vau 21 Juli— 1 Augustus werden door de ge allieerden 2150 paarden 950 wa gens en 1911 stuks paardentuig, die door de Duitschers gestolen waren, naar Nederland teruggebracht. Een gedeelte hiervan is naar Brabant gezonden. meldde de Tijd. De dienstregeling is echter zoo beperkt, dat het meer op een vouwblad zal gelijken. nnOT DIRECTEUR-GENERAAL van Onderwijs is benoemd prof. dr. Ferd Sassen, hoogleeraar aan de Nymeegsche Universiteit; tot dir.- generaal van Kunsten en Weten schappen is benoemd mr. H. J. Rei- nink. m QP 30 AUGUSTUS zal vermoede lijk een rookbon voor geheel Nederland worden aangewezen. In de periode van September tot en me', December hoopt men 2 rant soenen rookwaren per 14 dagen te kunnen aanwijzen, aldus deelt het Rijksbureau voor tabak mede DINNENKORT zullen ongeveer 670 nieuwe films, met meer dan 1000 copieën, die destijds onder de Duitsche bezetting waren onder gedoken, in circulatie komen. Hier onder bevinden zich, uitstekende rolprenten, waarvan sommige nog niet hier zijn vertoond. TJET BIJZONDER GERECHTS HOF in Den Haag zal op Dins dag 21 Augustus zijn eerste zitting houden ter berechting van landver raders. Begin Blaart a/gsmoene vorkiezmgon JJt BELGISCHE MIN.-PRESI- DENT heeft in een regeerings- yerklaring medegedeeld, dat de nieuwe regeering voornemens is bc- 8"i Maart volgend jaar- algemeene verkiezingen «it t<- schrijven. Er komt een wetsontwem om hen. die zich buiten de wet e*. plaatst hebben, het stemrecht te ontnemen. De regeering 'al Lr^ de fmancieele zuivering, die sedert 10 maanden werd vertraagd vof tooien. Zy zal trachten a? hoim- productie op te voeren door inscha keling van Duitsche krijgsgevange" j nen en binnenlandsche arbeiders lil September zal er textiel ver strekt worden aan hen. wier inko men lager is dan 36.000 francs De verkoop van visch zal in September vrij worden, die van brood mis- I iich'el in October. Er komt een j herziening van de salarissen der ambtenaren. De regeering is van «pieening. dat. België recht heeft op deelneming aan de exploitatie van bepaalde Duitsche hulpbronnen. ■R W. BANNING, thans optre den ais voorzitter der Neder- landsche Volksbeweging, heeft nóg eens duidelijk willen maken, hoe deze beweging staat tegenover het vraagstuk van het partijwezen. In twee stellingen ligt deze houding vast Ten eerste: de N.V.B. kan, en mag. op grond van haar uitgangs punt, dat vóór alles een doorbraak van de geestelijke onmacht en ver starring noodig is, er niet naar streven een nieuwe politieke party te worden. Werd zij dat nü, of binnen zeer korten tijd. zij zou eenvoudig het door haar begeerde vernieuwings- porces verlammen en de verwarring vergrooten. Ten tweede: als de verkiezingen komen, zal er een politieke partij moeten zijn, die de door de n.V.b. reëel geachte beslissende antithese vóór of tegen een socialisme door personalistischen geest gedra gen belichaamt en in de poli tiek tot verwerkelijking brengt. Het totstandkomen van die nieu- ïua /i acht men mogelijk, eener rx s door wat er binnen de par- „J,eV aan vernieuwing, verbreeding der7iirt»le,ilng aan den gan& an" volkseroenc^1 i*" sUlwine onder wijze niei^t Zich op de oude jze niet lateri mdeelen A R R riHf' komen S.D.A.p., A R. R K.. C.H., V.D, enz ureci#»#; op dezelfde manier terug wordt ons politieke leven weer gebonden aan de volstrekt onvruchtbaar ge bleken indeeling van voor 1940. dan moet men erop rekenen, dat er een partij van personalistische so cialisten ontstaat, waarbij de N.V.B. mee haar rol zal moeten spelen. Ze zou het echter toejuichen, als deze partij tot stand komt zonder dat zijzelf als zoodanig optreedt of het initiatief neemt, zoodat zij als so- ciaal-paedagogicshe beweging kan blijven werken. behooren wellicht tot de „ouderwets hardhoorenden' maar moeten eerlijk bekennen, dat dit voor ons wel veel. maar niet al les opheldert. Ziet de N.V.B. 't 7Óót dat de meeste oude partyen moeten worden leeggezogen om een partij van personalistische socialisten te kunnen doen ontstaan? Of kan men zich ook voorstellen, dat de oude partyen herrijzen, zoodanig ver jongd en van vernieu wings wil be zield. dat daarluit gemakkelijk een politieke coalitie kan worden gefor meerd, welke de oude tegenstellin gen doorbreekt en de voornaamste denkbeelden van het personalis tisch socialisme tot verwezenlijking kan brengen? Acht men in dit laat ste geval toch nog een nieuwe Par tij noodig? Aangezien de vraagstukken, door het oprijzen van de N.V.B. gesteld, in katholieken kring zeer druk worden besproken, mee nen we deze vragen niet achterwege te moeten laten. Volstrekte klaarheid is ge boden. MET DEN DIRECTEUR van den Planologischen Dienst in Zeeland, ir. M. de Vink te Middelburg, hadden wij een on derhoud over de Zeeuwsche streek plannen, welke deze dienst aan het ontwerpen is. Wij vernamen van den heer de tonk, dat Walcheren het eerst aan de beurt is en dat men met man en macht werkt aan het plan, daar men klaar moet zijn ,als dit eiland droog is, welk met kracht nage streefd doel, .waarschijnlijk dit jaar nog bereikt zal worden. Een grootscheepsche ruilver kaveling. HET STREEKPLAN voorziet aller eerst in een grootscheepsche ruil verkaveling, de grootste die nog ooit in Nederland plaats had, omdat zij zich uitstrekt over een oppervlakte van 15.000 H.A. Die ruilverkaveling houdt meer in dan een bijeenvoegen van verstrooid bezit en het slechten van improduc tieve obstakels. Men wil tevens het landschapsschoon van Walcheren zoo veel mogelijk herstellen, zoodat het nut wel eens opgeofferd zal worden aan de sierlijkheid. Het eenvoudigst zou bijvoorbeeld zijn de wegen met de liniaal te projecteeren. doch dit zou radicaal een eind maken aan de slingerpaadjes en kronkelwegen, die juist het schilderachtige aspect aan „Zeelands tuin' schonken. Zonder de doelmatigheid al te veel te schaden, wil men den oorspronkelijken luister zooveel mogelijk herstellen. Staats- boschbeheer heeft zijn medewerking hiervoor toegezegd. Daarenboven gaat aan de ruilver kaveling een onderzoek vooraf naar de sociaal-economische structuur van het eiland. De vrees bestaat name lijk, dat het grondbezit op Walche ren zóó versnipperd is, dat vele klei ne landbouwers geen bestaansmoge- lijk meer op hun bedrijfje vonden en langzamerhand afzakten naar nood druft. welke ook weer een intensi- veering van hun boerderijtje belem merde. Voor het technische gedeelte wordt ir. de Vink bijgestaan door den heer Crombeen te Breda en ir. Smale van den Cultuurtegnischen dienst, terwijl hij voor het sociaal-economische deel der ruilverkaveling, adviezen zal ont vangen van de Agrarische commissie in Zeeland, waarvan de heer v. Bom mel van Vloten de voorzitter is. Het streekplan zal ook een reorga nisatie der afwaterin bevatten. Plannen voor West-»Zeeuws«h Vlaanderen. VA WALCHEREN zal West-Z.- Vlaanderen in het brandpunt der belangstelling van den Plano logischen dienst staan. De moge lijkheden van een nieuw wegen- en kanalenplan worden onder de loupe genomen. Hiermee hangt ten nauw ste samen de kwestie van 'n even- tueele vestiging eener lichte agra rische industrie. Is zoo'n industrie daar levensvatbaar, dan zal dit aan de welvaart van de streek zeker ten goede komen en haar openleg ging door een kanaal verantwoord zijn. Het grootste probleem is hierbij wel hoe men, bij gebruikmaking van de kamsen, welke het Belgische ach terland biedt, toch Zeeuwsch-Vlaan deren meer kan oriënteeren op de rest van Nederland. In ieder geval is er zoowel op Walcheren als in West-Zeeuwsch- Vlaanderen heel wat opbouwend werk te verrichten en ir. de Vink en zijn helpers zullen niet bevreesd be hoeven te zijn, dat hun - frissche energie, warme geestdrift en groo te practische ervaring niet ten vol le benut kunnen worden. TNE PLAATSVERVANGENDE GOUVERNEUR van Suriname J. C. Brons is benoemd tot gouver neur. TAR. RUDOLF MENGELBERG is op last van het M.G. ontslagen als directeur .van het Concertge bouw. TN de schaduw van de Kaisêr Wil. helm Gedachtnis Kirche mo nument van „Christendom" kon men onder 't regiem v. d. Fuhrer zijn vermaak zoeken in het Gloria Palast, een dépendance van de Ufa, waar het „Kabarett der Komiker" den Berlijner trachtte op te vroolijken. Hoog stond de humor er niet. Ze was van het allooi van den door juffrouw Brigitta Mira geimiteerden Jood die ove rigens al lang uit het Berlijn- sche straatbeeld verdwenen en ergens in Polen ge gast was en van grapjes die den man uit het bezette gebied de ha ren van ergernis ten berge deden rijzen. Men was bij deze „Komiker" onbeschaamd genoeg den vetten, op verlof zijnden mof voor 't voet licht te brengen en hem een koffer vol heerlijkheden te laten uitpak ken. „meegebracht uit het bezette gebied". De Jood was verdwenen, men kon z'n nagedachtenis eens lekker besmeuren en de bezette ge bieden waren op dat moment weer loos, overgeleverd aan de ger- maansche plunderbenden. Men kon dus ongestoord dit soort humor verkoopen of genieten onder be scherming van den Fuehrer, zon der gesis of gefluit te vreezen. LpR is sedertdien iets gebeurd. Van de Gedachtniskirche staat nog een ruine; binnenkort, wan neer de puihen zijn geruimd, zal deze kerk ten volle haar naam eer aan doen en slechts in de herinne ring voortleven. Maarhet „Ka barett der Komiker'5' draait nog op volle toeren. Men vraagt er niet naar zuivering of naar kuituurka mer. Men heeft avond aan avond volle zalen, want de Berlijner wil wel eens, zij het voor enkele uren, het grootste puinenveld van de we reld vergeten. Het gebouw waar de Berlijnsche komieken hun humor ten beste gaven, mag den naam van Gloria Palast niet meer dragen. De glorie is vergaan en het gebouw, met planken dichtgetimmerd, mag geen paleis lieeten. De gang die naar de zaal leidt, is beschilderd met bleeke. plompe jongedames die rondhuppelen in dezelfde kleedij als Eva in het paradijs. Het variété, karakter van het programma is ge handhaafd, alleen outhoudt men zich van mopjes over Joden en be zette gebieden. Maar men durft evenm'een grapje aan over Hitier en zijn geestverwanten. Een Rus sische correspondent. Alexander Karpov, die dit theater bezocht, was ontsteld over het lage peil van van het program: „ik ben ervan verzekerd dat zulk een vertooning. zoo klaarblijke- - lijk gespeend van geestigheid of talent, in Moskou geen kwartier zou duren", schreef hij in het or gaan van de Engelsche Sovjet-ambassade, Als een jongejuffer een bekend melodietje zingt op nieuwe woor den, zooiets van: Berlijn zal herrij zen met zijen nAle zi n met zijn Alexanderplatz, zijn Tiergai'ten en zijn bloeiende boo- mci: Unter den Linden; dan zit op alle rangen de sentimenteele Pruis te snikken, maar als in het volgend nummer een stelletje Frauleins komt rondhuppelen als de originee- len van de muurschildering, in den gang, worden de zakdoeken weer opgeborgen en is „herrijzend Ber lijn" vergeten Dit is het huidige „Kabarett der Komiker". Er is echter gelegenheid genoeg, om u ook nog elders te vermaken, al zal u dat dan een paar marken extra kosten, want volgens gefluis terde aanbiedingen van den Ober is er nog wel een fleschje whiskey voor 'n lapje van duizend te krij gen. U kunt terecht in Rio Rita en Ronny of bij Johnny, maar het beste adres is nog „Femina" op den Kurfiirstendamm. Men kan er ..Russische dansen" zien uitvoeren door een danstrio, wanneer men zich 's avonds tusschen 4 en 10 uur verveelt. Er is maar een kleine dansvloer, maar hij is blijkbaar groot genoeg voor de Russen, die er geen been in zien, met ger- maansche jongedames te dansen, terwijl de bondgenooten als de Britten en de meeste Amerikanen (men vindt er ook nog Franschen en Brazilianen) aan hun tafeltjes blijven zitten, zooals Panton, de correspondent van de Daily Ex press ter verdediging van zijn land- genooten opmerkt. Men ziet het. de verbroedering is niet zonder proble men.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1945 | | pagina 1