COLLEGE VAN COMMISSAR ISSEN
DeZeeuwsche
De vlasteelt
D1
interneeringskampen
DE HAGELSCHADE TE ETTEN
Stad
en
Vergeten vaderlanders
450 ton
in Zeeuwsch-Vlaanderen
IS ER REDEN TOT OPTIMISME?
Thans regionaal orgaan
van centrale landelijke
apparaten.
/"\P 15 November 1944 werd opge-
richt een tijdelijk economisch
bestuursapparaat, het College van
Algemeene Commissarissen voor
landbouw, handel en nijverheid.
Door de verbreking van de verbin
dingen met het toen nog niet be
vrijde deel van ons land, kreeg zij
de zorg voor de volkshuishouding
in het bevrijde Zuiden.
Op 11 Juni jl. werden de bevoegd
heden van dit college bij Kon. Be
sluit ingetrokken en kwam er voor
in de plaats een college van com
missarissen, dat zich te richten
heeft naar de centrale landsorga-
nen, die thans weer de economische
volkshuishouding behartigen. Men
zou kunnen zeggen, dat het op dien
dag van min of meer zelfstandig
opereerend departement werd tot
een districtsorgaan, wel belangrijk,
omdat het in dezen tijd van ge
brekkige verkeersverbindingen voor
het Zuiden een versnelde overheids
behandeling van zaken bevordert,
maar toch niet zoo van beteekenis.
dat het niet voor aangelegenheden
van principieel karakter zich tot
„Den Haag" zou moeten wenden.
TI/TEN zou den elfden Juni een
historischen dag kunnen noe
men, in het algemeen in de be vrij-
(vervolg van pag. 1)
bij allen zonder onderscheid te
hooren kreeg.
Een onbevredigende indruk wekt
het bij deze zieke Nederlandsche
soldaten, dat ze geen van hun su
perieuren zien. Deze Nederlanders
zijn warempel niet van de slecht-
sten! Zij zijn het, die zich oogen-
blikkeiyk als vrijwilligers gemeld
hebben en in den strijd vaak zware
verwondingen opliepen. Begrijpen
deze officieren, die hen aanvoer
den in den strijd, niet, dat zè het
enthousiasme van deze jonge man
nen op een zware proef stellen door
niet de geringste belangstelling te
toonen in het ongeluk dat hen
trof?
We zien niemand van thuis
Stil betreed ik een zaal, waar een
zwaar zieke jongen ligt. Naast hem
ligt een Duitscher. Hij werd dezen
morgen geopereerd, nu vechten de
dokter en de verpleegster werke
lijk tegen dep dood. Ontzettend is
dat feitelijk om aan te zien en
toch ook weer ontroerend om de
toewijding aan 'n verheven levens
taak. Om de aandacht van onzen
zieken landgenoot af te leiden, be
gin ik over z'n thuis te praten en
of er al iemand is geweest. Dat
verwacht je toch. dunkt me. „Maar
dat gaat toch niet?" krijgt ik ten
antwoord. En weer sta ik voor een
raadsel, iets wat ik niet begrijp. De
grens tusschen twee broedervolken,
die beide tot de geallieerde strijd
krachten behooren, schijnt een
Chtneesche muur- waar niemand
overheen komt, die niet 'n geheime
tooverformule kent. Op mijn weg
naar Turnhout passeerde ik hon
derden geallieerde wagens, die wer
keloos bijeenstaan, buiten gebruik.
Als ik er eens een van had, om dien
doodzieken Nederlander z'n vader
en moeder te halen, die een paar
kilometer aan den anderen kant
van dien muur wonen!
We kunnen nooit iets koopen
Buiten de rantsoenen kunnen de
soldaten nu en dan iets koopen aan
de cantine. Onze jongens kunnen
dat niet, daar ze geen francs heb
ben
De behandeling is zeer goed, zoo
getuigen zonder onderscheid de Ne.
derl. verpleegden. Maar, zoo zeg
gen ze, de meesten van ons kun
nen niemand verstaan. Je kunt
zelfs geen boek lezen, zoo zegt me
een ander, want de meesten van ons
verstaan geen Engelsch. En hier
kom ik op een punt, een lichtpunt
zou ik het willen noemen, want
hier kunnen we direct helpen, zoo
we willen.
Velen hebben ongetwijfeld nog
een of meerdere goede boeken,
die ze voor onze soldaten willen
afstaan; ze doen daar een schit
terend werk door. Welnu we wa
gen deze lezers, bezorgt deze boe.
ken bij het „Vrouwelijk Hulp
korps", Kasteel Bouvigne, Gin-
neken-Breda, of geeft ze af op 't
bureau van De Stem, dat dan
voor doorzending zal zorg dragen.
Moge dit onze eerste bijdrage
zijn, om deze vergeten vaderlan
ders te bewijzen, dat we be
langstelling hebben voor hen, nu
we op d» hoogte zijn gebracht.
Belangstelling voor hen, die in
Turnhout vertoeven, maar ook in
Duffel, Brussel en andere hos
pital jn over de grens.
dingsgeschiedenis van ons land, in
het bijzonder in die van ons vroeg
bevrijde Zuiden. Op dien dag kwam
immers met de ..degradatie" van
het Algemeen college van commis
sarissen een einde aan een periode
van ..zelfbestuur", dat hoezeer ook
afhankelijk van oorlog en oorlogs
omstandigheden, geroepen was ge
weest het leven der bevolking in
de eerst bevrijde gebieden minstens
dragelijk te maken.
Historische data verdienen vast
gelegd te worden. Het liefst onder
aanduiding van feiten en gegevens
die er een verhelderend licht op
kunnen werpen. In een persconfe
rentie te Eindhoven werden vorige
week een reeks gegevens verstrekt,
waaraan zij eenigermate te ontlee-
len vielen. Er bleek uit met welke
ontzaggelijke moeilijkheden 't Al
gemeen College te kampen heeft
gehad. Toen het begon, was er
niets; geen organisatie, geen loka
len, geen meubilair, geen personeel,
machines, communicatiemiddelen.
Wel bestond er een onpeilbare be
hoefte aan leiding, voorlichting,
onmiddellijk te bevredigen levens-
benoodigdheden, wederopbouwma.
terialen, verkeersmiddelen
Het zijn slechts een paar dingen,
maar zij zijn voldoende om de be
staande moeilijkheden te doen be
seffen.
Het Algemeen College is er na
tuurlijk niet in geslaagd eenieder te
bevredigen. Er kwam veel critiek
los, niet altijd ten onrechte, maar
na zijn volbrachten arbeid mag an
derzijds zeker wel vastgelegd wor
den, dat het in menig geval ver
dienstelijk werk heeft kunnen ver
richten. Hoe de verhoudingen tus
schen het voldoende en onvoldoen
de liggen, zal wellicht ooit eens 'n
historieschrijver ons vertellen.
En nu is niet meer het „alge
meen", maar tout court het Col
lege van Commissarissen de vraag
baak en hulp geworden van ons
Zuidelijk deel van het land.
Voor zoover er in het verleden
snel over prlncipieele vragen kon
beslist worden, zal wel blijken, dat
dit het aan snelheid van handelen
verliest tegen zijn voorganger.
Waar het echter over niet princi-
pieele aangelegenheden gaat, zal
het, als een soort districtsorgaan
van „Den Haag" veel en nuttig
werk kunnen verrichten voor al de
genen in het bedrijfs- en zakenle
ven, die nu in dezen tijd van
talrijke nieuwe maatregelen, van
een wederopbouw van ons georga
niseerd leven, maar niet aanstonds
de moeilijke reis naar het Noorden
kunnen ondernemen.
het verre oosten
brandbommen op Japan.
Reeks zelfmoordwapens
op stapel
QPVALLEND is, dat er vlootbe-
wegingen in de Straat van Ma
kassar gaande zijn. Het betreft de
7e Am. vloot, dezelfde, die aan den
aanval op de Philippijnen deelnam.
Dit, en het feit, dat ook in den
Stillen Oceaan een groote geallieer
de vloot kruisende is. en mede in
verband met de uitlating van
Tsjang-Kai-Tsjek dat in Amerika
opgeleide en uitgeruste Chin, troe
pen gereed staan den strijd tegen
Japan te beginnen, zouden aanwij
zingen kunnen zijn dat er een groo
te geallieerde operatie in het Verre
Oosten voor de deur staat.
Inmiddels heeft men in het land der
„rijzende zon" beloofd, dat elke in
vasie zou afgeslagen worden met 'n
reeks van zelfmoordwapens, die de
wereld In groote verbazing zouden
brengen.
Radio Tokio meldde hevige ge
vechten met Am. troepen op Ter-
nate.
Gister is weer een aanval ge
daan op vier Jap. centra. 500 Am.
super-vliegende forten wierpen
plm. 450 ton brandbommen af.
Alleen al op de havens van Sa-
sebo en Moji werden 3000 ton
brandbommen afgeworpen.
Op N.W. Kioesjoe is de laatste groo
te Jap. marinebasis aangevallen.
Am. vliegtuigen hebben ter hoog
te van Korea minstens 10 schepen
der spleetoogen in den grond ge
boord en 13 beschadigd.
Aanvallen bij dag en nacht zetten
de vernieling van vijandelijke raffi
naderijen op Formosa voort. Ook wer
den brandstofdepots te Nanking en
Kanton aangevallen, evenals spoor -
weg-installaties in Indo-China en
schepen aan de O.-kust van Malakka.
Op N.W. Borneo werden vijande
lijke concentraties door vlooteenhe.
den bij Jesselton, waar recente
Australische landingen plaats von
den, beschoten. Beaufort aan den
spoorweg Broenei-Jesseltoh werd
veroverd.
Balik Papan werd opnieuw ge
bombardeerd, evenals Pontianak.
De petroleumvelden van Tarakan
produceeren weer. Het pompsta
tion op het eiland is officieel ge
opend.
IN BERLIJN is de oude soc. dem.
partij hersteld.
O burgers zijn in Duitschland op-
gehangen in verband met ver
moorden van een Am. piloot.
monmoh-
bohandeling
dit land meer konden betalen voor
de ruwe grondstof dan hun Neder
landsche collega's.
Op het oogenblik echter zitten
de Belgische fabrieken zonder ko
len en liggen ook de Gentsche spin
nerijen stil. In Nederland nu, is
maar één spinnerij van beteekenis
nl. te Tilburg.
Deze tijdelijke verlamming der
vlasverwerking doet de arbeiders
het vertrouwen verliezen in de vlas
cultuur, met het gevolg, dat velen
van hen weer boerenknecht wor
den. Er ontstaat hier een arbeids
probleem, hetwelk niet zoo direct
opgelost zal zijn. Een voordeel vor
men echter de vlasplukmaehines,
die op groote schaal zullen worden
ingevoerd.
Dit jaar is er ongeveer 8300 H.A.
vlas uitgezaaid, waarvan 5000 H.A
hi Zeeland. Deze geringe teelt zal
waarschijnlijk geen catastrophale
gevolgen hebben voor de vlassers.
HET vlasbedrijf is een van de
meest onevenwichtige bedrij
ven, welke er in Nederland
bestaan. Daar het vlas een oorlogs-
en luxe artikel bij uitstek is, kan
men veel ups en downs in zijn ge
schiedenis aanwenzen. De vlassers
hebben nu een goede vijf jaar oor
log achter den rug. De prijzen, die
tot een abnormale hoogte waren
gestegen, zullen zeker op een meer
verantwoord peil komen te staan.
De laatste jaren voor den oorlog en
ook tijdens de bezetting was er in
Duitschland zeer groote vraag naar
vlas, daar dit het eenige vezelpro
duct in Europa was. Toch was
wat de export betreft Zeeuwsch-
Vlaanderen hoofdzakelijk op Bel
gië aangewezen, ondanks het feit
dat de distributie van het vlas over
den Rotterdamschen groothandel
liep. De Belgen betaalden namelijk
meer. De prijzen voor het uitein
delijke artikel waren in België veel
hooger zoodat de vlasbewerkers in
li.
E GEÏNTERNEERDEN op
de eilanden, ongeveer zes
honderd, zijn verdeeld over
de drie kampen te Rilland, Elle-
woutsdijk en Middelburg. Voor
Zeeuwsch-Vlaanderen is alles ge
concentreerd in Sluis waar men
bijna 800 „logé's" heeft. (Te
Groede is bovendien een vrou
wenkamp met 250 bewoonsters).
Ook te Sluis wordt gewerkt door
degenen, die dat kunnen en wel
speciaal in den landbouw, die hier,
evenzeer als op de eilanden, om
arbeiders verlegen zit.
De discipline
TVE DISCIPLINE in de kampen
op de eilanden lijkt straffer
dan die te Sluis. De Vlaamsche ge
moedelijkheid spreekt hier mis
schien 'n woordje mee, hoewel van
den anderen kant ook het Z.-Vl.
publiek critiek uitoefent op deze
soepelheid. Zoo is het toezenden
van pakjes aan de geïnterneerden
te Sluis toegestaan en mogen zij
ook rookgerei ontvangen, terwijl op
de eilanden de arrestanten alleen
des Zondags één sigaret ontvangen
en dan nog slechts wanneer zij be
hoorlijk gewerkt en zich goed ge
dragen hebben. Op de eilanden gaat
alles meer militair en wordt b.v.
's avonds de vlaggenparade gehou
den.
Zooals wij reeds eerder schreven
worden de gevangenen, niet gekweld
doch als mensch behandeld. Zijn
er straffen noodig dan worden die
toegepast door extra excercities.
wat voldoende blijkt om den kwa
den geest in sommigen er onder te
krijgen; ook het onthouden van
gunsten werkt uitstekend. Pas wan
neer de onwil om zich te onder
werpen blijft, wordt celstraf toe
gepast.
Men wil de gevangenen als het
ware laten zien, dat een fatsoende-
lijk regime geen moordenaars en
sadisten noodig heeft om zich te
handhaven.
Met uitzondering van de versna
peringen ontvangen allen de nor
male rantsoenen.
Geestelijke en maierieele zorg
1VE HYGIENE in de kampen laat
over het algemeen weinig te
wenschen over. Controle door me-
daar een groot gedeelte der vlas
industrie in W.-Zeeuwsch-Vlaande-
ren en West-Brabant door den oor
log is vernietigd. De situatie wordt
hierdoor eenigszins gered.
Het grootste gevaar, dat de vlas
sers bedreigt, wordt echter gevormd
door de wan-verhoudingen in de
prijzen. Er zijn op het oogenblik
een massa menschen die zich
slechts voor het vlasbedrijf inte
resseeren omdat zij er een goede
geldbelegging in zien. De prijzen,
welke door deze lieden betaald wor
den, zijn meestal zoo hoog dat de
aanschaffingsprijs van de grond
stof voor de kleine vlassers te hoog
wordt.
De strijd wordt dus op den rug
van den kleinen man uitgevochten.
Ondanks dit alles zijn er toch
symptomen aan te wijzen, die een
gunstige ontwikkeling van het vlas
bedrijf voor de eerstvolgende jaren
voorspellen.
De opbouw b.v. zal het noodige
vergen van de vlassers in Zeeuwsch
Vlaanderen.
HET schriftelijk gedeelte van 't
examen voor onderwijzer(es)
heeft plaats 4 en 5 Sept. a.s„ de
mondelinge examens beginnen 17
Sept. De commissies tot afneming
voor het examen voor hoofdonder
wijzer zullen denkelijk zitting hou
den te Breda, Nijmegen en Middel
burg. De schriftelijke examens zijn
op 26 Juli.
WIJ MAAKTEN reeds melding
van de omvangrijke hagel-
schade waardoor het land
bouwend gedeelte van Etten ernstig
getroffen werd, een schade die bij
nadere controle zoo groot is, dat
gerust van 'n natuurramp gespro
ken kan worden. Op dien bewusten
dag dat het hemelgeweld zich boven
Etten ontlastte, vielen hagelsteenen
als eieren zoo groot in massale hoe
veelheden neer en wel zoo gruisdik
dat er 's anderen daags nog 'n laag
hagel te bespeuren viel. En dat in
de zomermaand! De gewassen aan
den weg Etten-Rijsbergen, Vaart
kant en Bremberg bieden een aller-
treurigsten aanblik; een beloften-
rijke oogst ligt onherstelbaar plat
geslagen; boomgaarden werden
vreeselijk toegetakeld, aardbeien,
frambozen, haver, rogge, tarwe,
gerst, bieten en andere gewassen
werden geplet, alsof een zware wals
Ir. Steenbergen heeft allen steun,
voor de gedupeerden toegezegd, spe
ciaal voor de kleine boeren, die
met hun bezit van een of twee H.A.
wel het zwaarst getroffen zijn en
niet bij machte waren, uit voor-
er over had gerold. In totaal heeft zorg de vrij hooge hagelschadever-
men een oppervlakte van plm. 650 zekering af te sluiten. Ir. Steenber-
H.A. die hageigeeseling te verduren gen wil bewerken dat op korten ter
Kleine boeren het ergst
gedupeerd f
gehad en die finantieele schade,
die eerst op f 300.000 werd geraamd
blijkt thans f 420.000 te beloopen.
Er zijn nl. boomgaarden die zoo
werden gekasteid dat er zelfs niet
op een oogst voor volgend jaar ge
rekend kan worden.
Op initiatief van den wnd. burge
meester de heer Weyers werd on
middellijk een commissie tot hulp
verleening in het leven geroepen,
waarin landbouwdeskundigen, amb
dici vindt regelmatig plaats. Daar
door is het aantal ziekte-gevallen
dat in het begin vrij hoog was,
sterk afgenomen.
Ook voor geestelijke hulp is lorg
gedragen. Regelmatig bezoeken
priesters en dominees de verdach
ten en worden er godsdienstoefe
ningen gehouden.
Vooral op de eilanden wordt er
streng tegen gewaakt dat de geïn
terneerden niet in contact komen
met het publiek, dat dikwijls zeer
lastig is, en de toch al niet gemak
kelijke taak van de bewakers, zeer
verzwaart. Ook familie en verwan
ten verzinnen allerlei trucjes om in
contact te komen met de gevange
nen. Het succes wordt evenwel met
den dag geringer.
Bezoek wordt in enkele gevallen
toegestaan, doch bij het gesprek
luistert een bewaker toe.
Tusschen de ingeslotenen bevindt
zich bovendien een z.g. spion en
een contra-spion, die elkaar niet
kennen en wier namen natuurlijk
den geïnterneerden eveneens
vreemd zijn. Daardoor blijft de
kampleiding voortreffelijk op de
hoogte van hetgeen er in de ge
vangenen omgaat door en eventu
eel door hen zou kunnen worden
op touw gezet in het kamp.
Dit systeem doet voor ons gevoel
wat vreemd aan, maar het is noo
dig, gezien den bijzonderen aard
van deze kampen met een bevol
king, welke zeer beslist in groote
meerderheid vóór den vijand is, die
tot voor kort nog zoo nabij was.
Eens per maand mogen de ar
restanten 'n brief naar de hunnen
schrijven. Couranten worden niet
toegelaten; wel is er een biblio
theek, waarvan in de vrije uren ge
bruik kan worden gemaakt; doch
dit aantal vrije uren is niet groot.
De bewakers zijn voornamelijk
gereeruteerd nit de Binnenlandsehe
Strijdkrachten. Selectie heeft er in
de afgeloopen maanden reeds plaats
gehad. Verschillende van hen, die
niet betrouwbaar bleken, zijn ont
slagen en door betere vervanger.
Binnenkort zullen zij een speciale
uniform krijgen.
Na het bezoek aan de kamper
kan de conclusie luiden, dat he
Militair Gezag in Zeeland een ge
lukkige hand daarin heeft gehad
en dat het, wanneer het den geest
welke er op de eilanden heerscht
weet over te brengen naar Z.-VI.
aan gerechtvaardigde wenschen op
dit gebied zal hebben voldaan.
mijn schadeloosstelling in natura
gegeven wordt, door verstrekking
van zaai- en pootgoed. mede om
braakligging van het land voor dit
jaar te voorkomen. Op zijn advies
wordt ook verbinding gezocht met
den Directeur Dienst Kleine Boe
renbedrijven te Den Haag, om dier
zijds speciaal voor de kif ine boeren
vergoeding te krijgen voor geleden
kapitaalbezit. De gemeente zelf or
ganiseert een sportdag en een col
tenaren V.V.O.. assistenten van den lecte voor den aankoop van het on-
Rijkslandbouwconsulent e.a. zitting middellijk noodige. nl. voederbieten
hebben. De Rijkslandbouwconsulent broodgraan en stroo.
audiëntie
Z. H. Exc. de Bisschop van Breda
zal Woensdag van de volgende
week geen audiëntie verleenen.
zes gouden jubilarissen
Voor de Congregatie der Zusters
Franciscanessen van de H. Elisa
beth belooft 19 Juli as. een merk
waardige dag te worden. Op dien
datum namelijk vieren niet min -
der dan zes Zusters in het Moe
derhuis, Menno van Coehoornstraat
te Breda, haar gouden kloosterfeest.
Als bijzonderheid mag worden ver
meld, dat twee zusters van de thans
gouden kloosterlinge. Zuster Se-
phar.'e reeds eerder haar gouden
professiefeest mochten vieren, terwijl
drie barer nichten, eveneens in de
zelfde Congregatie zijn opgenomen,
waarvan twee de zilveren professie
reeds hebben gevierd.
De gouden jubilaressen zijn: Zuster
Maria Norbertha, 77 jaar (L. v. Kerk
hoven uit Hontenisse en werkzaam
te Leiden), Zuster Maria Juliana. 72
laar (L. de Potter uit St. Jansteen.
werkzaam te Gilze) en Zuster Maris
Wlliibrorda, 73 jaar (A. v. Seumeren
uit Tilburg), mede oprichtster van 'l
St Elisabethziekenhuis te Leiden).
Zuster Maria Stephania. 72 jaar (E.
Dingemans uit Oud Gastel), die te
Doesburg werkzaam is; Zuster Maria
Raphael (C. Pijnenburg uit Boxtel), 78
jaar oud en verblijf houdende te
Gilze en Zuster Maria Anastasia, 79
Jaar (L. Koemans uit Moordrecht z.
II.)) die nog steeds haar diensten ver
richt in het Moederhuis te Breda.
FEEST VAN DE INZAMELING
De Hark organiseert van 2 t.m. 7
Juli de inzameling in Zeeland on
der het motto: ..Het feest van de
inzameling".
VACANTIE
„Sancta Maria" schrijft:
Er is gevraagd, in het belang der
kinderen de vacantie te bekorten.
Dit behoeft echter niet zóó t®
worden opgevat, dat een schoolbe
stuur in bepaalde omstandigheden
niet zou mogen besluiten, geheel
de maand Augustus vacantie te ge
ven. wanneer dat. gezien die om
standigheden, beter lijkt.