ernieuwiiig igendomsverhoudingen W Hoe ik hei bevrijde noorden aantrof Polen Ingrijpende hervorming: Eigendom voor allen WWTSCHLAND ONDER EEN CENTRALEN RAAD als wrijfpaal /liet Duitsche leger herhaalt den 1 „wég zurück" EDITIE VOOR D* MtOVINCIK ZfMl 1^7- westsingel 75, Goes; Dubbele pooi t HuW courant wordt op laat van 't Militair Gezag Ad rukt op de persen v. h. Dagblad van Noord- «bant en beland. Uitg. „Stichting De tem» mr J A H M, V. Schijndel; Hoofdredacteur: i. LH.' A. Brüna; Hie. 3. Kaf hof, rayonredacteur No. 161 ZATERDAG 12 MEI 1945. Voor God, Koningin en Vaderland Comm. v. Toezicht: C. J. v. Hootegem; A, E. Langenhorst; Mr Dr. A. J. J. M. Mes; Mr. H. B. L. de Rechter; Mr. Dr. C. J. M. A. v. Rooy. Abonnementsprijs bij vooruitbetaling 2.73 per kwartaal, per post 3.45, per week (bij nlet- postbestelèing) f 0.21. Losse nummers 6 cent. zijn leven vormen, zoodat de arbei der niet alleen privaat-economisch maar ook op politiek, cultured, hy- gioniaeh, ja nils op odqnnnings- gebiod van de onderneming; afhan kelijk wondt. Laat one den arbeider als vrijen menscli redden en niet alleen zijn economisch beets a«r Juist hierom fegwn elke maetitaoverheersching hetzij vat' den Staat, hetzij van oen kart ij, hetzij vw de klasse der bezitWnden, heteij van de zelfstan dige onderneming, stelt Pans Plus XII den eteeh tot privaat bezit Iedere tneneeh moet a.h.w een eiland hebben, waarop hij zich kan terugtrekken, indien zijn peteootv Hjklwel icdreigd wordt, door de machten van liet sociale leven wan neer de maatschappij een bedrei ging wordt van de persoonlijkheid *n ptaaw vwn haar besehei-ming in d» onderlinge samenwerking naar de persoonlijke doetetnden van den menseh Trouwens, elke machtsvor ming in Iwt sociale leven, buiten en onaituuiketfjk van het Staetsgo- wg, is uit den booss, en dit is dan ook de reden, waarom onze Paus op 1 Sept IJ. het kapitalisme als stelsel veroordeelde. Maar de eenigc garantie, die r te.rc luaehisiiltrio.'-uir.r, In het ^•'Ule leven vertornt, fc bet »nl- Sïmuw Prva:l< hmii- mi- wTwm biedt, keltike levcsiMkHS "««>«- De Paus trekt ztln oneew»irf k., ginsel dan ook eonsequn: - doe,. ,0I pi'aotieche eischen, zoobis de I» gunsttglng en de garantie van het kleinbedrijf op alle gebied, terwijl deze zich de sociaal -economisch^ V<M1' grootbedrijf '«"whaffeu door onderlinge rIJ WILLEN enkele gedachten te berde brengen: niet over bet gebruik val» den eigendom, maar over het instituut van den privaat-eigendom zelf. Op punt staat de eiseh van de Katho- .ekr Kerk: „privaat-eigendom voor allen", diametraal tegenover den farxlstlschei» elsch: „goen privaat-eigendom moer". Maar belde betee- keneu een revolutie tegenover het liberaal verleden, die den privaat eigendom reserveerde voor een betrekkelijk kleine groep. Echter, de ooit van omwenteling is ook voor belden verschillend; voor den ka tholiek is het een omwenteling van rechtsbegrippen, voor den Marxist een revolutie van machtsverhoodi ngen, van geweld. spoel' zijn er o,i. niet veel katho- Heken., die hun eigen beginsel in dezen radicaal doordenken, en zijn er nog minder, die den durf hebben het daadwerkelijk dooi te voeren. Toch stelde reeds I.eo XIII in Rerum Novarum, in 1891 dus, het beginee! dat de proletariaats- toeetand van een groot deel der be volking moest beëindigd worden door bezitsvorming. Dit houdt in, dat eenieder tot een zeker blijvend bezit moet komen, en wel tot een zoodang^ blijvend bezit, dat teder onafhankelijk komt te staan, als vrij persoon kan deelnemen aan 't maatschappelijk prooes, vrij van alio nvacht en dwang zoolang hij gewetensvol zijn maatschappelijke plicht wil vervullen. Pius JI consta teert veertig jaar later, niet zonder eenlg verwijt,, dat dit probleem nog niet eens ernstig is aangepakt; wel was de materieel? toestand van den Westetschen arbeider verbeterd, maar hij was niet vi'ü gekomen JEn op dltaelfde theme is onze re- geeiwude Paus, vooral tijdens den oorlog herhaaldelijk "teruggekomen. Men leze hiervoor de Kerstrede van 1942, de beide Pinksterredevoertn- geu van 1941 en 1943 en heel bij - zonder d Septemberrede van het vorig jaar. die den privaat-eigendom de «oeuurlyhe vrucht noemde van alken arbeid en ais basis aanwijst "oor 'k tnensohift economische. •.naai ook polltietce. cuitureele en godsdienstige vrijheid. Wij zyn hv Nederland bij 1939 ver geleken reeds een belangrijken stap vooruit naar de bestaanszekerheid van dei» arbeider. Van hoog tot taag wil men deze den man garan- cteeren binnen zijn bedrijf. De jong ste wachtgeldregeling is reeds een eerste juridisch resultaat hiervan. Maar tegelijkertijd steekt er o.i. een ander ernstig gevaar op. dait een sVwko bedreiging voor de vrijheid der arbeiders beteekeht. Met de beste bedoelingen bezield, gaat men de .arbeiden* niet alleen leveasxekerfceid verschaffen binnen de onderneming, men gaal er ook samenwerkingtot een miicteraig van het arbeidscontract tot maait- schapscoirtract in die takken, waar de grootonderneming werkelijk pro ductiever is dan samenwerkende kleinbedrijven. Een der eerste eisoben is dus de versterking van den zelfstandigen middenstand. Maar de eiach tot privaat-bezit is niet tot dezen be perkt, geldt ook voor dep werkne- menden stand Welke meer bepaald voor de arbeidersklasse da moge lijk heden en eischen zijn. willen wij in de volgende artikeltjes onderzoe ken Maar dit is wel duidelijk: het zal niet kunnen met traditioneeie mid delen. niet zonder Ingrijpende her vormingen. Maar als de dwaling, als de liberale ketterij tot levensge woonte geworden is, dan moet de katholiek met die gewoonte breken, dan kannen wij In dezen niet con servatief z(jn. J. P. Nazi in»t#Hiagen worden ontbonden TT\E AMERIKAANSCHE minister van Oorlog Sbimson heeft ver klaard, dat een centrale raad der vier mogendheden Duitschland. zal regeeren. Eisenhower zal Amerika vertegenwoordigenDe Amerikaan- sohe groep is verdeeld in 12 afdee- lingen, ongeveer overeenkomende met de inrichting yau het Duitsche bestuursapparaat. Di'ie divisies zul len toezien op de ontwapening van Duitschland. Voorts zullen er zijn een politieke, een economische, een financieele en een politiè af dee ling, een af deeling voor die volksge zondheid het postwezen, liet onder wijs en den godsdienst. Het Duit sche nat. soc. arbeidsfront zal wor den onthemden, de ontwikkeiiïng van democratische vakbonden wor 1 den bevorderd. Elke nazi-activiteit zal worden onderd'mkt, DuHtchlami moei betalen yOOR West-Duitschkmd zullen, zoo meldt niet nader gemelde bron uit Washington, de volgende voorschriften luiden; Algeheele ont wapening van de Duitschers, ver wijdering van de oorlogsindustrieën beslaglegging op alle Duitsche oc trooien, toezicht op banktransacties van alle Duitsche firma's, verzen ding van grondstoffen naar ver woeste'landen, verbod van vlieg tuigbouw, algeheele controle van het plaatselijk gezag, teruggave van alle oorlogsbuit, bestudeering van middelenwaardoor Duitschland gedyongeu kan woeden begane mis daden in de eertijds door- de Duit- schevs bezette gebieden te compen- seeren. (A.-A.i. UTRECHT AMSTERDAM DEM HAAG ROTTERDAM DE TROUWE wagen van „De Stemdie in het Brabant- sohe en Zeeuwsche een be kende verschijning op de wegen is, stuift thans door de doode stad Arnhem in de richting van Wage- ningen. Van hier tot achter Rhe- nen is het een oord van verschrik king: enkele soldaten et: een Roo- de Kruis Hulp-colonne zijn niet in staat, leven te geven aan dit gebied waar een oorlogsmoe. plunderziek leger op grootgermaansche wijze heeft huisgehouden. Nu. Dinsdag, ligt de „zeef" vlak achter Wageningen. De burgers, die hier willen trachten het afgesloten westen binnen te dringen, worden onherroepelijk uitgeleefd en terug gewezen; zelfs de gemilitariseerde dames en enkele, door Z.K.H. Prins Bernhard gepasporteerde art sen. ja, een Britsch officier met zijn manschappen, moesten aan den toegangspoort naar het Wes ten rechtsomkeert maken. We rijden tegelijk met de fees telijk met bloemen en vlag gen getooide Prinses Irene Brigade tussehen een haag van juichende, jubelende, wuivende en lachende bewoners der dorpen van den Utrechtschen heuvelrug naar de Domstad, waar een onbeschrijf lijk enthousiasme heerscht. Wij treffen het bijzonder; katho liek Utrecht brengt met een gran dioos défilé een hulde aan zj)n moedigen Aartsbisschop, die zich met de andere zee- en landver- kenners voor het paleis op de Maliebaan heeft opgesteld. Monseigneur, die er goed uitziet, ondanks de ziekte, die hij voor kort nog ilad te doorstaan, groet ontroerd al deze enthousiaste men- schen en heel Utrecht ziet dat vol vreugde aan; bloemen stape len zich op voor de voeten van den Aartsbisschop! Wanneer wij Mgr. de Jong begroeten en ons bekend maken als een afgezant van het Zuiden dan gaat zijn belangstelling en dié van allen' die hem omringen terstond uit naar de toestanden hier; of er veel verwoest is, of et- bekenden zijn gestorven. Wij noe men de namen van Mgr. van Oers uit Breda en Mgr. Sweens uit Til burg. De Aartsbisschop is zeer ontsteld wanneer hij hoort van de ramp van Mariéngaarde te Tilburg, waar npg naaste verwanten ven Z.H. -Exc. verblijven. Wij vertellen den Aartsbisschop van onze ont moetingen met Mgr. Hopmans en Mgr. Leimnens, van de opgerichte Katholieke Staatkundige Vereeni ging, van de dagbladpers in het Zuiden; na het défilé stond de toch al zeer vermoeide Aartsbisschop nog een audiëntie van meer dan een half uur toe. In Utrecht vinden we op persge- bied een verschijnsel, wat wij latei- in de andere steden ook zullen aan treffen en waar wij, gezien de er varingen in het Oosten des lands ais Enschede b.v., reeds op voorbe reid waren. De communisten hebben zich er meester gemaakt van een persap- paraat. hebben een groot aantal exemplaren van het voorloopig nog niet zuiver communistische, lil. als „volksdagblad" gecamoufleerde blad „De Waarheid" uitgegeven en pro- becren thans abonné's te boeken om zich, zooals in het Zuiden, pas la ter als communistisch orgaan te demonstreeren. onder 21.23 uur o» aa vuurt 7M' 1 van landbouwHoogeschool te Wageningen eenJtoa.-, (le ratificatie plaats van de capitulatie over- geallieerd»,, 5" .dc Duitschers in de vesting Holland en de ftiaok .«.io "V?® 'oto aanhoort de Duttsche commandant, gen. 'n het midden) met zuur gezicht, de 'oor- i wwaedeu. die doer «m. r<>utk<* ilinks) worden voorgelezen. (EXCLUSIEVE REPORTAGE VOOR DE STEM) En dit onder den titel „De Waar heid", De voormalig- ondergrond sche organen verdringen er zich op de dagblad-markt om reeds nu een zoo groot mogelijke plaats te vero veren, in afwachting van de nader te treffen maatregelen door Mili tair Gezag. Dinsdagavond was er geweldig feest in Utrecht. Muziek, dans. vreugdevuren, spontane zang en dit alles in een heerlijke voorjaarsluw- te en onder het oog van een grij zen Domtoren die zich jolig een paar vlaggen op den hoed had ge stoken. Maat- hoe gaat het met de men- schen? Zijn ae hongerig, sterk on dervoed? Hoe zien ze er uit? Erg verouderd? Mager, grauw Het viel ons nog mee. Inderdaad ziet men sterk ingevallen wangen en oogen met grauwe kringen er om, kleeding die zéér ruim om de leden hangt. Maar hongereudeem treft men hief weinig aan, even min als in Amersfoort, waar we la ter arriveeren en waar de bevol king eveneens uitbundig Is van vreugxie „De bevrijding had geen week langer op zich mogen laten wach ten!" hoort men overal. Met span ning ziet men den Vrijdag tegemoet dat is immers de eerste dag van de geallieerde rantsoenen! NU NAAR DE HOOFDSTAD'. Amsterdam valt ons tegen na de opgetogenheid van Utrecht. Ze ker. de bevolking is verheugd met de bevrijding, doch de strijd om de macht in de toekomst doet zich hier al gelden. Men ziet dat alreeds aan een vlaggen-demonstratie. Hier hangt rood, daar oranje.. „Het Pa rooi" draait op de persen van de Te legraaf, „De Waarheid" heeft zich snel op de persen van het Handels blad geworpen en geeft groote bla den uit in groote oplagen. „De Tyd" Oriefkaarten kunnen weer naar alle plaatsen in Neder land verzonden worden, meld de gisteren Heer. Ned. TTET arme Pol«n blijft 'n wrijf- paal voor de geschillen der grooten. Nu ie er weer iets heel vervelends gebeurd. Na de Jalta- confejrentie toonden de leiders van de Poolsche „Ondergrond- sche" zich bereid hun identiteit te onthullen tegenover de Sov jets" door bemiddeling van de En- gelsche regeering, die van oordeel was, dat deze mannen de demo cratische groepen in Poten ver tegenwoordigden. Als resultaat daarvan kreeg op 15 Maart een groep van 15 leiders contact met den Russischen Kolonel Pimenov, die hun onder eerewoord een vrijgeleide toezegde. Op 27 Maart zouden ze een onderhoud hebben met Generaal Ivanow. Sindsdien werd er van die menschen niets meer gehoord. Londen en Washington informeerden herhaal delijk in Moskou, maar ze kre gen ontwijkende antwoorden, tot dat Molotov de vorige week moest toegeven: „Ze zijn gevangen ge zet." In een lang telegram vertelde het Russische nieuwsagentschap Tass, dat de heeren achter het front onlusten hadden uitgelokt, waardoor meer dan 100 officieren en manschappen van het Roode Leger hun leven hadden verloren. En verder, dat ze illegale radiozen ders hadden geïnstalleerd. Ze ko men nu voor de Rechtbank. Men kan zich de* ontsteltenis in Lon den en Washington indenken. Af gezien van de vraag omtrent de gegiondheid der beschuldiging de Polen in Londen zeggen: er is geen syllabe van waar is dit in ieder geval géén methode, om on welgevallige leiders in handen- te krijgen. Engeland en Amerika vin den terecht, dat op die manier verdere onderhandelingen onmo gelijk worden. Ze zullen pas weer op gang kunnen komen, als de Russen dit ongedaan maken. Sa menwerking tussehen de groote Drie is van enorm belang. Maar er zijn grenzen.... is van het tooneel verdwenen, doch „De Volkskrant" verschijnt hier-on der politieke leiding van oud-mU nister prof. C. Romme. „Komt U uit Btabant?" In de Valeriusstraat worden wij aange houden door een man met een ge- zwachtelden aim. „Ach, wilt u voor mij een bericht meenemen aan mijn familie in het Zuiden?" De man vertelt zijn ge schiedenis. Eergisteren ging hij met z|jn vrouw op den Dam het feest van de bevrijding vieren. Plotse ling vallen schoten uit het gebouw van de Groote Club. Het wordt een vuurgevecht tussehen de zich ver zettende Duitschers en de Cana- deezen met de Ondergrondsche aan hun zijde. In paniek vlocht de me nigte, enkele kinderen onder zich vertrappend. De man raakt gewond zijn vrouw valt dood naast hem neer. Er vielen 23 dooden en 93 ge wonden. Zoo kwam voor hen de vrijheid. We blijven, voor hem 5 minuten wachten tot hij zijn brief heeft vol tooid, al hebben we razende haast. En hoe is het hier met de bevol king? Honger, inderdaad, honger 'n Familielid tref ik aan met gezwol len voeten; hongereudeem. Voor uit,uit onze reisvoorraad verdwijnt een pakje boter en een doos voe dingsbiscuits in zijn etenskast. On ze kennissen zijn sterk vermagerd. „Ach", zegt een Amsterdammer, „U ziet de gezoiiden nog op straat, maar om'de ellende te zien. moet u in de huizen kijken, want daar zit ten de menschen, die niet op straat kunnen." Zoo is het, maar wanneer men dns hier en daar in Amsterdam vertelt van de voedselnood, van 't rantsoen van een half broodje, dan maakt Amsterdam nog een gun stige figuur bij den Haag en Rot terdam, waar ontegenzeggelijk de toestand nog slechter ls. DE ONTLUISTERDE RESIDENTIE, uyij gaan naar den Haag, In den schemer reizen we deze deer lijk geschonden stad binnen Wij komen langs den Bezuidenhout- sehenweg,' tenminste langs den weg die dit eens was. De buurt aan weerszijden van de Laan van Nieuw Oost-Indië is lee- lijk gehavend, maar de straten rond de kerk zijn eenvoudig ver dwenen; van de kerk zelf staan nog slechts wat wankele muren en een deel van den toren. De Paulinakerk bijvoorbeeld is een berg van puin. Het groote gebouw van het Minis terie van Economische Zaken is leeggeblazen. Dan komt er, nabij de Staatsspoor weer een gaaf stuk je. Maar de Boschkantkerk, dat ju weeltje van waterstaatsstijl, is ver dwenen. Evenzoo de groote Schouw burg. De Princesse Schouwburg is ook al weg. De Topografische dienst is een puinhoop. De voormalige Brit sehe Legatie en het naastbijgetegen Hotel Paulez zijn ruïnes. Van de groote verzekeringsgebouwen naast den Schouwburg en tegenover de Princesseschouwburg staat niets meer. We vervolgen onzen tocht, nu door een betrekkelijk gaaf gebleven stad. In den familiekring eten we ons meegebracht boterhammetje. „Toe, geef rnjj een stukje", vraagt de gastvrouw. Maar natuurlijk. En niet alleen een stukje. De boys zijn al naai bed, maar we mogen ze even zien. Ze wrijven hun slaperige oogen uit' en zijn klaar wakker als ze een stukje cho cola proeven. „Hè. lekker!" zeggen de kereltjes. Maar er is hier een ..zoon'' bijgekomen: de 13-jarige krullebol, die daar op zijn biscuit eu zijn stukje chocola kauwt is Piet van den Tooren, een Scheveninger- tje. Hij was met moeder en broertje bij z'n tante ln huis getrokken, toen vader door de mofi'en naar Frankrijk was weggevoerd en ze uit het visschersdorp moesten evacu- eeren. Het huis van tante werd ge troffen. Moeder en broertje dood. tante ernstig gewond. De krullebol stond alleen ln deze ellende. Maar een verpleegster ontfermde zich over hem en .bracht hem naar een zie kenhuis. Toen kwam de Bezuiden- houtrainp. Het ziekenhuis werd ont Zie vervolg pag 2.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1945 | | pagina 1