ARNHEM
VROEGER
DWANGARBEIDERS,
NU MEESTERS
Stad en Land
ev
de doode stad
Nederland moppert nog
D'
It
:hten
>000ocoeo Nederland weer vrtf
Waar de meubelen bleven
„Bab micb Heb!.,.
L """«lag zon op 5.55 uur.
Nen verwMie „kankeren"
echter niet met wel
gemeende critiek
km.
hen Rus-
•aal Vlas-
met de
zijn bin-
■rgave der
mem
J
Zoo is ten lange leste, de bede «ter vwtoeoM»,
VU uek in Holland s veste, de vrijheids*-* weer gteevt,
Uit t diepste van ons harte, welt thans een
Na na veel zorg en smarten, ons Newteul te
VIjr tange bange jaren, versomberd deer den dood
Van tal van martelaren, vertrapt getal. e» nood,
vijf jmen van ellende, door angst en dr«K briazm
Tan khechting door n bemle, vol domme grootherdswaan.
Doch nu is 't leed geleden, de vlaggen kannen «tt,
Thans is de strijd gestreden, de klokhen tm gehrtd,
De klinkende schalmeien, de roffelende trom.
De Wijde vrfögdcKeiën, «verkonden het aiom.
AT Neerland is herrezen, de dwing'lond Is geknecht
Het woord weer vrij kan wezen, gegrondvest op het rechs.
Dal na de duistere tijden, weer plaats is voor het licht.
Dat na 't naam loos lijden, weer straaH een Wij gezicht.
EER klinken jubeltonen, ons Vorstenhuis ier ces,
't Is weer Oranje-boven, eendrachtig als weleer.
Nu samen op gaan bouwen, met onze Koningin,
Zoo gaan we vol vertrouwen, een nieuwe toekomst tol
J. M. KIEVIT8 toen.
SOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOO OOOCvO C*X><"0<XX>CteO«'P<><X>
I N de boeken over de wonderen
der oudheid wordt verhaald
van Petra, de rozevoode stad ln
de Arabische woestijn, eens de
hoofdstad van het Nabataerrjjk
en brandpunt van den handel,
maar nu verlaten en tot een rui-
ne geworden. Nog kan de reiziger
vanuit de tvoestijn door den nau-
wen rotsweg haar bereiken en
dwalen door de resten van huizen
en tempels, offerplaatsen on
amphitheater, die waren uitge
houwen in de roede rotssteen
maar vergeefs zoekt hij ergens
naar leven.
Een betere vergelijking kan ik op
bet oogenblik niet vinden voor het
ezoek, dat we dezer dagen aan
gnhem brachten. Wanneer we het
eerlijk gehavende Nijmegen zijn
■epasseerd en den weg betreden,
vaar destijds zoo fel werd gestre-
den, toen de Engelschen tracht
en aoor te stooten naar de lucht-
andingstroepen bij Arnhem, zal
jneti vergeefs naar een bewoonbaar
uis zoeken. Men rijdt tusschen
uinhoopen door van Eist en El-
tden. ails door een steenwoestijn.
Vandaar bereikt menover de smal-
Ie Bailey-bruggen over den Rijn de
(gesten van Arnhem,
Een doode stad! Een stad van
buinhoopen en geblakerde ruines,
J onbewoonbaar en geplunderde hui-
Langs den hoofdverkeersweg
or de stad raast in een ononder
broken tempo het geallieerd ver
deer, monotoon klinkt het gezoen
fler mtoren langs de teege huizen.
Dwaalt men wat van dezen weg af,
dan komt men door angstwekkend
itllle straten, waar öe eigen voet-
tap het eenige geluid is. Hier is
demand, hier kan niemand wonen,
j. Ontzettend is overal de verwoes-
tingis een huis niet verwoest, dan
is het geplunderd tot den laatsten
stoel. Waar al het meubilair dezer
voningen gebleven is, bleek ons
Jwel oen wij aan het station kwa-
Dftt was nog niet zoo een
voudig evenwel. De Dultschers heb-
en ter verdediging van het station
en groote barricade gebouwd van
and en hout over de volle breedte
ban het stationsplein. Toen wij op
on manier deze barricade had
den genomen (zonder kleerscheu-
en. één winkelhaak uitgezonderd)
we voor het uitgebrande
hoofdgebouw een reeks stoelen,
auteulls enz. in den regen staan
-aal-op een jong paar trotsch had
unnen zijn. Van het stationcom-
lex bleek alleen aan den uithoek
en gebouw niet uitgebrand te zijn;
Ht bleek als meubelmagazijn te
Mn gebruikt, en nog wel voor het
ei ere genre. Zoo lagen er tusschen
ne eikenhouten en antieke meube-
-en o.a. ook twee antieke Friesche
pokken. En waar was het voor be
tteopschrift tegen de
deeSintVerntelCie het' °p W
het spoorwegen was
f* &eiTnomen moest
wn'S 'van^l'
■oefzucht der edel Germanen Dafr
(Ie stapels ijzerwaren, sani
gummi-artikelen, kachels
lefters enz. enz. gereed ter vein
Alleen liBd deze zending den
lafsten trein gemist!
I Tegen de geblakerde gevels in de
nu et van het stadion ontdekten we
nog een tweetal plakkaten, die
herinneren aan de terreur der
Duitschers en de verradereaotiviteit
der N. S, B-ers in de laatste we
ken. Een waarschuuwing van den
Beauftragie dreigt iedereen ter
stond standrechtelhjk dood te
schieten, als hij een bevel van een
militaire of civiele instantie niet
nauwgezet en terstond opvolgt; als
zich schuldig maakt aan eenig
verzet of sabotage pleegt, onrust
sticht of transporten verhindert.
In gemeenten waarin zoodanige
gevallen voorkomen of de gevor
derde arbeidskrachten niet over
eenkomstig de opdracht ter be
schikking worden gesteld dan
wel ter beschikking gestelde ar
beidskrachten onderduiken, zou
den gijzelaars genomen worden en
enkele of meerdere huizen ver.
woest
Een waardige tegenhanger van
dit terreurbevel vormt (te oproep
der N.S.B., tot alle Mationaal-
Socialisten om tegen den vijand
ten strijde te trekken, tegen de
plutocraten, die Arnhem bedrei
gen en die „de moordenaars zijn
van vrouwen en kinderen".
Toch ontbrak ook hier niet de
note comigue. Op een bioscoop, die
niet verwoest werd, hing de kleu
rige reclame van een film en stond
mef geweldige letters de nitnoodi-
ging: Hab mich lieb!
Bende* trekken plunderend,
moordend Dmitechland door
k£ bmtentoUKtectoe dwangar-
die Ml millioenen in Nfuci-
Dnitsebland zaten opgeslo
ten, kannen de weelde van bun
pas verworven vrijheid nauwelijks
dragen en oefenen een verschrik-
Uetijke wraak uit tol de door de
geallieerde bezette DaHsche ge
bieden.
Rhona Gbta-cbUl. die hieraan een
beschouwing in de Dally Mail wijdt
schrijft, dat ze met Russen gespro
ken heeft, die jaren lang onder de
afschuwelijkste omstandigheden
hebben moeten werken, en die zieh
nu tot benden hebben georgani
seerd en steden en dot-pen met hun
optreden teisteren. Het militair be
wind, dat orde en rust in bezet
Duitschland moet handhaven, komt
nu voor de onprettige taak te staan
met behulp van troepen de Russen
tot bedaren te brengen en de Duit-
sohers te besehermen.
Van het negende leger is daar
toe een divisie uit den strijd geno
men, maar dat is ten eenenmale
onvoldoende. Zes divisies zouden
pas een beetje indruk maken, maar
die kunnen op het oogenblik niet
aan den strijd worden onttrokken.
Er zijn ook niet genoeg-militaire
gezagsdragers. Tien dagen lang, al
dus Rhona Churchill, heb ik door
steden en dorpen gereden, zonder
ook maar een glimpje van militair
gezag te bespeuren. Onze tankspit-
sen veroverden een stad en reden
door. Een paar uur lang vertoefde
er dan meestal een tijdelijke offi
cier van miltair gezag. Die hing
proclamaties op, dait de Duitschers
moesten blijven, waar zij waren, en
reed dan weer naar een volgende
plaats. Ais de slavenarbeiders zich
ervan bewust werden, dat er geen
gezag' was, trokken zS er op uit en
wreekten hun doodgemartelde ka
meraden.
Cea/WoBrdcii mooter» ma
- fr-o mie trom hot lot tie
DuHechero hoschormon
Drieklagen geleden reed ik doer
een stad met een bevolking- van
ongeveer 50.060 zielen. Russen
trokken in benden door de stad,
terwijl de Duitschers achter hun
gegrendelde deuren koekeloerden.
Officieren van het Militair Be
wind waren met de troepen door
de stad heengetrokken en hadden
bjj den burgemeester een bood
schap achtergelaten, dat de Mi
litaire Gouverneur binnen twee
dagen zou arriveeren. Maar hij i»
er nog steeds niet.
Het gevolg is, dat Russen de
schoen- en kleedlngwinkels hebben
leeggehaald en een bezoek hebben
gebracht aan de voedsel- en drank
winkels en daar hebben gepakt,
waaraan ztj behoefte hadden.
In een andere stad zag ik 200
RiMsen vechten om in een schoen
winkel te komen. Zij kwamen eruit
met hun armen vol schoenen.
Then ik gisteren in Bronswijk
met enkele officieren zat te praten
kwam een bevrijde Belgische krijgs
gevangene de kamer binnenrennen
om hulp te halen. Tien mijl buiten
de stad had ni. een bende van 50
Russen een geheim wapen- en mu
nitie-voorraad gevonden. Zij ge
bruikten die nu om de Duitschers
in de buurt te terroriseeren, vertel
de hfj. Terstond werd er een groep
Amei ikaansche soldaten op afge
zonden.
In al deze plaatsen hebben de
oude Nazi-bewindhebbers, voor zoo
ver zij tenminste niet zijn wegge-
loopen, feitelijk nog steeds de macht
in handen.
In een klein stadje vaardigde de
Nazi-burgemeester het bevel uit, dat
alle burgers hun vuurwapenen moes
ten inleveren. Daarop trachtte hfj
een geallieerd officier te vinden om
de wapens van hem over te nemen.
Maai' twee dagen lang kon hij nie
mand vinden, die zich erover wilde
ontfermen.
In die plaats was practisch alias
ingeleverd. Maar er zijn er ook,
waai- de meesten zijn achtergehou
den. Daar maken de burgers er ge
bruik van om de Russen en de Po
len te beschieten.
Dit alles is het gevolg, aldus de
correepondtente van de Daily Mail,
van het tekort aan militaire gou
verneurs.
En die zouden het wel afkunnen,
als ze alleen met de Duitschers te
maken zouden krijgen, die over het
algemeen volgzaam zijn. Mén heeft
echter niet voorzien, dat de buiten-
iandsche arbeiders op een dergelijke
manier wraak zouden nemen.
Op het oogenblik weit>t men pam
fletten uit, waarin aan de buiten-
landsche arbeiders wordt gevraagd
rustig te blijven en te helpen de or
de te handhaven. Deze pamfletten
zijn in het Russisch en in andere
talen gedrukt.
Al het mogelijke wordt gedaan
de arbeiders zoo spoedig mogelijk
naar hols te sturen. Maar een
groot deel probeert zelf thuis te
komen.
Op lederen weg kun je hen ont
moeten, aldus Rhona Churchill,
zij wandelen of strompelen naar
huis. Sommigen rijden op gevor-
«lerde fietsen, tot hun band
springt, dan rijden ril op de vel
ling verder, totdat ook die kapot
raakt, waarop zij de fiets maar
in een sloot gooien en weer ver
der sjokken. Er zijn er ook, die op
paarden naar huis rijden.
Ook vinden ril wel eens een auto,
die is bHjven steken, daar rijden
zjj dan mee zoo ver zij kunnen. Ik
heb arbeiders gezien op stoomma-
I u^" ,"m "KI" 81.17 uur,
Een paar jaar geleden zat ik
een overvolle tram.
Het was dien tijd, dat het er voor
onze zaak nu juist niet zoo bister
goed voorstond.
Drukke gesprekken voor - achter
en naast mijover de toestand.
Tot ik de volgende opmerking op
ving: Het gaat nog goed in Ne
derland, men moppert nog...."
Ja. er werd gekankerd en ge
mopperd, dooi- de renteniers die
's middags hun lievelingskostje
eens hadden moeten missen, en
hun borrel zwart hadden moeten
kopen, er werd gemopperd door
boeren, zelfs door hen die dank zjj
de moffen hun safe vol met Roet
jes hadden, er werd gemopperd
door de Todtters die éénvierde van
de dag moesten doorbrengen in de
tram en tweevierde van de dag
doorbrachten met uitrusten. Kort
om er werd gemopperd en.. Ne
derland bleef teven.
Nu'zjjn wü' bevrtjd en wat wij ook
hebben verloren, één ding hebben
w« behoudenonze zucht toi
mopperen.
ïomen t(* he* kareïi-
Kankeren en moppe-
-- dikwijls niet ongegrond?
en eisen wij van
onze autoriteiten soms niet het
onmogelijke e
Beseffen wij wel goed de zwaar.
te van deze ogenblikken?
Het te een feit, dat er veel onno
dig- wordt gekankerd Maai- ook...
en dat is nu een groot gevaar- in
deze tijd, dat door dat vele gemor
vele autoriteiten op den dag van
lieden geen gehoor meer hebben
voor gezonde en opbouwende cri
tiek.
Die zoals vroeger alle vuil werd
bestempeld met het woordje pot
tfek nu welgemeende critiek gaan
rangschikken onder gekanker.
Dit hebben den laatsten rijd
jammer genoeg velen moeten on
dervinden.
Er rijn in ons gewest jammer
genoeg eenige autoriteiten en ik
spreek hier voornamelijk over enige
burgemeesters en waarnemende
burgemeesters die na de bevrijding
in htm ambt zijn hersteld en die
nu met een air van „wie doet me
nog wat", absoluut geen critiek op
hun beleid willen horen en met een
minachtend handgebaar het woord
kankeren klaar hebben.
Het is vooral die heren autori
teiten die ik als heel eenvoudig
man toch ernstig wil waarschuwen.
Heren wij leven in een ernstige
tijd.
Velen onzer zijn getroffen soms
onmenselijk zwaar getroffen, en
hebben Uw hulp en Uw steun
dringend en hard noodig.
Die hulp en steun moet Gij ge
ver. zoveel m U-w vermogen ligt,
ook al kost dit U een paar extra
kantooruren erf het opofferen van
een gezellige avond- in Uw familie
kring.
Gij rijt uw eed niet getrouw,
wanneer Gjj in deze omstandig
heden niet al doet wat Gij kimt
om het naamloos leed van anderen
te verzachten.
Het vloekt met de waardigheid
van Uw ambt dat Ge tegen ge-
ëvacueerden durft te zeggen, dat ge
voor alles burgemeester rijt van
Uw eigen gemeente, en geen Di
recteur van het evacuatiebureau.
Juist de Geestelijke en maat-
veha-ppeiijke opbouw Min ons v
herland hangt voor een groot deel
af van de houding onzer be-
stuurdees juist nu in deze tijd.
Deze laatste zinsnede is niet
nieuw. Ik publiceerde deze ruim
13 jaar geleden ln het Dagblad „de
Morgen" toen ons land stond aan
de vooravond- van de grote crisis.
Doch zij heeft niets aan actua
liteit verloren, integendeel.
Heren bestuurders van Rijk,
Provincie of gemeente op U rust
een zware teek.
Niet een weldenkende zal het U
ten euvel duiden dat er aan Uw
werk fouten kleven.
Maar den ook wanneer er in
allen ernst en in het belang van
den opbouw van ons dierbaar ^Va
derland, en het brengen vati "een
nieuwe geest in ons volk U op een
fout wordt gewezen of U een advies
wordt gegeven, denk dan toch niet,
dat Gij alleen de wijsheid in pacht
hebt, of de kracht, alleen bezit,
doch luisterd naar hen en neem
hulp van hen die het goed met U
menen. In dazen geest wil ik zo
nu en dan mijn mening eens luch
ten over maatschappelijke mistoe
standen in ons gewest.
Laat ons samen weaken en sa
men bouwen aan een nieuwe toe
komst.
Dat God ons werk zegene.
AART VAN DER PLOEG.
chines en tractoren, als het maar
wielen heeft en rijdt.
Zij zwaaiden vriendelijk naai- on
ze jeeps. Als zij honger hebben,
wandelen zij naai' een boerderij en
vragen te eten. 's Nachts slapen zij
in hooibergen of zoeken onderdak.
Als zij in een stad komen, gaan zij
op zoek naar drankwinkels en vie
ren hun bevrijding voor zij weer
verder trekken.
En deze „feestelijkheden" zuilen
wel niet ophouden, voordat de vij
andelijkheden zijn gestaakt en troe
pen vrijkomen om de orde te her
stellen.
de algeheele overgave van
Duitsehland zal een geallieerde
controlecommissie, bestaande uit
vier generaals, resp. van de Yeree-
nigde Staten, Engeland, Rusland en
Frankrijk, de regeering ower het
land op zich nemen. (A.A.)
TkAAR er feitelijk geen Duftsche
regeering meer bestaat, heeft
Portugal zijn vertegenwoordiger in
Duitschland teruggeroepen. Den
Duitschen ambassadeur is aange
zegd het land te verlaten. (H.N.)
AUDIëNTIE.
Z. H. Exc. de Bisschop van Bre
da zal Maandag van de volgende
week geen audiëntie verleenen,
PASTOOR MERCK
Maandagmiddag 7 Mei om 2 uur
overleed in het St. Ignatiu6-Zie-
keribnis te Breda de Zeereerw.
heer Solf. Dierck, pastoor van
Standdaarbuiten. De overledene be
reikte den leeftijd van 61 jaar. Hij
werd geboren te Koewacht in Febr,
1864.
Htj was achtereenvolgens kape
laan te Nieuw-Vosmeer, Roosen
daal (H. Ant.) Beek, Breda (Ka
thedraal), Pastoor te Putte, pas
toor te Stamddaarbuiten.
BESTUUR ILLEGALE
ORGANISATIE.
Tot voorzitter van den bond van
oud-illegale wer-kers, district Z.-
Bevelancl. werd gekozen mr. dr.
Mes, te Heinkenszand, tot secreta
ris de heer Kok en tot penning-
meeeter de heer de Roo, de beide
laatsten te Goes.
KORFBALTQURNOOI TE GOES.
De Z.K.B. houdt op Hemel
vaartsdag te Goes zijn jaarlijksc.li
toumooi. Tientallen af deelingen
schreven in.
Goes.
Goes l-Micldelburg 1 6—2. Het
werd een slecht gespeelde wedstrijdr
waarin Goes domineerde. Aanvanke
lijk nam Middelburg de leiding, doch
dit duurde niet lang en rust ging in
met 3-1. Na de rust ongeveer een her
haling van het voorgaande en met
6-2 bleef Goes de gasten de beas.
Ruim baan. Opgeschoten Jongens
pleegden Zondagavond baldadigheden
op de Gr. Markt on daagden de po
litie uit. Deze nam een kloek besluit,
trok den gummistok en veegde de
Markt schoon.
Een drukfout. Ir ons stukje over
de heffing op gebouwd hadden wij het
Zaterdag over de zee-wering, die veel
koeten vergt. De zetter maakte er ech
ter—in den geeet van den tijd
zuivering van. 't Was goed bedoeld
maar 't deed in dit verband wat
vreemd aan.
Middelburg
Een zwart zaakje. De 26-jarige
J.P., veehandelaar was hoofdper
soon in een „Black Market" zaak
je, waarin nog vele andere verdach
ten betrokken waren. Velen van hen
is een schikking aangeboden, maar
nog twee andere verdachten moes
ten zich voor den Politierechte*
verantwoorden voor hun praktijken.,
L zelf was ten laste gelegd het ia
ontvangst nemen zondes- bonnen o4
iets dergelijks va<n maar liefst 2250
kg', tabak. Hij Het dit eigenlijk voor
hem in ontvangst nemen door den
42-jarlgen vrachtrijder uit Middel
burg. M. A. B., (He zich daarvoor nu
ook te verantwoorden had. Ook C.
de J„ wapenhandelaar, 32 jaar was
het in ontvangst nemen van deze
tabak ten laste gelegd en bovendien
het voorhanden hebben van 21 fles-
sohen olie. Dit alles had zich af
gespeeld in de maand Januari j.l:
Eisch J. P. L„ 2 maanden gev.
straf met aftrek en f 1650- boete,
subs. 2 maanden hecht, f 1650.
was de winst die L., maiakte. Uit
spraak f 2000.bs 5 maanden
hecht, met verb, verkl. C. de J-.;
Eisch 3 weken voorw. proeftijd van
3 jaar en f 1000.subs. 2 maanden
hechtenis. Uitspr. f 1000 bs. 2 maan
den hechtenis met verb, verklaring
M. A.B.:- Eisch 1 maand voorw.
proeft, van 3 jaar en f 3000- subs.
3 maanden hecht. Uitspraak f 2500
bs. 5 maanden hecht, met verb, ver,
klaring,
