De tweede wereldoorlog
N V IS HET DAN DEFINITIEF VREDE IN EUROPA. KANON
NEN ZIJN ER NOG SLECHTS 'OM SALUUTSCHOTEN TE LOS
SEN. VLIEGMACHINES BETEEK ENEN VOORTAAN VREDESBO-
DEN EN WELVAARTBRENGERS. NIET LANGER BEHOEVEN
MILLIOENEN MANNEN EROP TE ZINNEN, HOE ZE MET DE
MEEST VERNUFTIGE WERKTUIGEN IN ZOO KORT MOGELIJ
KEN TIJD EEN MAXIMUM AAN VERNIETIGING KUNNEN
BEWERKSTELLIGEN. ALS, UIT EEN LANGEN, VAN VERSCHRIK
KINGEN DOORSCHOKTEN DROOM ONTWAAKT DIT OUDE WË-
RELDDEEL WEER TOT EEN NIEUW LEVEN,DAT GEEN
GEMAKKELIJK LEVEN ZAL ZIJN. MAAR DAT TOCH UITSLUI
TEND KAN WORDEN GEWIJD AAN DEN OPBOUW. EN HET
SCHOONSTE IS, DAT ANDERMAAL VRIJHEID EN RECHT HEB
BEN GETRIOMFEERD TEGENOVER DE KRACHTEN VAN DE
ONDERWERELD, TEGENOVER EEN DESPOTENKLIEK, DIE EEN
SLAVENRIJK WILDE BOUWEN, WAARIN ALLES WAT HET LE
VEN GOED, BLIJ EN EDEL MAAKT ZOU WORDEN VERSTIKT.
Bevrijders trokken Utrecht binnen
Overzicht der krijgsverrichtingen
in Europa en Afrika
In Praag wordt
doorgevochten
Een voor allen,
allen voor een
3 SEPTEMBER 1939
8 MEI 1945
weet in den loop van den zomer en
kele succesjes te behalen In Afrika,
waar o.a. Britsch Somaliland wordt
ingepikt. Duitschland probeert
Brittannië op zijn eigen eiland ka
pot te bombardeeren. Het zijn ver
schrikkelijke maanden, die van
Augustus-October 1940, maar Al
bion doorstaat de vuurproef. In
middels zal Italië Griekenland ook
eens even kraken (Oorlogsverkla
ring 28 October). De Hellenen drij
ven het verwaten fascistendom ech
ter tot in Albanië terug. Maar dan
verschijnt Duitschland op den Bal-
Maar met het invallen van den
harden winter verstarren de fron
ten. Engeland maakt in Iran een
achterdeur voor de Sovjet-Unie
open. En tegelijk met het losbar
sten van den oorlog in het Verre
Oosten een geschiedenis, die la
ter geschetst moet worden ne
men de Vereenigde Staten ingevolge
de Duitsche oorlogsverklaring daad
werkelijk deel aan den strijd in
Europa, dien ze tot nu toe slechts
door wapenleveringen hadden ge
steund.
In Mei 1942 hervatten de Duit
schers hun opmarech in Rusland.
Ze bereiken op 30 Augustus Stalin
grad en dringen diep m den Kau-
kasus door. Inmiddels was in het
jaar 1941 voor Italië een groot deel
van zijn Afrikaansche „keizer
rijk" verloven gegaan: Erythrea, So
maliland, Abessynië. In Tripolis
was de slinger van het succes heen
en weer geschommeld tusschen
Benghasi en Solloem, doch in Juli
1942 stootten de Duitschers en Ita
lianen onder Rommel hier door tot
vlak voor Alexandrië. Ter zee hou
den de duikbooten ook verschrikke
lijk huis onder de geallieerde
scheepvaart. Honderdduizenden
tonnen gaan iedere maand verlo
ren. Nu was het hoogtepunt van
Hitiers macht bereikt, Om de
zware geallieerde luchtbombarde
menten, die in Juni met een aanval
op Keulen waren ingeleid, lacht de
Nazi-propaganda. Doch in Novem
ber van dit jaar komt het keer
punt in den oorlog: de Amerika
nen landen in Fransch Noord-
Afrika, de As-mogendheden worden
beslissend verslagen bij El-Alamein,
de Russen beginnen den tegen
aanval bij Stalingrad.
Het jaar der terug
tochten
XJET jaar 1943 wordt het jaar van
de groote terugtochten, anders
gezegd: de elastische verdedigin
gen en de aehterwaartsche concen
tratie.
Aan het Oostelijk front worden
de Duitschers tot den Dnjepr terug
gedreven. De geallieerden springen
den lOen Juli van Afrika over op
Sicilië. Twee weken later, terwijl
de strijd op dat eiland nog plaats
heeft, voltrekt zich de bloedige om
wenteling in Italië. Mussolini wordt
uitgeschakeld, Badoglio zet aan
vankelijk den strijd nog wat voort.
Als de geallieerden na de verove
ring van geheel Sicilië overspringen
op Italië (3 Sept.), is dat het sein
voor de capitulatie. Mussolini, die
gevangen zat, wordt echter bevrijd
op 12 September. De Duitschers
weten weer een linie vast te zetten
ten Noorden van Napels. Maar on
der alle bedrijven door zijn ook de
luchtbombardementen al heviger
op Duitschland gaan hameren. Het
wordt een verschrikking, in het
Nazi-rijk te leven en in 1944 gaat
het nog steeds crescendo. De duik-
bootoorlog is ook bedwongen, dank
zij bizondere technische vindingen.
In Italië lukt eindelijk de door
braak bü Monte Oassino en op 5
Juni valt Rome.
1 D-Day en wat
daarna komt
|")AN is er de dag der dagen: 6
Juli, de landing in Normandië.
Is het nog noodlg alles te schetsen,
wat er sindsdien geschied is? De
doorbraak bij Avranches, op 1 Aug.,
de ontruiming van Frankrijk, van
België, van Zuid Nederland en dan
helaas in Septem
ber de tegenslag
van Arnhem. De
terreurwapens, die
vlak na de invasie
Londen, Zuid-En
geland. Antwerpen
en Luik gingen be
stoken, kunnen de
zege niet meer kee-
ren. De Russische
stoomwals is on
derhand ook verder
gerold tot aan den
Weichsel. De bond-
genooten Bulgarije
en Roemenië vallen
af. Na een laatsten
vertwijfelden aan
val in de Ardennen
die de Duitschers
tot bijna aan de
Maas bracht, begon
nen de geallieerden
hun groote beslis
sende offensieven
in Oost en West. 30
April is df srootc
The big three", die de vrije volkennaar de overwinning leidde, tijdensd8tum van de 0Bt_
de conferentie van Jaita, moeting der Russi-
r\E Europeesche menschheid is
heel, heel dicht langs den af
grond géschuifeld. Als men nog 'ns
tracht, iets van die onafzienbare
reeks van gebeurtenissen der "laat
ste acht-en-zestig maanden of 2073
dagen vast te leggen in enkele re
gels, dan gaat het duizelen.
Zoo'n overzicht kan ook slechts
zeer onvolkomen zijn, daar de ach
tergrond. de diepere beteekenis van
menige gebeurtenis nog in het duis
ter ligt. Doch we zullen beginnen:
Polen en Scandinavië
1 Sept. 1939: Hit
ler valt Polen bin
nen. Dantzig is het
voorwendsel. De
greep naar de we
reld heerschappij is
de eigenlijke be
doeling. Twee da
gen later, op dien
gedenkwaardige!)
Zondagmorgen, ver
kondigt Chamber
lain voor de micro-
loon; „We zijn in
oorlog met Duitsch
land." En de Fran-
sche regeering deelt
hetzelfde enkele
uren later mee. Po
len is echter niet
te redden. Rusland
helpt 'n handje mee
Eén October is dit
eerste hoofdstuk af
gesloten. In het
Westen gebeurt zoo
goed als niets Dóch
ter zee wordt een
strenge blokkade Danzig, om welke stad in 1939 de oorlog
?e°geneVd°eerduikb^'- be«on> die heden eindigde.
ten trachten op te
tornen. Vredesaanbiedingen en vre-
desgeruchten sterven uit. Rusland
pakt op 30 November Finland aan.
dat zich dapper verweert, doch half
Maart 1940 vrede moet sluiten met
zware offers aan grondgebied. Dan
breekt de storm in Scandinavië los.
Op 9 April legt Hitier beslag op De
nemarken en doet den vermetelen
greep naar Noorwegen. Het lukt, zij
het met zware verliezen ter zee.
Het Westen en de
Balkan
DAN komt de befaamde tiende
Mei. Het Westelijk front ont
waakt uit zijn oorlogje-spelen tot
een verschrikkelijk drama, waarin
de legermachten van Nederland (op
14 Mei), België (27 Mei) en Frank
rijk (17 Juni) ten onder gaan.
Inmiddels springt Italië ook de
arena binnen op 10 Juni) en dit
kan. Eerst op 2 Maart. 1941 in Bul
garije. Dan. nadat in Belgrado een
niet aan Berlijn welgevallige regee-
ring was gevormd, slokt het in een
veldtocht van 6-27 April Yoego-
Slavië en Griekenland op, zes we
ken later gevolgd door Kreta.
Tot aan Stalingrad
en El Alamein
tTET succes maakt waanzinnig:
op 22 Juni doet Hitier zftn
„bondgenoot" vun Augustus 1939
den oorlog aan. Italië, Roemenië,
Hongarije en Slowakije doen er aan
mee. De Fuehrer awelgt weer in de
overwinningen. Na een paar maan
den' liggen Leningrad en Moskou
voor het grijpen. Op 10 October
constateert de Rjtykspevsehef: „De
Sovjet-weermacht is practisch
verdwenen."
sche en Amenkaansche legers bij
Tprgau. Overal' storten de Duit
sche fronten ineen. Op 3 Mei wordt
de dood van Hitler en van Musso
lini bekend. Berlijn valt. Doenit^
de nieuwe Fuehrer, prufeet nog wat
na. Doch gisteren, den 7en Mei, is
cie algeheele capitulatie tegenover
atte drie de grote mogendheden een
feit geworden.
Er viel overigens niet veel meer
te capituleereneen paar weer
standsnesten aan de Atlantische
kust, St. Nazaire, Lorient, Duin
kerken, de Kanaaleilanden, een
strook in midden-Duitschland, het
garnizoen van Bremen, een stukje
Bohemen en Litauen en dan heel
Noorwegen. De rest had zich suc
cessievelijk al overgegeven de 120.000
man troepen in Nederland op den
voor ons land historischen datum
van 4 Mei. Wie nu nog in Bohe^
men schijnen te willen doorvechten,
zijn volgens het volkenrecht dood
gewone franc-tirreurs. Het heeft
geen beteekenis meer.
t^UROPA is van het Nazidom
verlost. Het oorlogsmonster is
verslagen. In het Yerre Oosten be
staat nu voor Japan volstrekt geen
hoop meer. Zal het nu ook niet eén
spoedigen vrede zoeken? Reeds
klonk in Tokio een toornige stem,
omdat Duitschland aan het capitu
leeren sloeg zonder zijn bondgenoot
te raadplegen. Och arm, hoe had
het dat moeten dpen?Zoo ligt
ook heel dat troteche diplomatieke
bouwwerk van het Nazi-rijk in ptiin.
het Driemogendhedenpact, het anti-
Komintempact en alle landen, die
zich daaronder lieten vangen.
Zal nu hel geweld voorgoed ver
bannen kunnen worden uit het
internationaal samenleven?.La
ten we hopen, dat de volkeren van
Europa deze verschrikkelijke les nu
eens degelijk geleerd hebben
Amerikanen op 25 km.
afstand.
ryB PRAGER zender, nog altijd -n
Duitsche handen, maakte mel
ding van de capitulatie van de
Duitsche strijdkrachten, me»
meende, dat'deze niet de troepen in
Tsjecho-Slowakije raakl
Hier zouden de Duitschers willen
doorvechten, tot zij vrijen aftocht
hebben gekregen. Deze houding
heeft tol gevolg gehad, dat de Duit
sehers gewezen zijn op den toestand
waarin zij zich daardoor plaatsen
Zij worden als franctireurs be
schouwd en behandeld.
Het schijnt, dat intusschen Rus
sische troepen onder generaal Vlas-
sow die aanvankelijk met de
Duitschers vochten Praag zijn bin
nengedrongen en de overgave der
stad geëischt hebben.
Amerikanen bereikten inmiddels
Braunau op 25 km. afstand van
Praag gelegen. (Herr. Ned.).
TVE NEW YORKSCHE kraxge-
meester la Guardia zal hVden
een radio toespraak houden tot het
Nederlandsche volk. speciaal tol
Amsterdam. (Herr. Ned.) v.
TN BERLIJN zouden volgens on-
officieele berichten de Russen
Se lijken van Goebbels en zijn fa
milie in een schuilkelder hebben
aangetroffen. (Herr. Ned.)
T T GEN. N. ROELL de als poli-
tieke gevangene ter dood ver
oordeeld was, werd door de Fran-
schen bevrijd uif, een kamp nabij
Constanz. Hij ie te Parijs aange
komen. (A.A.)
Sluipschutters vuurden terwijl de bevol
king op straat van haar grenxeloos
enthousiasme blijk gaf
\,I AANDAG om zeven uur v.m.
zetten verkcnningsafdeclin-
gen van de 49ste Britsche divisie
zich in beweging om het nieuw
bevrijde deel van Nederland bin
nen te trekken. Doei van hun
marsch was Utrecht. Het is er
een ware zegetocht geworden door
een streek waar de bevolking op
ongekende wijze uiting gal' aan
de gevoelens-, van vreugde, die
haar bezielden.
TYe Britten toonden zich uitermate
verbaasd over de van puur en
thousiasme getuigende tafereeltjes.
Dat enthousiasme overtrof dat van
Parijs na de bevrijding dezer stad,
zoo verklaarden zij, Dankbaar wa
ren zij voor de seringen die meisjes
bij bosjes in de wagens gooiden Via
Zeist kwam men op 5 km. voor
Utrecht grootere groepen Duit
schers tegen, die, grauw en onge
schoren, met vale blikken de war
me hartelijkheid der bevolking ga
desloegen.
In Utrecht wapperde de vader-
landsche driekleur en beierden de
klokken van den Dom. Uitbundig
was hier de ontvangst door de be
volking; zoo zelfs dat een Eng. of
ficier zei: dit is Öe mooiste dag
van den oorlog.
In Utrecht hebben de Nazis op
5 Mei nog 14 politieke gevangenen
gefusilleerd. Op den dag der bevrij
ding heeft de verzetsbeweging di
rect een aanval ondernomen op de
gevangenis waar politieke gevange
nen opgeborgen zaten, en deze be
vrijd.
Dieper in de stad werd nog ge
schoten toen de geallieerden de
stad binnentrokken. De B.S.
maakten echter korte metten met
deze schietlustigen. In de mld-
denstad ontwapenden de B. S.
een groote groep Duitschers. Zij
zaten natuurlijk ook de NSB'ers
op hun hielen.
Ned. SS-mannen hebben buiten
Utrecht nog getracht dwaashe
den uit te halen, maar zelfs de
Duitschers hielpen mee daaraan
'n einde te maken. Musserts lijf
wacht dreef echter de dwaasheid
ten top door in grenzenloos fana
tisme op den morgen der bevrij
ding haar wapens op de burgers
te richten en daarbij 9 slachtof
fers te maken.
De haat om "ëit alles is enorm!
En dame vraagt of de bevolking de
S.D.'ers zelf niet mag houdn.
Een man, die zichtbaar geleden
heeft, door de ontberingen en de
angstige spanning der laatste maan
den zegt: „Jullie zijn maar net op
tijdmaar nu ben ik ook de ge
lukkigste man ter wereld
Ergens in de stad ziet men de
afbeelding van een Nederlandsche
leeuw, die met zijn staart haken
kruis-vliegen verjaagt! Kleuters
knabbelen hun eerste stukje cho
colade sedert maanden.
De bevrijding was, voor wat de
voedselvoorziening betreft, juist op-
tijd gekomen. Over het uitwerpen
van voedselpakketten was men en
thousiast.
De distributie
Omtrent de uitgeworpen voedsel
pakketten verklaarde Ir. Louwes.
dat heden met de distributie er van
begonnen zou worden. Sinds erni-
ge dagen werden per dag 300 ton
kolen aangevoerd ten gerieve van
de centrale keukens. Men wil de
zen aanvoer opvoeren tot 4000 ton
per dag. Ook wil men binnenkort
2 millioen liter petroleum beschik
baar stellen.
Amsterdam kon
niet waohten
T atere berichten meldden, dat be-
halve in Utrecht ook in Dor
drecht, Rotterdam en Amsterdam
geschoten is, nadat het nieuws der
bevrijding bekend was geworden
en het enthousiasme der bevolking
zich ontplooide. In Utrecht werden
daardoor eenige burgers ernstig
gewond, in Amsterdam waar de
Groene Politie met machinegeweren
schoot, toen de bevolking Vrijdag
avond na liet bericht der capitula
tie de straat opstormde, vielen
eveneens slachtoffers. Gelukkig trok
de Duitsche politie zich spoedig te
rug, heesch de nazi-vlag halfstok
en liet zich niet meer zien.
In Amsterdam schijnt veel dysen-
theorie te heerschen en is het aan
tal t.b.c.-gevallen toegenomen. De
sterfte was verdrievoudigd.
I,De NSB-burgemeester Voute zit
nog steeds ten stadhuize, waar hij
zijn opvolger inwerkt.
Drie weken geleden werden nog
20 Amsterdammers gefusilleerd we
gens het vlnden van een geheimen
zender, terwijl in Maart 39 perso
nen werden gedood wegens de»
aanslag op Rauter. (Herr. Ned..
A.-A.),
r<EN. MAJOOR H. J. Kruis, chef
Staf van het Militaire Gezag
hield Maandag 'n radiorede, waar,
in hij uiting gaf aan de vreugde
over de bevrijding van het weste
lijk deel van ons land, aan de wee
moed die ons vervult om1 de ge
vallenen en aan de noodzaak de
toekomst eendrachtig in te gaan
teneinde de geslagen wonden te
herstellen^ De eerste tijd is er een
van overgang, waarin de staat van
beleg gehandhaafd bhjft en het
Militair Gezag- optreedt. Dit ik
echter slechts een voorbereiding
tot een terugkeer naak- normale
grondwettelijke vormen.
De leuze zij ,.een voor allen e»
allen voor een.'1
