Russische Kerk en Sovjet-regime Emigratie moet aangepakt worden Stad r DE NIEUWE PRESIDENT DER U.S.A. „Bidt voor mij' 00RLÏ Gebr. Uit den tijd der bezetting Van Goes naar Buchenwald Groeiende verstandhoudingdoch samen gekant tegen Rome Onderlii MolestV' Expertis GEM. T] SINT J; AGRARISCHE VRAAGSTUKKEN ALS men nadenkt over land bouwaangelegenheden, komt men onvermijdelijk ook te staan voor het vraagstuk van emigratie. Want wat men ook doet en men moet dat ook doen aan rationalisatie en intensifee- ring van den landbouw, aan ruil verkaveling, ontginning en verdere inpoldering, toch zal men steeds bljiven staan, voor het ongelukkige verschijnsel van een overmaat aan plattelandsmenschen, die door het boerenbedrijf niet kan worden op genomen. Het emlgratievraagstuk is geen nieuw probleem. Al jaren vóór tien oorlog had de Kath. Boeren bond er een enquête over inge steld. die zijn neerslag vond in een rapport. Het gaat hier niet over honderden jonge boeren die er te veel zijn, maar over tiendui zenden. Als men op de dorpen rondkijkt, ziet men daar veel jonge mensehen al van tegen de dertig, die wel zouden willen trouwen, maar die zich niet op een boerde rij kunnen neerlaten. En nu kan men wel zeggen; Dan maar naar de stad, dan maar naar de fabriek, doch dat beteekent een geestelijke verarming voor een zeer gezond deel van ons volk. een uit het even wicht brengen van de bevolkings structuur. Plattelanders, die naar de stad afzakken, komen bijna nooit in de categorie van vaklie den terecht, doch in het leger der proletariërs Verdere inpoldering van de Zuiderzee, van den Biesboseh, andere cultuurtechnische werken kunnen verlichting brengen, maar geen afdoende oplossing. Daarom is een grootseheepsch en liefst op korten termijn uit te voeren emi- gratieplan noodzakelijk. Welke mogelijkheden bestaan daarvoor? Men kan nu op de eerste plaats denken aan de annexatie van Duitseh grondgebied, van aangren zende gedeelten van Hannover en Wcstfalen, waar zeer veel land bouwkundige mogelijkheden liggen. Dan is er Noord-Frankrjjk, waar heen vroeger reeds tal "an Ne- derlandsche gezinnen zijn getrok ken. Ook uit een oogpunt van al- gemeene Europeesche politiek i< t van belang, dat het bevolkingsmi nimum tusschen Duitschland er. de Atlantische kust wordt versterkt, can nieuwe expansieneigingen tegen te gaan. We moeten ook verder kij ken, Naar Canada. Argentinië, Australië Doch individueele emigratie ligt onze mensehen, speciaal dien uit Zuidelijk Nederland niet. Men zou groepsgewijze naar den vreemde moeten trekken met eigen geeste- lijke verzorgers, medici, ambachts lieden Dan overwint men veel ge makkelijker de eerste moeilijkhe den, dan blijft ook van de oude Nederlandsche gezindheid gemak kelijker wat leven, al zal men zich moeten realiseeren, dat deze Icolo nisten in verdere generaties zich zullen oplossen in het volk. waar onder zij zich vestigen. De groepsgewijze emigratie ont moet gemakkelijk bedenkingen bij de betrokken regeeringen, omdat ze bang zijn voor het scheppen van minderhedenkwesties. Duit- schers en Japanners hebben in dit opzicht cie markt bedorven. Zij hebben in Argentinië en elders be wust haarden van stokerij en spionnage gevestigd. In dit op zicht zullen wij geruststellende ver zekeringen kunnen geven, ook aan de Fransche regeering, die voor den oorlog slechts individueele im migratie toestond. De belangstel ling voor het emigratievraagstuk is in de betrokken kringen zeer groot. Toen enkele jaren geleden iets uitlekte van een plan der Pa ters Norbertijnen in Heeswijk om na den oorlog een abdij te stich ten in Soissue onder leiding van Pater v. d. Velden O. Praem. rond welke stichting zich dan ook een kolonie van Nederlanders zou ves tigen. was er dadelijk ontzaglijk animo "oor. De groote rem op emigratie plannen zijn de boerenmoeders, die hun kinderen maar zeer "ongaarne zien vertrekken. Doch als de gees telijke en materieele welstand ver zekerd is, mogen zulke gevoelens niet de overhand hebben. Neder land heeft in de wijde wereld al tijd een gvootsche taak gezocht én prachtig' werk verricht. Het mo derne verkeer bewerkt trouwens, dat het isolement niet zoo groot is en de afstanden al kleiner worden. De mogelijkheden van periodiek weerzien zijn thans zeer groot en «e zullen, zeker beter zijn dan eer tijds voor hen, 'die naar Indië gingen Laten we dus bet vraagstuk der emigratie uiet ontwijken, maar grootsch aanpakken omwille van de toekomst niet alleen van -onze boeren maar ook van ons geheele volk, dat zich de „weelde" van een plat, n is-prclr; nu zeker minder dan ooit kan veroorloven. De eerste zeeuwsche journalist en tevens de eer ste Bevelander, die van zijn vrijheid beroofd werd door den Sicherheitsdienst, was de hoofd redacteur van de Zeeuw, de heer Zuidema. In de jaren, welke dan 1940 voorafgingen, had de Zeeuwsche pers, ten aaneien van het nat. so cialisme over het algemeen geen blad voor den mond genomen en wederzijds was het vaak tot een vrij heftige pennestrijd gekomen. Bijzonder hadden de Goesche N.S.B.-ers den pik gekregen op den heer Zuidema, waaraan wel licht ook liet feit niet vreemd was. dat de leider der N.S.B. in Zeeland. Jan Dekker, afkomstig was uit hetzelfde kerkelijk milieu ais eerst genoemde en zij elkaar dus per soonlijk heel goed kenden. Dreigementen gebeurde het voor Mei 1940 herhaaldelijk, dat de heer Zui dema door Dekker en andere N.S. B.-ers te Goes opgebeld werd en dan de plezierige boodschap kreeg toegesnauwd dat hij hun eerste slachtoffer zou zijn, zoodra ze de touwtjes in handen hadden. Hoewel ze zelfs na Mei 1940 nog van die touwtjes afbleven, wisten ze door oogendienerij zooveel in vloed te bekomen^ dat ze gelegen heid kregen wraak te nemen op wie ze wilden. Begin October werd de heer Zuidema inderdaad inge- reken om na een fik'sche zwerf tocht door gevangenissen en con centratie-kampen terecht te komen in dat van Buchenwald, waar sinds kort barakken voor Nederlanders waren gebouwd. Tot dan toe wa ren de omstreken van die plaats, al leen „bewoond" geweest door com munisten, die na Hitiers optreden van hun vrijheid waren beroofd. Tot Mei 1941 hield men den heer Zuidema gevangen; daarna kwam hij meer dood dan levend in zijn gezin terug. Terstond na zijn thuiskomst zochten wij onzen col lega op, die ons toen een en ander meedeelde, waaruit ons nogmaals duidelijk werd dat de Nazi's het bovenal gemunt hadden op het dooden van het godsdienstig leven. Het kamp zonder God £oo werden bijv. den gevangenen bij het betreden van dit oord, kerkboeken of bijbels ontnomen en later vernamen de geïnterneerden dat men in Duitschland Buchen wald aanduidde als ,.het kamp zon der God". Hoe ver de Nazi's gingen op dit gebied valt niet beter te il lustreeren dan met het dramati sch geval van oud-minister Go teling. die eveneens naar Bu chenwald was gesleept, nadat zijn vijanden hem gevonden hadden in het klooster der Be nedictijnen te Egmond waar hij een retraite hield. Evenals zoovele andere Neder landers in Buchenwald, met zijn bar winterklimaat, was Goseling overvallen door griep en longont steking. Doodelijk ziek werd hij naar een ander vertrek gebracht waar men hem als een hond heeft laten sterven. Zijn kamer genoot, de Carmeliet pater v. d. Wey smeekte de commandant om te worden toegelaten tot hem, doch deze met een totaal gemis aan zedelijke grootheid of men- schelijk gevoel, weigerde dit bot. T?en andere katholieke gevangene, jhr. Verheyen, Kamerheer der Koningin, die eveneens zwaar ziek werd, is het door éen gelukkig toe val beter gegaan. Deze werd dank zij tusschenkomst van den Zweed- sche gezant, naar een ziekenhuis te Jena overgebracht, waarvan de directeur de risico op zich durfde nemen een geestelijke te ontbieden. Daardoor kon Jhr. Verheyen vóór zijn afsterven de genade-middelen der Kerk, wel bekomen. De dood van Goseling redde, zoo vertelde dhr. Zuidema ons verder, vele andere Nederlan ders het leven. De Duitsche autoiteiten, die in deze periode nog gaarne den schijn ophielden van eenige bescha ving, vreesden voor een minder welwillende reactie in het buiten land op dit sterfgeval, dat door zoo veel andere was voorafgegaan en gevolgd. De later in Nederland zoo be ruchte S.S. - aanvoerder Rauter, kwam zich daarom persoonlijk in Buchenwald op de hoogte stellen, wat tot gevolg had, dat verschil lende gevangenen werden ontslagen en dat later de anderen in eigen land geïnterneerd werden. UET Duitsche vestzakslagschip Lutzow werd in de haven van Swinemuende, ten noorden van Stettin door de RAF tot zinken' ge bracht. (Herr. Ned.) VTERSCHENEN Is een K.B., vol- gens hetwelk er voor den bouw vara noodwoningen met een levens duur van ten hoogste tien jaar door B. en W. afwijking van de voor schriften der Bouw- en Woning verordening kan worden toegestaan. Door het Rijk kunnen ook voor schotten en bijdragen ten-behoeve van dien bouw worden toegekend. IN EEN BESCHOUWING over „Vaticaan en Kremlin" heb ben we eenigen tijd geleden aan de hand van een artikel in het „Katholiek Cultureel Tijd schrift" een en ander verteld over het godsdienstprobleem in Rusland. Een deskundige op dit gebied verstrekte ons nu nieuwe gegevens, speciaal ten aanzien van de politiek der Russische Kerk, welke ons een dieper In zicht kunnen geven in de won derlijke evolutie, welke zich vol trekt. Het patriarchaat van Sergiua Tn 1925 stierf de Patriarch der Rus sische Kerk, Tychon, die sinds 1923 in het Donklooeter was geïn terneerd. Voor de vele uitgeweken Russen had hij twee „exarchen" benoemd. De metropoliet Euiogius zou de uitgewekenen in Europa be sturen, de metropoliet Platon die in Amerika. Onder de uitgeweken Russische bisschoppen ontstond echter weldra oneenigheid, zoodat zich een splitsing voordeed. Tot heden toe is dit schisma, waarin ook anderé orthodoxe kerken be trokken raakten, niet geheel bij gelegd. Ook voor Rusland zelf wa ren door patriarch Tychon plaats vervangers benoemd, maai- deze werden naar Siberië verbannen. Toen trad de_metropoliet van Nizjny Nowgorod, Sergius, als vice-plaats- vervanger van den patriarch op. In 1927 werd hij in die hoedanig heid door de Sovjet-regeering er kend, nadat hij een verklaring van absolute loyaliteit tegenover de re geering had afgelegd. Zijn eerste daad was een dringende oproep tot alle uitgewekenen, om zijn voor beeld te volgen en eveneens hun loyaliteit tegenover het regiem te betuigen. Van veie zijden kwam protest tegen dit compromis. Naar mate de invloed van geestelijkheid en godsdienst op de massa zwakker werd, nam de hevigheid der kerk vervolging af. De godsdienstige re gelingen van 1929 en 1936 geven aan de Kerk meer vrijheid maar handhaven het verbod van gods dienst-onderwijs en godsdienstige propaganda. Zooals in het vorig' artikel werd uiteengezet, heeftn.de Sovjetregee- ring bij haar oorlog tegen Duitsch land ook steun gezocht en gevon den bij de Russische Kerk. Sergius spoorde aan tot krachtig verzet te gen de vijanden veroordeelde bis schoppen en priesters in de bezet te gebieden, die zich aan samen werking- met de Duitschers schul dig maakten. In Sept. 1943 werd 'n kerkvergadering toegestaan, die Sergius tot Patriarch koor.. Ook als zoodanig heeft hij nauw met de regeering samengewerkt; en hl Zuid-Amerika gaat de Sovjet propaganda zelfs haind-in-hand met orthodex proselytisme. Harry truman gaf zich slechts enkele oogenblikken over aan het verdriet, dat de dood van President Roosevelt hem bezorgde. Terstond daarop nam hij het werk over, waar zijn voorgan ger het had laten liggen, aldus de Daily Express. Tot een groep verslaggevers zei hij: „Ik weet niet, of julhe wel eens een pak stroo bovenop je gekregen hebt. maar ik had gisteren het ge voel. of de maan en de sterren op me vielen. Ik krijg 'n enorme ver antwoordelijkheid te torsen. Als jullie ooit bidt, dan vraag ik je, bidt voor mij. Dat meen ik". Iemand sprak hem met zijn nieuwe titel „President" aan. Toen kwamen er tranen in zijn oogen zoodat hij zijn bril schoon moest maken.- „Ik wilde", zeide hij, „dat jullie mij zoo niet hoef den te noemen." Daarop ging de deur dicht. En zijn werk begon. De eerste dien hij ontbood, was een oude vriend. Hugh Pulton, een 37-jarige New-Yorksche advocaat. Dat was natuurlijk direct het onder werp van het gesprek in Washing ton. Wat Colonel House beteeken- de voor Woodrow Wilson en Harry Hopkins voor Roosevelt, zal Fulton vermoedelijk voor Harry Truman gaan beteekenen. De volgende, met wien de nieu we president een bespreking had, was de man, die President wordt, als Truman in de volgende 3 jaar en 9 maanden iets zou overkomen; Erward Stettinius. Daarop kwamen de militaire adviseurs. Persoonlijke impressies Over den persoon van Truman geeft Don Iddon in de Daily Mail enkel persoonlijke impressies. TK zat in het bekende Broadway Restaurant van Toots Shor met een paar sportjournalisten aan éen tafeltje, toen de deur openging en een man van middelmatige leegte, binnenkwam, met 'n bril op met stalen montuur, een vale grijze jas aan en een deukhoud op. Toots Shor ging naar hem toe, boog thea traal. en verwelkomde hem met de woorden: „Goedendag, mijnheer de vice-president." Truman knipoogde: „Hoe heb ik het nu met je, Toots? Anders noem je me altijd Harry!" En Toots had zijn antwoord al klaar: „Wel, ik tracht een waardig staatsman van je te maken." Tru man glimlachte nogal droef geestig vond ik en zei: „Dat aal niemand ooit doen, hoop lk". Aldus vangt Don Iddon zijn per soonlijke indrukken s^n over den nieuwen Amerikaanschen presi dent. Sinds Truman vice-president werd, vertoefde hü meer in New- Yorksche restaurants en nachtclubs, dan in de woningen van politici, aldus Iddon. Een van zijn dikste vrienden is de bekende crooner Frank Sinatra. Uren lang bracht hij met hem door, terwijl rij koffie dronken 10 kop de man en praatten over boksmatches, shows, het negerprobleem en af en toe heel af en toe over politiek. President Truman heeft armoede en ontbering gekend. Zijn ouders waren arm en zijn eerste geld ver diende hij als boerenknechtje. Groo te plannen hadden zijn, oudera niet met hem, maai- dank zij het feit, dat hij zelf uren lang doorbracht met lezen liep hfj met groot succes de school en het college af. Naar de Universiteit kon hij niet, hoe graag hij wilde, daar was geen geld voor. Hij ging verdienen in 'n drogiste rij, later als kranteninpakker. In 1917 ging hü in dienst, werd kapi tein. trouwde bij zijn terugkeer, ging zaken doen, failleerde en- gooi de zich toen in de politiek, waar hij geleidelijk opklom. Truman is een zwoeger, meer ge schikt om met anderen samen te werken dan te leiden. Hij is een hardwerkende, ijverige organisator en bestuurder. Hij rookt niet en drinkt zelden. Hij is een sluw kaart spelen, maar riskeert er niet veel geld bij. Met zijn vrouw en zijn 20- jarige dochter Mary Jane woonde hij de laatste jaren in een comfor tabel huis met vijf vertrekken. Zijn moeder leeft nog. Zo is 91 jaar en houdt een oogje op baai- zoon. Toen hij tot vice-president was gekozen, zei zij: „Nu, Harry, laat het je niet overstag doen gaan. Nu hij president is, zegt zij het zelfde. Maar er is bij Truman geen gevaar- voor. Hij is zoo beschroomd en nerveus, dat hij, toen hij de eeds formule moest nazeggen, dat korte zinnetje niet kon onthouden, zon der dat het op een stukje papier geschreven stond. Zoo is de Sovjet-ambassade in Bogota het uitgangspunt gewor den van een othodoxe missiecam- pagne. Met veel ophef kondigde een communistisch blad in Columbia de komst aan van een tachtig ge loofsboden. Zij waren gezonden, zoo heette het, door den grooten Ser gius, den patriorch, die in rang gelijk staat met den Paus van 'Rome. Ook de machtige Russische Kerk zou in Z.-Amerika haai- deel opeischen van het terrein, dat tot dan toe alleen beheerscht werd door Rome. Sergius deed ook mee met de actie tegen het Vatican, dat sinds Januari van het vorig jaar telkens opnieuw door de Russische pers en radio van fascistische sympathieën wordt bechuldigd. Omtrent de plotseling reis van Orlemanski, een Pool van afkomst en parochie-geestelijke te Spring field (U.S.A.), die met Stalin en Molotov onderhandelde, kan nog verteld worden, dat Stalin zich vóór volledige godsdienst-vrijheid der katholieken zou uitgesproken hebben. Toen Orlemanski in Amerika te rugkeerde, werd hij door zijn bis schop gesuspendeerd wegen» on wettige afwezigheid uit zijn pa rochie. Wel werd deze straf enkele dagen later ingetrokken, maar geenszins door tusschenkomst van het Vaticaan. Dit heeft elk contact met Orlemanski geweigerd, zoodat diens reis zelfs niet als een semi- officlccle zendng namens het Va ticaan kan beschouwd worden. 15 Mei 1944 stierf Patriarch Ser gius. De metropollet van Leningrad en Nowgorod trad op als plaatsver vangend patriarch. Het patriarohaat Aiexel yoodra Alexci. zün ambt van. plaatsvervangend patriarch had. aanvaard, richtte hij zich ih een hartelijk schrijven tot „onzen dier baren, door 'God gegeven leider Jo zef Stalin, die altijd zooveel belang stelling toont voor alle uitingen van liet Russische leven" en hij sprak zijn dankbaarheid uit voor a-lles wat de regeering deed voor de Kerk. De synode, welke Alexci tot pa triarch koos, had op 2 Pebr. l i plaats. De stemming geschiedde mondeling en de geheele plechtig heid werd door Sovjetreporters verfilmd. Zooals te verwachten Was, werd Alexci gekozen. Onder de of- ficieele documenten welke van deze kerkvergadering zijn uitge gaan, verdient op de eerste plaats onze aandacht het verslag van de rede, welke de regeerkigsafgevaar- digde hield. Daarin zet hij uiteen welke verdienste de Kerk voor het Russische volk heeft: hoe het Rus- ische schrift in de klocsters ont stond en hoe de muren van kerken en kloosters meer dan eetis de aan vallen der vijanden gestuit hebben. In het biizonder prijst hij den over leden patriarch Sergius die door zijn preeken en geldinzamelingen het vaderland zoo vurig gediend heeft. Het tweede document is een herderlijk schrijven waarin die bis schoppen klagen over de verminde ring van het aantal doopsels en een achteruitgang van het kerkbe zoek. Het regeeringsorgaan Isvestla bracht deze klacht aan z'jn lezers over. In een derde document protes teert de kerkvergadering in naam der geheele Russische Kerk en in naam van het geheele vooruitstre vende menschdom tegen de pogin gen van het Vaticaan om de Duit sche oorlogsmisdadigers in be scherming te nemen". Uit het voorgaande blijkt hoe nauw Kerk en Sovjet-regeering sa menwerken, al hebben beiden na tuurlijk verschillende bedoelingen. Het volgende object voor hun on derlinge samenwerking zal onge twijfeld gelegen zijn in de Rutheen- sche gebieden van Polen en Tsje- cho-Slowakye. De Ruthenen in deze gebieden zijn Roomsch Ka tholieken van den Oosterscheti ri tus. Een eeuw geleden telde ook de Oekraïne nog meer dan tien mll- lioer. katholieke Ruthenen, Ge steund door het tsaristisch regiem heeft de orthodoxe Kerk re met geweld van Rome losgescheurd. Zal nu de orthodoxe Kerk met behulp van het Sovjet-regiem niet trach ten om ook de laatste vier milUoen Ruthenen, die nog- aan Rome ge hoorzamen van de bJoederkerk los te maken? Volgens niet bevestiede berichten, zou deze actie al be gonnen zijn; metropoliet Nicolaas van Kiev zou al in Lemberg ge- weert zijn om be«u-ekineen te voe ren met den Rutheenschen aarts- kischop en de actie al geleverd. Wanneer stellen wie menwerkin halen, de r heeft de 1 sen. De opvo tijd uitslui staat en r,Klsdiensti Toch meei Russen, derde houd over de omkeer be lang gewac meest beke tuurphiloso zijn landge ning met de orthodc stuur voer Russen in tijd gekomi terug te ke schoppen v tegen weigei •contact me| Volgens he geering ha; den godsdie maar is ze gekomen, d« goede diens haar politie Deze min vatting ove omkeer" in de feiten, ben, bevest EM. PA Hiermede van onze pi in Charitas leden de Lodiere, gev «teren. De nitan S. Bai hun verplicl ledene .te vol BI Tot Genei Dienst bij Sluiskil is 8 paai te Ter kundige behs personen, vei Vlaanderen, M1DDELB In vooroor rijk voorzien mentalre wa N.V. Altorffi album „Midd gen." Behalve tw schetsen ove; ontzet van de bevat het all bijdrage van inundeerlng bezoek der vergeten. Daar over werk nog nie Gev Tijdelijk kan Wilheli Hiermede wo Procincie Zee jten zoo spoed Uitsluitend ai gen der Maa 671-0 Voor toelatin, 12 jomi en 8 hog geen 12 j leggen, dat rij vrucht doorloc Spoedige aam «6—o Hebt hebb speel ferev op U oil

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1945 | | pagina 2