OVERSPANNEN
Voor God, Koningin cn Vaderland.
TX 'W*J C? 1 /Bi No 53. Dinsdag 30 Jan.
pi ia"® I Mj Directeur J. A. H. M. van Sc!
lü È3 M k. a 9 J I 9 Hoofdredacteur J. J. H. A. Bruna
JÉ^jr Pi -v^-tnJL Redact, voor het gewekt A. J. v. d.
Redactie Oostkade 16, Sas van
EDITIE VOOR ZEELAND
Prijs uitsluitend per week f 0.30
Administratie Dubbelpoort 7, Hulst
Uitgave „De Stem" Wordt op last van
het Militair Gezag gedrukt op de persen
van Drukkerij G. de Mul, Sas van Gent
„Jullie in bevrijd gebied zijn allen wat over
spannen".
Deze waarheid vernam ik over Radio Oran
je. En waarachtig, op een afstandje- gezien,
heeft al die beweging en tobberij in Nederland
bezuiden de rivieren wel iets van een over
spannen kinderkamer weg. We moeten alle
maal onze „zeg" hebben. Het davert van het
eenheidsgeroep. Een nieuwe geest van een
heid zal, zoo zegt men, over ons vaardig wor
den; maar als men die eenheid zoo hardnekkig
naar duizend verschillende hoeken als buit
tracht mee te sleuren, dan vrees ik, dat zij
aan flarden zal worden gerukt.
Ik sprak een voorman die me zei, dat zijn
mannen eenheidsterroristen waren en bleven.
Hij beloofde klappen voor wie niet naar hen luis
teren zou. Een kapitein van het R.N.A. was
slecht te spreken over de burgers, waarvan er
al wegens beleediging van het leger moesten
worden gearresteerd. Ik vernam van illegalen,
die zich verzetten zouden tegen de pretenties
van een bond van illegalen en deszelfs bestuur
en die een illegalen bond van illegalen zouden
wenschen. De „man in de straat" heeft hon
derd en een grieven en spreekt van aanzien
des persoons. Kortom, tot besluit van deze ka-
leidoskoop kan ik niets beters citeeren dan de
verzuchting, die me in den trein ter oore
kwam, de oer-Nederlandsche opmerking: ,,'t Is
altijd een rzgeweest en het zal altijd
een rzblijven".
Men begrijpe goed: ik citeer dit alles slechts
en wil volstrekt niet voor de waarheid van al
die gezegden instaan. Maar wel ben ik het er
mee eens, dat we in een miniatuurlandje leven
momenteel, waar de zware woorden volstrekt
niet evenredig zijn aan een grootsch gedrag.
„Lichtelijk overspannen" noemt men dat.
Twee drijfveeren zie ik in de huidige stroo-
mingen aanwezig.
Zoo heb je daar eerst de drijfveer van de
vrije, eigen, persoonlijke meening in alles, ja
van de teugellooze kritiek. Komt die eenmaal
tot zijn uiterste spanning, dan is er, hoe raar
het ook klinken moge, maar één stap noodig
en we raken aan het andere uiterste, het
dwangsysteem: niemand weet het goed, wij
alleen. Zoo moet het eo zal het
De andere drijfveer wil juist zooveel moge
lijk persoonlijke en groepsmeeningsverschillen
weg hebben en eenheid bewerken. Maar als
die eenheid dan maar niet komen wil, dan
gaat de man, die door de bezetting nu eenmaal
geboren en getogen oppositieman is, deze toch
weer als zijn „eigen" meening verkondigen en
als alleen zaligmakende waarheid taai vast
houden. Qok hier raken de uitersten elkaar.
U ziet: al gaan ze van een schijnbaar tegen
overgesteld punt uit, toch komen ze in hun
konsekwenties soms dicht bijeen. Maar op een
verkeerde manier. Het is ermee als met twee
op hol geslagen paarden, lijnrecht wég van el
kaar. En daarbij staan ze voor niets. Over en
door alles heen. Tenslotte zullen ze aan het
andere einde der geestewereld elkaar toch ont
moeten en daarna weer op het vertrekpunt, en
zoo herhaaldelijk, maar de wagen, die zij sa
men uit de modder hadden kunnen trekken,
blijft daarin steken. Daar is geen geleide rich
ting in.
Kunnen wij die holpartij nog remmen? Als
men denkt aan het onmogelijk begrip van „een
heidsterroristen" (er is n.l. werkelijk eenheid,
maar den geen terreur, ofwel terreur, maar
dan geen echte eenheid) dan zou men zeggen
van niet. Intusschen zal m.i. ons volk zooiets
in de toekomst wel evenmin vrij accepteeren
als in het naaste verleden.
De bedoelingen zijn overigens vaak erg
goed. En ik meen teekenen waar te nemen van
bezinning. Geen hollerij meer door alles heen,
maar een krachtig span, dat den wagen trek
ken kan. Samengaan, op .den gulden midden
weg van hooggeroemd, koe)l Nederlandsch ver
stand. Die oplossing is oud. Er is nu eenmaal
niets nieuws onder de zon. Maar sommigen
zullen haar eerst, als was zij iets gloednieuws,
moeten ontdekken. Doen wij hen deze vinding
aan de hand, dan zullen zij met „hun" oplos
sing dolgelukkig zijn. Zij heet: eenheid in ver
scheidenheid. Geen versplintering, maar wel
enkele groote principieele groepen op alle
levensgebied. Geen eenderheid, maar wel zoo
breed mogelijke loyale samenwerking.
Daar ligt Nederlands toekomst. En wan
neer de overspannen gevoeligheid zal zijn ge
minderd, wanneer in den brouwketel van
Nieuw-Nederland de „persoonlijheden" be
hoorlijk zullen geschift zijn want „oude"
kunnen misschien nog wel eens van gewicht
blijken, evenzeer als „nieuwe" te licht wel,
dan zal, naar ik hoop, het gezond verstand
weer zijn rechten opeischen. Dan zal de uil van
Pallas Athene niet meer zijn kop behoeven te
schudden: words, words, words.
F. B.
De geestelijkheid van bezet Nederland, ka
tholiek zoowel als protestant, richtte zich elk
op haar wijze in November met een Advents
boodschap tot de geloovigen. Daarin releveer
den zij den bitteren nood waarin de bevolking
verkeert door het onrecht, dat haar door de
bezetting wordt aangedaan en waartegen zij,
helaas tevergeefs haar stem verheven heeft. De
Episcopale brief was onderteekend door den
Aartsbisschop van Utrecht en door den Bis
schop van Haarlem. (Herr. Ned.)
Ontslag N.S.B -ers uit
Particulieren dienst.
De Sectie Voorlichting van het Militair Ge
zag deelt mede:
Bij K. B. van 2 Nov. 1944, Staatsblad nr E
136 is een belangrijke wijziging gebracht in
art. 6 van het Buitengewoon Besluit Arbeids
verhoudingen. Van nu af aan behoeft niet
meer de toestemming van het Gewestelijk Ar
beidsbureau te worden gevraagd voor het ont
slag van hen, die „zich gedurende de vijande
lijke bezetting van het Rijk in Europa hetzij als
lid, begunstiger of anderzins aangesloten heb
ben of aangesloten zijn gebleven bij de Na
tionaal Socialistische Beweging der Nederlan
den of eenig daaraan verwante of andere na-
tionaal-socialistische of fascistische organisatie
of instelling, voor deze Beweging of een zoo
danige instelling „werkzaam is geweest, dan
wel haar propaganda heeft bevorderd of ver
spreid". Een dergelijk verleden wordt .be
schouwd als een dringende reden voor ontslag.
Voorts is de Directeur van het Gewestelijk
Arbeidsbureau verplicht, toestemming tot ont
slag van een werknemer te verleenen, indien
hen blijkt, dat de werknemer zich tijdens de
bezetting zoo onvaderlands heeft gedragen, dat
van den werkgever redelijkerwijze niet kan
worden gevergd, de dienstbetrekking te laten
voortduren. Het belang van de onderneming
en dat van de overige werknemers in het be
drijf mag daarbij mede iri aanmerkinq worden
genomen.
In de beide genoemde gevallen behoeft de
termijn voor opzegging niet in acht te worden
genomen en is de werkgever geen schadeloos
stelling verschuldigd.
De bedoeling is duidelijk: of een werknemer
zich onvaderlands heeft gedragen, staat ter be
oordeeling van den Directeur van het Ge
westelijk Arbeidsbureau (met beroep voor den
werkgever op den Rijksbemiddelaar). De on
vaderlandslievende houding van de N.S.B.-ers
behoeft het Arbeidsbureau niet uitdrukkelijk
vast te stellen: zij spreekt vanzelf. Daarom is
het voor het ontslag van den N.S.B—er-werk-
nemer de toestemming van het Gewestelijk Ar
beidsbureau niet vereischt. Gelijk gezegd,
wordt met den N S.B.-er gelijk gesteld hij, die
voor de N.S.B. of een andere fascistische in
stantie is werkzaam geweest of haar propa
ganda heeft bevorderd of verspreid.
De werkgever mag' dus in eerste instantie
zelf beoordeelen, of de werknemer onder de
categorie der N.S.B.-supporters valt, niet, of
hij géén N.S.B.-er zijnde, zich onvaderlands
heeft gedragen. Hij doet dit evenwel op eigen
risico: daarom zal hij goed doen, in twijfel
gevallen het advies van een advocaat in te
winnen, want ook de arbeider beschikt zijner
zijds over meerdere rechtsmiddelen, die hem
tegen de gevolgen van een ongemotiveerd ont
slag beschermen. En de nieuwe bepaling geeft
den werkgevers, die een bepaalden arbeider
„niet lusten", allerminst een kans, dezen van
'zich af te schudden.
In de eerste plaats toch kan dë arbeider,
die ten onrechte als N.S.B.-er is ontslagen,
bij de politie aangifte doen wegens ontslag
zonder toestemming van het Arbeidsbureau,
hetgeen gestraft kan worden met 2 m. hech
tenis of f 1000 boete (opzettelijk doen van
valsche aangifte is echter ook weer strafbaar
en wel als misdrijf). Doch bovendien kan hij,
