Dagblad van Noordbrabant
Zeeuwscbe Editie
HERLEVEND ZUIDEN.
De prestaties van Noord
en Zuid.
wu zien, dat „Holland" zijn grooten cul
tureelen bloei slechts met behulp van het
Zuiden tegemoet kan gaan, nadat door de
opkomst van de kapitalistische maatschappij
iedere cultureele bloei mede van kapitaal en
economie afhankelijk werd. Het is, alsof door
den uittocht uit het Zuiden, als gevolg van
den wil tot vrijheid, Holland wordt bevrucht
en uit deze vereenlging bloeit het schoonste
cultureele leven op, dat ooit de Nederlanders
voortbrachten.
Duitschland zal de Oostzee-staten verdedigen.
GARHiZOEH VAN WILNA
HOUDT NOG STAND.
NEER.LANDIA-PERS 84e JAARGANG B
VRIJDAG 14 JULI 1944. No. 18039. 1 BLAD
AfamnrmtnitA femncnlAnd b*| vooruUbeul»n»s per kwartaal 2 tt. fruttco per po*f l
A»ei week tui^luHcnd t)Vl nlttqpMltMS\«\tthg> i\ ceni Losse i.ummtrs c*r>\. BewQsnonv-
imcr» 6 ccnl. Bijkantoren te. Roosendaal, telefoon «80: Betgen op Zoom. teletoon 54»;
Waalwijk, telefoon MO; Coes. telefoon me; Mulst, telefoon 102. Verschijnt eiken werkdag
Adv. geheele oplage t-10 mm., kolom 42 mm., f 2.00. elke mm meer 2d e adv van plaataot
oard uit N -Br utul. Br, ed. resp. 1.70 en 17 ct.. lef. Zeeuwsclte ed, tesp 60 c. en a c. lt,eci
ne tal-tel inzend op adv.. welke de uitgevers te ttuhner beoorde'eling niet vertangen
a( te geven, worden noch teruggegeven, noch aan de thzendei-s van adv. uitgeleverd
VI.
(N.P.). Menigeen zal zich bij het tot dus
ver volgen van deze artikelen-reeks de vraag
gesteld hebben: Wat is er nu eigenlijk aan
de hand» Wat is het probleem van het Zui
den? Gaat er nu wat gebeuren en zoo ja,
wat is het dan? Want de Hollander is nuch
ter; hij beredeneert zijn zaken goed. Maar
men mag de vraag stellen, ot zjjn vragen
niet wat voorbarig zijn. We hebben tot nu toe
kennis genomen van de verschillende psy-
choiogieën van den „Hollander" en den „Zui
derling". Verder vernamen wij de hypothese,
dat het probleem van het Zuiden hierin
schuilt., dat het verschil tusschen Zuid en
Noord nooit werd opgeheven in een nationale
synthese.
Daar tusschen In ontbreekt een schakel.
Het kan niet de bedoeling zijn, zoo uitvoe
rig te schilderen, dat, als de gemiddelde Zui
derling den gemiddelden Noorderling 'ontmoet,
Zij elkaar wel een beetje vreemd zullen aan
kijken. En ook kan het verschil tusschen een
bepaalden Noorderling en een bepaalden Zui
derling ons niet tot zulke groote woorden
voeren als „nationale synthese". Er moet
meer daarachter schuilen. Dat is inderdaad*
het geval.
De schets van het verschil in aard, dien
wij gegeven hebben, moet men niet betrek
ken op de verschillende personen, maar op
het geheel, waartoe die personen behooren.
Het ging hier om volksaard en volks
karakter van Zuid en Noord, dat wil zeggen,
het ging over datgene, wat alle standen, alle
leeftijdsklassen, mannen en vrouwen, Chris
tenen en niet-Chi'istenen gemeen heb
ben in weerwil van de verschillen, veroorzaakt
door stand, leeftijd, geslacht, geloof of be
roep.
Daar volgt uit, dat al die blijvende karak
tertrekken niet alleen zichtbaar moeten zijn
in de verschillende noordelijke en zuidelijke
individuen, maar ook in wat beide groepen
elk als geheel "voortbrengen. Wat zij voort
brengen is hun cultuur.
En waartoe leidt nu het zoo uitvoerig be
schreven verschil tusschen Zuid en Noord,
zoodra wij dat op hun beider cultureelen ar
beid betrekken? Het is duidelijk, dat deze
phase in de verhoudingen het belangrijkst is.
Het is ook duidelijk, dat het opheffen van
het verschil in een nationale synthese, alleen
In die phase der verhoudingen tot een aan
trekkelijke werkelijkheid kan worden.
..Want wij zijn het er allemaal over eens,
dat, w a t de verschillen tusschen de ver
schillende deelen van ons land ook mogen
zijn, wij toch allen broeders Zijn van den
zelfden stam en zoo voortGewis, ge
hebt den zin van zooveel feestvergaderingen
en congressen reeds herkend. Maar in het
geval der zuidelijke beweging hebben wij noch
met een feestvergadering noch met een con
gres te doen, doch met een serleuse aange
legenheid.
Ditmaal komen we er niet met phrases.
Wij herinneren ons uit de beschouwingen van
Jacq. Delsing, dat hij 't thans den juisten tijd
acht voor de oplossing van het Zuidelijk pi-d-
bleem. ofhetzaltelaat zijn. En in
dit laatste geval zal Vermoedelijk het heele
Nederlandsche volk er de schade van onder
vinden en wellicht met onherstelbare brok
ken blijven zitten.
Wij hebben nu twee dingen te doen.
1. Vast te stellen, hoe het verschil tus
schen Zuid en Noord zich in het cultureele
leven manifesteert. I
2. Te onderzoeken of de oplossing yan dat
verschil In een waarlijk nationale synthese
thans levensvatbaarheid heeft.
XXX
Van een „Hollandsche" cultuur, zooals we
die thans kennen, aldus Delsing, is pas be
trekkelijk laat sprake. In de vroege middel
eeuwen is „Hollahd" nog vrij cultuurloos. In
de hooge' middeleeuwen is het cultureele le
ven er nog vrij poover. In de late middeleeu
wen valt er eenige bloei waar te nemen, of
schoon het cultureele zwaartepunt dan nog
steeds in het Zuiden ligt.
Het is zonder naijver, dat we dit constatee-
ren, zoo schrijft Delsing: immers, de noodlge
bewegelijkheid, de noodige hoeveelheid hart
en fantasie zijn het aandeel van het Zuiden
in de Gouden Eeuw.
Van dien tijd af is .Holland" wat men noemt
„de cultureele kern" van Nederland.
Een „Gouden Eeuw" is niet gebleven, ook
niet in Holland, maar wel bleef Holland
sindsdien het middelpunt van het cultureele
leven, de kern die alle kraehten
tot zich trok.
Holland Immers was door zijn handel een
kapitalistische staat geworden. Het had door
zijn kapitaal tevens de politieke macht en,
wijl in de maatschappij der laatste eeuwen
kapitaal, politiek en cultuur in elkaar ver
strengeld zijn: tevens de cultureele. Het ka
pitaal schiep de groote steden, schiep de be
hoefte aan cultuur en tevens de mogelijk
heid om deze behoefte te bevredigen.
Met een zelfbewustheid en een gevoel van
vanzelfsprekendheid, eigen aan een mensch
vol ondernemingsgeest, werden en worden
'alle krachten opgeslokt, die maar eenlgszins
van beteekonis zijn.
Duitsche stellingname tegen geruchten. - Het front nadert
Oost-Pruisen. - Ook in Zuid-Rusland activiteit. - Hardnek
kig en succesvol Duitsch verweer in Normandië.
De vorderingen van het Sov
jet-offensief heeft Oost-Pruisen
cn de Oostzeelanden nader tot
de frontlinie gebracht. Het noor
delijke deel van het front tus
schen Duna en Pripet heeft in
de afgelopen dagen het meest
de aandacht getrokken, omdat
hier de bedreiging van sterke
Duttsehe bolwerken het sterkst
is.
Het Duitsche weennachtsbericht
van gisteren spreekt van sterke
aanvallen in de richting van Du-
naburft; Wilna is sedert verschei
dene dagen ingesloten en al bliift
't garnizoen zich hardnekkig verwe
ren. toch heeft de druk zich ver
der naar Kowno (de hoofdstad van
Lltauen) verplartst. Het verst
drongen de roode troepen door in
liet gebied ten zuidwesten van
Wilna, waar bii Olita (op het
kaartje aan de Njemen ten Z.
van Kowno) de roode troepen het
dichtst bii de grenzen van Oost-
Pruisen staan.
Temeer daiar het Duitsche
front nu ook in den tot voor kort
rustigen noordelijken sector bij
Opotsjka, werd teruggenomen,
gaat de belangstelling nu uit naar
de Duitsche posities in het Oost
zeegebied.
Er zijn reeds zekere combinaties den
aether in gezonden betreffende een z.g.
rechttrokken -van het front in het Balti-
sche gebied, die klaarblijkelijk neerkomen op
de verwachting dat de Duitsche troepen dit
gebied tegenover een dreigende afsniidüig
door dan Russischen opmarsch naar de
Oostzee zouden willen ontruimen.
De militaire woordvoerder der Rijksre-
geering heeft daartegen evenwel stelling
genomen en verklaard, dat een rechttrek-
king of verkorting van het front in het
Oostzeegebied niet in aanmerking komt.
Het Baltische gebied behoort tot de
EüFöpeesche ruünte, die de Duitsche weer
macht in ieder geval zal verdedigen en
houden, zoo zei hij De terugtrekking der
Duitsehers in den sector benoorden Polotsk
(Opotsjka) noemde hij een vrijwillige dls-
tancieerlng om aansluiting aan den nieuwen
Kunstacademies, conservatoria, universitei
ten en hoogescholen, de groote orkesten, de
grootie tooneelgezelschappen, opera- en ope-
refite-gezelschappen, de radio-omroep, de
groote pers, de film-ondernemingen, de regee-
ringszetel, alles wat maar eenlgszins een
hoogstaand cultureel leven kan bevorderen, is
in Holland.
Indien een kunstenaar iets wil beteekenen,
indien een geleerde vruchtbaar wil werken,
kortom indien een mensch, die leeft van het
werk van zijn geest, zich ten volle wil ont
plooien dan is hij gedwongen, naar Holland
te gaan. Slechts daar staan hem alle hulp
middelen ten dienste.
Dit alles ais gevolg van de opeenhooping
van menschen en van kapitaal en van de ont
wikkeling eener groote, zelfbewuste energie,
beide In voortdurende, wisselwerking met el-
Deze toestand brengt groote gevaren mee.
Niet hlleen voor de bewoners van randge-
westen zooals wij („de provincie"), maar op
de eerste plaats voor den Hollander zelf,
vooral voor den tegenwoordigen. Want de eer
ste de beste Hollander uit Buiksloot waant
zich, zelfbewust wijzend op zijn prachtig
functioneerend cultuur-a p p a r a 'a t, al
leen al hierom beter dan de bewoners der
provincie. Deze houding, aldus Delsing, is
fnuikend; niet voor ons, maar voor hem. Dat
blijkt uit de cultureele prestaties der
laatste decennia. Als we het geweldige cultu
reele hulpapparaat beschouwen van kapitaal,
van scholen, academies en universiteiten, van
goed geoutilleerde gebouwen en tot in het
uiterste geperfectioneerde verkeersmiddelen
en we vergelijken dit met de eigenlijke
culture el e prestatie, dan blijkt,
dat dit geperfectioneerde hulpapparaat toch
eigenlijk meer gewicht in de schaal moet leg
gen, dan de prestatie zelf. Met andere woor
den: het cultureele besef en het cultureele
voelen van den Hollander zijn v e r-u lter-
1 ij k t.
Hij is trotsch op al die dingen, die het ken-
teeken zijn eener kapitalistisch-technische
civilisatie, maar daarom nog niet Van een
innerlijke beschaving.
Is dit teveel gefzegd? Is dit als carlcatuur
geteekend? Nauwelijks. Immers, ook de cul
tureele uitingen zelf, het Hollandsche mu
ziekleven, de schilderkunst, de letterkunde
zijn weliswaar van een welhaast technische
volmaaktheid, gevolg van de kapitalistisch-
technische hulpmiddelen, maar lijden daar
naast aan een tekort aan ziel, hart, geest
drift, of hoe men verder den innerlijken
drang om iets te scheppen, wil betitelen.
Wat er wordt gepresteerd op elk terrein
van het cultureele leven, beantwoordt niet
aan de verwachtingen, die men zich stelt, In
dien men het geweldige hulpapparaat be
schouwt.
Het Hollandsche volk staat er los van
en is een massa -geworden, een massa, die
cultureel aan het verpauperen ls door zich
blind te staren op het uiterlijke.
Maar een cultureele kern. die haar aan
spraken Slechts op dit uiterlijk, technisch
hulpapparaat baseert, is geen cultureele kem
meer..„
toestand in den. midden-sector te verkrij
gen. Dit beteekent, aldus nog' steeds deze
woordvoerder een concentréeren van den
beschermenden muur om de Baltische
ruimte.
Verder zuideliik ztin de roode troepen
doorgedrongen voorbij Slonim en de Duit
sehers trachten hen thans tot staan te
brengen in het gebied westelijk van deze
stad, waar als centrum der gevechten de
plaats Grywda genoemd is. De druk richt
zich hier dus naar de uit den eersten om
singelingsslag in het oosten bekende steden
Bialystok en Grodno, die de wegen naar
Warschau en Oost-Pruisen beheerschen.
„Abnormale wangunst".
Gen Dittmar heeft de Duitsche tegensla-,
gen in het Oosten in zijn radiopraatje van
deze week geweten aan .een abnorma
le '.angunst aller van belang zijnde om-
5ta'..digliedetr" Vei r.ucces acr Sovjet-troe
pen verklaarde hij als een gevolg van de
verzwakking der Duitsche stellingen in het
midden-front dat zich immers in de win-
tereampagne sterk genoeg had betoond om
zulk een aderiatng ten behoeve van het
vormen van operatieve reserves te kunnen
doorstaan. De Sovjet-legerleiding? had' nu
weer eens „van baar overvloed aan men
schen en materiaal gebruik gemaakt op een
schaal, die de Duitsche leiding voor ernsti
ge problemen plaatst". Tenslotte-waarschuw
de gen. Dittmar ervoor uit de ontwikkeling
af te leiden, dat er een crisis in den afweer
zal ontstaan want zelfs de sterkste con
centratie van troepen was tot dusverre vol
komen ontoereikend om de Duitsche ver
dediging te vernietigen.
De vraag dringt zich natuurlijk op. waar
de Duitsche leiding zal trachten den vloed
uit het Oosten af te dammen. De „Tel."-
correspondent vermoedde deze week, dat
de straatweg KownoDunaburg zulke mo
gelijkheden zou bieden: aan dezen straat
weg werd om Oetena reeds verbitterd ge
streden. De corr. van het .Hbld." meende,
dat de aanvoer van Duitsche reserves ge
makkelijker zal worden, naarmate de strijd
het moerassige grensgebied van. Wit-Riis-
land, Litauen en Polen verlaat.
Reeds meldt de „Tel." uit Berlijn dat
beiderzijds versterkingen worden aange
voerd en dat de strijd in dezen sector en de
eerstvolgende dagen zijn hoogtepunt zal be
reiken, De hevigheid der gevechten neemt
van uur tot uur toe.
Inmiddels werd bericht, dat het leven in
Oost-Pruisen nog volmaakt rustig zijn gang
gaat: volle theaters en druk bezochte bad
plaatsen. De houding van de bevolking zou
getuigen van eenzelfde onverzettelijkheid,
als die in de gebombardeerde steden
Inmiddels rommelt er ook weer wat in
den zuidelijken sector. Bij Kowel behaalden
de Duitseher.'f een afweersucces. doch S.P.T.
gelooft, dat de actie, die de Sovjets hier
eind vorige week begonnen nog geen begin
van het groote offensief was Het zou een
meer locale manoeuvre zijn geweest.
Thans zijn de Sovjets hier weer opnieuw
tot den aanval overgegaan, maar ook van
nog verder zuideliik worden weer plaat
selijke aanvallen gemeld. Het gebied van
Jassy is in de berichten der laatste dagen
weer eens genoemd. Dat de Sovjets nog
meer in den zin hebben dan zij nu recils
hebben ondernomen, kan men als zeker
'beschouwen.
Hardnekkige Duitsche verdediging.
Het Normandisehe front bleef ook in de
afgeioopen dagen het "tegengestelde beeld le
veren. Ondanks hun doordingen in Caen
konden Montgomery's troepen nog geen ter
reinwinst van beteekenis behalen eVenmin
als hun Amerikaansche collega's, die hun
inspanningen in hoofdzaak op St. Lo en de
Westkust van Cotentin richtten. Het Duit
sche opperbevel heeft Montgomery deze
week het plan toegeschreven door te stoo-
ten tot diep in Frankrijk, doch inmiddels
is de actie bii Caen weer verflauwd en het
front vertoont nog geen spoor van een
doorbraak De Duitsche troepen bii, en te
gen de onophoudelijke stormaanvallen iede-
ren kilometer grond verdedigen en zelfs
Montgomery moest zich dezer dagen be-
wonderend uitlaten over „de goede gevechts-
Gevechten in den Zuidelijken sector van
het Oostfront en bij Kowel. Distau-
cieering ten Zniden van Wilna.
Zware gevechten bij Dunaburg.
Aanval op St. Lo afgeslagen.
HOOFDKWARTIER VAN DEN FUEH
RER, 13 Juli (DNB) Het opperbevel van
de weermacht maakt bekend:
Terwijl de vijand tengevolge van zijn
zware verliezen in het gebied van Caen
en ten Westen daarvan zich gisteren slechts
beperkt heeft tot versterkte artillerie-be
drijvigheid, heeft hij ten Noord-Oosten van
St. Lo na urenlang trommelvuur en
krachtig optreden van slagvliegers ons front
aangevallen.
Valschermjagers en infanterie deden alle
doorbraakpogingen mislukken en brachten
den tegenstander zware verliezen toe. Tus
schen de Vire en het gebied van St. Eny be
nevens tusschen Gorges en de kust is gedu
rende den geheelen dag verbitterd gestreden.
Talrijke aanvallen van den tegenstander wer
den hier afgeslagen, plaatselijke penetraties
in een tegenaanval opgeheven of afgegren
deld.
Boven het landingshoofd en de bezette
Westelijke gebieden verloor de vijand giste
ren 27 vliegtuigen.
In het Fransehe gebied zijn 189 terroristen
in den strijd gedood.
Het zware vuur der V. 1 op Londen duurt
voort.
In Italië is het gisteren alleen tot vrij groo
te gevechtshandelingen gekomen aan de Li-
:urische kust en ten Zuid-Westen van Cita
!i Castello. Ondanks sterken steun van ar
tillerie en tanks heeft de vijand slechts op
enkele plaasten geringe successen kunnen be
halen. Het meerendeel van zijn aanvallen
werd door geconcentreerd artillerievuur of in
een tegenaanval uiteengeslagen.
In het Zuiden van het Oostelijke front
zijn plaatselijke aanvallen der bolsjewieken
afgeslagen. In het gebied van Kowel zijn
herhaalde vijandelijke aanvallen met veel
verliezen ineengestort. In den centralen
sector duren de zware afweergevechten
tusschen Pripjet en Duna voort.
Terwijl ten Westen van de Szszara alle
bolsjewistische doorbraakpogingen zijn ver
ijdeld. hebben onze divisies in het gebied ten
Zuiden van Wilna zich in verbitterde gevech
ten verder naar het Westen gedistancieerd.
Bij Olita hebben zij den bolsjewieken in een
zwaren tegenaanval zware verliezen toege
bracht. Het garnizoen van Wilna handhaafde
ook gisteren het Westelijke deel van de stad
tegep alle .vijandelijke aanygilen.
In het gebied ten Zuid-Westen en Zuid
oosten van Dunabui-g zijn onze troepen in
harde gevechten gewikkeld met sterke vijan
delijke formaties. Ten Oosten van Opotsjka
zün herhaalde vrij sterke aanvallen van de
bolsjewieken afgeslagen, plaatselijke penetra
ties werden afgegrendeld.
Fonhaties slagvliegers hebben den afweer-
strijd van het leger ondersteund en den
bolsjewieken, vooral in het gebied van Duna
burgWilna met aanvallen met bommen en
boordwapens zware verliezen toegebracht.
Een sterke formatie Amerikaansche bom
menwerpers heeft gisteren met- gebruikma
king van den weerstoestand wederom een
terreuraanval gericht op Muenchen. Door af
weergeschut werden 31 viermotorige bom
menwerpers vernietigd.
In den nacht hebben afzonderlijke Britsche
vliegtuigen bommen geworpen in het' Rijn-
landsch-Westfaalsche gebied.
Burgemeesters benoemingen.
Het Rijkscommissariaat maakt bekend;
De commissaris-generaal voor bestuur en justi
tie heeft tot burgemeesters benoemd: baron G.
J. K. van Lijnden van Horstwaerde te Soest-
dijk tot burgemeester van Baarn; T. H. Bui
tenhuis, burgemeester te Schagen, met eervol
ontslag uit deze functie, tot burgemeester van
Naaiden; D. Stoutjesdijk te Heemstede tot bur
gemeester van Langedijk (Noord-Holland); w. A.
Sikkema te Oostzaan tot burgemeester van
Oostzaan; J. Hettema te Vinkeveen tot burge
meester van Hulst; E. F. IJsebaert te Terneu-
zen tot burgemeester van Koewacht; P. J. Dre-
ves te Arnhem tot burgemeester van Holten; H.
A. J. upenburg te Den Haag tot burgemeester
van 's Gravenzande en J. M. Veldhuis te Bus -
sum tot burgemeester van Hoogeveeh.
Reizen in Duitschland op
vergunning.
BERLIJN, (D.N.B.). Tfer Inperking van
het reizigersverkeer wordt in Duitse hïand
Maandag 17 Juli, vanaf middernacht de be
paling ingevoerd, dat men een vergunning
moet aanvragen voor het uitvoeren van een
reis.
Gen. veldmaarschalk von Kluge maakt eeh in
spectietocht langs de Kanaalkust, waar de ves
tingwerken een diepen indruk op hem maak
ten. (DNB).
Fransehe vluchtelingen zijn op den weg Villers
Bocage-Vire door Amerikaansche vliegers be
schoten, waarbij er 16 werden gedood. (DNB).
capaciteiten en (ie hardnekkigheid" der
Duitsche troepen. Ook Eisenhower heeft
gewaarschuwd tegen een overmaat van op
timisme onder verwijzing naar de bloedige
offers, die de verovering van Caen gevergd
heeft. En tenslotte heeft ook Roosevelt in
eigeh persoon nog Woensdag verklaard, dat
de .vreeselijkste" fase van den strijd „veel
leed r i enorme verliezen" zal eischen. alvo
rens ae overwinning bevochten wordt.
Ook in Italië blijft de Duitsche verdedi
ging dezelfde volharding vertoonen als in
Normandië.
Heden moet verduisterd worden van 22 uur
tot Zaterdag 5.45. Maan onder 16.03, op, Za-
terdag 2.17. Nieuwe maan Donderdag 20 Juli.
