mmmi &m mmm&mms m noord -mrw&ïka. verschijnt op disg9dao van iedere WERK. J. ftÜlN'i'US. Redacteur Eigenaar. VOORWAARDEN VAN INTEEKENING, t$ 3,00 per jaar, stiptelijlc i.y vooai.iTDKTAi.isa. Indien niet binnen de tes maanden betaald wordt, xal $2,25,en iiidion uiot voor den afloop des jaara be taald wordt, alsdan zal $2,50 in rekening gobrngt *'T eD' ADVERTENTIE-PRIJZEN. Van 5 tot 10 regels, voor de eerste plaatsing - 1.00 Voor 5 regels of minder, dito, dito- 0.50 Voor elke volgondo pliuUSilig- 0.25 ir..ra ii Geboorte-, Hun-c-lijks- (Zie ook bet Eogelscb s Doodbcrjgten, ieder 0,25 dc regterliand.) Brieven cn toezendingen franco aan „T. tlulutu*, Sheboygan. Wisconsin. Onze Ncdcrlandsckc Correspondentie. NO. 9. Rotterdam, 18 Julij 1857. Hot wetsontwerp regelenilo liet openbaar lager onderwijs, waarmede liet limd godurondo tweo jaren in spauning word gehouden, is nu in stnat van wijzen gobrngt on was gedurende oonigo du igen hot onderwerp dor meest nnauwgezotto be handeling in do tweede knmer. Alvorens van dezo hoogst belangrijke beraadslagingen, gang en kleur te doen kennen, mooton wij den van hot tooneel der handeling verwijderden lozer eerst op het standpunt plaatsen, voor hij de znnk gomnkkolijk kan overzien en do leidende bogin- •elun dor besproken ivet, boter onder zijn bereik vullen. Nadat do vrijheid van onderwijs in onzo Grond wot was opgenomen, ontwikkolden zich te dezer aanzien twee hoofdrigtingon, en boe meer mon do regeling dier vrijheid bij de wet, nader de, hoe tnuur die riglïngen nis partijen op den voorgrond traden. Do lwofdgcdiielito der libe ralen, die verreweg de grootste meerderheid vormden, was: "Staatsscholen toegankelijk en bruikbaar voor allo gezindheden zonder onder scheid,", en de hoofdgedachte der miti-revolu- tionuniren, steeds de kleine minderheid genoemd, was: "gezindhoidsscholeii van wego den stnat of do kerk, of bijzonder onderwijs van staatswege." Dczo wijd uileenloopendo rigtingen werden al dus goknmktoriseerd: "de nnti-rcvolntiommiren noemden dc school der liberalen Godsdienstloos, verloochenende het kruis en zullende leiden tot ontzo-lelijkïng van onze maatschappij"; de lib m- len <1 naren togen bewoorden"dat do gozindh rids scholen der nnti-rev. broeinesten van onverdrnng zwnheid zonden zijn en zullendo dc kinderen en burgers van hetzelfde vaderland lioo langs zoo meer verbitteren cn vijandig tegen elkander over stellen." Natuurlijk vmngt men. wanneer de li beralen dc grooto meerderheid hadden, waarom do wot dan niet in dien geest gesteld 1 en de raak wns uit 1 Zoo natuurlijk echter do vraag is, zoo natuurlijk is ook de oorzaak van dien toe stand. Roods sedert 1818 en vroeger, mnnr na 1853 moer nadrukkelijk, waren <le liberalen bij den troon belasterd, terwijl, als een gevolg daar van, de nnti-rcvolulie sterk wns toegenomen, en door do bekonde Bisschop-vrees word gevoed. Het gouvernement wilde dus aanvankelijk geen ondorwijs-wet in liberalen geest en liet tot stand komen van ccne in nnli-revoluliotinniron zin, dat belette do grond wot en do grooto meerderheid der Kamer, wier ontbinding de zaak niet beter kon innkon, ïmarnmto de Bisschops-vrees ineor en meer op den achtergrond gemakte en eindelijk slechts een volkswaan van <lcn dag bleek te zijn. In dezen staat van zaken was bet voor ei ken minister van Binnenlnndseho Zaken schier onmogelijk om ecno onderwijs-wet tot stand te lirengcn. Maar er is meer. Mei ministerie van llnll trad in 1853 op met do slecht verborgen bedoeling om ann den rcjdwmnondoh' ilivlocd van het talent, dat mot Thorbeekc op liet kus sen was gekomen, paal on perk to stellendaar too had liet dc hulp der anti-rcvolutiommiroi: noodig. die door hunne geheime genootschnppi-n en audero middelen, liet iiuid in iep en roer brag- ten; dnnrom voordo het dc christelijk historische rigting in top; d«jch zoodra had de anti-revolutie linro werking niet gedaan en was liet ministerie gezeten, of hot wierp de groene -ving over boord, om in het zog dor liberalen te g.inn varen. Hot ontwerp van den minister van ileonen was daarvan het bewijs, want na liet eensto ver slag der Kamor, werd het geheel in den geest dor iiborulo meerderheid geredigeerd. Dio mi- nistor, to grootmoedig om zich mot politieke kunstbewerkingen in te laten, trad nf, omdat hij geen vruchteloos of gefingeerd onderzoek wilde instellen, of nnn de gemoedsbezwaren der inmid dels to wapen geroepen potilionnrisscn kan tege moet gekomen worden. Bij de aftreding van dat kabinet meende do nnli-revolulionnairen veel gevorderd to zijn en men beproefdo nlzoo. om hnnno beginselen in liet ministerie to brengen. Zoo tmd liet ministerie van der Bnigglien-Sirnuns op; on dat was liet begin oener nieuwe mystifica tie, want al spoedig liet de hoor vnn der Brug- ghen zijne anti-revolutionnnire gevoelens iuet ee ne dikke laag liberalisme overdekken en predikte do gemengde school, nis of hij het ziel» nimmer tot eono eer had gerekend "onder do vlag-yan den heer Groea te «aren." Blijkbaar wildo dit kabinet do schoolwet op de lange bnan schuiven, maar dnt beviel geen dor partijon in do kamor. Men veinsde con verzoeningsmiddel to hebben en dnt begeerde do Kamer lo kennen. Hel niet aanwezig zijn van zoodanig pnuncé, deed echter iWliüik 8"" JAARG. NO 33. MOÏGM, WISCONSIN, 18 AUGUSTUS 1851. GEHEEL NO. 397. den lieer Simons vallen. Al spoedig nn hot op tieden van den lieer van Rappard. als minister van Binnen! Znken, kwam de onderwijswet wo- der in en verschilde alleen daarin vnn het ont werp van den heer \nn Rennen, dnt er hot woord christelijk was ingevoegd on dnt men, in strijd mot do grondwet, het vcrleenen van subsidie voor bijzonder onderwijs wilde mogelijk maken. Het was. zoo men wilde, liet vorzoeningsmiddel van den heer «Simons, waarvan na zijne aftreding, do heer van dor Brugghen het vaderschap had op zich genomen. Hit dezo korto schets uit do geschiedenis der onderwijs-wet, blijkt, dnt het do grooto meerder heid der tweede kamer gelukte, om het grond wettig beginsel in do schoolwet gebniAbaatil lo zien, "dat dc staat zich strong mooi onthouden van allen in vlood op do godsdienstige rigting der jeugl, waaraan hij onderwijs moet verschaffen." Dit beginsel Jigt in do art. 18 en 22. Het zal j het rigtsnoor zijn, waarnaar do talrijkste klassen dor toekomstige NedcrlntvUdlo burgers zullen onderwezen worden; hot is do hoofdgedachte, dio do gehcolo wet beheorseht cn daarbij zullen wij dan ook hoofdzakelijk bij dit vers-lag onzen nnn-1 dacht bepalen. Wij zullen nlleen stilstaan bij die redevoeringen, dio dit uit den nnrd der zaak vercischcn of dio geacht kunnen worden bij te 1 dmgen, tot bevestiging vnn hetgeen nu cn vroe ger over onzen stnnlkundigen toestand in dit blad gezegd is. Immors het spreekt van zelf dat wij in geen brief kuunen znmenperscn het verslag oener discussie welke p! m. 2 )0 vellen vnn het bijblad vnn «la St.,-Courant beslaat. Do heer Schiminelpenninclr vnn ilcr O.ve bleef geheel cn de heer Thorbeekc, wegens ziekte, dc eerste aclit dagen afwezig. De nlgeiiieeiio beschouwingen duurden vier dagen. Zij worden ter egt door den heer Gole- froi schermutselingen genoemd. Het ontwerp toch was gedurende twee jaren vnn allo kanten bekeken, in de pers en in do vertegenwoordiging herhaaldelijk besproken, zoodat daarvan geen nieuws te zeggen viel. Het waren dau ook be kende denkbeelden, die men hoogstens een nieuw kleed gestoken hoorde voordragen. Do HH. Groen, Hoffman, v. Lyndeu, van Ree- de vnn Oudshoorn en Elout kwnineu er rond voor uit dat zij tot de klcino minderheid behoor den, die in «leze wet misleiding cn bodrog zagen. Zij doelden vooral op het woord christelijk, dat wel den naam gaf, maar in hetzelfde oogenblik werd do zaak onmogelijk gemankt cn dat'was onzedelijk woordenspel. Do heer Maekny verde digde dc afzonderlijke school en beweerde dat dc gemengde van 18 IC was mislukt. Do hoor Groen schetste o.n. dc hoofdgedachte der wet, nis bedoelende eeno volksschool voor allo mon- sehen goed, waarin het christendom als srctn- riseh en eenzijdig zal wonb-n geween! Alzo> wering viiii do hoofd waarheden dos Christendom's. Hij betoogde wijders do onhoudbaarheid iler voiksschooï voor Christenen cn Joden en meendo dat nis de grondwet iets gebood dat niet kon verkregen worden dan niet opoffering vnn nlb'S wat den protestanten lief en dierbaar is, zij dau moest herzien worden. Hij raadde alz o aan, om de wet mnnr in lo trokken, met belofte, dat in do volgende zitting een voorstel t<«t herziening van art. 194 der grondwet zou gedaan worden. Wijders beriepen bijna alle bestrijders zich op clo tusschcnkomst des Konings ten vorigert ja re en op da verklaring van den minister, dat h«'l vori ge onlweqj nimmer do Koninklijke sanet.e zou erlangd hebben. Welnu, lipt vorige ontwerp verschikte van hot tegenwoordige slechts door do invoeging van hot woord christelijk, <lat hen niet voldeed en do 4de nlinon van art. 22 die wel zou vervallen. Nu wilde men weten, of de toen malige verklaring van d°n minister ook op dit ontwerp slozg. De minister vnn Binnenlnndsche Zaken nntwoorddo 1, dut do regering vooreerst nog bij bet ontwerp bleef volharden en 2. dat de" Koninklijke verklaring voorwaardelijk was medegedeeld. Z. M. zou namelijk dio wet niet sanctioneren dan nodal onderzocht was, of nnn dc gemoedsbezwaren kon tegemoet gekomen worden. Hot ministorio was ook niet opgetre den omdat liet con middel ter verzoening bezat, mnnr om er naar te onderzoeken en dat was ge schied. t Was niet genoeg te zegge* dat 'liet woord christelijk niets bètoekondo; maar de wet kan niet verder gaan. Du kon. boodschap waar- hij dit ontwerp. ty<» dan ook liet bewijs dat de Koning daardoor was bevredigd. Do heer Groen beweerde dat dit ecne constitutionele ketterij was, het koninklijk veto bleef vrij tot op het laatste oogenblik. Do minister dio hiermede blijkbaar eeno misvatting had bognan, verbeterde la'.erzijuo woorden. Doch niettegenstaande de nlgemeene beschouwingen reeds gesloten waren, kwam do hoor Groen er op terug, toen men bij do behandeling dor afzonderlijke artikelen tot nrt. 18 genaderd was, meende hij den minister daarop nog te antwoorden, doch werd door den voorzitter nnn do orde herinnerd. Do bedoeling vnn den heer Groen kwam toen aan het licht; hij zeido eeno motie van orde te willen doen en uit- genoodigd, om die mede to deelen, bleek hij hij verrassing aan do Kamer een gemotiveerd nf keurend oordeel te willen ontlokken, over de woorden vnn den minister vnn Binnen! Zaken ou linnr to doen verklaren, dat zij niet docldo in bot gevoelen vnn dien minister "dat eene koninklijke boodschap eeno bepaalde beteckenis heeft, om trent liet gevooicu des Konings. Do grooto par lementaire veldheer wilde ongetwijfeld hot ter rein vrij en het hoofd van eeno bcdekto aanwij zing dóen. Maar dilinnnl mislukte zijne opara- tie, want d e heer Dullert deedt met voel govat- heid eene andere motio, die waarlijk van orde zijnde, den voorrang verkreeg, cn dezo strekte, om do discussio over do motio van den lieer Gioen, uit te stellen tot dnt do beranddngingon over het ouderwijs zouden zijn nfgcloopcn. De heer Groen trok toen zijne inotie in. Nn dat uitstapje op hi-t pad van den lieer Groen, moeten wij nog even tot de nlgemocnn beschouwingen terug keercu. Onder do verdedigers der wet behoorde de heer Blaupot, dio ccne uitmuntende rede hield, alsmede dc heer Bosscha. Laatstgenoemde be weerde dat do vrijheid van onderwijs in 1848 vorkregen, niet mogt gebezigd worden, om den slant te dwingen lot oprïgting vnn gezimlhoids- scholen; hot bijzónder onderwijs moge daarin voorzien. Het stiuits-schoolwezen mag niet onder de kerk gebmgt woolen, want dat zou eeno po ging wezen om hel kerkelijk gezag weder in don staal over to brengen. Opleiding tot bekwame en getrouwe burgers van don stoot, eenheid van geest en zin, waar hel de behingen «les vader lands geldt; daarin zoide hij, ligt onze kracht en ons geheel politiek beslaan, in dien geest moe ten de stnnts-soholen ingerïgt worden, oplat partijschap cn kerkelijko geschillen mag te loos worden.Ook de heer van Zuijlen vnn Nijovelt verdedigde de wol en wildo het woord christelijk, nu het or stond, behouden. Met grootc juist heid schotste hij het grooto twistpunt dat ovcr- nl in Europa wordt waargeDomeu cn dnt is de suprematie van do kerk over den staat en daar van is het onderwijs een onderdoe! De kerk in "t algemeen, niet eeno enkele, begeert hel inonop'lie van de liefdadigheid on liet onderwijs, en bezit zij dio eenmaal, dau is liaro suprematie gevestigd. Al s[>oedïg werd men onder <lc grootc meerder hei,1 die voorde wet was, nuances gewaar Do 1111. Dommer van l'oldersvdd. Mceussen, vnu Xis- peii en anderen wilden liet woord christelijk verwijderen, uit vrees voor misbruik en eenzijdig heid, terwijl de heer do Poorter do wet zou af stommel! wanneer men er bij bleef oin liet sub sidie Voor de ondorwijzers in Noord-brabnnl ia- te trekken. JJo minister van justitie (de heer vnn der Brug ghen) vo; klaarde in «eene discussie over zij'ue antecedenten' te zullen treden, «laar het volk daarbij gCon b«'bing luid. Met een goed gewe ten stond hij de gemengde school, zondoi conig christelijk clement voor, ofschoon hij vroeger de bijzoiubae school verdedigde. Het woord chris telijk kanen zou een prnelfeclien invloed heb ben, zonder iemands rogteu lc krenken. Op school gebied zou geen afstand van het christen dom gedaan wotdén. Kun hij overigens het ontwerp niet in «einoodo verdedigen, dan zou hij «len miuislors zetel iiict meer bezetten. Na dit korte ovorzigt van de nlgemeene be schouwingen. vergt liet eerst onzoii aandacht art. 16,waarvan do eerste alinea aldus luidt:" In elke gonieonte wordt lagor-onderwijs gegeven in een voor do bevolking en do behoefto voldoend geial scholen, toegankelijk voor allo kinderen zonder onderscheid eau godsdienstige gezind heid." Met veel talent werd dit nr'ikcl door do minderheid bestreden, o. a. hield dc lieer van Rede van Ouishoorn eene rede, waarin bij wees op do wensehelijkheid cn noodzakelijkheid oio. liet christelijk element op do volks-scliool to hohoudou cn te linudhnvon; hij toonde anu wat hij daar onder verstond on betoogde liot bo- stnnnbnro dnnrvan bij do tegenwoordige grond wet. wijders deeil hij in hot oog vallen «lo onmo gelijkheid, om het christelijk karakter op do gemengde school too te possen, zooals «lil door de regoring was voorgesteld, zelfs niet op do gemengde school voor protestnniea en kotholio- keii.^Tcri siotto dcod hij do noodzakelijkheid i zic-n, om afzonderlijke scholen op te rigten trachtte do bezwaren to wederleggen die daar tcgeu waren ingebmgl. In het breedo werd hij door den heer van Akerlaken bestreden maar dnnrontegon prnctisch o tide reten nd door «len ter completering van do christelijke vlag. Een lieer Elout van Soeterwoude, dio eon amende-1 en auder zou Lot grooto zwarigheden in do prac- niont voorstoldc, strekkende, om achter do hier tijk en tot dubbelzinnigheid aanleiding geven, boven opgegeven eerste alinea vnu nrt. 18 hulWio zou hot ooit bobben kunnen denken, riep volgende te voegen: lrij uit, thtt «Ie tegenwoonligo minister vnn jus- "1 lot openbaar schoolwezen voor do Isrnelic- j tïtïo zou medewerken, tot onthouding van Jen ten, voor zoo verro hunno kinderen van het Lo-Bijbel nan de school. zoeken der openbare volksschool, uit hoofde van Dc heer de Brauw, die mon steeds onder godsdienstige bezwaren der oudere worden terug-1 nnli-revoliitioiiriaireit telde, verdedigde de ali- guhouden, wordt door Ons, in overeenstemming j nen's der regering en bleek volstrekt niet of niet met de bepalingen dozer wet, bij besluit gere-meer tot do Heine minderheid te behooron. Ver geld. j draagznnmheid in do hoogste mate; geen Icer- Do heer Godefroi, het eemgsto lid der Kamer J stellig onderwijs op do school: vordclïging van dnt do Israëlitische godsdienst beleed, bestreed de gemengde volksscholen; dezeileleer vnn Is- met warmte cn nadruk deze cmstigo poging, raelieten en Christenen is oen, zie daar do scbe- oin de Israëlitische kiodeien van do opeulwire j ring cn inslag zijner rede, geheel in geest Tor- volksschool to weren, en hoo onbestaanbaar het schillende, van hetgeen hij ter zake van hetzelf de grondwet was, bewees bij o. dnniuit, do onderwerp vroeger heeft gesproken en wnnr- ilnt zelfs de lieer Groen tot tien rand had moe- door hij ernstig lijdjocg, om het vorige minis- ton komen, om eeret art. 194 der grondwet to tcrio te doen vallen. horzien. Beboer Groen achtte het toen tijd om Nadat nog een nnnlalL Jen gesproken en hun- Dl «1181®* 13 PCBI.lSngP on TC7.3DAT OP each we** rt J. ÖUDTnJS, Editor Proprietor. Bates of Advertliloi. lw 2w 3w 4ir 8w 3m 6m 9m if 15 1 J 1)1) i 3* 2»q* 1 2 00 8«1« 2 00 3 00 ■J 75 1 ->q-« 2 50 3 50 t 50 l col 3 00 4 00 5 00 00 5 50 7 00 5 00 7 00 0 00 2 cl C 50 8 50 10 t 8 00 tl 13 i 1 Col 10 11 13 I 15 1G 20 12 20 I 35 15 I 211 30 19 I 30 33 I A Hqu.vro i« 1 inch or lean of space, column width. Buhuicss Cauls will bo inserted I year at *1 line. AdvertiKomcnU trJIl be kept io until forbidden. den loop der dücussien La storen «Ioor het inci dent met den minister van Binnen! zaken, waar- wij straks melding hebben gemankt. Dit gaf dan ook aanleiding, dat do discussio over dit artikel korter was dan anders wellijit het geval kon geweest zijn. Tot «Ie orde teruggekeerd, motiveerden nog eenige leden hunne stem uit te brengen stem gomotivoord hadden, was do hoer Thorbeekc aan het woord. Hij zou gaarne zijno geheel© mcening kenbaar gemaakt hebben, maar hij wns gonoodznnkt om kort te zijn. Al dadelijk deed hij opmerken, dat het onderwerp niet ingerigt werd voor bijzondere be hoeften maar voor hot volk. Hij wenschte dat toen word het amendment vnn den heer Elout «lo geest dio ihnns in do wet heerseüte er in verworpen met 51 togen C stemmen en daarna bleef. Spr. ontwikkelde vervolgens twee steilin- art. 18 niet hetzelfde getal stommen maar om- gen. 1 Do overheid in haar doen en laten evcn- gckcerd aangenomen. min afhankelijk van hot kerkgeloof, nis het Do toegankelijkheid der staatsschool voor al- j kerkgeloof dit mag zijn vnu do overheid. Te do lo gezindheden zonder onderscheid was uango-zer gelegenheid deed hij uitkomen, dat in de nomen. Munr nu de and van het onderwijs, «lo j kerkelijke begrippen van do oudste tijden af een bruikbaarh eid der seh.Kl, dat punt dat zoo veel trek was geweest om heerschappij te voeren in en penuen in beweging heef! gel-ragt lag in art 22 buiten de kork. ook op hetgeen op een ander ge- word aldus voorgesteldj bied van kennis lng. Als voorbeeld haalde spr. Het schoolonderwijs wordt, onder liet nan- don hoer Groen aan, dio zijn bondgenoot was lecron van gepaste en nuttige kundigheden, geweest, oin de vrijheid van onderwijs te ver- ilienstbaar gemankt nan do ontwikkeling van do j krijgen: mnnr 2oodra dezo aan ziju verlangen een verstandelijke vermogens der kinderen en aan officieel karakter wilde gegeven hebben, was ver hunne oploïding tot nllo Christelijke en maat-1 wïjdering en strijd onvcrmijdolijk. Na nnnge- sehnppelijke deugden. j toond te hebben, waartoe dc vervulling van diens "Do onderwijzer onthoudt zich van iets te I verlangen zoude leiden en «lat dit juist zoude loeren, to doen of toe te laten, wnt strijdig is zijn, wat dczo stolling verbood, kwam hij tot dc mot den ecrbieil, verschuldigd aan do godsdiens-1 tweede, namuiijkdal do overheid niet dienst- tigc begrippen van andersdenkenden. Hij prent baar moot gemankt worden nnn do kerk en om- ann do kinderen dien eerbied in en wekt hou op i gekeerd «Ie kork niet aan do overheid. Spr. tot onderlinge liefde en verdraagzaamheid. deed hierbij in hel oog vallen, dal de stille wer- Het geven van omlerwijs in dc godsdienst j king van het christendom, boven de verdeold- dt overgelaten aan do kerkgenootschappen. heid grootcr is, dun men dagelijks met oogen Hiervoor kunnen do schoollokalen builen de j ziet- Hot christendom heeft onze wetgeving, ons •hoohircn ten behoeve van de leerlingen, die er i bestuur en onze zzmcnleving doortrokken. Het ter school gaan, beschikbaar wordcn^gestch! christendom is boven kerkelijko afzondering, ge- "Wnnrdo kinderen vnn liet bezoeken der open- lijk do rr.ensclihcid is boven de volkeren.ofschoon bare school, uithoofdo van godsdienstige bezwn-1 zij zo allen omvat; gelijk de wetenschap is bo- !er oudere, woaion lemg gehouden, en deze i ven de stelsels, waarvan zij de moeder is. liet aren. na oen zorgvuldig onderzoek, uiet kun- is de invloed van liet christendom, heizij do wet vorden uit den weggeruimd, wordt, indien spreke of het verzwijge, die zich in het publieke hieraan kan te gemoel gekomen woulen door «Ie i onderwijs zal doen go voelen. Danrua ging «lo «•prïgting vnn ecno bijzondere school, lot hot op-1 spreker over tot toelichting van zijn amendement, rigten cn omlerhou len van zoodanige school, «les i dnt echter slechts betrekking had op do redactie geve,lcr«!. hulp veleend door miildel vnu een cn niet op tion geest van het artikel, rijkssub-ridie. Het verleencn vnn zoodanigo snb-1 Met voorbijjang van een .mntal sjuokere, dio sidie geschiedt door do wet." slechts enkele «xmsoqiiontien bespraken, onltnoe- Er w:i? berciils o. n. een anieiniemcnt iugeko-ton wij in de zitting van don Oden weder den men van den lieer van Akerlaken en 9 andere heer Gwon, «lie ccue xcèr Inngo redcvoerïug heeft leden, strokki-nde om dc 4«le alinea van het ar- j gehouden; buiti-ngewi.ion lang, ook naar hetgeen tikel te doen vervallen. De voorzitter stcldo men vnn dien hekwnm«3n redenaar ocwooa is. voor om eeret over dc drie eerste aliin<a «oza-Spr. gut' zijno blijdsehnp te kennen, «lat vnn liet menlijk en dan over de 4de als op zieb zelvo iet van arw 22 geone kabiiiets-kwoslie gemankt stmuile, te beraadslagen. Dit aangenomen zijn-zou worden, w.mL daardoor bleef do discussie op do begou er een langdurige parlementair© hel grondgebied der beginselen. Na de a.nnne- strijd, «lie wij van zijn ernstig karakter in Ccuige j ming van art. 18, achtte hij het woord christelijk bijzonderheden rmx-ton nngnim. meer dan ongepast. Do verconiging van Isrtnj- Dc hoor Dommer van Foldo:svohl stelde voor i lieten en Christenen, kon hij niet anders karak- het w«»or>l christelijk weg to laten eu er ccne toriscren: dan verloochening van liet Christeu- aiulero phrase met liet woord vaderlands liefde j dom, loven alie kerkelijke verscheidenheid, in (e voegen, oiudnt men zijue goloolsgenooten Met dit stelsel is hel Chrisleudoin geworden oe buiten do kamor beschuldigde, dut zij hunne kiu-1 ne secte, een kerkelijk leerbegrip, een particulier deren de rnderlnudsche geschiedenis onthielden, i kerkgenootschap, waarmede do staat nicis te ma llet smondement werd echter door verscheidene ken heeft; liet christendom is nu niet meer de leden cn ook door deu minister voor de R. K. eer- nationale belijdenis der uatie. We hebben nn dienst bestreden, waarna do voorzitter het wc- niet alleen scheiding van kerk eu staat, maar dor introk. Een auder amendement wns van den ook vau kerk on sehoul eu vnn staat ou g»J; heer TUorbccke, die in denzelfdon geest eene redactie van do drie alinea's voorstelde. dienst. Dat zijn kwesticn die ia de wereld his torie beteckenis hebbenhot besluit dt-r kamer Hij inoest echter uitstol vorzooken om het voor-nopens art. 18 drukt het zegel op «lo vrijzinnige stel toe te iichtoD, wegens v«xirtdtirondo onge-1 theorie in haar nee plus ultra. Niet alleen is cr atolilheid. Eon vierde amendement was van den geen christelijke untio meer, maar op hot terrein heer Blaupot ten Gate, die achter de bepaling! vnn art. 16 beslaat er zelfs geeno godsdienstige "dat do schoollokalen, op bepaalde uren voor nalio meer. Daarop betoogde de lieer Groen 1. eodsdionsliü onderwijs beschikbaar "cesteld wor- dat het systeem van arL 18 strijdt met de grond wet: 2. dat uu hot systeem gegeven is. er ook goheel neutrale scholen moeten bestaaa en 3. dat do minderheden vooral beschermd moeion godsdionslig onderwijs beschikbaar 'gesteld den." wilde lezen do woordendoor «len gemeen teraad, nnilat deze den hoofdondoi wijzer der school on den districts schoolopzieuor daarover lieet! geboord." Over dezo drie amendementen liepen nnnvankelijk do discussion. De lieer van worden tegen de ouderschoideue pogingen stelselmatig op lo komen tegen het hoofdbegin- Lyndcn bestreed het artikel en kon zicb niet I sel vnn strikte neutraliteit. Bij do ontwikkeling vereeDigeu met het woord christelijk. Alinea 3 j van deze drie punten heelt Je redenaar getracht beschouwde hij als oen* godsdionstigon wimpel,den heer Tborbecko to wederleggen eu links ou regts geweldige slagen toegediend, en vooral zijn ouden vriend, «len minister van justitie, niet g«- spnnrd. Hij eindigde met te verklaren dat hij nog nader het woord zou moeten vooreD, ook om regtvaardfgïng en inlichting te geven over do go- dragslijn der kleine minderheid, in zooverre hij zich daartoe bevoegd cn verpligt achtte. Hij vroeg ton slut to nog eene vorklnring van den mi nister van Binnen! Zaken, dat hetgeen deze ge zegd bad, nopens de Koninklijke boodschap^ slechts zijne individuoio meening was. Do minister die tiog in dezelfde zitting het woord voerde, zeido den heer Green al het ge sprokene omtrent do Kon. boodschap te kunnen toegeven; hij bragl ook iu zeer vleijende bewoor dingen zijno hu]«lo aan don heer Tborbecko voor diens uitmuntend helder betoog.dat hij, minister, gaarne geheel onderschreef. Met hot amende ment kon do regering zich niet vereenigen en bleef hare eigene redactie prefereren. Dc minister van justitie hield ccne uitvoerige rede, die met r«-id a-vulacht werd gehoord. Rij zoide al het nioidjeiijke t» *ijo« taak to gevoelen •n ontveinsde zieh niet, dnt hij daaronder ceuigtins ivas gedrukt Hij voorzag d»t men bijzonder op jijue «voorden zoude letten en dat deze geëxploi teerd zouden worden, door boa die te Tool on door bon die to woioig in art 22 vonden. Hij rUid« zich niet alleen te zullen overtuigen, maar hij hoop- gerustheid ta geven nnn hoi, die niet to veel willcu oublie genoegen nomcH,raee wat de wot geven lam eu vooral aan heu die bevreesd zijn. over do cjualiticnlio van heiligschennis en verzaking van hot kruis, waaraan hij zich niet schuldig kout. Den lieer Groen, zijn ouden vriend, zou hij niet wed ar rant dat zou in een filosolvch, theologisch dispnut-collogio to huis bchooren. Vervolgen» ont wikkelde do minister liet antwoord op twre vra gen, als 1 wat is opleiding tot christelijke deugd©». geest van het voorstel? en 2 wnt is ergcr- i nnn andersdenkenden? Volgens do grond- t de christelijke opleiding niet andere be duiden dau dat alle leerstelling, elk dogmatisch ole- t verwijdert blijft. Nu is ook hij minister vnn oordcel. dit cr zazijing moet plaats hebben, maar het werken van dnt zaad, hot leggen van dien wor tel, behoort niottotdo bevoegdheid vau don slaat. Kwijten zich dc kerk cn het baUgOZiu uiot roldoea- bchoort niet tot de roeping van deu staat, daarin to voorzien. En dat kan do staat ook niot, want dan zou bij kennis moeten uoinon, van hol- geen van zijno keunisncmlng i» uitgesloten. Ni» ;eon sprake van het christendom, maar van opleiding tut christelijke deugden. Nu vrangt de minister, waar kan het verwijt vau leugen en be drog op slaan? Er wordt niets voorgespiegeld van du opleiding naar bepaalde leerbegrippen, „Iech'ta ill dc cischeu van dc staats-tchoul voldaan, dat is te zorgen, dat het zaad niot Ln lijn wasdom belemmerd, do teuderc plant elders gcpuot, niet in zijn groei gestoord worde. Dat is het christelijk element dol iu do sUaM-frchooI alet mag gemist worden. De groots vrnag is: ia het inogolyk op do geinongde «ohool tot christelijke deugden op Ui lui den, waarvoor de wortel ociteu die school wordt ge legd. De heer Groen zegt: neen. liij minister zegt ja'. De mi uister trad nu in eeno brecdc vergelijking to dezcu aanzicu tusschen dc heer Groeu en hem. Bij den heer Groea cn diens gehceie school is zij as het Christendom te voel in hot leerbegrip ge roerd. Het gebied der christelijke concitn- tie is hot gebied der opleiding tot christelijke doag- deu. Hij heeft jaren do dcnkbecldou van den boer Groen gedeeld, maar hij is door oudervinding «w ontwikkeling er van teruggekomen Op dat stand punt Stond hij nog in 1910 eu toen heeft hij ziel» te- >cI)o»l r.ouder godsdienstig leerbegrip, hof beruchte citaat van dc Mohigdieost laten ontvallen. Bij het antwoord op de tweedo vraag hoef! dó minister vooral do Israëlieten op het oog. Onzo natie is van den zuurdesem van het Christondom ueortrokkca; «Int kan don Israëliet niet eigeren, want «lau zou hij zich in onze maatschappij, wane hij overal christelijke outwikkoling ontmoet, niet kunnen bewegen. Ergeren is dun ook "op kren kende wijze over hunne godsdienstige overtuiging spreken" ou "het niet «nauwgezet vermijden vaa pogingen tot presilitisme." Dc gemengde school moet zich onthouden van bcc meJedoelon van allo denkbeelden, oiu de wnanlo van andere Foer- begrippen in twijfel te trokken. Dat is kwetsen, en het vcrniijdoD daarvan is eerbiediging vm» eeno auilero godsdienstige overtuiging. Naar dat begrip kan hot den Israëliet niet ergeren, als do naam van Christus op de school met «xïrbioJ en ontzag, v«x>ral met vcrscboonendo en sparondo ki«isobheni wordt genoemd. Maar als leerbegrip kan de bespreking van zijn persoon en zijno wer ken uiet aan de school worden toevcrtious<]«_ FBÜÏLLBTON. CATALINA DE CRAUSO. IVAAR IIARE EIGENE GEDENKSCHRIFTEN. Vervolg.) Hierop wachtte zij volle acht dagen, die haai ra verloop van welke haar de cipier barsch ze jillo watt gekomen en Sennor Domingo weldra En werkelijk ging des avonds de zware deur i vrouw trad geheimzinnig den kerker binnen. Catnlinn zag iu haar zijnen roddendeu engel te voet. Deïe hief «len jongen Domingo goedig op en heette hem e eeuwigheid schenen, dat ürquizn van Tru- r van hem hooren zou. en eene geslnijerdo 'Het was Donna Beatrix. :n wierp zich vurig de Sen- nora zich nevens baar op de bedsehrngen neder te zetten. Zij doelde de, dat Urquiza, door baar gezonden, van den Corregidor, een barer vrien den, do vergnnniog bad ontvangen om tot deD gevangene te worden toegelatenmaar dat de toestand netelig was, dat Reyes was gestorven, en zijno familie wraak had gezworen. Het kwam er dus thans op aan *00 «nel mogelijk te vlugten; zij bragl hem de raiddeleD daartoe, wnut zij liongelijk zij er lagchend bijvoegdeeouen zoo bupscben jongen niet aau de galg zien sterven. Bij deze woorden beschouwde Domingo zijno beschermster nader, en bespeurde dot zij tanden had als parelen, aman- deloogen, gelijk de Spanjaarden zeggen, ravenzwarte lokken, eene andalu- •Uoho gestalte en naauwolijka 25 jaren oud was. De middelen lot do vlugt, dio Donna Beatrix medebrngt, waren to dier tijd reeds oud en op allo tooneelen afgezaagd; maar zij bleken werkzaam te zijo, zoo ala zij al tijd blijkon zullen, zoolang er gemunt goud en hebzuchtige cipiers zijn. Beatrix bragl Domingo eeu vrouwenkleed en eene mantilla: de gevange ne zou, als vrouw verkleed, do govangeoia verlaton, als of zij de bozoek- st« was, die daarvoor in den kerker wilde nchter blijven. Door dit on- twwzchte voorstel getroffen, wist Domingo niot, wat hij zou antwoorden; hij omsloot mot zijne kleine bandon de hand dor echoone Sennorn en bragt dezelvo langzaam non zijne lippen, er ver van verwijderd, zi te veroorlooven. Doch de blanke hand drukte zich vrijwillig U blooden mond, en zelfs verdwaalde de andara hand en omvatten de* gevangoneo, die door eeno weelderige geur bedwelmd, zijn voorhoofd J*ir eenen kogen kus voelde bloten. Calalina, döor verbazing wegge- o ontmoetten den fonke t, sprong onhandig op; hare verwarde oogen o tste blijdschap. lenden,, verrasten blik van Donna Beatrix. Tot geluk voor den gevange ne heeft somtijds ook de onervarenheid har© bi-koorir.g en de Senuora kende de aanspraak der jeugd of beschroomdheid. Bovendien klopte ook juist de cipier aan d© deur. Men moest zieh haasten. Doiniugo wierp in allerijl zijne kleeding om, vorliet geheel ontsteld «len kerker, en bogaf zich naar Urquire, teer nieuwsgierig, hoe dat avontuur De koopman omarmd© zijnen compagnon met de Hot was een geluk voor hem, verzokenlo hij,, hem gezoml en gelukkig weder to zien; maar het gevaar, ofschoon voor eerst verwijderd, was nog niet geheel afgewend. Voor alles moest hij het huis verlaten on eene ze kere schuilplaats zoeken. Hij li.nl alles voorbereid; de zaken vnn don joogen mensch waren op een© veilige plnnts verborgen, waarheen bij hem ook zeiven brengen «vilde. Zonder langer te wachten, nam hij DoraiDgo's arm, en leidde hem door afgelegene straten tot oen nnn den zoom der stad op zioli zelf slaand'huist Een flink, zeer liupsch kamermeisje, dnt het nachtelijk bezoek scheen te wachten, opende terstond op het eerste kloppon. Zij wierp op Domingo ceuen nieuwsgierigen blik en ging hou heiden vooruit in een elegant, holder verlicht salon, wanr alles tot het avondeten was voorbereid. Domingo zag, dat er voor drie' personen ge dekt wns. Hij keek nu het'knmermeiaj© aan, dat hem met eenen sluwen glimlach en eenen blik van verstandhouding beantwoordde, dien hij zich desgelijks niet wist le verklaren. Toén zij alleen waren, zette Urquiza zijnen vriend mteen, wat er was voorgevallen. Do Corregidor, door Re yes onverzoenlijke bloedverwanten opgestookt, had lang geweigerd, naar rede te luisteren. Om dus aan de Mak eon einde te maken, had Urqui za zijne toevlugt tot eenen noodleugen moeten nemen. Hij had hem verzekerd, dat Domingo eo Beatrix io het geheim gehuwd waren. De ze verzekering uam alle zwarigheden weg, want daar Beatrix Reyes sine was, werd de Jood des laatsteo daardoor in plaats van eenen in> eeno kleine familie onaangenaamheid, dio men den kop moest inknijpen. Er bleef slecbU uog eene ceremonie le vervullen, namelijk Donna Bea trix, dio tot zijno redding niet geaarzeld bad, haren goeden naam 1 lijk prijs te geven, werkelijk te huwen. "Overigens," dus eindigde Ur quiza, p'heeft sij meer smaak in u, dan ik zeggen kan. Dat noom ik ge luk I Met do vrijheid geeft men u de schoonste vrouw van Paita." Stijf van verbazing zag Domingo den koopman aan. Onder dezo verwachte verwikkeling zag hij eene onmiskeuhare kuiperij. Donna Bea trix wns de geliefde van Urquiza bnnr naam was zeer dubbelzinnig. Ter wijl bij haar mot Domingo Het huwen, gaf hij aan zijno sobo—~*"- achtbare sUndplaala, zonder dat het hem iets koet to, en behield b zyn v^rmaAk,;gelijk. den roedohelper voor sijne zaken, was zoo eleoht niet. Ofschoon Domingo den strik hora gelegil werd, begreep hij, dat "hel voor alles op uitstel waagde eenige aanmerkingen, liij was, meende hij, eene 9 partij voor zulk eene schoooe dame; het heelt© haro grootmoedigheid slecht be- lonnen, als bij haar daar voor zijne armoede wild© opladen. Wus dan dio ceremonie des huwelijks onmisbaar f Kon men zicb niet bepalen, het voor werkelijk bestaande uil ta geven, en zich achter dien ouschuldi- geu leugen te verschansen Urquiza vond dozo twijfel zeer prijzon»- waardig. Maar, zeide bij, hoe zal men die beleedigde familie van de waar heid dier znak overtuigen, dun door hel voorleggen der documenten l En wb» «le liefde van Donna Beatrix dan voor niets te rekenen f Zou hare grootmoe«lig© opoflèriog haar niet voor altijd de eer ontnemen, als dezel ve niet door eene geoorloofde liefde geregtvaardigd werd? En eindelijk wa9 het buis, in hetwelk Domingo zijne toevlugt had gezocht, «lat der sclioone dame zelve, en wat zouden de monachen, wnt zou de Corregidor er van zeggen, dat Reyes moordenaar zich daar had opgehouden Tij gen «leze gewiglige gronden was niets meer in le brengen, eu Domingo naar het scheen overtuigd, dnukto zijneu vriend voor hel hem verschafte geluk. Op dit oogenblik ging de deur open en Beatrix trad binnen. Eene levendige opgewondenheid echitlorde in hare oogen en kleurde haar ge laat zij wns bekoorlijk. Hiwr blik rustte teeder op Domingo, toen dezo haar de bnud kuste. Men praatte onder het eten van de vlugt, doch io de tegenwoordigheid der jouge weduwe ("want dit was Beatrix) werd, ge lijk men wel deuken kan, niet meer gesproken. Domingo zag met loe rende angst rond; bij bekeek met verstolens blinken do deuren eu ramen; want do tijd giug snel om en hij moest snel hsmlelen. Schertsend schreef men zijne verlegenheid aan de vrees *oor de alguazils to^ en daar hij rust noodig had, sloeg men hem voor, zich io een onder den trap verborgen kamertje te leggen, waar hem niemand ontdekken kon. Domingo be willigde hier in en ging naar beneden, waarbij de koopman hem voor lichtte, en Beatrix naast hem ging, om hem te geleiden. Zijn© eerste ge- <1 ach to was te vlugten; maar Urquiza was sterk en behendig: zou hij hom laten ontkoinonl Overigens kon een enkele schreeuw roenscheu doen komen, en mislukte hem de vlugt, dan was hij verloren. Men kwam voor de geheimzinnige deur nan. Cat «li na beefde vau onrustige gemoeds beweging. Do koopmnu trad het eoret binnende lamp verlichtte ecim kleine knmer zonder raam, zonder eenigon anderen uitgang, dan de zwa re deur. Als Catalina binnentrad, dit gevoelde zij, was bot met haar daar kwam bij haar eoti van die plotselijk© besluiten op, aan wel zij reeds meermalen hare redding te danken had. Op hel oogenblik dat Donna Beatrix baar de hand reikte, om haar de twee trappen te hol- pon af klimmen, greep de gewaande klerk do verschrikt© Senuora stevig om het lij£ eo stiet haar met alle geweld op Sennor Urquiza naar bene den. Nu sloeg hij de deur to«, draaide den sleutel tweemaal om, trok hora ijlings uit het slot, stortte zich op do straat ou rende naar de havon. Hier aangekomen zijnde maakte hij oono boot lo», stiet vno wal en roeide e: m«t al de behendigheid van eenen raatroos die om kaap Hora gevaren is, zee in. Toen zij'ongeveer eene mijl ver gevaren was, schepte Calalina «dera en zag zich iu volle zee. Dó golven waren rustig, do sterren fon kelden ann den hemel, en een frisscbe zeewind dreef hare boot zeewaarts. Zij liet zulks toe, en gaf zicb gelijk ecno veder aan den adem des nool- lots over. Nadat Catalina bij het sterrenlicht den nfgelegden weg gemeten en angstig geluisterd had, of zich geen gerucht «net het suizen der wind en hot klotsen der baren mengde, legde zij zicb, door de it moeid, in hare boot neder ou» to slapeo. Toen zij do oogen weder open de, stoud «lo zoo reeds eenige ureu nan deu hemel. Zonder twijfel door vrind en stroom voortgestuwd, was de boot gedurende den nacht ver ge dreven; bel land was veidwenen en onzo vlugieliog bevond zicb, zonder kompas, midden op den oceaan. Roeijen, zonder te weten waarb-ien, zou onnutte moeite geweest zijoderhalve kruiste zij de arrneu over bare boot en waohtte haar noodlot at'. Catalina, wier oog van tijd tot lijd den gao- sclien gezigteinder langs liep, meende eindelijk tegen Jou avond een zeü te ontdekken. Nu greep zij naar do riemen, on suelJe mot alle kracht op deze verre hoop toe, die de dreigend© scbaduw van den nacht haar wel dra ontrukken zou. Tot geluk nam bet schip zijne rigliog op haar aan, en zij naderde het tamelijk snel. Toon zij buiten adom was, bond zij ha ren zakdoek aan eenen riem en g*f noodseinen. Na eenige minuten van angst zag zij roet onlxücbrjjfolijke vreugde het schip zich iels wenden en regtop haar aan komen. Men had baar bemerkt 1 Nu ontwaakte de listigheid van dit zonderling© meisj©, on zij bereidde zicb, door zij otek wist. van waar bet schip kaam, nog wien zij aan zou treffen, tot hare cp- treding voor. Spoedig was haar plan gemaakt. De toenemende duister nis van don nacht kon reeds haar voornomen voor do blikken dea schee pi- volks verbergen; zy «tiet driemaal zoo auel togen deu raad der boot, dat zij omsloeg. Toen zij weder uit het water opdook, klampte zij z" bel vaartuig vast, beproefdo er op te klitmnoi», zat eindelijk g« «chrijlings op den naar boven gekeerden bod«HD,eo wachtte zoo af w volgeu zoude. Zij had voor elk toeval de rol van «aan ongelukkige» schipbreukeling aangenomen, on werd al» zoodanig, mot het grootste me delijden, tan boord dc© «hips ootvaogen. Hot «hip was een Spaanscbe galjoot. Het kwam van Panama en zeil de naar Conccpcion, waarheen het oono aanmerkelijke if dealing, tegen d« Chilische ludiauen bestemd© troepen bragt. Catalina had geen» keua: ia ligt te raden wat zij deed. Zij 1 1 n naam van Pietw Dia», van San Seboaftan, ia de compagnie van Go*- o Rodriguez iDgelijfd. Waarom gaf ditmaal Catalina, tegen bare g* onto, bare geboorteplaats zonder te liegen op! Dit is niet te verklaren.

Krantenbank Zeeland

Sheboygan Nieuwsbode | 1857 | | pagina 1