No. 370
Woensdag 27 December 1916
Orgaan voor Leger en VSoot.
Onder redactie van D. MANASSEN.
Gszonclheidsleer
Dokter Philips.
Twesa'e Kamer k Slafen-Seneraal.
1
DERDE JAARGANG.
DE SOLDATENGOORANT
REDACTIE EN ADMINISTRATIE VALERIÜSSTK. 109, AMSTERDAM. DIT
BLAD VERSCHIJNT DRIEMA^A-te-RER WEEK. LOSSE NUMMERS VOOR
MILITAIREN 1 CENT, VOOKBUROÏ»^ CENT, ABONNEMENT BI.T VOORUIT
BETALING VOOR MILITAIREN 0.75, VOOR BURGERS/1.50P.ICWARTAAL
Voor Advertentie wende men zich tot onze Administratie. Valeriusshaat 10!)
AmsterdamPry's dei Advertentifin. per regel 30 cent. Voor Ingezonden .Mede.
deel'ngen op do tweede, derde en vierde pagina dubbel tsriei. By' abonnen.»jt
reductie.
Te midden van het gewoel van den oorlog heeft de Ixoogbejaarde Oostenrijksche
Keizer en Koning van Hongarije Franz Jozef het tijdelijke met het eeuwige verwis
seld. Een werkzaam, eerbiedwaardig monarch is met hem heengegaan. Op onze
plaat zien wij iets van de begrafenisplechtigheid te Weenen. Vooraan in den stoet
gaan de jonge keizer Karei en zijn gemalin keizerin Zita met den kleinen kroonprins;
daarachter volgen de koningen van Saksen, Beieren en Bulgarije: verder de kroon
prins van Zweden, de Dnitsche kroonprins en prins Ferdinand van. Spanje. Daar-
eohter komt de lijkkoets.
Geen audiëntie.
Blijkens bericht in de Staatscourant'-
wordt Donderdag a.s. door den Minister van
Oorlog geen audiëntie verleend.
door J, P. BIJL, officier yan gezondheid.
LXYIII
Verspreidingswijze van besmettelijke ziekten.
Zelden heelt een wetenschap in zoo korten
tyd zooveel ton bate'van .do inenschliéid aan
het licht gebracht aJs de medische wetenschap
ia do laatste 20 a, oO jaar gedaan, heeft door
de vermeerdering onzer kennis aangaande be
smettelijke zjekten. Do studie van de be-
smettelrjke ziekten heeft een geheel nieuw, in
zicht gegeven in de verspreidingswijzen van
die ziekten en het groote belang, dat dit voor
do volksgezondheid neeft, doet mij hopen, dat
een uiteenzetting van enkele dezer nieuwe ge
zichtspunten den lezers van de .^Soldaten-
courant'' niet onaangenaam zijn zal. Ik hoop
dat niet alleen, omdat men daardoor zal be
grijpen, dat' de van overheidswege bevolen, of
door doctoren aangeraden maatregelen op
deugdelijke gronden berusten, en omdat daar
door ieder op zijn wijze zal kunnen bijdragen om
een verspreiding der ziekten te voorkomen,
maar ook om degenen, die door hun dage-
lijkschon arbeid geen gelegenheid hebben ken
nis to maken roet hetgeen in de werkplaatsen
van de groote mannen der wetenschap wordt
verricht, een denkbeeld te geven van dien
rtts'telöözön arbeid, waarvan iedereen de
vruchten plukt, maar dien wein igen meer
van nabij kennen.
Het zal duidelijk: zijn, dat slechts Lier en
daar een greep gedaan kan worden on dat
ik niet meer dan een zoor oppervlakkig over
zicht kan geven. Talrijke besmettelijke ziek
ten, die op de meest verschillende wijzen ver
spreid worden, zal ik niet eens kunnen noemen
en slechts enkele, die om de een of andere
reden mij daartoe geschikt voorkomen, zal ik
bespreken.
In de eerste plaats moet dan gezegd
worden wat besmettelijke ziekten zijn.
Verschillende definities worden hiervan ge
geven en ik geloof dus goed to doen met maar
dadelijk do knoop door te hakken en te
zeggen dat wij er onder zullen verstaan
ziekten, die op .do een of andere wijze van
het eene individu, hetzij mensch of dier, op
het andere kunnen worden overgebracht."
Tast eeh besmettelijke ziekte zeer veel men-
eohei) aan, dan spreekt men van een epide
mie, de ziekte komt epidemisch, voor. Is
Door CEDR10 YVO.
De lichten vau een automobiel wierpen, een
schijnsel voor zich uit, dat door de hardbe-
vroren sneeuw werd terug gekaatst.
Dokter Philips, de beroemde geneesheer, die
genezingen had gedaan, welke aan het
wonderbaarlijke grensden, was een uur gele
den weggeroepen van bot feestje waar hij met
eenigö oude studiemakkers vereenigd was. Hij
m.oest een armen stumper, die oogenblikkeljjk
zijn hulp behoefde opereeren. Hij .trok de ope-
raliojas, die hij over zijn avondtoilet heen aan
getrokken had, weer uit en liet zich zijn warme
pelsjas aantrekken, om even later met een
zuoht van welbehagen in de zachte kussens
van de automobiel weg te zinken, die geruisch-
loos, dook met grooten spoed hom huiswaarts
voerde.
"„Wacht nog even Thomas" voegde de huis
knecht den chauffeur toe, toen deze voorge
reden was en de auto naar de garage wilde
hrengen.
_,,Er is iemand om u te spreken, mijnheer"
aaide hij tot den dokter.
„Wie ie het Henry
„Het is Richard Murrey, mijnbeer; hij zit
al bijna een half uur te wachten. We 'dachten
niet dat het feestje zoo lang zou duren.''
„He ben nog eerst naar het hospitaal ge
weest om iemand te opereeren" zeide de dok
ter, terwijl zijn gelaat betrokken was bij het
Booren van den naam van den wachtende.
„Ik heb hern in de studeerkamer gelaten,
mijnheer, want in de wachtkamer brandde cc
kachel niet meer."
„Het is goed, Henry", zei de dokter, terwijl
hij driftig de gang doorliep en. de deur van
2Qn studeerkamer opende.
Ben gebogen oud-aohtiguitziend mannetje,
useljjk gekleed eu met do wmIm® ep. liet
de ziekte meer plaatselijk uitgebreid, dan
spreekt men van endemic, komt'ze over een
groot, dec-1 der .narde voor. dan noemt men
dat een pandemie. Reeds vele «©uwen geieden
bemerkte men natuurlijk, dat ziekten epide
misch voorkwamen, maar in de-meeste ge
vallen werd dit. niet toegeschreven aan be
smetting. Rij de volkeren der oudheid on
thans nog bij heidense he bevolkingen, zoekt
men de oorzaak der epidemiën in boozo
geesten, die men door offeranden moest be
zweren. Geheel verdwenen is dat geloof nog
niet uit het vo'k. Men clenke slechts aan
hoeren in sommige deelen des lands, die een
doodp kraai voor de schuur hangen om de
veepest tegeu te houden!
Later heeft men-heb ontstaan van epidemiën
Vooral toegeschreven aan invloed van het
weer, fisu -.-«n JucIil. san rottende slof
fen. Nog in de löe eeuw werd vooral door
Engelaöhe geneesheeren veel waarde gehecht
aar» de lucht uit. de riolen voor liet ontstaan
van typhusepidemiën, terwijl de beroemde
Duitsdie geleerde Pettenkol'er meer gevaar
zag in do bodemlueht en het grondwater.
Ook indien men de besmettelijkheid. van een
ziekte aannam, waren de inzichten daarover
geheel anders dan tegenwoordig. Vooral de
lucht, die de patiënt uitademde, de atmosfeer
in zijn buurt werd als gevaarlijk beschouwd.
Tegenwoordig nog ziet men vele mensehen met
bekwamen spoed de straat oversteken, wan
neer zij een bordje met „besmettelijke ziekte"
op een deur zien staan. Het volgen van de
begrafenis van iemand, die aan cholera ge
storven is, wordt door sommigen als een söorfc
heldenstuk beschouwd. In het kort, de lucht
in de omgeving van een zieke was, zoo meende
men. mot de ziekte vergiftigd.
•Sedert beeft evenwel de bacteriologie ons
geleerd, dat vele ziekten veroorzaakt worden
door een microscopisch kléin lei-end wezen,
een microbe, (micro- klein, biont - levend
wezen). Vele van deze microben behooren tot
do groep der bacteriën. Talrijke microben, die
ziekte veroorzaken, zijn onderzocht en daarbij
zijn verschillende belangrijke ontdekkingen ge
daan. In de eerste planus moet ik dan noemen,
dat zoo'n microbe, zoo'n ziektekiem, altijd uit
eenzelfde ziektekiem ontstaat. Nooit heeft
men waargenomen, dat een ziektekiem uit
doode stof ontstaat en Dooit kan dus een
riekte, die door een microbe veroorzaakt
wordt, uit zichzelf optreden, tfteeds moet de
ziekte op eon ander geval van die riekte zijn
terug te brengen. Ook verandering van de
eene bacterie in de andere komt niet voor; dé
eene besmettelijke ziekte ka,n dus ook niet
in de andere overgaan. Wèl kan natuurlijk bij
een ziekte een tweede optreden, maar een
verandering is uitgesloten.
Zonder levende smetstof kan meu zich
tegenwoordig geen besmettelijke ziekte denken,
maar omgekeerd behoeft een. riekte niet on
gelaat, zat op een stoel, di© hem aangewezen
was.
Hij sprong op, toen hij den dokter hoorde
■binnenkomen.
„Wel?" vroeg deze, met kwalijk bedwongen
ergernis.
..Dokter, ik moet u verzoeken stotterde
de man wion het bloed naar het hoofd geste
gen was, ..versoeken mee te gaan... naar mijn
huis... Mijn kind ligt opsterven..."
Dokter Philips liet hem niet uitspreken.
„Dan heb je vergeefs gewacht," zeide hij
ijskoud, doch een heete drift gloeide in zijn
oogen. „Ik kom Tannacht niet meer. Zoek
maar iemand anders op."
„Dokter!" de stem klonk emeekeud. ..De
dorpsdokter heeft Jenny opgegeven en gezegd
dat ze stikken zou. li kunt haar redden. Ik.
weet het, ik heb slecht tegenover u gehandeld,
maar... dokter... red haar... vergeef het me."
..Maak dat je wegkomt," barstte Philips
uit, zijn overspannen zenuwen, eindelijk lucht
gevend „Zoek een ander op met wie je niet
jaren lang gespeeld hebt die je niet op de
ellendigst^ en misdadigste wijze bedrogen en
belogen hebt. Ik ben niet van plan om me ter
wille van jou vannacht nog eens in te span
nen. Ga heen!"
Nog één poging waagde Murrey, doch tever-
geefsch.
„Ga weg, wend je tot iemand, die je ver
leden niet kent en die niet zoo door jouw
schuld .geleden heeft als ik. Ga weg!'
Philips schelde, en beval dat de jchauffeur do
auto zou stallen, terwijl Murrey den terug,
tocht aanving van ongeveer anderhalf uur.
Dokter Philips ging echter niet dadelijk
naar bal. Met driftige ongeregelde stanpen
liep hij op zijn studeerkamer op en neer, kau
wend op zijn sigaar, en met een gelaat zoo
mogelijk nog hieeker dan andei's.
Ben zware strijd woedde in zijn ziel. Zou hy
dan toch toegeven, en den maxi die hem een ja-.
Tonlange toewijding met ondank beloond had,
en. hem bovendien nog ongeluk aangebracht
had, ondanks alles gaan helpen?
Neen, duizendmaal neenl A| nxoegfc het kind
vermijdelijk te volgen op de aanwezigheid van
smetstof. Allerlei bijomstandigheden zijn daar
voor noodig. in do eerste plaats moet <le smet
stof in het lichaam kunnen komen en de
wij zo waarop zij in het lichaam van den mensch
binnendringt is bij de verschillende ziekten
verschillend. De eene bacterie zal binnen
dringen door een klein wondje in de huid, de
andere zal bij een dergelijk wondje geen kwaad
kunnen doen. Sommige ziektekiemen zullou
slechts ziekt© veroorzaken indien zij in hec
spijsverteringskanaal komen, andere zullen van
de neus. de keel of do luchtwegen uit haar
werking doen gelden
Maar al is de smetstof op de juiste wijze
in het lichaam gekomen, d»u nog volgt met
steeds ziekte. De menscji moet vatbaar voor
de ziekte ziju. Over deze vatbaarheid is wei
nig bekend. Men weet slechts dat sommige
jnenschen vatbaar zijn en andere niet. Soms
is het eene menschen ras gevoeliger voor een
besmettelijke riekte dan het andere. Dikwijls
is dit evenwel schijnbaar, De mindere v.k-
baarheid van b.v.-Joden, zou in veie gevallen
verklaard kunnen worden doordat zij minder
aan besmettingsgevaar blootstaan.. Ook weet
men dat die vatbaarheid tijdelijk kan zijn
•b.v. na uitputting of uithongeren. Van zeer
veel 'belang is, dat iemand, die eenmaal een
besmettelijke ziekte gehad heeft daarna veelal
onvatbaar is gtrrerden voor die ziekte. Zeer
zelden krijgt iemand tweemaal roodvonk, pok
ken, typhus enz.
Vele raadselachtigheden doen zich nog voor
hij de verspreiding van besmettelijke ziekten,
talrijke f ei ren zijD nog niet te verklaren, véle
vraagstukken wachten nog op een. oplossing.
Maar door onze kennis van de ziektekiemen
zijn wij tegenwoordig in staat veel te door
gronden van wat vroeger onbegrijpelijk scheen.
Door de studfe van de smetstoffen hebben wij
geleerd hoe de ziekteverwekkers zich versprei
den en daardoor weten wij ook in talrijke ge-
Tallen hoe de ziekten zküi verbreiden. Meer
nog. Toen de verspreiding- van sommige be-
Kinetteiijke ziekten duidelijk geworden was
door de studie vsn de ziektekiemen, kon men
door allerlei waarnemingen en onderzoekingen
vrij zeker bepalen, hoe de vc-sprexding ge
schiedt van ziekten waarvan dè 'microbe nog
niet bekend is.
(Wordt vervolgd.)
Staatsbegroting 1S17.
HOOFDSTUK VI (MAR-LNE).
Momo.'fs van Armvoora
Blijkens de algemeene beschouwingen is ae
Regeering er zoozeer van doordrongen dat de
.spoedige vervanging van het reeds aan den
dienst ontvallen en het eerlang nog ta ontvallen
materieel op eene wijze, welke tevens 's lands
weerkracht ter zee verhoogt, ©en levensbelang
van den Staat is, dat zij ondanks de moeilijke
financieelo en andere omstandigheden in dezo
meent te moeten doen wat mogelijk is.
Kruisers 1915.
De aanbouw der kruisers 1915 werd en wordt
in hooge mate vertraagd door d© tijdsomstan
digheden.
In de eerste plaats werden, als gevolg van
den oorlogstoestand in Duitschland, de tec ko
ningen en gegevens, noodig voor materieelbc-
stellingen voor dit nieuw ontwerp, zeer laat
van daar ontvangen.
Hierdoor werd de kiellegging vertraagd en
daarna ontstonden meer en meer moeilijkheden
om de iuateria.ien te krijgen en werden her
haaldelijk reeds aanvaarde orders daarna ge
annuleerd.
Door een en ander werd voor elk der sche
pen voor dit doel voor niet meer dan 180,000
van de bij dc begrooting van 1915 toegestane
bedragen verwerkt; hoeveel tot ultimo Octolxer
zal kunnen worden verwerkt van do op de' be
grooting 191G uitgetrokken bedragen, is ju
verband met de tijdsomstandigheden thans nog
moenijk ta ramen.
Ondanks de groove matei-iaalmoeilijkheden
heeft de houw thans nog eenigszins geregelden
voortgang.
De oplevering moot plaats bobben' in begin
1919, doch hierop kan met meer worden gere
kend. Een en ander staat in verband met het
niet krijgen van materialen.
Onderzeeboot e n 1915.
De oplevering dezer booten, d. i. de booten
KlvVII wordt in hoofdzaak belieerscht doo-'
de oplevering der in Duitschland bestelde mo
toren, waaraan onlangs aldaar 't werk vrijwel
er werkelijk om sterven, zooals hij beweerd
had, neen. Bovendien sterven, dat zal wel
overdreven" geweest zijn. Er zijn nog knappe
dokters genoeg en ook velen, die even wonder
baarlijke genezingen bewerkt hadden als hij
zelf. En zoo de dokter haar opgegeven had
dan was van hem ook geen hulp meer te ver
wachten. Maar aan den anderen kant...
Neen, neen, neen, hij deed het stellig nht.
Buiten blies de wind met verdubbelde
kracht en scheen hem in zijn voornemen te
sterken om niet te gaan, of... klopte die aan
do vensterluiken om hem op zijn plicht te wij
zen
Do hagel kletterde thans tegen de ruiten en-
buiten deed een torenklok drie half verwaaide
slagen hooren. die moeite hadden om zich ho
ven het gedruisch van wind en hagel te 'ver
heffen
Eensklaps greep de dokter naar de telefoon
en belde de garage op. en beval den chauffeur
niet naar bed te gaan, doch zich gereed tc
houden om elk oogenblik.te kunnen wegrijden
Temidden van het gehuil van den wind wn1
liet hem als had daar een kreet om hulp tus
schen door geklonken. Hij liep nog steeds, or
zijn sigaar kauwend, heen en weer. Het weder
was niet aanlokkelijk om nog zoo laat in dn
nacht- de stad uit te gaan.
Plotseling trof zijn oog het portret van a -
jongeman. In een oogenblik verhardden zij
trekken zich weder.
„Ik zal wel gek zijn. als ik het doe." mor
pelde hij en keerde zich om en schakelde
telefoon uit.
Op hetzelfde oogenblik werd de deur geopr-
en trr.d Hcury binnen om te zeggen, dat
auto voor stond.
„De duivel staat voor," bromde de dokte
„Zeg den chauffeur dat bij maar weer na
de garage gaat en ik hem vannacht niet me?
noodig heb."
Eu weer dwaalde zijn blik naar het porti"
van zijn vroeg gestorven zoon. die omgekome
was bij een ongeluk dat Murrey in dronke
schap veroörzaakt had.
arme joegen.! Zoo jong ea soo yo,
werd stopgezet. Er zijn echter maatregelen
getroffen om zoo spoedig mogelijk als de om
standigheden zulks tic-ia ten in het bezit van
motoren ran andere herkomst to komen.
Waarschijnlijk zal liet tijdstip van gereedheid
medio 1918 zijn. Aan deze booten is 960.009
verwerkt.
T o r p c d 0 b 0 0 t e 11 Z. 11.
De vertraging bij den bouw dezer booten
wordt in hoofdzaak veroorzaakt door het wach
ten op de materialen en wel in het bijzonder
op ma te na ul van de schoepen der turbines.
■Sedert korten tijd bestaan goede verwach
tingen dat dit materiaal, hetwelk uit Engeland
wordt betrokken, zal worden opgeleverd.
Van het yoor het dienstjaar i91-5 uitgetrok
ken bedrag van 900.000 werd iuderddnnd
slechts f 306,800 verwerkt.
G o n c e s 1: u n r] i g e vorplegi n g-
De noodige voorbereidingen, ten einde 00u
in geval van oorlog gereed te zijn voor eene
behoorlijke geneeskundige verpleging van ge
wonden en zieken, zijn in overleg met den ma
rinestaf genomen. Het personeel is berekend
voor zijne taak, aan de opleiding wordt, voort
durend de noodige zorg besteed en maatrege
len zijn genomen die cr toe moeten leiden om
het tekort aan korporaal-ziekenverplegers ge
leidelijk te doen verminderen.
Gelet op den tegenweordigen stand der we
tenschap c-n de maatregelen genomen op hy
giënisch geliied, aclib de Minister de kans dat
uitgebreide epidemieën zich aan boord van een
der schepen zullen voordoen, gering; de in
den tegen woordigen oorlog opgedane onder
vinding bewijst dit. Vrouwen en kinderen van
sehepelingèn die naar de tropen vertrekken
blijven vrije geneeskundige verpleging en ge
nees- en verbandmiddelen genieten, wanneer
de gezinnen zich vestigen of gevestigd blijven
in de plaatsen waar zich marine-apotheken be
vinden (d. w. z. Helder en Hellevoetsluis), om
dat alleen in deze plaatsen de verstrekking ^aa
genees- en verbandmiddelen rechtstreeks door
de zorg van het Dep. v. Marine kan geschie
den.
Duurt ©toeslag.
De toekenning van den duurte toeslag heeft
pla-atgehad in overeenstemming met het door
de regeering ingenomen standpunt, waarbij
werd aangenomen, dat. die toekenning slechts
zou plaats hebben voor zoover de betrokkenen
op 1 Jan. 191b' gehuwd waren.
Positie der officieren.
De klacht over do geringe promotiekansen
der officieren mist- in hare algemeenheid re
delijken grond. Bij heb korps zeeofficieren,
dat het grootste deel der officieren omvat, is
de promotie beter dan enkele jaren terug.
Do trakcenieatsregeling der officieren- i»
eerst in 191-3 herzien en heeft eerie niet on
aanzienlijke bezwaring van de schatkist mede
gebracht.
Inderdaad zijn de jongste officieren eenigs
zins in bezoldiging achteruit gegaan, hetgeen
samenhing mei, liet stelsel dat werd inge
voerd van periodieke tralctementsverhooging
na een bepaalden diensttijd als officier. Dit
nadeel wordt echter ruimschoots vergoed door
de hoogere bezoldiging welke later verkregen
wordt. Wijziging van de traktementsregeling
is van den Minister van Marine niet te ver
wachten.
Do divisieregeling werkt in het algemeen
gunstig.
Er is naar gestreefd om den tijd van ver
blijf in Indië zooveel mogelijk tot den vroe-
geren tennijn van drie jaar terug te bron-
mm. Men vergete niet, dat de omstandighe
den voor het bereiken van dit doel niet gun
stig waren. De stagnatie in de geregelde vaart
der mailbooten, de lange duur der reizen en
de achterstand, die moest worden ingehaald,
waren even zooveel factoren vau remmende
kracht.
Inlandsche schepelingen.
Omtrent de opleiding vsn inlandsche sche
pelingen en de resultaten daarvan hebben den
Minister nog geen rapporten bereikt.
Uit goede bron werd echter vernomen dat
de resultaten in meerdere opzichten gunstig
genoemd kunnen worden.
Onderofficiere n-m a c h i n e-
dr ij ve r en stoker.
De eoidijregeling 1913 was het resultaat
van een zorgvuldige voorbereiding door eene
commissie, waarin een viertal onderofficie
ren (w.o. een sergeant-stoker) zitting hadden.
Utiliteitsmotieven maakten het noodzakelijk
de bezoldiging van enkele groepen hooger te
stellen dan die vau de overige.
De opmerking, dat, bevordering Ln rang niet
steeds toe salarisverhooging leidt, berust op
misverstand.
levenskracht, weggerukt in den bloei van zijn
'leven door oio gevolgen van den ellondigeu
hartstocht van die kérel! Ik zal nu mijn huid
wagen om zijn kind te redden, iets wat neg
zoer te betwijfelen staat? Nooit.'*
Toch ging de dokier nog niet naar bed. Ds
onrust verliet hem niet. Hij nam de telefoon
weer op, doch. bemerkende dat hij die zelf uit
geschakeld had. legde hij de hooru weer neer
cn schakelde hem niet weer in.
De groep, die vreeseüjke kinder vijand, had
zijn intrede gedaan in het armoedige huisje
van Richard Murrey en kleine Jenny, zijn
vijfjarig dochtertje, op het ziekbed geworpen
cn daar vastgekbasterd, ai sinds weken. Het
Meina lichaampje schokte bij de piepende
ademhaling en hot gezichtje bad ccn onna
tuurlijke blauwe kleur.
Reeds sinds middernacht bad Jenny haar be
wustzijn verloren cn liet was toen geweest dat
.r- radelooze moeder haar man bezworen had
ut naar dien eenen te gaan, die redding bren.
ren kou.
„Geen hoop meer," had de dorpsdokter ge-
cgtl en die vreeselijke woorden schenen wel
,".vaarheid te worden.
Vrouw Murrey zat in radelooze angst bij
•t kleine bedje en wrong de handeu in on-
nacht. t
Is er dan geeu redding me'er mogelijk!"
1 ze geschreeuwd en de dokter, gewend aan
■©cl. had haar .te verstaan gegeven dat. zoo
a de crisis geen verbetering intrad, ook een
•oratie nutteloos was.
..Maar doe dan toch-wat! Sta daar toch
iet te gapen nis een os. Zie je dau niet dat
kind stikt." had de radelooze moeder uit
roepen en de dokter had ten slotte tic v. ijste
•vlij gekozen en was heen gegaan.
Rusteioos tuurde de vrouw telkens weer de
•g af of haar man nog niet kwam, met de
"o dringend vereischte hulp. Niets was ech-
r te "zien cn wel vijftigmaal had zij haar
■'on blind getuurd over do besneeuwde
'testerende vlakte.
Sdüjüend m gtuifgad gipg a&egtagling
De Minister kan niet toegeven, dat in de
regeling van het machinekamer-personeel on
billijkheden scliuilon cn hij is niet voornomens
reeds nu, nadat do regeling nauwelijks drie
jaar in werking is, disnrin wijziging to bren
gen.
V r ij w i 11 i g nar i n è-ro se X'visten.
Do Minister acht h«;t geheel of godeoltelijk
met onbepaald klein, verlof naar huis zendon
van do vrijwillig® marine-reservisten, wier
dienstverband nog niet is verstreken, thans
niet uitvoerbaar. We! zijn maatregelen getrof
fen om geleidelijk vrijwilligers van do zee
macht on van de marine-reserve, wier dienst
verband is verstreken, ontslag te kunnen ver-
leoneu, naarmate door een surplus aan mili
ciens imnne plaatsen kunnen worden aange
vuld. Bijzondere omstandigheden uitgesloten,
zuilen in den Joop van li/17 onkelen, wier
diensttijd het langst 'verstreken is> voor dit
ontslag in aanmerking komen.
Dat do hïerbedoelde reservisten onder finan
cieel ongunstiger omstandigheden zouden die
nen dan do overige manschappen, kan de -Mi
nister niet toegeven.
Ve r 1 o o p onder het personeel,
Met uitzondering van die voor de leerling
en derolliederen zijn de cijfers der aanneming
over het algemeen veel iager dan het vorig
jaar.
De groote vraag naar arbeidskrachten in do
burgermaatschappij wordt door den Minister
als do hoofdoorzaak van dit verschijnsel be
schouwd.
Wordt tot demobilisatie overgegaan en komfc
er geen belangrijke verbetering in den toeloop
voor matrozen K. D„ dan zullen andere maat
regelen moeten worden getroffen, om in het
tekort aan matrozen to voorzien.
V u urleidingsoe leningen.
Do verwapfening dei- pantserdekschepen,
waarvan mededeel ui gen werden gedaan bij de
begroeting voor 1911, is ten uitvoer gebracht.
Hen eenvoudig systeem van vuurleiding is
voorloöpig ingevoerd.
Arheidsvoorwaarden
Togen opnemeing in de bestekken van de
bouwwerken van het Dep. v. Marine, tuu de
in hete collectie; arbeidscontract vermelde l#o-
nen is geen bezwaar.
Ondersteuning bij ongevallen.
Aan de nagelaten betrekkingen van hen,
die het leven lieten bij rampen gedurende den
tijd der mobilisatie, is pensioen toegekend
overeenkomstig de bestaande bepalingen der
Pensioenwetten, w.o. zij vallen.
F>n wetsontwerp is in voorbereiding, strek
kende om het voor de nagelaten betrekkingen
van omgekomen militairen der zeemacht moge
lijk te maken, dat zij, naast, het Rijkspensioen,
onverkort zullen genieten het pensioen, waar
op de Vednvenvet voor de zeemacht 1909
aanspraak geeft.
Op 11 e mi ngsvaar tuigen
in 111 <1 i e.
Omtrent, heb veelvuldig voorkomen van deser
tie door personeel der opnemingsvaartuigen
bij terugkeer te Soerabaja is den Minister
niets bekend. Dienaangaande zullen inlich
tingen wórden gevraagd aan de-n Commandant
der Zeemacht in Ned. Indië.
Beleid van den Minister.
De Minister ontkent, dat er in zijne voor
stellen geen vnste lijn zoude zijn te zien. Dat
hij zijne voorkeur voor den aanbouw van
groot materieel niet liet gelden is geen bewijs
voor veranderde inzichten.
Do aanbouw van de kruisers is in de lijn
van het ontwerp-Vlootwet 1914,
De Minister heeft ten opzichte van het iype
verkenningskruisers de gevoelens Tan ver
schillende zeeofficieren doen inwinnen. Zoo
wel voor een vlootpïan met zware-als zonder
zware schepen wordt dit- typ® kruisers zeer
geschikt geacht, terwijl zonder uitzondering
juist de onderzeebootcommandantcn van oor
deel zijn, dat deze kruisers onmisbaar zijn om
de actie van onderzeebooten tot haar recht tc
doen komen.
Maar de buitengewone omstandigheden de
indiening van hei wetsontwerp-Vlootwet bob
ben belet, ziju er evenwel bij den Minister
geen bezwaren 0111. voor zooverre zulks al
thans nu mogelijk is, de inzichten omtrent de
toekomstig© samenstelling van dc vloot keu-
baar te maken.
Met de Staatscommissie is do Pogoeriug
van oordeel, dat men zich bij het stelsel van
verdediging" van Nodor'andsch Indië ten doel
moet stellen
lo. aan elke poging tot- schending van onze
van het stervende meisje. Het^loodszweet
parelde haar op het voorhoofd en de kleine
handjes knepen in machteloozen strijd zich
samen.
En neg steeds kwam vader niet terug.
De-vrouw bral: in krampachtig snikken los.
dcch hare oogen bleven droog en do smart
kreten, werden niet door tranen verlicht.
Daar werd dc deur geopend ©11 trad P-ichard
binnen half vevkleum'ï vau koude cn uitgeput
van vermoeienis. Hij kon niet spreken doch de
vrouw las de tijding van zijn gelaat. De dok
ter had geweigerd.
Tn vertwijfelde wanhoop zonk do rn2n op
e°n stoel neer eu sloeg zich met de handen op
dc borst "Was net ni«>t meer dan natuurlijk
dab dokter Philips weigerde hem tc. helpen?
Had lij; iict niet. meer dan ten volle verdiend?
Hij-was thaus de oorzaak dat zijn kind moest
sterven.
Met een smartkreet wierp de gemartelde
vrouw zich op den groud bij het bedje en bad
afgebroken zonder samenhang van woorden
eigenlijk geheel zonder woorden, slechts
schorre klanken. Wat ze zeide was gelijk aan
het ijlen van liet stervende kind.
„Groote God'" schreeuwde de man. ..Ze
wordt blauw,! Het is... het is... gedaan..."
Een verblindend licht schitterde door de
ruiten van de armoedige woning. Piepend en
knersend werkte eeu rem. Een hevig® vuist
slag klonk op de deur. die daarvoor weck.
Dokter Philips stormde binnen en begaf
zich regelrecht naar het liedje vilde het kind
er uit en nam het op zijn 6choot.
Als hij instinct- opende de vrouw de tasch
met gereedschappen cn de dokter haalde cr
iel- uit.
Iets lang en glinsteren] bewoog de dokter
met kleine regelnxaii-c schokje» op cn neer in
het keeltje van het kind.
Kat duizelde de moeder voor'de oogen eu
ze greep zich vast om niet te vallen Toc't
wilde ze zien wat er met haar kind gebeurde.
Een zucht var. verlichting ontsnapte aan
den borst, van den dokter.
De juchft Itgri wee? teegapg ^ekiegep, Pe
neutraliteit in idea gebeden Indivhon Archi
pel krachtdadig het hoofd te bieden
'2o. aan een vijand hot vermce'tcren vau ons
koloniaal lx*zit beletten.
Ook do Regoeriug i-. vim roc-ning dat in <f®
eerste plauu. versterking van de vloot noodig
zal zijn.
In dit. verband meent rie Minister er op te
moeten wjz'-n d&t <n;n kieinc natie hare veilig
heid niet uitsluitend in de grootte bnivr weer-
mocht kan zoeken.
/:j moot weten partij tc trekken van de
zich door economische oorzaken, omwikkelen
de machifetcgenstelingen. door hez bevorcle-
ren van <ie algemeen® belangen bij dc hand
having van den status quo betrokken.
Waar het voorts mi eerste oisch voor die
beveiliging is, dat de hij Nederlands staat
kundige positie in het Oosten 'xdangheblxuid';
Mogendheden niet onder vooraf niet te bepa
len omstandigheden voor oen fait accompli
gesteld kunnen worden, moet dc zeemacht zoo
spoedig mogelijk op zoodanig peil worden ge
bracht, dat daarvoor afdoende waarborg be
staat.
W.i. de samenstelling van de vloot betreft
is d.- Regeering nog steeds van oordeel, dat
deze bij voorkeur zal moéten bestaan uit eeu
keur van zware schepen met de noodig® ver
kenningskruisers, torpedojagers, onderzeeboo
ten, mijncnleggers en v-n vliegdien*t, be
nevens de middelen ,voor locale verdediging.
T'it den aard der zaal: zal zooveel mogelijk
met de lessen vau dezen oorlog rekening
worden gehouden.
Het getal onderzeebootcu voorgesteld in de
ontwerp-Vlootwet zal aanzienlijk moeten wor
den uitgebreid en voorloopig op een 23-tel
gebracht moeten worden.
De bouwkosten voor een vloot, lastman do uit
i lijneschspen, 5 vorkonningskniisers, 25 on
derzeebooten en toeóehoorea worden geschat
op 275 miliioen.
De bedrijfskosten voor het deel der vloot in
Indië zullen als bovenstaande vloot gereed is,
por jaar ruim 22 millioon bedragen.
De Minister kan zich niet vereonigen met
het voorstel van die leden, welke zich willen
beperken tot do uitbreiding van bet torpedo
materiaal met name van de orrierzeobootan.
Dit voorstel zoude voet geven aan de meening,
dat do verkenningsorgauea zoudén kunnen
worden tot stand g»braeht. Deze nioecing, be
rustend® op eone oujuiste voorstelling van de
omstandigheden, waaronder dit wapen mcf. vol
doende kans op succes kan worden aange
wend, wordt, voor zoover bekend door geen
enkelen deskundige gedeeld. De door de Duix-
sobe onderzeebooten bereikte resultaten zijn
onder geheel andere omstandigheden behaald
dan waarin wij xn Oost-Indi® zullen verhoeren.
Jten zeker aantal schepon is onmisbaar voor
de handhaving van de neutraliteit. Onder
zeebooten zijn voor dit doel niet te gebruiken
en wij zouden ernstig zijn te kort gekomen in
dezen plicht indien wij geen schepen in Indië
hadden gehad.
Dg Minister kan niet mee gaan met hen,
die den bouw van verdere kruisers en dergelijk
materieel tot na den afloop van den oorlog
wilden uitstellen .tenzij materiaalprijzen dat
onmogelijk mochten maken.
Hij is daarentegen van oordeel, dat met
alle mogelijke middelen getracht moet worden
den aanbouw voor onze vloot te bespoedigen
on dat daarbij aan elk wapen de plaats moet
worden toegekend, die het behoort te bobben.
De meening, dat de uitbreiding der verde
digingsmiddelen eene kleine natie wolke
uit liaax aard nimmer eene agressieve machts
politiek kan voeren in den strijd kan doen.
wikkelen en het oorlogsgevaar vc-nneerderen,
is naar de zienswijze van den minister in strijd
met hetgeen de ervaring tot heden heeft ge
leerd.
Op verschillende wijze wordt cr naor ge
strooid om te gemoel te komen aan d® groot®
bezwaren welke worden ondervonden bij aan
bouw ter versterking doe- vloot.
Met het oog op cie moeilijkheden aan invoer
van het boncodigde materiaal verbonden,
wordt in enkele gevallen ten koste v.-n de
qualiteit meer dan tot dusverre in Neder
land aangemaakt of in combinatie mat fcuiten-
landscho fabrieken gewerktvoor de grond
stoffen wordt in Amerika of elders ter markt
gegaan.
Ten einde in de groote behoefte aan klein
materiaal te kunnen voorzien, maakt het een
punt van overweging of dit eerlang in
eigen beheer zal moeten geschieden. De oneven
redig hoogo kosten a<i.n het inrichten van eene
®igcn werf onder de tegenwoordige omstandig
heden verbenden en de naar verhouding ge
ringe te verwachten bespoediging van den
aanbouw deden er thans van afzien.
Tot staving van dit standpunt moge dienen,
operatie was gelukt.
„Dokter, de blauwe kleur wijkt! Ze ademt
weer! "Ze..."
„Stil." beval de dokter kortaf, doch niet
onvriendelijk.
Nog even hield hij zich met het kind bezig
en toen schreef hij een recept voor do over
span aen moeder.
„Hier." her-al de dokter ruw, doch mot tra
non :n de stem, „laat dat recept klaar xnaken
en hier \s meteen iets voor de eerste levensbe
hoeften."
Bii het papiertje werd nog een ander papier,
ecu bankbiljet in de handen van Richard ge
duwd.
..Ik koiu morgen terug," zeide de dokter,
©cu vergeefeefce poging doend© om koel cn
onverschillig tc. schijnen. Hij moest zich om
draaien om zich do oogen af te wisschen en toen
ging hij de deur uit.
..Het rookt daar in die ellendige hut" mom.
pelde hij tegen den chauffeur die het portier
voor hem opende.
„Wat hem vannacht gescheeld heeft,
mag Joost weten," bromde de chauffeur den
Tolgenden morgen. Eerst moest ik me klaar
houden en toen weer niet, en toen moest ik
voorkomen met de auto en toen ik er was,
werd ik weggestuurd en eindelijk werd ik uit
mijn bed gehaald om in den sneeuwstorm den
gevaarlijksten rit te maken dien ik nog nooit
van mijn leven heb bijgewoond. Het moest
vliegensvlug. .De wagen schokte inplaat* van
to rijden, want ik kon geen hand voor oogen
zien. Eindelijk bereikten we het huisje en ik
vreesde bijna door de deur naar birmr-n te rij -
zulk een vaart hadden we. Ik heb mijn
rem geforceerd dat h't een aard had. En nu
moet ik er vanmiddag weer heen met een
groote mand met allerlei rommel. Ja, die
beroemde menschen, zooals hier de dokter, ze
hebben soms rare kuren in hun geleerde herse
nen.
