s
"O"JE SOIjDA'I'iüNOO PR AKTT vnn "VEroe:ogsc?^.gg- 3. Movember 1 9 1 G
Aan Het Isonzo-Sront.
Het doel van den oorlog
van Italië tegen Oosten
rijk is om aan dit laatste
land die gebieden te ont
nemen, waar een groot deel
der bevolking uit Italianen
bestaat en ook de Italiaan-
sche taal gesproken wordt.
Dit is in een deel van Tirol,
ten noorden van Italië,
maar ook aan de oostelijke
grens en langs do kust der
Adriatisclie 'Zeo. Vooral
hebben de Italianen daar
bij liet oog op Triest, de
meest bekende Oostenrijk-
sclie havenstad, die voor
een groot gedeelte door
Italianen wordt bewoond.
De oorlog werd dan ook
ondernomen onder de leuze
dat Triest volkomen Ita-
liaansoh moest worden.
Heel gauw gelukt dit nog
niet. Anderhalf jaar duurt
nu reeds de krijg tusschon
de vroegere bondgenooten
en heel ver zijn de Italianen
nog niet opgesohoteu.
Toch in de laatste maan
den meer dan vroeger. Ze
zijn over de Isonzo getrok
ken, hebben Görz veroverd
en trachten nu verder door
te dringen. Hevig en hard
nekkig worai er gestreden in het gebied, waarvan we hier een kaart geveu. De
Italianen vorderen hier niet hard maar ze komen toch vooruit. Over de Wippach
heen zijn ze reeds en in den laatsten tijd hebben er felle gevechten plaatsgehad
bij Nova Vas, dat we op onze kaart een eind ten zaiden van de Wippach zien liggen.
teleurstelling. De Russische bevelen, die men
gevonden heeft, bewijzen, dat de aanval van
den loen October er niet alleen op berekend
was, zoo sterk mogelijke Duitsche strijdkrach
ten hier vast te houden, maar dat werkelijk
een doorbraak door het front was beraamd. De
stelling hier leek den Russen voor hun doel
veel gunstiger dan op het noordelijke gedeelte
van het front, waar zij den Sen en den 6en Oc
tober tevergeefs een zelfde opging hebben ge
daan. De Duitsche linie hier liep in het zuide
lijk niteinde van Swistelnicki over de Nara-
joefka, liep in een boog van twee kilometer
diepte naar het westen achteruit en bereikte
eerst vier kilometer zuidelijker den westoever
van den stroom aan liet einde van het dorp
Stomorochy-Xowe. Do Russen hielden de
hoogten in deze boog bezet, vooral de bobeer-
schenöe hoogten 355 en 310, van waaruit zij
enzo verkenningslijnen voortdurend met hun
iartillerievuur bestookten. Generaal Von Ge-
xok was reeds lang van plan geweest deze
ibi/cht weg te nemen en den vijand over de Na
rajoefka te werpen. De aanval van 15 Octo
ber, die over het geheeje front tussehen Liepi-
ca-Dolna en Stomörochy-Nowe driemaal her-
bevel gegeven om zoodra den volgenden dag
een nieuwe aanval afgeslagen zon zijn, zonder
aarzelen de vervolging op te nemen.
Nadat den 16en October de tweedo en he
vigste aanval van de ongeveer 3-3,000 man
sterke aanvallers mislukt was, drongen Bran
denburgers en Pommel'on de wijkende aanval
lers na en namen de Russisch© stelling in een
diepte van een kilometer. 36 officieren, en 1927
man werden daarbij gevangen genomen. Nog
hielden echter de Russen do hoogten en de
sterke bevestigde hoeve Piakowa bezet. Na
een. korte, maar uiterst krachtigo voorbereiding
•door de artillerie bestormden den 19en do Pom-
inersche grenadiers de hoogte 315 en do hoeve
ten zuiden daarvan. De Russen hadden de
hofstede als een vesting aangelegd en dicht
met machinegeweren bezet. Ofschoon deze ar
tillerie deze stellingen in elkaar geschoten hud
en de bodem diep door granaten omgewoeld
was, hield de vijand hier met groote taaiheid
stand. De storm der Pommeren gelukte ech
ter en 15 officieren en 1716 man zijn da buit
van dezen dag.
De volgende dag bracht ons in het bezit van
de hoogte 310 en een groot gedeelte van het
dorp Stomorochy-Xowe. Ten westen van dit
dorp hadden de Russen een onoverzienbaar
warnet van loopgraven aangelegd en sterk be
zet. Op dit loopgraafstelsel opende onze artil
lerie een zoo hevig vuur, dat de Russen er
hun lijken niet uit konden halen. Zij bedek
ten de reeds half begraven dooden geheel met
aarde en zetten daar een kruis op. Zoo von
den onze soldat-en in plaats van een aarden
vesting, een kerkhof. Tegelijkertijd drongen
gardefusiiiers onder bevel van genei aal-majoor
Von Gaii.vitz, door een kleine kloof, die onge-
1 teer twee kilometer ten zuidwesten van
Swistelnicki naar de Narajoefka loopt, ont
ruimden do vijandelijke loopgraven-en keerden
n:c-t 150 gevangenen terug.
Voor vandaag washet bevel gegeven den
vijand uit bot groote bosch van Swistelnicki te
verdrijven en hem over de Narajoefka terug
te dringen. Voordat d;» bevel ten uitvoer ge
legd kor. worden, moest een sterke tegenaanval
van de Russen, die na een hevige voorberei
ding door de artillerie, die reeds om vijf, uur
's morgens losbrak, worden afgeslagen. Uit
het bosic-h van Swistelnicki komend, trachtte
de vijand de hoogte 310 en de hoove Piacowa
te heroveren, werd echter met bebloede kop
pen teruggestuurd. Toen de Russen merkten,
dat lic-i er'nu op aan kwam, wierpen zij tegen
tien uur sterkere reserves over de Nara
joefka.
Van dit oogenblïk af had ik gelegenheid den
strijd van een goed waarnomingspunt te over
zien. Het water, dat toen tot de knie in de
loopgraven stond, de glibberige grond, waarop
de voet steeds meer achteruit glijdt, deed ver-
moeden, welk een ontzaggelijke moeilijkheden
onze soldaten te bekampen hadden. Daarbij
nam hot gebulder der artillerie steeds meer
toe. Op de hoogte 315, op den zachfc-glooien-
den kop 310, uit de puinkoopen van Piacowa
en uit do kloof stegen onophoudelijk hooge
zwarte aardfonteinen omhoog van de zware
hoe de slechte plekken worden uitgespaardhoe
de lintzaag zich gretig door het hout heen-
werkt langs de lyu, welke den omtrek der lade
aangeeft.
Eerst wordt dan zoo'n Indo in den ruwen
vorm, welke toch al wat op den voltooiden lijkt,
gestoomd om er de sappen uit te verwijderen.
Na het stoomen worden ze een paar maanden
in de lucht gedroogd en dan worden ze nog
weer eens in ccn particuliere fabriek in een
drooginstallatie geplaatst.
En dan volgt de verdere bewerking tot ten
slotte dan zoo'n lade gereed .is. Een der be
werkingen, welke zij ondergaat, is deze, dat zo
gesneden en gefatsoeneerd wordt naar een ijzer
model, dat den naam van ..aap" heeft gekre
gen, omdat het „nageaapt" wordt.
We hebben zoo gevagdeld door gebouwen,
waar mannetje aan mannetje de machines staan
te dreunen, te gonzen, te snorren en te knar
sen. Waar een hlik omhoog slechts een warnet
doet ontwaren van al maar draaiende vlieg
wielen en drijfriemen; waar de loopen worden
geboord en getrokken, terwijl ccn nijdige olie-
straal de rustelooze boor koel houdt; naar de
smidsvuren de werklieden in rossen gloed zet
ten en roodgloeiend het nu-gedweëe ijzer in
stukken geslagen wordt naar den eischwaar,
schijnbaar achteloos, het halfbewerkte mate
riaal op de vloeren ligt, en in eindelooze rijen,
de staven liggen, dis tot loopen zullen worden
Tcrwerkt.
Ook een opleiding voor milicien-geweermaker
is aan de A.-I verbonden En een werkplaats
waét uit noten- of mahoniehout de propellers
vijandelijke projectielen. Da Russen verdedig
den zich met groote taaiheid. Achter iederen
boom stond een schutter of een man met oen
handgranaat. Volgens verhalen van gevange
nen vochten de Russen hier met viervoudige
overmacht. Maar onze soldaten gingen voor
uit van boom tot- boom, meter voor meter.
Hun koelbloedigheid en handigheid maakten
den strijd gemakkelijker. De verliezen blijven
zelfs hier betrekkelijk gering. Er ontstond pa
niek in de rijen van den vijand, écn vlucht,
daarna nog één, dichte troepen sluiten zich
aan. Een zondvloed stroomde van de oostelijke
helling van het Swistelnickiboscli naar bene
den. Toen begon onzo artillerie baar gruwe
lijk werk. De geheele helling, alle bruggen en
Jaden werden onder hevig vuur genomen. Naar
en verbitterden strijd is het getal gevange
nen betrekkelijk gering. Het waren slechts 8
officieren en 745 man.
OOSTENRIJK-HONGARIJE,
In Zevenburgen.
BOECHAREST. Aan het noordelijk en
noordwestelijk front: Bij Tulghes en Bicaz
weinig beteckenende acties en artillerie
vuur. Do Roemenen maakten vier officieren
en 190 manschappen krijgsgevangen.
In het Trotus-dal heroverden zij Piscul
Cumin. De vijand vluchtte in wanorde.
In het Uzu-dal sloegen de Roemenen den
vijand terug. Zij namen tien iofficieren en
900 soldaten gevangen en maakten vijf
mitrailleurs, een groot aantal geweren en
zeer veel munitie buit.
Bij Oituz sloegen de Roemenen den vijand
terug.
Aan de grens bij Vrancea niets nieuws.
Bij Tabla Butzi, Bratocea en Predelus
is de toestand onveranderd gebleven.'
In het Prahova-dal mislukte ee'ntegen
aanval der Roemenen.
In de streek van Dragoslaveh sloegen de
Roemenen in een tegenaanval den rechter
vleugel van den vijand terug; zij maakten
daarbij 300 gevangenen en veroverden vijf
mitrailleurs en twee loopgraaf mortieren.
Ten Oosten van de Olt werden aanvallen
van den vijand afgeslagen.
In het Jiu-dal werd de vijand, die ten
westen van de Jiu kwam aanrukken, krach
tig aangevallen door de Roemenen en totaal
verslagen. De aanval duurt nog voort; Tot
dusverre zijn 450 Beieren gevangen geno
men en 16 mitrailleurs met bespanningen
en drie kanonnen buitgemaakt. De vijand
liet 10,00 dooden op het terrein achter.
Bij Orsova is de toestand dezelfde geble
ven.
PETROGRAD. Aan het Zevenburgsche
front sloegen de Russen door hun vuur een
aanval af van den vijand in de buurt van
Negray en Dornawatra.
ïn het dal van de Uzu gingen de Roe-
meensche troepen tot een aanval over; zij
sloegen den vijand terug en namen 10 offi
cieren en 900 soldaten gevangen.
In het Buzeu-dal deden deRoemenen een
goedgeslaagden' aanval; zij maakten zich
meester van den berg Goloe-Tegherelni.
Ten noorden van Kampoloeng veroverden
de Roemenen het. dorp Lirosti, namen 300
Duitschers gevangen en maakten vijf
mitrailleurs en twee bommenwerpers buit.
In het Oity-dal gingen de Roemenen 10
worst vooruit ten noorden van Salstruk.
De vijand, wiens voorgeschoven troepen
doorgedrongen waren naar Torgu Jeulni in
het Jiul-dal, werd door toegesnelde Roeme
nen teruggeslagen en vluchtte de bergen in.
De Roemenen namen hier 900 Beieren ge
vangen en veroverden twee batterijen berg-
houwitsers en elf mitrailleurs.
WEENENLegerfront Van aartshertog
Karl: Ten westen van Orsova namen de
Oostenrijkers in een onverhoedschen aanval
voor onze vliegmachines worden gemaakt, wel
ke vroeger uit Frankrijk betrokken werden.
Controle op do afwerking, het spreekt, is
wel zeer noodig. Alle onderdeden worden bij
die controle gebracht, beproefd, gekeurd, verge
leken met het model. Ieder onderdeel van oen
geweer bijvoorbeeld moet ook op elk geweer
passen.
Dan eerst kan het wapen, geweer, karabijn,
sabe! of revolver, worden samengesteld.
Bij een groot blok hard platanenliout staat
do keurmeester der sabels. Hij verricht zijn
werd met zwier en grandezza. Een paar voor
bereidende zachte tikken op het harde hout
blok en dan een ferme slag, dat de stukjes
hout in het rond vliegen. Onmiddellijk tuurt
do keurmeester langs den kling oin te zien of
deze den slag onbeschadigd heeft doorstaan. Op
een houten plaat wordt dan r.og eens met hot
plat geslagen, de kling wordt dan nog eens
aan een buigproef onderworpen, en als, nadat
het gevest er aan is gemaakt, dezelfde proeven
zijn herhaald, kan het wapen worden afge
leverd.
Het geweer wordt eerst nog in de schiet
baan beproefd. De vervaardigde voorraden
blijven niet aan de A.-ï., doch worden elders
opgeslagen
Wat ons geschut aangaat, ook op de ver
vaardiging daarvan gaan onze A.-I. zjch toe
leggen
Do vervaardiging der patronen is voor den
leek almede interessant. Een rondo messing-
plaat vormt het begin van de patroonhuls,
de plaats behecrsc-hende hoogten ten zuiden
van den Vörös Torony- (Roode Toren) pas.
Ten noorden van Kampoloeng en tcu
zuiden van Predeal winnen de Oosten-
rijksch-Hogaarsche en Duitsche troepen in
verbitterde gevechten terrein.
Aan het Zevenburgsche oostfront niets
van belang.
ITALIË.
Aan het Itailaansche front.
ROME. (Bericht van den Opper
bevelhebber.) Ten zuiden van de Rop-
pio Iiori (Rio Cameras, Etsch) dron
gen ItaJiaansche afdeelingen infanterie
het dorp Sano binnen, verdreven den
vijand en vernielden zijn verdedigingswer
ken
Groote activiteit van do vijandelijke in
fanterie op het Asiago-plateau en in het
Sugano-dal
Op het Giulia-front trad de vijandelijke
artillerie vrij krachtig in actie in de streek
ten oosten van Görz en op den Karst. De
Italiaansche artillerie beantwoordde het
vuur met gelijke kracht.
Ten zuidoosten van Novavolla brachten de
Italianen door een onverwachten aanval
oen gedeelte van hun front 300 M. vooruit.
WEENEN. (Officieel.) Aan den zuide
lijken vleugel van het kustfront duren de
artillerie- en mijnengevechten voort.
Vijandelijke infanterie die langs den weg
naar Oppachiasella ageerde, werd door het
O. H.-vuur tot terugkeer genoodzaakt.
In Tirol neemt het vijandelijke artillerie
vuur op enkele punten in hevigheid toe.
ROEMENIË
In de Dobrcedsja.
PETROGRAD. Sedert de eerste botsing
in de Dobroedsja zijn de Russen en Roeme-
niërs over een afstand van 50 mijlen terug
getrokken naar de groote oostelijke bocht
van den Donau en de Delta. Rus
sische gewonden te Odessa aangeko
men verklaren, dat de vijand zijn suc
ces duur moest betalen. Zij beweren
verder dat troepen Bulgaarsche vrouwen
de Bulgaarsche troepen volgen en het land
plunderen, waarbij zij wedijveren met de
mannen in woestheid, jegens de bewoners
die in hun woonplaatsen bleven. De bevol
king van de thans bedreigde streek vlucht
na alles wat niet kan worden meegevoerd ie
hebben verbrand.
Het bericht dat de ontruiming van Con-
stanza was begonnen werd te Odessa het
eerst aangebracht door Russische vliegers,
die in 190 minuten van Constanza naar
Odessa vlogen.
De consuls der geallieerden zijn te Odessa
aangekomen aan "boord van de laatste Brit-
sche stoomboot die de haven verliet. Toen
het schip vertrok vielen tal van projectielen
rondom het vaartuig in zee, maar het werd
zelf niet beschadigd.
BOEDAPEST. 30 Oct. (W. B.) „As
Est" meldt uit Sofia; De vlucht van den
verslagen vijand in de Dobroedsja is zoo
krachtig, dat in het geheel niet kan worden
vastgesteld in welke linie de Russen en Roe-
meniers zich thans bevonden. Zeker is het,
dat de vluchtende vijand reeds de linie
Ostrovo-Babadag heeft overschreden. De in
twee deelen gesplitste vijandelijke troepen
zoeken in Braila en in de ten oosten van
Pulcea tot Issacea gelegen plaatsen een toe
vlucht. De Roemeniërs trekken meer in de
richting van den Donau, de Russen naar de
Zwarte Zee terug. Volgens ingekomen be
richten verloor de vijand reusachtige hoe
veelheden proviand en brandstoffen.
□e val van Constanza.
Do „Poster Lloyd" meldt over den val van
Constanza: "Woensdagavond begon oen lievige
eschieting, die vierentwintig uur duurde.
Vrijdagavond reeds gingen de Duitsch-Bul-
gaarsche troepen over tot een hevigon alge-
meenen infanterie-aanval en namen de zeer
sterk bevestigde liniën en ook de plaats Coba-
dino. De vijand bood zeer ernstig tegenstand,
in het bijzonder de Russische troepen, die uit
jongere lichtingen bestonden. Dezo vochten
met verbittering en hielden het ook uit onder
het voorbereidende artillerievuur. Ook de Tur
ken vochten met heldenmoed en hebben hun
aandeel in liet succes. Volgens do laatste be
richten was Constanza, toen' de Duitsch-Bnl-
aarsche cavalcrio de stad hinntn trok als
uitgestorven. De Russen schijnen de stad ge
heel leeg gehaald te hebben. Zoodat zij op
het verlies ervan voorbereid geweest moeten
zijn.
De ..Kblnische Volkszeitung" meldt, dat de
gevechten, die aan de inneming van Con
stanza vooraf gingen, buitengewoon moordda
dig zijn geweest. Het artillerievuur, dat van
"Woensdag tot Vrijdag had geduurd, had de
sterk bevestigde stellingen letterlijk vermor
zeld. Na de verwarring, dio het artillerievuur
had aangericht, bood de vijand nog slechts op
weinig plaatsen sterken tegenstand. Na wei
nige uren was zijn kracht gebroken. De terug
tocht ontaardde in een wilde vlucht. In Con
stanza was slechts do armste bevolking achter
gebleven. De toestand, van do Russen en Roe
menen i3 wanhopig geworden, daar een te
rugtocht over do Donau onmogelijk moet zijn.
GRIEKENLAND,
De strijd in Macedonië.
PARIJS. Aan den linkeroever van de
Stroema sloegen de Engelschen tegenaanval
len der Bulgaren af in de streek ten noorden
van Ormanli.
Aan de monding van d© Czerna maak
ten de Serviërs opnieuw vorderingen.
waarin straks het projectiel (van staal of giet
ijzer vervaardigd) zal worden gestoken.
De meesibgplaat voor een geweerpatroon
is het een plaatje van maar heel bescheiden
afmetingen wordt eerst tot een dopje ver
vormd dat wordt dan uitgerekt tot het de
vereischte middellijn heeft; het wordt op de
juiste lengte gedraaid, van onder van een
randje en een gat voorzien, terwijl er dan
van boven een flescbvorm aan gegeven wordt.
Voor de ontsteking van het kruit in de huls,
dat het projectiel doet wegvliegen, is dan nog
het slaghoedje noodig. dat onder in de huls
wordt geplaatst: een messing dopje, met slag-
sas (slagkwik met zwavelantimoon en chloor-
zuro potasch). dat ontbrandt als de slagpen
er tegen aan komt. Daardoor ontploft ook het
kruit in de huls en de kogel vliegt zijn
slachtoffer tegemoet
Die kogel is een met lood opgevulde stalen
mantel Hij wordt gevormd uit een uitgerekt
stuk staal en heeft aan de voorzijde een
conischcn vorm om den luchtdruk to over
winnen. De vulling wordt uit een lang looden
lint gesneden. Het kruit heeft öf den vorm
van blaadjes öf wel van heel dunne buisjesde
laatste soort kemt uit Amerika.
Dat kruit is vrij gevaarloos. Dit werd ons
gedemonstreerd doordat degeen, die ons in
lichtte. een brandenden luciier bij wat kruit
hield. Het brandde héél, héél kalm.
Een stalen houder, met zink bedekt voor
het roesten, herbergt vijf patronen, evenals
dit in andere landen gebruikelijk is. Alleen
heelt Frankrijk een massief koperen kogel en
De Franschcn maakten zich in een schit
terend gevecht meester van het dorp Gardi-
lovo. Tussehen Kenali en de Tsjerna nam
een 'Fransch regiment een net loopgraven
van den vijand.
Aan den linkervleugel der geallieerden
duurde het levendige artillerie-gevecht
voort. De batterijen der geallieerden ver
oorzaakten een ontploffing in een munitie
depot bij Velucino ten noorden van
Kisovo.
BERLIJN. (Officieel.) Aan het Macedo
nische front: Ten zuidwesten van Konali en
in den Tsjarua-bocht werden vijandelijke
aanvallen bloedig afgeslagen.
SOFIA. (Officieel.) Aan het Macedoni
sche front: Tussehen het Px'esba-meer en
de Czerna levendige artillerie-actie.
De Bulgaren sloegen in een tegenaanval
een aanval van don vijand af ten oosten van
den spoorweg van Monastir .naar Fiorina
en de Tsjerna.
Verscheiden aanvallen van den vijand bij
de Ozerna-bocht op het front der Duitsche
troepen mislukten.
In heb Mo^lenifcza-öal en ten westen van
clo Vardar zwak artillerievuur.
Ten oosten van de Vardar, ten zuiden
van Stoiakovo, levendig artillerie-vuur.
Aan den voet van de Belasitza zwakke
kanonnade.
Aan dc Stroema: Groote activiteit van
verkenningsdetachementen en zwak artil
lerievuur.
De regecring en de geallieerden.
LONDEN. Do „Observer" verneemt uit
Athene dd. 27 Oct.: De verbetering in de
betrekkingen tussehen de geallieerden en de
Grieksche regeeringen is heb gevolg van de
verzekering van do regeering, dat zij in
ziet, dat de Saloniki-beweging uitsluitend
een anti-Bulgaarsch karakter draagt. Te
vens begrijpt de regeering dat de geallieer
den elke poging om. die beweging tegen te
werken, als een trouwbreuk zouden beschou
wen, zoodat zij erin toestemt geen enkele
hinderpaal aan de versterking vn de Griek
sche strijdkrachten te Saloniki in den weg
te stellen. Allereerste eisch der geallieer
den is herstel van de orde en de instem
ming van de regeering is onmisbaar.
Zaterdag werd admiraal Fournet door den
Koning ontvangen. Het onderhoud was
hartelijk en wederzijdsche verzekeringen van
welwillendheid werden gegeven. Op 's Ko-
nings verzoek tot matiging van de jongste
maatregelen der geallieerden, antwoordde
de admiraal, dat het in de toekomst zou
blijken of hiertoe mogelijkheid bestond.
De rcgcering heeft bevel gegeven tot on-
middelijke overbrenging van heb Grieksche
leger uit Thessalië; slechts twee regimen
ten zullen daar blijven. Gisteren werden
de officieren en soldaten van het nationale
leger, dio te Saloniki aankwamen, door
Venizelos te midden van toejuichingen in
dienst gesteld.
De nationale beweging te Saloniki.
LONDEN. Aan de „Obsexwer" wordt
uit Athene bericht, dat de geallieerden be
sloten hebben do beweging te Saloniki te
steunen deer het toestaan van een leening
van 400.000 p. Sfc,
SERVIË.
Do strijd om Monastir.
LONDEN. De Daily Chron." ver
neemt uit Athene d.d. 25 October
De slag om Monastir duurt met on
verminderde hevigheid voort, maar de
voortdurende aankomst van vijandelijke ver
sterkingen maakt den strijd zeer zwaar; de
Roemeeusche druk op den vijand schijnt
den toestand niet te kunnen wijzigen; in
tegendeel zijn de Bulgaren in staat geweest
troepen van den Donau naar het Mondstir-
front te zonden.
Aan het Servische front.
SALONIKI. Zondag werd er langs het
geheele Servische front vrij heyxg gevochten.
De strijd verliep gunstig voor de Serviërs
dio nog ©enige vijandelijke loopgraven ver
overden, een loopgraafmortier vermeester
den en oen aantal gevangenen maakten.
Bulgaarsche officieren die gevangen wer
den genomen, spreken van de „verpletteren
de" uitwerking van de artillerie der gealli
eerden, die naar ze zeggen ten slotte weer
stand onmogelijk maakt. Anderen verklaar
den dat ze nu begrijpen hoe de Serviërs on
mogelijk in staat waren Belgrado te behou
den, toen ze aan het geconcentreerde Oost-
tenrijksch-Duit-sche vuur waren blootgesteld.
Vredesvooruitzichten.
Grey's vredesdcelen.
In het „Berl. Tageblatt" betoogt de
Rijksdagafgevaardigde Gothein, dat Grey's
jongste redevoering in lijnrechte tegen
spraak is met Lloyd George's uitlatingen.
Deze toch noemde elke eventueele poging
tot vredesbemiddeling van de Vereenigde
Staten een onvriendschappelijke daad tegen
over Engeland, terwijl Grey, zij heb ook
indirect, doch duidelijk genoeg, den wensch
daartoe te kennen heeft gegeven, en dat
wel onverschillig of Wilson of Hughes pre
sident wordt.
Gothein acht Grey's uitlatingen over den
te stichten bond tob handhaving van don
vrede na dezen oorlog een pacifistisch pro
gram, waaraan elke staat na de vreeselijke
is het Duitsche model spitser. Ook dum-dum-
ogeis toonde men ons meb afgeplatten kop
én sleuven erin; dit waren Duitsche. De
hulzen voor onze geschutprojecfcielen worden
op dezelfde wijze vervaardigd als die voor
onze geweerkogels.
Handgranaten hebben in dezen oor
log veel van zich doen sprekenzé worden
dan ook door de A. I. in grooten getale aan
gemaakt. Ze worden onderscheiden in schok-
granaten en tijdgranaten. De eerste springen,
zooals de n&am reeds aanduidt, zoodra ze
.ergens" tegenaan komen. In uiterlijk lijken
nog het meeste op de klos van een spring
touw, met wat stukken touw er aan bij wijze
van handvat. Tijdgranaten springen na een
vooruit to regelen tijd.
Ook luchtbommen voor vliegers heeft
en ons getoond en dan werd ons in den
breede de inrichting en werking van liet
„eenheidsprojectiel" van den Nederlandscben
kapitein Van Essen getoond. Dit is een
r-enaat-kartets, een wonder van ver
nuftige samenstelling. Dit projectiel kan èn
als brisant-granaat èn als granaat-kartets ge
bezigd worden. Een brïsantgranaat springt
als zij op den grond komt, een granaat-kar-
tets op een vooruit te regelen tijdstip. Wordt
I hot projectiel als granaat-kartets gebruikt,
I dan wijst het, doordat het teveDs brisant-
granaat is, bij het neerkomen door een nieuwe
ontploffing aan, waar -het precies neergeko
men is.
En toen zijn we pa deze technische uiteen-
I ervaringen van dezen oorlog zijn goedkcu-
I ring kan hechten, wanneer reeds de mobili
satie als verdragsbreuk, als handeling tot
het beginnen van den oorlog, dus als vre-
desbreuk wordt beschouwd. Is toch eenmaal
het woord „mobilisatie" uitgesproken, dan
blijft den ander niets anders over dan het
slechte voorbeeld te volgén. Van de dan
geschapen onzekerheid is het slechts begrij
pelijk, wanneer de Staat, die een overmach
tige coalitie tegenover zich ziet, het voor
deel tracht te gebruiken, hetwelk' hem zijn
snellere mobilisatie biedt. Toch zal men na
de ervaringen van dezen oorlog dit voordeel
niet mogen overschatten. De positie-oorlog,
welke in de toekomst nog een geheel andere
rol zal spelen, zal snelle, succesvolle offen
sieven, zooals het onze in België en Frank
rijk, nauwelijks meer mogelijk maken. In
elk geval biedt zulk een snel offensief het
groote voordeel den strijd over te brengen
op 's vijands territoir.
Gothein verzekert, dat Duitschland niet
naar de wereldheerschappij streeft en geen
volk onderdrukken of vernietigen wil: wij
willen gaarne meeningsgeschillen en on-
eenigheden tussehen volken door internatio
nale scheidsgerechten oplossen. Indien dus
dit ook het vredesdoel van Engeland is, dan
behoeft de oorlog niet te worden voortgezet,
behoeven niet eiken 'dag duizenden en dui
zenden vermoord en verminkt te worden,
behoeft Europa zich niet verder lichame
lijk en economisch te ruïneeren.
Ook met Grey's eisch betreffende een
internationale overeenkomst over de me
thode van oorlogvoering kan Dixitschland,
volgens Gothein, volkomen instemmen.
Grey's betoog, dat de natie, welke ongeoor
loofde methoden toepast, als gemeenschap
pelijke vijand van de meuschhed moet
worden beschouwd, stemt grootendeels over
een met Gothcin's voorstel in de „Hilfer",
volgens hetwelk elk land, dat de voorschrif
ten van het zee-oorlogsrecht schendt, door
alle neutrale staten zal worden geblokkeerd
een onbloedig strijdmiddel, maar daarom
niet minder krachtig en geschikt om de
vrijheid dor zee te verzekeren. Hierbij zijn
ook alle neutralen zeer geïnteresseerd.
Ten slotte verklaart Gothein, dat Duitsch
land het eens zou leunen zijn met Grey's
internationale rechtsorde, wanneer een
waarborg voor een onpartijdig scheidsge
recht wefd gegeven. Deze waarborg zou
wellicht te vinden zijn in een bepaling,
volgens welke in de eerste twintig jaar na
den vrede bij alle oneenighedenwaarbij
één der thans oorlogvoerende mogendheden
zou zijn betrokken,'de scheidsrechters geko
zen zouden moeten worden uit de huidige
neutrale mogendheden.
Gotjxèin meent, dat afgewacht dient te
worden, of het verschil in uitlatingen van
Grey en Lloj'd George uit een diepgaand
meeningsverschil in den boezem van de En-
gelsche regeering voortkomt, en zoo ja, wie
dan de meerderheid van het Eugelsche par
lement op zijn hand heeft.
Wanneer een duurzame vrede door inter
nationale organisaties kan worden gewaar
borgd, dan zal Duitschland zich zeker niet
onthouden, verklaart Gothein ten slotte.
De schipbreukelingen van de „Fortuna".
Men meldt ons uit Vlisumgen
Do mailboot „Koningin Regentes" kwam
hier te z<*3 uur binnen met 101 passa
giers, onder wie zeven overlevenden van do
„Fortuna". Onze berichtgever moest langen
tijd- wachten alvorens do mannen te kunnen
spreken, daar zij eerst door do marine-autori
teiten werden gehoord, maar bovendien was
bet hun verboden inlichtingenover het ge
beurde to geven. Toch kon hij nog enkele
bijzonderhede n vernementen eerste dat de
eerste stuurman W. Moerdijk voor het schou
wen der aangespoelde lijken en de tweedo
stuurman A. Verwaayen henevens de stuur
mansleerling G. Hoogenkamp wegens lichte
ongesteldheid in Engeland zijn achtergebleven.
Het ongeval is, naar men zich zal herinne
ren, gebeurd nabij Bcvezier te één uur
in den nacht van 21 op 22 October. De man
nen vielen allen in hot water en zwommen bij
hevig stormweder en regen, in den stikdonke-
ren nacht, sommigen een kwartier lang, rond
tot zij de boot vonden. Het was elf uur in
den morgen toen zij door een Engelsch
patrouillevaartuig werden opgepikt en naar
New Haven gebracht.
Men had niets verdachts gezien maar tege
lijk met de ontploffing hoorden de opvarenden
oen sissend geluid. In een minuut tijds was de
„Fortuna" verdwenen.
De mannen hadden in het water veel last van
de zware klecrcn en do zeemanschoenen. Alles
ging verloren wat zij bij zich hadden.
Naar de „Times" mededeelt, is het lijk van
een der schipbreukelingen van de „Fortuna"
aan de Zuidkust van Engeland aan land ge-
Bpocld.
Do gezagvoerder van de „Fortuna".
De „Times" herinnert eraan, dat de gezag
voerder van de gezonken „Fortuna", kapitein
Voorham, zich indertijd zeer verdienstelijk
heeft gemaakt met dc redding en verzorging
van de overlevenden van de kruisers „Abou-
kir", „Cressy" c-n „Hogue". Hij was toen
gezagvoerder op do „Flora".
Zijn verdiensten werden in het bijzonder ver
meld in een rapport van den commandant van
de „Hoguo" aan dc admiraliteit. Dientenge
volge werd kapitein Voorham de zilveren
medalje toegekend voor betoonde dapperheid
bij reddingswerk ter zee.
Post van boord gehaald.
He stcomschepeu „Nias" en „Kangcan"
onderscheidenlijk 19 en 20 dezer uit Oost-Indië
zotting gaan kijken in de vuurworkerij, de
ijzergieterij, de projectieldraaierij, dc werk
plaats waar de projectielen worden gevuld,
dé laboreenverkplaatsen, waar het slagsas
wordt vervaardigd voor de slaghoedjes.
Na elke bewerking (rekking) wordt het
metaal, voor do projectielen of hulzen gebe
zigd, bij een hitte van 700 gr. O. uitgegloeid,
teneinde het metaal (en dit geldt in het bij
zonder voor messing) do noodigo elasticiteit
te geven voor een nieuwe bewerking.
Tal van machines zijn heel den dag bezig den
projectielen cn hulzen den vereischten vorm
te geven. Er zijn erbij, die, men zou haast
-zeggen met een precieus gebaar do huls oppak
ken ora haar weer aan een nieuwe bewerking
te onderwerpen. Ten einde het materieel niet
te doen oxydecren, dragen de werklieden, die
de machines bedienen, handschoenen.
Een groote ketel perst gesmolten lood door
twee openingen naar buiten, zoodat het er als
een dun lint uitkomt. Dit lint wordt om has
pels gewonden en daaruit wordt dan weer de
looden kern gemaakt, welke in den stalen
piojectielmantel wordt geperst.
Langs stapels hulzen hebben we gewandeld,
achter beschermende wallen hebben we de ge
bouwtjes gezien, waar het slagsas wordt ver
vaardigd, dat als een grijs poeder in karton
nen doozen wordt afgeleverd aan de afdeeling
waar de slaghoedjes gevuld worden. Dat gaat
heel nauwkeurig in zijn werk: in afzonderlijke I
ccilen, door paniserplaten van elkaar geschei- j
den, zitten de arbeiders, die dit werk verrick- j
„Niekerie" 22 dezer uit W-.a-Imiiö en
landia" 23 dezer uit Zii'd-Ameri!;?. te Ai
dam aangekomen, hebben op last van do i'.
sche autoriteiten do post tc Famouth moe
lossen.
Het mijnengevaar
Naar ouzo Vliasinêscho rorrespondent jiv!
had d« „Koningin Regentes'', <ii« u... E:.
land binnenkwam, tot dnc-maal toe ccn m
langs schip.
Noorsoho bark in brand gestoken.
Het Nederlandschc stoomschip „Hector",
dat Zondagmorgen van Buenos-Aires to IJm::,-
den aankwam, hoeft aldaar aangebracht
opvarenden van het Nocnjsclio barkschip „Re, i-
ua", kapitein T. Haivorseü, dat te'ishuu
thuisbelioort.
Onze berichtgever vernam van den Noor-
schen eersten stuurman Knudsen nog de vol
gende bijzonderheden over het ongeval:
De bark had mijustutten ingenomen in Pors-
grund met bestemming naar Now-Castle c:i
was reeds tot op de Schotsche kunst gekeme
toen op ongeveer 50 mijl afstand van Abe r
deen de Duitecho onderzeeboot U 31 naderde
en den kapitein sommeerde om te stoppen.
Een schoepsboot werd van de bark ie water
gelaten, waarin de stuurman en ecnige matro
zen plaats namen, teneinde de scheepspapier.-i
te lat-en onderzoeken. Zoodra de Duitsche com
mandant kennis geuomen had van den inhoud
der ladingsmanifesten, deelde hij mede dat h
schip contrabande vervoerde en derhalve i:i
brand gestoken zou worden.
Do bemanning kreeg eon half uur tijd om het
schip in de scheepsbnot te verlaten. Mo:i
maakte van deze toestemming ecu overhaalt
gebruik met achterlating van alle eigendom
men en rooide toen naar de duikboot. Eci
officier met een paar matrozen kwamen daan—
aan boord van de bark, welk© toen jn brau-'i
werd gestoken.
Na ongeveer 3 uur door de duikboot gesleept
te zijn, sloeg de schecpsboot door de hoe—
zeeën om, waardoor allen te water geraakt—,
De duikbootbemanning deed dadelijk ha-.:-
uiterste best om de Noren te redden, doch kv
men helaas twee jonge menschen rosp. 24 cn
28 jaar oud in de golven om.
De overige elf werden liefderijk aan boord
van. de duikboot opgenomen en verbleven dar. -
tot Donderdagmorgen. Gedurende hun gedwon
gen onderhoud liet men het hun aan niets om-
breken.
Donderdagmiddag kwam het Nederlandsche
stoomschip „Hector", dat zijn reis van Ame
rika naar'Amsterdam rond Schotland maakte,
in zicht en werd door de duikboot aangenouöe i
mot verzoek de schipbreukelingen te willen
overnemen om ze in de eerste haven te landen.
Aan het vertock werd door den Nederland-
schen kapitein natuurlijk gaarne gevolg gege
ven ©n de Noorsche schipbreukelingen waren
zeer erkentelijk voor de gulle ontvangst aan
boord van het Nederlandsche stoomschip.
Een aanval in het Kanaal.
LONDEN. (Officieel. De Admirali
teit bericht: Dondei'daga.vontl tracht -
ten tien vijandelijke torpedojagers ecu
aanval te doen op den Engelschen
transportdienst in het Kanaal. De poging
mislukte. Een ledig transportechip werd in
den grond geboord. De bemanning werd.
gored. Twee vijandelijke torpedojagers wer
den in den grond geboord en de rest op do
vlucht gedreven. Men vreest, dat één
Eugelsche torpedojager verloren is gegaan.
Negen man van do equipage werden gered.
Eeu andere torpedojager werd getorpe
deerd en geraalcto aan den grond.
BERLIJN. In. den nacht van 26
op 27 October doden Dui tec-he tor-
pedobooten uit de Duitsche Baai dooir
de straat van Dover tot aan de lijn
Folkestone-Boulogne oen aanval in het
Kanaal. Volgens het rapport van den com
mandant der torpedobooten Michelscn wer
den, gedeeltelijk onmiddellijk voor de vijan
delijke havens, elf voorpost-stoomschepen
en twee of'drie torpedojagers of torpedoboo
ten in den grond geboord. Enkele leden
van de equipages werden gered of krijgsge
vangen gemaakt.
Verscheiden andere wachtschepen en min
stens twee torpedojagers werden door tor-
pedoschoten of artillerie-vuur zwaar be
schadigd.
Verder werd het Engdsch© mail-stoom
schip „Queen" ten zuiden van Folkestone
in den grond geboord, nadat aan de beman
ning tijd was gegeven om het schip te ver
laten.
Bij het Varne-vuurschip in het Kanaal
heerschte een zeer druk verkeer van hospi
taal schepen.
De Duitsche torpedobooten zijn behouden
en zonder eenig verlies teruggekeerd naar
de Duitsche wateren.
De Engelsche pers over da actie in het
Kanaal.
LONDEN. De maritieme medewerker van de
„Times" zegt dat do koenheid en durf van
do dcor da Duitsche torpedoboot jagers be
proefde onderneming in het Kanaal moet wor
den erkend. Dit is de eerste maal dat vijande
lijke torpedohootjagers het vervoer over bet
Kanaal trachtten te bemoeilijken en het zal
velen hebben verrast dat zulk een poging kon
worden ondernomen.
De onöernemixig was gewaagder dnn eenigo
andere van de torpedobootjagers van Zeebruggf
en mon mag aannemen; dat ze door dicht lan:".
de kust te sluipen in de duisternis da waak
zaamheid van onzen patrouilledienst hebben
kunnen verschalken. I-Iet gebeurde echter wijst
op de noodzakelijkheid om bot gebruik va:i
mijnen uit to breiden tor afsluiting zooveel
mogelijk van de uitgangen van Zesbruggc en
Ostende. Mijnon kunnen worden opgeruimd,
maar er is tijd noodig om «en weg vrij to ma
ken en het gevaar wordt grooter bij het ko
men en gaan.
De schrijver herinnert aan het jongste be
zoek van den keizer aan Zcebrugge en meent
ten. Zij hebben een mesaingliniaal vóór zielr
met een aantal gaatjes erin, waarin dan het
slagsas wordt gestort. Een glazen plaat be
schermt de oogen dier arbeiders.
Is de liniaal gevuld (elk gaatje bevat 3D m.G.
slagsas) dan schuiven zij de liniaal door ccn
•pleet naar een aangrenzende locnlitcit. Daar
.voiden dan de slaghocdjos met do ontplofte'.o
stof gevuld, met bladtin overdekt, gevernist,
op een plaat geplaatst cn dan in eon stoof go
zet om ze te drogen. Na do droging worden
de slaghoedjes gecontroleerd. De hoedjes met
„schoonheidsgebrekefi" worden bestemd ram
de losse patronen, die met ernstiger gebreken
worden verwijderd.
Een heel vreedzame afdeeling is die. wan
de projectielen geverfd worden. Merkwaardig
is verder do vervaardiging van do kogels, die
de iading vormen van do granaatkartetsen.
Die worden in lange reepen metaal geslagen
en vervolgens stuk voor stuk uitgeponst. Ais
knikkers vallen ze uit de machine, welke d:
laatste werk verricht.
Het gieten der gietijzeren projectielen biedt
een fantastischen aanblik. In een straal
stroomt bet gloeiende ijzer uit den oven. Werk
lieden komen twee aan twee hun emmer onder
den straal zetten en dragca bet vloeibaar ijzer
naar de gietvormen in den grond, waar liet
dan blijft tot den volgenden dag.
In aanbouw is een 'nrichting voor het persen
van stelen projectielen.
(Slot volgt.)