Valeriusstraat 109, Amsterdam.
No. 344
Vrijdag 27 October 1916
Orgaan voor-Leger en Vloot.
Oorlogsnieuws.
Onder redactie van D. MANASSEN.
0
Redactie en Administratie van De Soldatencourant worden
WOENSDAG 1 NOVEMBER a.s. verplaatst van Palestrinastraat 10 naar
En de wateren stegen.
DERDE JAARGANG.
DE SOLDATENCOURANT
REDACTIE EN ADMINISTRATIE PALESTRINASTR. 10, AMSTERDAM. DIT
BLAD VERSCHIJNT DRIEMAAL PER WEEK. LOSSE NUMMERS VOOR
MILITAIREN 1 CENT, VOOR BURGERS 3 CENT. ABONNEMENT BIJ VOORUIT
BETALING VOOR MILITAIREN 0.75, VOOR BURGERS/1.50P.KWARTAAL
Voor AdverteiitiC-n wende men zich tot onze Administrate, Palestrinaitrut 10
Amsterdam. Prys der Ad verten tien por regel 30 cent. Voor Ingezonden Mede-
deehngen op de tweede, derde en Tierde pagina dubbel tariff. lijj abonnement
reductie.
Een tooneel uit liet groote Engelsche offensief, dat 1 Juli begon. In i
eerste dagen reeds werd toen het door de Duitschers bezette en zwaar versterkte
dorp Mametz bestormd. We zien hier de Engelschen het voor een groot deal reeds
plat geschoten dorp binnenvallen, dat nog door de Duitsehers werd verdedigd, toen
zij rondom hen <^e huizen zagen instorten. Ten slotte echter moesten zij vluchten,
ook die nog in "de loopgraven, ware onderaardsclie holen, verborgen zaten. Een
der zoo hevig aangevallenen gaf zich over.
De verspreiding van ons blad.
Onderdeden, die met het toegezonden aan
tal Soldatencouranten niet toekomen, worden
verzocht een grooter aantal te willen aanvra^
gen, opdat alle abonné's regelmatig een eigen*
exemplaar kunnen bemachtigen.
Wij brengen In herinnering, dat troepen-
deelen, die' soms door een of andere oorzaak
van ons blad verstoken zijn, slechts oen aan
vraag tot ons te richten hebben om regelmatig,
driemaal per week, een pakket Soldatencouran
ten te ontvangen. Nergons mag ons „Orgaan
voor leger en vloot" ontbreken.
Ons Volk in ons Leger.
Met deze woorden door den Comman
dant van het Veldleger op den „Leger"-
dag te Breda uitgesproken tot titel,
schrijft jhr. J. Graafland in het be
kende maandblad: ,,Ons Leger" een scherp
'artikel tot protest tegen dezulken, die aan
onze gemobiliseerden inkwartiering wei
geren.
..De inkwartiering in dit kloin-sta'dscke
„keurige" kantonnemeut begon. De mannen
kregen hunne biljetten en er waren er, uiu bel
den en klopten en riepen aan coquette villatjes
met plantsoentjes voor de deur en met kant-
afgewerkte, crème-kleurig© gordijntjes voor de
klem-geruite oud-Hollandsche ramen. Niemand
vertoonde zich. En moe van de verhuizerij en
Tan den marsch gingen ze zitten op de. granie
ten stoepen van de elegante huisjes en vach
ten als bedelaars op de spoeling en de kruimels
van de tafels der rijkaards. Nogmaals geklin
gel. 't Leek een nachtbei in een leog, hol liuis.
De kapitein kwam er bij. Vermoedde onwil,
hetgeen juist bleek te zijn.. Zette een schild
wacht voor de deur om to constateeren, dat er
werkelijk bewoners aanwezig waren, dit 't niet
hooren „wilden" en dus soldaten kwartier wei
gerden t"
En vol verontwaardiging roept de schrij
ver dan uit:
..Leden van „Ons Leger!" Nederlandse^©
schildwachten moesten geplaatst worden om
Nederlandsche burgers te dwingen Nederlund-
sclie militairen, een onderdak volgens do in-
kwa.rtiermgswet te verschaffen.Bah, ik ver
afschuw dio zoogenaamde „Nederlandsche"
burgers als minderwaardigen, dio Nedorland-
sche soldaten als lepra-lijders toegang tot liunno
huizen weigeren ik verafschuw die ,,would-be"-
Nederlanders als zaaiers van een slechten leger-
geest. De soldaten, die zij wegtrappen, staan
ook voor hen in ;t geweer, voor hun erf en
hun kroost, voor hun geld en hun goed."
Wij deelen jhr. Graaflands verontwaardi
ging eii afschuw volkomen. Aan de anti
nationale, maar tevens volks-vijandige hou
ding van zulke hottentotten kan geen be
kendheid genoeg gegeven worden en zeker
zou het beteekenis hebben, wanneer gepubli
ceerd werd, ve het zijn, die aldus als
..vreemdelingen" in ons midden verblijf
houden. Want voor een werkelijken Neder
lander is een soldaat een welkome gast.
Gelukkig staan tegenover zulke gevallen
van kwartierweigering, zeer vele van de
meest voortreffelijke verstandhouding tus-
sch'en burgerij en haar geuniformde mede
burgers. En al moet de band tussehen Volk
en Leger nog veel nauwer worden toege
haald een dankbare taak, waarvan ook
„Ons Leger" zich onvermoeid blijft kwij
ten toch mogen wij als gelukkige tegen
hanger niet dia laten te wijzen op den lof,
dien zoo talrijke inzenders in „De Soldaten-
courant" in proza en poëzie hun kwartie
ren hebben gewijd. Ditzelfde nummer bevat
nog in de rubriek „Uit Leger en Vloot"
zulk een bijdrage van G.
Toch doet dit alles niets af aan het erger
lijke van kwartierweigering, gelijk jhr.
Graafland signaleerde. Eendrachtige ar
beid is noodig om te bereiken, dat in zulke
gevallen onder de burgerij zelve een storm
van verontwaardiging opsteekt.
Dat moet bereikt worden!
De toestand in den reuzenstrijd.
C'onet-anza, de voornaamste Roemeensche
haven aan do Zwarte Zee, ie in handen der
Duitschers en Bulgaren, en dezen hebben reeds
een gedeelte ,van den spoorweg bezet, welke de
hoofdstad Boecbarest- met de zee verbindt! Dit
is wel het zeer belangrijke bericht, dat wij in
ons vorig nummer nog onder Laatste Berichten
konden meedeelen. Roemenië bereidt in dezen
oorlog een groote verrassing. Er is gejuicht in
het kamp der geallieerden, toen deze Balkan-
staat' aan hun zijde in den oorlog ging; dat
stond gelijk met het begin eener overwinning,
meende men. Nu konden de Russen door Roe
menië oprukken naar Bulgarije, naar Turkije,
en er waren vooruitziende geesten, die de Rus
sen reeds te Konstantinopel zagen en de Dar-
danellen open voor de vloten en de handels
schepen der Engelsdien en Fransehen. Dat
Roemenie meedeed, was voor Sarrail een
groote steun, die uit het zuiden oprukte tegen
de Bulgarendo Roemeniërs zouden verder de
Donau-monarohie aanvallen in Zevenburgen,
zouden weldra doordringen in Hongarije en
den Russen daarheen den weg openen.
Het is geheel anders geloopen! Een terug
tocht is niet altijd een nederlaag, onze De
Ruyter bewees het nu en dan in den oorlog op
zee, dc Oostenrijkers hebben het weer ge
toond in Zevenburgen. Zij trokken daar maar
al terug en de Roemeniërs drongen er verder
binnen, bezetten er zelfs eenigo plaatsen van
belang. Maar daarna keerde do kans. 't Is
waar, dat do Duitschers «'.r eerst aan te pas
moesten komen; Kalken hay n wist met zijn
troepen en die der Oostenrijkers de Roemeniërs
terug te dringen tot aan, hier en daar zelfs
over de grens. In de Dobroedsja stonden dezen
tegenover de Bulgarenkregen zij hulp van
de Russen, de Duitschers hielpen hun bondge-
nooten m den Balkan en een der beste Duitschc
generaals, von Mackensen, werd opgedragen
den vijanden den weg naar Konstantinopel te
betwisten. Dat is goed gelukt. In den beginne
al dadelyk vielen Toetrakan en Silistria in
handen der centralen. Bij do Zwarte Zee wer
den de Roemeensche troepen eerst tegenge
houden, daarna teruggeduwd: voor een paar
dagen werd Toezla aan de Zwarte Zee ge
nomen, op 20 K.M. van Constanza, en weldra
daarop werd deze havenstad zeif bezet. Die
bezetting is belangrijk om de stad zelf, waar
do Russen gemakkelijk uit do Zwarte Zee
troepen aan wal konden zetten, maar niet
minder .om den spoorweg, die Constanza ver
bindt met Boecbarest. Deze spoorweg is dus nu
in banden ten deelc nog van de Russen en Roe
meniërs, ten deele in die van de Duitschers en
Bulgaren. Het gaat nu om den overgang over
den Donau bij Czernawoda en dc spoorwegbrug
daar. Dc centralen en hun bondgenooten zijn
op weg daarheen, en dat zij deze gewichtige
verbinding te bemachtigen, is lang niet meer
•on waarsoh ij n I ij k
Waarlijk, de strijd irr den Balkan levert
groote verrassingen op. Nauwelijks acht weken
is Roemenië in den ooriog en het heeft den
centralen gelegenheid gegeven om suc
cessen te behalen, waarop zij met recht trotsch
kunnen zijn. In plaats van de schaal te doen
dalen ten gunste van de geallieerden, hebben
dezen nu te beraadslagen over den ougeiukki-
gen toestand, waarin misschien weldra Roeme
nië zal verkeeren. Nog is het lang-niet zoover,
dat dit het lot van Servië zal deelen, en het
is de vraag, of de Duitschers in 't noorden en
'i zuiden Van het land bun veroveringen kuij-
nen' voortzetten. Ook komen iri Macedonië de
geallieerden, niet de Serviërs, vooruit en be
dreigen zij daar al meer de Bulgaren. Maar
het gaat daar niet liard, niet snel genoeg in
elk geval, om Roemenië voor een neerlaag te
}>ehocden. Voorloopig zal, naar :t schijnt, in
den Balkan geen beslissing vallen ten gunste
van de geallieerden. Telegrammen uit Londen
melden echter, dat men de inneming van Con
stanza niet van- te groot belang moet- reke
nen de val der stad was te voorzien, toen de
Duitsche kanonnen voorbij Toezla stonden en
de haven, konden beschieten. De Dobroedsja
wordt bovendien in Roemeensche kringen be
schouwd als een operatieveld van ondergeschikt
belang. Daarmee in strijd is wel eenigszins het
aantal krijgsgevangenen, dat de Duitschers en
Bulgaren in de laatste dagen maakten: meer
dan 6700, terwijl zij tevens 12 kanonnen, 52
mitrailleurs en anderen oorlogsbuit in handen
kregen
Er wordt ook elders hardnekkig gevochten,
maar de resultaten zijn minder duidelijk. Aan
het Westeri'ront behouden de goallieerden de
overhand. ondanks al de krachtsinspanning
der Duitsqjiers en hun felle tegenaanvallen.
Groot moge de winst der Fransehen en Engel
schen in de laatste dagen aan de Somms niet
zijn, de eersten zijn althans weer ieta vooruit
gekomen bi.j Cliaulnes, ten zuiden van de
Som me. Een eenigszins verrassend bericht
komt omtrent den strijd bij Verdundaar heb
ben blijkbaar de Fransehen een krachtigen
aanval gedaan, die gelukte. De Duitsche li
nie werd over een breedte van 7 en een diepte
van 3 K.M. ingedrukt; het dorp en het fort
Douaumont, de steengroeven bij Haudromont
werden genomen en andere stellingen bezet.
Daarbij werden meer dan 3500 Duitschers ge
vangen en een grooten buit behaald. Een suo-
ces, dat meetelt!
Van de overige fronten valt heel weinig
nieuws mee te deelen. De toestand is er on
geveer gelijk gebleven ondanks hardnekkige
gevechten hier en daar, ondanks geweldig ge
schutvuur.
Aan het Russische front blijft bet kalm.
Korte stafberiehten van Russi.sclien kant, en
van die der centralen volgen elkaar op, bijna
gelijkluidend melden zij: niets van belang. ,Tn
Zevenburgen wordt de felle strijd van Duit
schers en Oostenrijkers tegen de Roemeniërs
voortgezet;; de centralen schijnen nog steeds
hot geluk aan hun zijde to hebben, zij hebben
o, a. Predeai bezet, waar 600 gevangenen wer
den gemaakt. Daarentegen moet ook melding
gemaakt worden van een 300 krijgsgevangenen,
die.den Roemeniërs bij Oitnz in handen vielen;
deze laatsten verdedigen blijkbaar krachtig de
toegangen tot hun land in 't noorden.
Van het Italiaanscho front wordt, vooral op
het Karstplateau, hevig geschutvuur gemeld
van het Macedonische front levendige actie
van verkennersafdeelingen en zwak artillerie
vuur, maar geen successen van eenig belang.
Een belangrijke en interessante rede heeft
de Engelsche minister van buitenlandsche za
ken Grey gehouden. Natuurlijk viel hij eenigs
zins in de lijn van de andere ministers, van
vrede, die dadelijk kpmt, is nog geen sprake,
maar wel kan men tussehen de zinnen door
lezen van verlangen naar een oplossing van
het ontzettende conflict, dat zich afspeelt op
de slagvelden. Wij hooren or in, den toon van
een bezadigd en hoogstaand staatsman, die
verder ziet dan vele anderen, welke alleen van
een overwinning droom en, die den tegenstan
der vernietigt. #-§6
ENGELAND.
Een rede van Viscount Crey.
De Britsche minister van huitenlandscho
zaken. Viscount Grey, heeft dezer dagen een
redevoering gehouden aan een maaltijd, hem
aangeboden door do „Foreign Press Associa
tion", de vereeniging der buitenlandsche jour
nalisten dus.
De minister begon met uit te leggen, hoe
het Duitschland was. dat tot den oorlog
dwong, hoe de Tsaar van Rusland het twist-
^eschil voor liet arbitragehof in den Haag
wilde brengen, boe Frankrijk nog op den dag
der oorlogsverklaring de plechtige belofte af
legde dat het België's neutraliteit zou eerbie
digen, indien Duitschland dit ook deed. Hij
sprak daarna van de plannen van Duitschland
ten opzichte van Frankrijk en Rusland en van
de pogingen om Engeland te bewegen ^euiraal
te blijven. Doch dat. kon Engeland niet zon
der zich te verlagen eu te schandvlekken, Zoo
barstte do wereldoorlog uit en thans moet die.
volgens Grev, worden voortgezet tot de geal
lieerden liet beginsel en liet rCcht van vrije
ontwikkeling onder gelijke voorwaarden waar
onder iedere staat, groot of klein, volgens
eigen aard zich kan ontwikkelen als lid van
het gezin der beschaafde menschheid, beves
tigd zullen hebben. Om dit doel te bereiken,
is vooral eensgezindheid noodig.
„Duitschland'', vervolgde de minister,
„tracht- ons thans van elkander te scheiden,
ten einde zijn doel te bereiken. Er gaat geen
week voorbij, waarin ons besluit om met onze
bondgenooten door te zetten niet bevestigd
wordt en ik vertrouw dat do herinnering aan
den moed, die ons thans gemeenschappelijk
staande lioudc, een altijddurende band van
sympathie tussehen onze regeer in g en ons
volk zal blijven."
Vervolgens besprak de minister, wat de neu
tralen zouden kunnen doen, vooral na den oor
log, eii hij besloot zijn rede met de volgende
woorden
„Het is het belang der neutralen te zorgen
dat er iet-s geschiedt om te zorgen, dat er in
de toekomst wetten zullen bestaan en gehand
haafd worden op eene wijze, waaruit het iede
re natie, -die -daarvan afwijkt, blijken zal. dat
de geheele wereld haar als een vijand van het
menschelijk geslacht beschouwt. Jaren lang
hebben wij onder de steeds somberder worden
de schaduw van het Pruisisch militarisme ge
leefd. Er moet nu geen andere vrede komen
dan een, die do Kurnpeesche naties jn do toe
komst van die schaduw bevrijdt en haar laat
leven in de frissche lucht en in liet licht der
vrijheid.
Daarvoor strijden wij!'?-
FRANKRIJK.
Van het Westelijk OorIog«terrein.
Een Fran9ch succes bij Verdun.
PARIJS. Aan het front bij Verdun
hebben de Fransehen de Duitsche linie over
©en front van zeven kilometer en eon diepte
van ten hoogste drie kilometer ingedrukt.
Zij namen het dorp en het fort Douamont,
de steengroeven bij Haudromont en bezet
ten eeno stelling langs dan weg van Bras
naar Douaumont.
Er werden reeds 3500 gevangenen, ■waar
onder honderd officieren geteld. De buit in
nog niet opgenomen. De Fransche verlie
zen zijn gering.
PARIJS. De strijd werd op den rech
ter Maasoever met dezelfde kracht her
vat. als :"n d© dagen van. den meest
heftigen slag bij Verdun© en do dag van
Dinsdag zal teilen onder de meest roem
rijke van Frankrijk, wijl een overwinning
behaald is, waarvan het resultaat schitte
rend is. In* ©en enkelen aanloop namen wij
de steengroeve van Haudromont, bet werk
en de hoeve van Tkiaumont, het dorp en
het fort Douaumont, het Caillette-bosch,
het Chapitre-tjoscb, Fumin en Chesnois en
de batterij van Damloup. Een onw.eerstaan-
baar offensief dreef den vijand over zijn
geheele linie terug, over een front van zeven
kilometers. Douaumont, eens door den kei
zer de hoeksteen aan de verdediging van
Verdun genoemd, toen de Duitschers er op
25 Februari binnendrongen, is voor de
tweede maal in onze handen gevallen, want
wij namen het. reeds op 25 Mei.
Wij bereikten het dorp Vaux, dat wij
van drie zijden omsingelen. Dit belangrijke
succes bevestigt op krachtige wijze de de
fensieve stelling, die de Fransehen reeds
meer dan acht maanden op de Maashoogten
tegen de Duitschers verdedigen, en brengt
daar den toestand terug tot hetgeen hij on
geveer vijf maanden geleden was. De dap
pere koloniale aanvalatroepen, onder gene
raal Mangin, die onder het opperbevel van
generaal Nivelle inet een minimum-verlies
zulke belangrijk© stellingen hernamen, ver
dienen lof.
De aanval der Duitschers op Verdun
moest de algemeene-offensieve beweging der
geallieerden tegenhouden, zco mogelijk be
letten.
Niet alleen is het offensief begonnen aan
de Somrae, maar wij konden ook met succes
overgaan tot het offensief in den sector van
Verdun.
Het Engelsch-Franscbe offensief.
LONDEN". Sir Douglas Haig seintHel,
Maandag gewonnen terrein in de buurt van
Gueudecourt en Lesboems is volkomen be
vestigd. De troepen, dio Zaterdag duizend
gevangenen maakten hadden slechts 1200
dooden ©n gewonden.
BERLIJN. Officieel. Front-kroonprins
Ruprcclit van Beieren. Evenals de 22e
Octoeber, was ook do 23e October voor
den slag aan de Somme een dag van
hoogste krachtsontwikkeling. Om de door
braak tot iederen prijs te verkrijgen, zetten
de Engelschen en Fransehen met- sterke
troepenmacht de aanvallen door. Zij leden
echter, ondanks de groote strijdkracht, ten
N. van de Somme slechts zware, bloedige
nederlagen. Volgens berichten van het
front liggen voornamelijk ten W. van Lc
Transloy groote hoeveelheden dooden op
elkaar. De houding onzer troepen was
boven eiken lof verheven. Vooral onder
scheidden zich liet Brandenburgscho regi
ment infanterie No. 64. het Brunawijkscho
reserve-regiment No. 92, bet Rijnlandscbo
inlanterie-regiment No. 29 en de Beierscho
reserve-regimenten infanterie Nos. 1 eu 15.
Ten Z. van de Somme kon een in voorbe
reiding zijnde Fransche aanval in den sec
tor AblaincourtCliaulnes in ons artille
rievuur niet tot ontwikkeling komen.
t roid-Duitscht Kroonprim. Do vijand
wilde zijn aanvallen aan de Somruc steunen
door aanvallen bij Verdun. Onze stellingen
op den oostel ijken oever der Maas werden
onder krachtig artillerievuur genomen. De
vijandelijke infanterie werd', door ons
krachtig artillerievuur** in de loopgraven
gehouden. De aanvalspogingen zijn daar
door verijdeld.
Joffre en zijne manschappen.
Een correspondent schrijft ons:
Iedereen kent liet «houwspel eener uit-
deeling van medaille» aan eenigo Fransche
officieren en soldaten, dio pas van bet front
rijn gekomen. Jcderpeu heeft het gezien in do
bioscoop-theaters. Mn ar in werkelijkheid ziet,
men het niet dikwijls. Het is oen inspiratie.
Zelfs do kus op dot beido wangen der gedeco
reerden, volgens Engelsche opvattingen zoo
weinig soldatesk, wordt eene ceremonie vol be
teekenis. Het is de belichaming van den broe
derlijken geest van hot republikeinsehe Frank
rijk, dat met den vijand op voet van oorlog
staat, tnaar inwendig zoo eensgezind is.
Ik heb liet vanochtend gezien onder den
'■gaai grijzen wolkebozsen bemH en werd ge
troffen door de zelfhcheersching, dio er uit
sprak, de ernstige zelfbeheeiWhing van L ev
il u-.te kracht. Het geschiedt op een wijde gras
vlakte tegen een achtergrond van herfstgele
hoornen. Alles en ioderoon was vreemd stil. De
toeschouwer» fluisterden tot elkander al» zij
i'Is te zeggen luidden. Behalve het gesnor vau
een aeropJaanmotor boven in de lucht en nu
en dan een kort afgebroken bevel van eon offi
cier, klonk er bijna geen geluid, tot jdotseling
een marscJi weerklonk, daarna bet „Man-bons.
mardionsder Marseillaise en toen verschoon
de generaal.
Er was niets Tan het vertoon uit vredestyd.
Hij was in klein uniform gekleed en kwam'ie
voet, begeleid door twee officieren. Opgesteld
met bet. gelaat in de richting van waar hij
komen zou, stonden danr do helden van Mau-
Xe-pas, het 1ste infanterie-regiment vau hei-
fransche leger, dat onlangs bij dagorder ver
meld is —/-en lang, bewegingloos gelid van
een dof grijsblauw, dat zich een oind.ver uit
strekt.
Met tamelijk zwaren stap, maar verrassend
vlug voor zijn bouw, stapte de generaal naar
deu rechterflank van het gelid er» tofcn danr-
langs tot het einde toe, zonder een woord of
gebaar, behalve het saluut aan hot legimeuts-
vaandel bij het middelste hntaillon. Toch
heerschte er al dien tijd en tot op het oogon-
bkk, dat do generaal het- terrein weer ver
liet, diezelfde doodsche stilte. Zelfs toen hij
do medailles vaetspeldo op de borst van hot
handjevol mannnen, rlie voor de drie baraillons
opgesteld stonden en toen hij het regiments-
V a an del met het Oorlogskruis, het irotsche on-
dcrstheiding-Ueeken, dat bij Maurcpas verdiend
was, versierde, klonk er geen geluid.
Generaal, soldaten en voile zijn den oorlog en
den dood te vee! nabij, om aan do lawaaiige dc-
i inonstraties uit vredestijd te denken. De
meeste vrouwen waren in het zwart gekleed
bijna al de mannen in uniform. Het regiment
zelf was pos van het front gekomen en zal er
I spoedig weer heen gaan de vijaud zal spoedig
merken waar dat precies zal zijn.
I Daar was de droefenis, maar ook de ernst
t en -vastberadenheid van den oorlog in do lacht.
oen droefenis, die zelfs klonk uit de vlugge
j marsch, die- het muziekkorps van het regiment
speelde toen het regiment voor den generaal
j defileerde als een woud van slanke, glanzende
bajonetten lange zwaaiende kapotjasc.cn -en
I stalen helmen. Én achter hen aan kwam een
i der kanonnen, die meegeholpen hebbpn om den
door
C. PofoSmann.
Dik en dicht liing dc mist over <le Oost-
f-riesehe wadden. Tussehen dc eilanden "Wieker-
oog en Bintzum roeiden twee mannen, en aan.
het roer van het. schuitje zat e.cn forsche,
Irissahe jonkman, van het echt Oostfriesche
type. rossig blond van ha-ar en blauw van oogen,
meteen sold-atenpot.op het hoofd.
De mannen, boeiden zwijgend. Maar dc aan
het roer zittende praatte onophoudelijk. Hij
vertelde, liij vroeg, hij lachte, geheel vervuld
van het blijde vooruitzicht, van straks, op den
Kerstavond, thuis te zullen zijn. "Want hij wa-s
verlofganger.
De zee. rolde traag haar léigrauwe golven
aan. Hier en dnar schommelde zich een rootle
of witte boei. Meeuwen zwierden rond, al krïj-
schend. Het was eb lm. De zee rustte, als onder
de zwaarte van den nevel neergedrukt.
„Ik zou denken, dat we al dicht bjj Bintzum
moeten zijn," zeide de ééne roeier.
„Da£ zou ik óók meenen," bromde de andere.
„Mét den tijd komt 't wel zoownt uit."
„Ja ja, dat kan niet veel schelen."
De jonge man aan het roer trachtte met zijn
scherpe oogen den nevel te doorboren.
„Daar heli je 't al!" riep bij vroolijk. „Kijk
nitiar recht vooruit daar ligt Bintzum
"We komen aan het Hellingduin aan. Ik zie 't.
Een kwartiertje gaans links moet het dorp
liggen."
„Ja, waarachtig, dat is Bintzum! Nou,
Edzard, nóu zal 't blonde Myke niet lang meer
op baar schat hoeven to wachten, hé?"
E.u de verwoorde "gezichten der schippers
grinnikten. Lang en wit lag vóór hen het strand.
De boot knarste over liet zand. Een schaar
meeuwen vloog verschrikt, op.
wWeet je wel zeker, Edzard, dat het dorp
maar een kwartier weg ligt?.'' vroeg de eone
schipper.
„Wis en zeker, Hinrich! Ilc zal toch Bintzum
wel kennen! Keeren jullie maar dadelijk
om. Aanstonds moet de vloed opkomen. Jullie
moeten maken dat je thuis bent vóór de mist
nog dikker wordt."
Hij greep zijn soldatenbundeltje eu reikte
den mannen de hand.
„Nou, saluut, hoor Houdt je maar taai.
En nogmaals wel bedankt
Zoo la.koniek was het afscheid. Edzard Dirk-
sen keek nog even boe, hoe Hinricli dc. boot
van den wal afduwde en hoc de beide mannen
zich weer aan de riemen zettenBinnen tien
tellen was het vaartuigje in dcu mist verdwe
nen. Een paar riemslagen nog dan stilte.
Edzard wendde zich Westwaarts. Daar moest
het dorp liggen. Hij stapt© flink aan.
De oudelui. de broers en zusters, en Myke,
het blonde Myke, zoo rozig en zoo frisch Wat
laobten liaar blauwe oogen Vanavond zou
hij met haar naar de kerk gaan. Het leek hem
een eeuwigheid sedert hij de kazerne had ver
laten van morgen vroeg. En tien in den
trein en verder met de stoomboot uaar Wie-
kcroog. Maar de zeilboot naar Bintzum kon hij
gebrek aan wind niet varen. Edzard was wan
hopig. Hij moest en zou vanavond nog thuis
wezen op den Kerstavond toeh, om met
Myke naar de kerk te gaan. Hij bood geld
geld en goede woorden. Eindelijk besloten de
schippers Djark Djarksen en Hinricli Hinrioli-
een. hem over te zetten. F.n zoo was hij dan
nu toch nog op weg naar zijn dorp.
Hij versnelde zijn schreden zijn voeten
verzonken in liet mulle duinzand.... Nu moest
bij toch baast de lichten zien van zijn dorp...
Maar, neen! Geen schijnsel of schemering kon
hij bespeuren.... Hij tunrdo door den .nevel.
Niets, Niets dan duisternis en het ruischen
vau de zee, en af cd toe een schelle meeuwen-
schreeuw.
Eensklaps huiverde bij.
Zou hij verkeerd geloopen zijn, door den
nevel de richting naar het dorp geanïst heb
ben?.... Hij liep den jyeg terug, dien bij ge
komen was in zijn eigen voet-sporen-Hier
hielden zij op. Hier moest hij uit de boot aan
wal gesprongen zijnMaar do plek was reeds
verdwenen. De vloed zatte op. Het water was
gestegen.
Edzard keek rond. Een domme, dwaze- angst
deed hem eensklaps verstijven een angst
voor de stilte en de eenzaamheid.... Waarheen
moest hij zich wenden?
Het eiland was groot, en in het duin liet
een'weg zich moeilijk onderscheiden.... Maar
bij moest hom toch vinden! Hij moest immers
met het blonde Myke, naar do Kertsmette!
Op goed geluk liep hij het eiland in. Maar
aan het strand kwam geen einde. Waar be
gonnen clan toch de duinen, achter welke
het dorp lag?.... En nu kwam er over den een
zamen wandelaar iets vreeselijks iets ont
zettends, .dat hem oen ijskoude rilling over
den rug joeg, zijn hart verstijven, zijn haren
te berge rijzen deed....
Hij was niet op Bintzum. Hij was op een
vóór het eiland gelegen zandbank. Hij en de
schippers hadden zich vergist. Hij was ver
loren. Binnen enkele uren zou deze zandbank
door liet wassende getij overstroomd wezen en
zijn lichaam weggespoeld worden in de Noord
zee iudien het- hem niet gelukte t-c vluchten.
Maar waarheen Waarheen
Do ijskoude ontzetting, diehem heb bloed
in de aderen had doen st-ollen. week nu voor
een wild naar het hoofd slaanden gloed.
Edzar.d rende naar het strand terug cn
schreeuwde naar de mannen, die, door den
mist evenzeer bedrogen als hij, hem hierheen
hadden gebracht, hem onwetend hudden over
geleverd aan den dood. Hij schreeuwde en
schreeuwde. Ach, hij had do boot zien verdwij
nen in den gruwelijken, ondoordringbaren
nevel, die zijn noodkreten versmoorde.
Een meemv, door de menscTielijkc stem ver
schrikt. vloog op. Daar, waar zij heenvloog,
lag het land lag Bintzum. En Edzard rende
mee in de richting, waarheen de vogel gevlo
gen was „.Sterven! Sterven!" scheen de
krijsoliende kreet van. het dier -hem toe te roe-
pen»
En de wateren ruischton en stegen. De gol
ven rolden haar schuim reeds booger en lioo-
ger tegen de witte zandstrook op.
Edzard stond nu op den tegenoverliggenden
oever der zandbank. En daar deelde plotseling
zich de nevel, en door de scheur heen meende
de jonge tnan het strand van zijn eigen eiland
te ontwaren.
In het volgende oogenblik had hij laarzen
en uniformjas uitgetrokken.... Zwemmen
zwemmen naar den overkant zwemmen!
Maar een oogenblik nadenkens deed hem het
onmogelijke dezer onderneming beseffen, De
machtige stroomiifg zou hem wegsleepen
het land lag veel te ver en hij was ook geen
geoefend zwemmer
En nogmaals verhief hij zijn stem. Hij
schreeuwde over bet water de namen zijner
ouders en broeders den naam van Mvke.
De waanzinnige hoop. dat een verdwaalde vi.s-
schersschuit of een eenzame wandelaar hem
hooren zou, bezielde hem. Maar geen geluid
kwim er terug uit het donker. Slechts het rui
schen en gorgelen van het water van den
stijgenden vloed.
Hij viel op de knieën. Hij schreeuwde niet
meer naar de niense.hen, naar menschelijke
hulp. Zijn beangstigde ziel vond den weg tot
God. Hij wrong de gevouwen handen. Hij riep
tot den Allerhoogste hij bad en smeekte om
zijn leven, om zijn jonge, hoopvolle leven
„Hohofio!" grolde het over de wateren.
De vloed steeg.
Edzard staarde H3ar de golven, welker
hoogte nu bijna reeds de hoogte der zandbank
had bereikt. Hoe lang hij nu reeds in deze ont
zettende eenzaamheid was geweest hij wist
liet niet.... Daar kwam, daar naderde hij, de
groote Koning de groote heerscher over alle
levens. Op de zwarte golven reed hij aan, on
ver miHwbaar.
Niet ver van Edzard lag een doode meeuw.
Z'ij lag op den rug de vleugels uitge
spreid, de starre oogen naar boven.
Zoo zou ook hij liggen straks over een
uur reeds'wanneer de vloed hem meesleurde
ïn deu eiudeloozen oceaan..
Een afgrijzen doorhuiverde den eenzamen i
man het natuurlijke afgrijzen van het war-
me leven voor den dood.
Eensklaps schoot hem door het hoofd een ge
dachte.
In zijn soldatenbundeltje was een flesch
punehsiroop, die hij voor zijn ouders had willen
meebrengen... Dit was de redder. If-ij wilde
drinken drinken tot een nevel van ver-
getelheid zich bedwelmend legde over zijn zin-
nen. En dan mocht komen de Dood
Met de tanden trok hij de kurk uit de flesch.
Maar eensklaps overviel bem een walging.
Neen! Niet dronken, niet als een lafaard
wilde hij den dood onder de oogen treden
maar flink, rechtop, gelijk een dapper soldaat
den vijand.
En iiij slingerde de flesch Ter van zich af
in de bruisende zee.
Daarna kwam er over hem een diepe
stilte. De stilte der overgave, der berusting.
En die bracht vrede. De doodsangst week
van hem. Hij' kon weer klaar en rustig
denken.
En naar de rij af dacht hij aan allen, die hem
11a stonden, nam hij van hou allen afscheid,
van zijn ouders, van. zijn meiaje. van zrjn
broers en zusters, van vrienden en kamera
den thuis en in de kazerne, met wie hij van
morgen nog schertsende woorden gewisseld kad.
Een paar tranen gleden over zijn wangen.
En met die tranen nam hij afscheid van het
leven.
N11 bekroop hem een stompe onverscbillig-
heid. Hij bespeurde met doffe oogen hoe de
bodem al weeker werd, hoe onder zijn voeten
zich kleine holten vormden.die zich vulden met
bruine vochtigheid. Alles oin hem heen soheen
te verzinken. Het was als of er overal bronnen
uit het zand te voorschijn welden.
Nu vloeide een der kleine kuïkj'es over
en dau weer verder een en weer verder een.
De doode meeuw scheen plotseling te leven.
Het water hief den eenfn dan den tweeden
vleugel op. Het was alsof het diertje zich be
woog.
Maar do dood was het-de dood, die door
al die geultjes en kuiltjes kwam aan geloopen...
Daar rolde een buitengewoon groote golf aan.
Huppelend, tuimelend, met schuim gekroond,
naderde zij en spreidde zich breed, a! sissend
uit. Dan ijlde zij wcêr terug als luidde zij
zich onvoorzichtig, gewaagd op vijandeliik ee-
bied.
Een tweede kwam. rolde driftig aeft en
schoot voort tot binnen een halven meter vau
Edzard's voeten.
En al meer kwamen er. en al nader, als ge
stuwd door onzichtbare handen, als ©verechni-
meud van stoutheid en machtsgevoel. En. do
jonge man voelde het water tegen zijn roeien
spelen, voelde onder zijn natte zolen" den bo
dem wegzinken. Het donderde en rolde rond
om hem heen. De zee brulde en greep r.aar
haar offer met al lauger zich rekkend© vin
geren
Weldra was de gansehe zandbank over
stroomd, en de doode meeuw was reeds weg
gedragen, zwalkend op dc ziedende wateren.
Daar eensklaps drong er een toon door dc
duisternis een toon van metaal.hoog en Tein.
Kerstklokken, kerstk'okken. d;» rct. de metto
nepen liefelijk heilige kerstklokken!...
N11 gingen zij allen het smalle kerkepad op:
de vader, de moeder en Myke. het blonde
Myke. Zij zaten naast elkaar in de oude.
bruine bank naast den preekstoel en zij
dachten aan hem' en bader, voor hem...
Steeds al klaarder en melodlseher dro*g het
zoeto gelui doorden mist. Het tri ld» heen over
het rollen en dreunen van do zee, over het
ploffen en sissen der aanstormende blinding-
Daar knielde de jonge man neder, en luid
en krachtig brak het var. zijn lippen
..Onze Vader, die in de hemelen zijt
Het- volgende oosenblik nam een zware golf
hem mee. Niemand heeft hem ooit teruggezien.
