DE SOLOATEINTOOUK.A?JT xra.n. Virij eist©-A fcï October 2. O G
Vredesvooruitzichten.
De strijd aan de Stroema.
Binnenland.
wa—m ii» i i i i t,T«arc anmmac=gaMiii.i I I M-~—in iii_m iim_ih—
Een zeer belangrijk onderdeel
van een leger, van welk volk ook,
voript bet Roode Kruis en de
mannen, die daartoe behooren, heb
ben zeker niet de gemakkelijkste*
en minst gewiobtige taak in een
veldslag. Van bun moed on beleid
bangen vele levens af. Slechts be
trekkelijk weinig soldaten worden
in een strijd onmiddellijk gedood,
veel meer worden er lichter of
zwaarder gewond. Dezo laatste zoo
veel mogelijk te redden is bet doel
van den hospitaalsoldaat en zieken
drager. Hoevele gekwetsten zouden
niet doodbloeden of omkomen aan
bun verwonding, aan uitputting,
indien dè kranige Eoode Kruis-
soldaten niet vlug en kloek op
traden? Doch van groot bolang zijn
ook de werktuigen, die ze daarbij
gebruiken, vooral de draagbaren
om de gewonden weg te voeren
van bet slagveld, soms midden uit
het krijgsgewoel. Wo zien bier
naast een hospitaal-soldaat afge
beeld met op zijn rug do moderne
draagbaar, die heel licht en gemak
kelijk te banteeren is.
PAKIJS. Aan de StroemaDe vijand
ontruimt Kavdarmah, Ormanli en Hazna-
tar.
Pafcrouillegevcchten aan bet centrum.
Aan den linkervleugel zetten wij ons
'offensief met succes voort. Er wordt vooral
aan da Tsjerna-kromming hevig gevochten
tusschen Serviërs en Bulgaren. In dit ge-
yecht werden 816 man gevangen genomen.
Aeroplanes wierpen bommen op Monastir
en 'Prilep.
De houding van Griekenland.
BERLIJN. Uit Boedapest wordt aan bet
„Berl. Tageblatfc" geseind, dat in politieke
.kringen te Sofia op Grieken lands aanstaand
ingrijpen in den werelooi'log gerekend wordt,
Ongetwijfeld is de toestand in Griekenland
zoo verward, dat de hulp, die dit inwendig
.verscheurde land aan do Entente kan bie
den, slechts zeer gering zal zijn. Het doel
bm Griekenland tot een beslissing te brengen
;"staat blijkbaar in verband met den strijd,
dien Sarrfcil op bet geheel© front in Maoedo-
nië moet voeren. Want alles wat de Fran-
scben, Engelscben en Senders in den Bal
kan ondernemen, kan slechts een politiek,
en geeii strategisch doel hebben. Daarom
ziet men te Sofia met grooto'kalmte de ver
dere ontwikkeling der dingen tegemoet.
Vonizelos te Salonikl.
ifALONEKI. Venizelos, vergezeld van
•andere leden der voorloopige regeering,
onder wió Kancl'^erioris en Doug!is, kwam
Maandag bier aan.
MOORWEGEN.
De nood in Noorwegen.
LONDEN. Uit Christiania wordt aan de
i,Morning Post" gemeld, dat thans, blijkens
een gemeentelijke statistiek, ongeveer de helft
van de bevolking van Christiania moet worden
ondersteund, ten gevolge van de schaarschte
aan levensmiddelen en de daaruit voortvloeien
de hooge prijzop.
VËREENIGDE state»
De actie der Duitsche onderzeeërs aan de
Amerikaansoho kust.
NEW-YORK. Volgens esn bericht
van de „Associated Press" hcel't de
minister van marine, Daniels, in zijn
voorloopig rapport van Maandagoch
tend aan president Wilson verklaard, dat
de tot dusverre ontvangen berichten er op
wijzen, dat de Duitsche onderzeeërs die aan
de kust van Nieuw Engeland opereeren, alle
voorschriften der internationale oorlogswet-
ten in acht hebben genomen.
LONG BRANCH. De Duitsche ambassa
deur, Bemstorff, bracht Maandag een be
zoek aan president Wilson en overhandigde
hem een brief van den Keizer, die kapitein
-Rose met de „U 53" had overgebracht.
Deze brief bevatte een antwoord op een
persoonlijk schrijven van Wilson in zake
het vraagstuk der hulpverleening door
'Amerika aan de hongerlijdende bevolking
'yan Polen.
Alvorens Bemstorff te ontvangen deelde
president Wilson aan een aantal vertegen
woordigers der pers mede. dat van Duitsch-
land eene volledige vervulling zijner belof
ten aan Amerika zal geëischt worden. Hij
zeïde verder dat hij geen recht had om
'Duitschland'a bereidwilligheid om zijne be-
Iloeten te houden in twijfel te trekken.
Naar verluidt is president Wilson zeer
.bezorgd omtrent het optreden van Duit
sche onderzeeërs aan de oostkust van Ame
rika en verklaarde, dat hij bij het met
JLJJ© 3E3C©3Lh
Kapitein Paul König, de commandant
yan de handelsduikboot „Deutschland",
geeft in zijn boek ,,Die Fahrt der Deutsch-
<land" de volgende beschrijving van het
'leven aan boord
De Junimaand liep ten einde en het was
helaas ook met het goede weer gedaan. Een
uit het zuidwesten opkomende deining en het
'wegdrijven van de sirooming, waarop wij ge-
:hoopt hadden, waren voortoekenen van een
,Etormcontrum in het zuiden in de richting van
den golfstroom.
Zoo voeren w ij nog een dag. 's Avonds begon
het zoel en drukkend te worden. Achter bloed-
roode nevelsluiers ging do zon aarzelend onder.
•Een dreigend uitziende hemel en hevig weer
lichten, gepaard met toenemende vochtige
zwoelte in de atmosfeer kondigden de nabij
heid van den golfstroom aan. In den nacht
begonnen buitengewoon zwaro donderbuien
met een van alle kanten uitspringenden wind
en een wilde zee, die het sturen veel moeilijker
maakte.
De temperatuur van het water bereikt een
hoogte van 23 graden Celsius. Wij zijn in den
golfstroom die zich in de lucht kenbaar maakt
door een vurige krans van de zwaarste tropi-
tjho onweersbuien. Een sterk lichten van de
zee en hevig® atmosferische storingen zijn
verdere bewijzen van den stroom. Wij merken
het 23n ons draadloos tolegrafio-apparaat, dat
geïrriteerd wordt door de spanning van de met
electriciteit overladen atmosfeer en daardoor
begint te staken. Tot nu heeft het draadlooce
station te Nauea eiken dag het legerboricht
medegedeeld.
Het lichten van de zee belemmert het uit
kijken steak. De oogen worden er door geprik-
J5E& .fffisisa bssmJAfes
Bcrnstorff te houden gesprek, deze zaak
onder diens aandacht zou brengen.
LONDEN. De correspond, van do „Daily
Chron." te New-York zegt: Amerika heeft
een voorproefje gehad van hetgeen onge
twijfeld zou geschieden als er eens „werko-
llp oorlog" was en de opwinding is niet
minder groot dan in de eerste dagen van
den oorlog in Augustus 1914. Zonder de
activiteit van de Amerikaansche fcorpedo-
bootjagers zou de ellende ongetwijfeld nog
grooter zijn geweest en zou mogelijk het ver
lies aan mecschenlevens veel hooger zijn.
De opwinding en verontwaardiging nam
door de achtereenvolgende berichten zoo toe,
dat een uitbarsting zeker zou zijn gevolgd
als er Amerikaanse®© levens verlorten waren
gegaan.
NEW-YORK. Minister Lansing kwam
Dinsdag op Shadcwlawn, het buitenverblijf
van president Wilson, aan om met dezen
eene bespreking te voeren over de onder
zeeërs-aanvallen. Men verwachtte, dat hij
daar den nacht zou doorbrengen. Er hangt
zooveel aan Wilson's beslissing in zako het
optredc-n der Duitsche onderzeeërs af dat de
autoriteiten zelfs geene poging willen deen
om eene verklaring af te leggen omtrent de
houding die de regeering zal aannemen.
Do autoriteiten aan het ministerie van
buitenlandscho zaken zien in, dat eene
voortzetting van deze activiteit in de wak'-
ren dichtbij de Vereenigde Staten, allerlei
verwikkelingen kan teweeg brengen, waaruit
ernstige diplomatiekegeschillen kunnen
ontstaan en men verneemt, dat Wilson in
verhand hiermede den minister van buiten-
landsohe zaken, Lansing, naar Dong Branch
heeft geroepen.
In officie3le kringen overdenkt men ern
stig do waag, of Duitschland ook aan deze
zij do van den Atlanlisohen Oceaan eeu
basis voor onderzeeërs heeft.
Het departement van justitie zegt echter
ejat er geen bewijs is, dat er zich in de Ame
rikaansche wateren zulk een basis bevindt.
Het departement van marine heeft een
waarschuwing aan de draadlooze telegraaf
stations gezonden, dat zij gesloten zullen
worden zoo zij de censuur en do reglemen
ten niet in acht nemen. De stations van het
marine-departement hebben opdracht ge
kregen vooral op berichten van ongewensch-
ten aard te letten.
Admiraal Gleaves, die het bevel over een
torpcdobookflottielje voert, zegt dat zijne
officieren het er over eens zijn, dat er Zon
dag slechts één onderzeeër, waarschijnlijk
de U 53. aan het werk was. Maandag zoch
ten torpedojagors tevergeefs de wateren af
om de bemanning van de „Kingston" te
zoeken. Hij is van meening, dat zij zich
san boord van oen naar het- oosten koersend
schip bevinden, maar dat dit geene draad
looze berichten durft zenden, waaruit
hunne redding zou blijken.
Admiraal Gleaves zegt, dat hij te voren
volstrekt niets wist van de bedoelingen van
de U 53, toen die Newport verliet. De
eerste aanduiding die hij kreeg, dat de
U 53 aanvallen deed, was, toen het nood
signaal van do „Westpoint" aankwam.
Marine-officieren geloovendat, ofschoon
de onderzeeër zijne oliereservoirs met aan
boord van het stoomschip „Christian
Knudsen", vóór hij dit schip torpedeerde,
genomen olie had aangevuld, hij gobrek
aan munitie moet hebben na de werkzaam
heid van Zondag.
De geruchten, dat er aan de kust van den
Atlantischen Oceaan een basis voor onder
liet voortdurend fonkelen van de zc-e-oppor-
vlakto in dén diepzwarten nacht. Het weer
wordt buitengewoon slecht. Hooge zeegang,
zware hagelbuien komen over het del:. Do wind
heeft een kracht van elf tot twaalf. Rondom
over hot kokende water hangen zware, zwarte
wolkon, waaruit het voortdurend vaalgeel
bliksemt. Dan plotseling is de lucht weer diop
donker, terwijl de boot en het water daarom
heen stralen in een groenachtig licht. Do go
heelo atmosfeer is in oproer, onafgebroken
kraakt do donder boven ons, wij komen in het
centrumeen heksenketel van voorwereldlijke
onweersbuien raast om de bcot, alsof het einde
der dingen zal komen... Plotseling duiken
achter ons de toplantaaras van een grooto
stoomboot op. In den donkeren, nacht kunnen
wij haar uit den weg gaan, zonder dat zij liet
merkt. Op eenigen afstand vaart zij voorbij als
een lichtend verschijnsel. Het is een passagiers
schip', dat- naar zijn koers to oordeelen, uit de
Middellandsche ze© komt. Ik moet bekennen,
dat wij zijn lichtjes toon met een beetje gevoel
van nijd nakeken.
Den volgenden dag bereikte het slechte weer
zijn toppunt. Oorkaanachtige buien 'zwierden
over ons heen. Het water komt niet meer in
droppels naar benedeD, bet zijn watervallen,
muren van water, die pijn doen aan handen en
gezicht. De regen is zoo dicht, dat men er niet
tcgfcn in kan zien. Om iet-s zicht te hebben,
moot men een klein stuk glas voor het. oog
houden, met het gevolg, dat een beekje van het
glas in de mouw stroomt.
De boot werkt buitengewoon zwaar in dc ra
zende zee. De golven smijten het schip heen en
weer, zoodat het in alia scharnieren kraakt.
Dikwijls ligt het zoo scheef, dat men met dc
vrije hand zich nauwcb'jks meer kan vast hou
den aan den rand van de „badkuip". Het is
een hel.
Maar het is nog niets tegen de hel daar bin
nen in,de boot, vooral bij de machine. Bij de
zeeërs, is, wordt talrijker. Maandag ging
er ©eu gerucht, waarbij George's bank, oos
telijk van Kaap Cod, als zoodanig werd ge
noemd. Do torpedojager Samson ontving
dien avond opdracht om. naar Buzzard-
baai te gaan, cmdat er eon gerucht liep,
dat er in die buurt een onderzeeër was
gezien.
Draadlooz© berichten van do „Caniero-
nia" ©n de „Frederick 8" zijn ingekomen,
dat zij op we.g zijn naar New-York, maar
ver buiten de gewone route blijven.
BERLIJN. Het „Berl. Tagebl." verneemt
uit New-York dat de berichten ovor de torpe
deeringen aan de Amerikaansche kust Dinsdag
in bcurskringen een opgewonden stemming
hebben teweeggebracht, zoodat bet verloop bij
aanzienlijke koersdalingen soms gedemoraliseerd
was to noobjen.
Aangezien men eon stremming van do muni
tie- cn wapenleveringen aan do landen der
Entonto vreest, en in verband daarmee een
verslapping van de industrieel© spanningver
wacht, werden grooto posten op de markt go-
worpen, vooral van zulke maatschappijen welke
aan oorlogslevernntion doen.
Voorzorgsmaatregelen,
WASHINGTON. Het ministerie
marine is begonnen met de voorber&idende
maatregelen tot instelling van een patrouille
van oorlogsschepen la'ngs de kust, teneindo
te zorgen, wanneer dit eventueel noodig
mocht zijn, dat de neutraliteit der Vereenig
de Staten niet door Duitsche onderzeeërs ge
schonden wordt.
Ccrard in Amerika.
NEW-YORK- De Amerikaausche ambas
sadeur te Berlijn, Gerard is hier aangeko
men.
Hij weigerde iets mede te doelen over het
doel van zijn bezoek en wilde zich evenmin
bevestigend als ontkennend uitlaten over
het bericht in de „World" van Dinsdagoch
tend, dat hij gekomen zou ziju om aan de
Amerikaansche regeering mede te deelen,
dat Duitschland plan heeft do onderzeeërs
actie te hervatten op een wijze, waardoor
mogelijkerwijze de betrekkingen tusschen
Duitschland en Amerika bedreigd zullen
worden.
LONDEN. De „Daily Mail" verneemt uit
Now-York, dat de ongerustheid over de
toekomstige betrekkingen inet Duitschland
ernstig is toegenomen dcor de komst van
den ambassadeur Gerard en de publicatie
in de ,,N. Y. World" van een oogenschijn-
lijk authentieke mededeeling over liet doel
van zijn bezoek. De ambassadeur zelf wei
gerde, toen ik hem sprak aan boord van
een patrouilleboot, iets to zeggen voor pu
blicatie, behalve dat hij niet de overbren
ger was van èen verzcek tot bemiddeling
van de Duitsche regeering. Op de vragen,
welke de journalisten hem deden, ant
woordde hij steeds weer, dat zwijgen van
zijn zijde plicht was, daar hij geen uitla
ting zou kunnen doen, welke niet voor mis
duiding vatbaar zou zijn. Naar in de ,,N.
Y. World" wordt gezegd door Swope, een
der redacteurs van dat blad, dio ttve©
maanden in Duitschland heeft doorgebracht
en dio naa-r Amerika terugkeerde met den
gezant, is Gerard naar Washington gegaan
„cm de zware donkore wolk te beschrijven,
welke liangt over Duitsch-Amerikaansche
betrekkingen in den vonn van de duikboo-
tenoorlogbedreiging, welke met den dag
grooter wordt en dio zelfs volgens de meest
vredelievende Duitsche staatslieden tot uit
barsting zal komen na de presidentsverkie
zing op 7 Nov.., tenzij het onverwachte ge
beurt en de vréde tusschenbeide komt."
Tusschen de regels door lezende is de
eeuige conclusie, uit Swope's lange mede
deeling te trekken, deze, dat Duitschland
Wilson bedreigt met een' hervatting van de
verschrikkingen, onder iiet mom van eenigo
voorgewende wettigheid, tenzij de president
in de onmiddellijke toekomst den vrede kan
bewerken. Met andere woordenDuitsch
land houdt den president een pistool Voor
het hoofd, in de hoop hem er toe te kunnen
brengen om volgens Duitschland's wenschen.
te handelen.
Lansing bezoekt Wilson.
NEW-YORK- Alvorens naar Longbrarich
te vertrekken om president Wilson te bezoe
ken, had do minister van buitenlandsche
zaken Lansing eene langdurig onderhoud
met Gerard en kolonel House, Wilson'3 ver
trouwden raadsman.
JAPAN.
Het nieuwe ministerie.
NEW-YORK. De „Ass. Press"
verneemt uit TokioIn een inter
view verklaarde Terautsji, de nieuwe
premier, dat zijn program niet revolution-
nair is, niet agressief, niet militaristisch,
maar opbouwend; het ligt niet in de be
doeling op de souvereinit-eit van China in
breuk te maken of de behartiging der ge
lijke belangen van de betrokken mogend
heden aldaar te dwarsboomen. Het zou zijn
hoogste streven zijn, het vertrouwen van de
vreemde mogendheden waardig te zijn en de
verplichtingen van de verdragen met En
geland en Rusland na te komen.
wilde zee moeten natuurlijk alle luiken geslo
ten zijn. Ook het torenluik kan nu maar af en
toe geopend worden. Wel werken twee groote
vontilatiemachines onophoudelijk, maar de fris-
sche lucht, die zij uit den .ventilat-e-kokernaar
beneden zuigen, wordt onmiddellijk verslonden
door de gretige Diesel-motoren. Deze vraat
zucht igo monsters geven daarvoor in hun on
dankbaarheid slechts hitte terug, zware, druk
kende hitte, bezwangerd met een verschrikke-
ijjken olie-geur, die nu door alle ventilatoren in
een kringloop door alle ruimten gezweept wordt.
Vorfrissching kan zoo'n ventilatie niet meer
brengen. De lucht in do boot is bovendien ver
zadigd ins't een buitengewoon hoogèn graad aan
vochtigheid. Men gelooft er niet meer te kun-
non ademen en ziet gelaten of met galgenhumor
het oogen'olik tegemoet, waarop men viseh
wordt. Bij de gesloten luiken verzamelt zich
overal in het potdichte schip zweetwater,- dat
in de hitte weer verdampt, alles door nat maakt
en doet schimmelen. Alle laden en deuren van
do kasten zetten uit en klemmen. Daarbij komt
liet natt© goed, waarmede de wacht van den
toren verschijnt en dat de geheele boot verpest.
Men kan zich geen voorstelling maken van de
atmosfeer, die langzamerhand ontstaat, van de
hclv hc temperatuur, die in de boot broeit. Wij
hadden in den golfstroom een temperatuur
buiten van 23 graden Celsius. Zoo warm was
reeds hot water om ons. Frissche lucht komt
niet meer binnen en in de machinekamer ratelen
en hameren als razend twee motoren, elk van
zes cylinder. De kracht van hun explosies slin
geren zij in de draaiende schrocfgolvcn, met
glooier.dcn adem stoot zij de verbrande gassen
uit de pijpen. Maar dc gleed van de voort
durende verbrandingen blijft in de cylinders en
deelt ?ich mede aan de geheele, van olie drui
pende, stalen omgeving. Een adem bekrfcm-
mend© wolk van hitte cn oliestank gaat van de
machines uit en verspreidt zich over hpt geheele
schip. De temperatuur steeg ju deze dagen .tot
Ceen verzoek tot bomicdeling.
NEW-YORK. Do „Associated Press"
publiceert een telegram van haren
correspondent uit Berlijn waarin worde,
verklaard, dat het bericht, dat de
ambassadeur le Berlijn Gerard ec-n verzoek
van den keizer lot bemiddeling ten gunste
van den vrede door Amerika zou overbren
gen, een zuiver verzinsel is.
Een Amerikaansch oordeel.
WASHINGTON. De bekend© uitgever v.an
Amcrikaanscho tijdschriften en couranten,
Mc. Lui e, die pas van een bezoek aan Duitsch
land, Turkije, Engeland en'Frankrijk is terug
gekeerd, verklaard© bij zijn thuiskomst: „Er is
slechts één einde aan dezen oorlog mogelijk,
n.l. do nederlaag van Duitschland.
Do centrale mogendheden hobbeu reeds lang
liet toppuut van haro kracht bereikt, terwijl
daarentegen do geallieerden pas in het voor
jaar van 1917 volle kracht zullen ontwikkeld
bobben. Engeland neukt zoo koortsachtig als
het nog nooit heeft gedaan. Een. hevige haat
jegens Duitschland ia m Engeland gewekt dooi
de torpedeering van do „Lusitania", do te
rechtstelling van miss Cavell en kapitein
Fryatt 011 do pogingen tot moord op groote
schaal in den vorm van Zeppelin-aanvallen.
Frankrijk is naar mijn meening d© meest
volmaakte oorlogsmachine dio do wereld ooit
gezien heeft. Do Franscho soldaat heeft zijn
«cerga niet; ovoral verrijzen munitie-fabrie
ken, woiker produetio steeds toeneemt. De
bevolking is overtuigd dat alleen de overwin
ning oen eiude mag maken aan den oorlog."
OP ZEE.
Do „Blommersdilh".
De directie van de HollandAmerika-
lijn heeft van den kapitein van d© „Blom
mersdijk"' bericht ontvangen, dat het schip
Zondagavond om half acht 3 mijlen van
Nantucket is getorpedeerd. De bemanning
is gored door de Amerikaansche torpedoboot
„Benham" en te Newport geland.
De kapitein van de Duitsche
dpikboot deelde den kapitein
van de Blommersdijk mede, dat hij
alle schepen zou doen zinken,
die een Engelscho haven aan
hadden te doen.
De waarde van de „Blommersdijk" was
getaxeerd op 2J millioon gulden, en onge
veer de helft*van de waarde was tegen mo
lest verzekerd.
De graaula-ding voor de Nederlandsche
regeering was niet tegen molest verzekerd;
de regeering loopt met haar graanladingen
steeds eigen risico.
Onze correspondent te Rotterdam seint
nader:
Wij vernemen, dat de directie der Hol
land-Amerika Lijn nog geen stappen gedaan
of maatregelen genomen heeft in verband
met het torpedeeren van haar stoomschip
„Blommersdijk" aan de Amerikaansche
kust. Zij wcnscht daarmede te wachten
tot haar de volledigo bijzonderheden bekend
zijn van de omstandigheden, waaronder de
vernietiging van het schip beeft plaats ge
had. Wel is waar seinde de kapitein reeds
als nadere bijzonderheid, dat de gezagvoer
der van den onderzeeër bad verklaard, dat
elk schip hetwelk een Engelscho haven aan
deed zou worden vernietigd, doch die ver
klaring is in overeenstemming met een der
jongste wijzigingen in de Duitsche Prisen
Ordnung en bevat dus als zoodanig geen
nieuws. Alleen zou dan echter de gezag
voerder van den onderzeeër zich te voren
behoorlijk van het karakter der lading heb
ben moeten overtuigen om met het voor- j
schrift der Prisen Ordnung in overeenstem
ming te zijn. Het is dus van voel gewicht
om te weten of hij behoorlijk inzage heeft
genomen van het ladings manifest.
Overigens is er, zoo deelde men ons
nog mede alle aanleiding tot eenige
terughouding, in afwachting der nadere bij
zonderheden, voor de quaestïe eenigermate
gecompliceerd wordt door het feit, dat
inderdaad de schepen der Holland-Amerika
Liju, evenals dje van andere grocte Hol-
landsche maatschappijen, geregeld Engel -
sche havens aandoen, al is dit dan ook geT
dwongen. Gemakshalve wordt niet meer
opgebracht, doch komen de schepen vrijwil
lig uit eigen beweging om moeilijkbeden met
Engeland te*ontgaan. Daar komt dan nog
bij, dat dit gedwongen verblijf heel dikwijls
voor de Engelschen aanleiding is om van de
lading dezer schepen iets te laten lossen,
zelfs al geschiedde consignatie aan de
N.O.T. Bij verdere actie der Duitsche duik
boot-en zal men dus een zeer samengestelde
zaak krijgen te ontwarren, waarvan allicht
een der uitvloeiselen kan zijn, dat de Hol-
landsche schepen het aan de Engelsche kust
op opbrengen zullen moeten doen aan
komen.
Nader wordt vernemen, dat het getorpe
deerde Nederlandsche stoomschip „Blom
mersdijk" 6500 ton aan dë Regeering ge
consigneerde tarwe vervoerde.
Onze schepen op Indsë.
Onze Rotterdamsche correspondent ver
nam, dat sinds vorlpclen week de naar Ned.-
53° Celsius. En in zoo'n hel leefden en werk
ten menschon. Kreunend draaiden de mannen,
die vrij hadden, zich in hun kooien. Aan slaap
viel nauwelijks to denkou cn wanneer er een
zoo ver was, dat hij kon insluimeren, dan wekte
hem de onophoudelijk van het voorhoofd in de
oogen loopendo zweetdroppels tot nieuwe
ellende.
Het lijkt bijna op een verlossing, wanneer de
acht uur rust voorbij zijn, en do nieuwe wacht
in de centrale of bij de machine roept. Maar
begint het gemartel eerst recht. Slechts in
hemd en onderbroek gekleed staan de mannen
op post, om het voorhoofd een doek gebonden
opdat het zweet niet in de oogen zal komen.
Het bloed glooit >en hamert in de slapen, als
koorts kookt het in alle aderen. Slechts met
de uiterste inspanning van den wil gelukt het
het lichaam, dat van het zweet druipt, te dwin
gen tot mechanische dienstprestatie en het vier
uur uit to houden.
En hoe lang zal dat nog uit te houden zijn?
In die dagen heb ik het dagboek niet meer
bijgehouden en vind slechts de opmerking:
„Hooger mag de temperatuur niet meer worden,
anders kunnen de mannen het in de machine
kamer niet meer bolwerken." Maar zij hebben
het klaar gespeeld. Zij hileden stand als hel
den, zij deden hun dienst uitgeput, gloeiend,
met zweet bedekt, tot het centrum van den
storm achter ons lag, tot het daar buiten
opklaarde, 0 de zon door de wolken brak en de
afnemende zeegang het gedoogde de luiken
weer te openen.
Toen stegen zij op uit hun hel. Bleek, drui
pend van olie en onder het vuil kwamen zij
aan het daglicht en verheugden zich over de
zon, alsof zij deze voor den eersten keer zagen
schijnen.
Indië bestemde Hollandsch© schepen te
Portsaid aangehouden en genoopt worden
een deel der uitgaande lading to lossen.
Getorpedeerde schepen,
PARIJS, D© paketboot „Gallia", dis
ongeveer 2000 Franscho cn Servisch© solda
ten overbracht, is den 4n Oct. door ccn on
derzeeër getorpedeerd.
Hot aantal geredden bedraagt, voor .zoo
ver tot nu bekend is, 1362.
D© „Gallia" was «cn hulpkruiser, dio
gebruikt werd voor het overbrengen van
troepen.
Do torpedo veroorzaakte een ontploffing
in heb inunitieruim. De draadlooze instal
latie werd vermeld, waardoor het schip ge-
isoloord werd.
Vlotten 011 schuiten mot schipbreukelin-
gou werden den 5den Oct. ontmoet door een
Fransclxen kruiser, dio onmiddelijk pa-
trouilleschepen te hulp riep.
'De roddingsschuiten bereikten de zuid
kust van Sardinië.
Duitsoho duikbooten aan da Amerikaansche
kust.
LONDEN. Van Newport op Rhode eiland
komt het bericht, dat de bemanning en
passagiers van de zes schepen, die Zondag
door een onderzeeër zijn aangovallen. be
houden zijn, behalve' de bemanning van de
„Kingston" en er zijn thans Amerikaan
sche torpedojager op weg naar Newport
Boston met de overlevenden van een vaar
tuig, dat misschen de „Kingston" was.
waaromtrent geene aanduidingen aanwezig
zijn en waarnaar de torpedojagers gezocht
hebben. Er komt in de scbeepvaartregisters
geen stoomschip „Kingston" voor.
Zaterdagavond vertrok de U 53' van hier
en ontmoette in den vroegen ochtend het
Amerikaansche stoomschip ,,Kau6as".de
onderzeeër onderzocht de papieren en liet
het schip-doorvaren. Om zes uur ontmoette
hij de „Strathdene" en torpedeerde dat
schip, nadat de bemanning in de booten
was gegaan. De „Westpoint" werd om
11.45 getorpedeerd en daarna kwam de
„Stephano" aan de beurt-, die de onder
zeeër om half vijf 's namiddags ontmoette
met een aantal passagiers, onder wien vele
Amerikanen, aan boord. Men gelooft, dat
het schip tevoren gewaarschuwd was voor
het getorpedeerd werd, daar alle opvaren
den het schip veilig verlaten hebben en later
door een torpedojager werden opgepikt.
De „Stephano" was Zondagavond laat
nog drijvend, maar ernstig beschadigd.
Het stoomschip, dat als de „Kingston"
wordt aangeduid werd, om zes uur 's avonds
getorpedeerd. Daarop volgde de „Blom
mersdijk" en vervolgens kwam de „Chris
tian Knudsen" aan de beurt.
Het bericht van deze aanvallen ver
spreidde zich snel en tal van stoomschepen
die in verschillende havens gereed lagen om
te vertrekken, voeren niet uitdraadlooze
waarschuwingen werden aan vele Bchepen
op zee gezonden, en deze voeren onmiddel
lijk naar de territoriale wateren of verlie
ten do algemeen gebruikelijke routes om
langs omwegen de plaatsen hunner be
stemming te bereiken.
Het? is ongetwijfeld slechts aan de tijdi
ge hulp der Amerikaansche torpedojagers
te danken, dat er geen menschenlevens
verloren gingen.
NEW YORK. Terwijl de verhalen van de
teruggekeerde bemanningen en passagiers
van de in den grond geboordo stoomschepen
tegenstrijdig zijn, blijkt tooh wel, dat min
stens two© duikbooten aan de aanvallen
deelnamen. De bemanning van de „Kansas"
di© te Boston is aangekomen, verklaart,
dat de duikboot welke de „Kansas" aan
hield, niet de „U 53" was, daar het schip
een andere inrichting van zijn masten, had.
Het aantal duikbooten wordt zelfs wel op
vijf geschat. Er bestaat weinig kans op
©enige (otficicele) mededeeling over het
aantal duikbooten door d© Amerikaansche
Torpcdobcotjagorsflottielje, daar hot depar
tement van marine op het standpunt staat,
dat de verspreiding van zulk een bericht
niet-neutraal zou zijn.
Het is thans bekend, dat 220 personen,
o. w. 33 vrouwen en tien kinderen, gered
zijn van do getorpedeerde stoomschepen
d© bemanning van de „Kingston" wordt
echter nog steeds vermist- Ér loopen ge
ruchten, dat de onderdeden van de duik
booten in Amerika zouden zijn vervaardigd
en in ©en geheime basis aan de kust in
elkaar zouden zijn gezet. Een lid van de
bemanning van oen Amerikaansche torpedo-
bootjager beweert, dat liii esn voorra-adschip
bij een duikboot zag. De zeeverzekerings
premie voor do vaart, naar Britsche havens
werd van een tot vijf percent verhoogd.
Do „Intern. Mercantile Marine Com
pany" waarschuwde haar stoomschepen
onder Engelsche vlag in de haven te blijven
tot nader order.
Do uitgaande scheepvaart is overigens
weinig gowijzigd.
LONDEN. D© „Times" verneemt uit
New-York, dat de „U 53" t© Newport een
volledige lijst kreeg van do uitgaande en
binnenkomende schepen en daarop onmid
dellijk aan den. slag ging.
De „Daily&News" ontvangt van een cor
respondent de volgende beschrijving van
don strijd aan de Stroema
„VrijdagocLiten om vijf uur begonnen do aan
vallende troepen d© bruine door zandbanken
ondorbroken wateren der Stroema-rivier over
üe bestaand© bruggen over te steken. Recht
voor hen uit achter een uitgestrekte vlakte
lagen twee dorpen. Het eerste, Bala, werd in
stormloop met zeer geringe verliezen genomen.
Dc Bulgaren vluchtten, door onzo artillerie
gedwongen om dekking te zoeken in hunne
loopgraven voor het tweede dorp, dat Zir heet,
ei ongeveer een mijl van Bala is gelegen. Toen
was er rust tot ongeveer tien uur en intusschen
werd er munitie aangevoerd tot aan den zoom
van hot veroverde dorp.
Tegen tien uur stond een bataljon gereed
om den aanval op Zir t-e beginnen, waar een
sterke Bulgaarsche linie kon waargenomen
worden, die optrok naar Yenikeuj, het volgende
dorp, meer naar het westen en voorbij Zir.
Zoodra de linie echter gezien was, begon onzo
artillerie, erop te vuren, zoodat de beproefd©
aanval reeds mislukt was voor hij goal begon.
Een regen van granaten had hem letterlijk doen
verschrompelen.
Tusschen half vier en vier uur werden er toe
bereidselen gemaakt voor een hevig eu plotse
ling artillerievuur op Zir, dat een kwartier zou
duren. Daar bij oen observatiepost van het
hoofdkwartier der artillerie staande, kon ik do
hel per telefoon liooren hevelen los te breken.
Nauwkeurig werden de ho; ;cs gelijk gesteld.
Na het hevige bombardement snelden de aan
vallende regimenten door de met granaten
platgeschoten gaping van een mijl breedte in
de vijandelijke linie. Onder het optrekken kre
gen zij van, beide zy4en enfileeryuu£ van ma-
De nieuwe Duitsche duikbootactie.
Noar „Do Tyd" verneemt uit een Duitsche
bron, dip het blad reeds meer berichten ver
schafte, wier juistheid later werd bevestigd, lie
rust do Duitscho duiUbouton-actio in <lo zev
wegen naar Amerikaansche havens op een
nieuw stelsel van bevoorrading. Behalve groet-,
duikbooten van eeu geheel nieuwe type en tel
baar eigen voorraden kunnen medeneme
vcor weken lange reizen, kunnen om
duikbooten van hot oudo type ver van haar
basis opereeren, dank zij hot gebruik, <la;
thans van onderzecsche bevoorindingsvaartui-
gen (gebouwd in den vorm van handels-duik
boot en) wordt gemaakt, dio op afgesproken
plaatsen en uren midden op zee do opereerendo
booten wan al het noodige voorzien.
De nieuw ingetreden actie is een gevolg van
een compromis, hetwelk do Duitsche Rijkskan
selier heeft getroffen met de hem bestrijdende
partyen. Er was reeds eerder toe besloten, en
hierop zinspeelde ook dc heftige uitlating tegen
Engeland in do jongste redo van den Rijks
kanselier.
Men verwacht in Duitschland veel van aan
vallen op Amerikaausche muiutioverschepingen.
Het werk der Duitsche onderzeeërs.
BERLIJN. Een der Duitsche onderzeeërs
boord© in den tijd van 30 Sopt. tot 5 Oct.
in het Engelsen© Kanaal zeven vijandelijke
handolssclicp&n inet een gezameniijken in
houd van 4131 ton on wegens vervoer van
contrabande naar den vijand drio neutrale
schepen, samen metende 2357 ton, in den
grond.
Een andere onderzeeër bracht den 4den
Oct. aan de oostkust van Engeland drie
Engelschertreïlers tot zinken.
Deensche onderzeeër gezonken.
BERLIJN. Toen Maandag d© Deensche
onderzeeër „Dykkeren" bij""Taarbak (aan
den Ore Sont) boven water kwam, voer een
Noorsch stoomschip tegen hom aan. Da on
derzeeër zonk; drie man van de bemanning
werden gered.
H.M. de Koningin over dienstweigering
Een dienstweigeraar Hagemeyer had, toen
hjj als landstormplichtigo werd opgeroepen
voor den dienst- do gewetensvraag die hem
plaagde voorgelegd aan de Koningin: of hij
Christus of de Koningin moest dienen en
meent zich op een woord, dat H. M. eens heeft
neergeschreven: le Christ avant toutl te mo
gen beroepen om diensb te weigeren. Naar
aanleiding daarvan ontving Hagemeyer, blij
kens de Tel., den volgenden brief
Naar aanleiding van uw schrijven van
den 27en Aug. j.l., gericht tot Hare Majes
teit d© Koningin, ben ik gemachtigd u
enkel© woorden t© antwoorden.
Bij ©enig nadenken moet het u duidelijk
zijn, dat „dienstweigeren", onder welken
vorm en om welke reden ook, nooit de
goedkeuring van het Hoofd van den Staat
kan hebben en dat het Hoofd van den
Staat voor dienstweigerennooit ver
zachtende omstandigheden kan vinden.
Do door u aangehaalde woorden „Christ
avant tout" zijn niet door H. M. de Ko
ningin uitgesproken of „de wereld inge-
slingerd", zooals u zegt; maar deze woor
den werden door Hare Majesteit neer
geschreven op een portoet, dat H. M.
schonk aan de Argentijnsche dame, die een
reproductie van hot fraaie Christusbeeld
uit de Andes aan het Vredespaleis ten ge
schenke gaf. Dus een geheel particuliore
handeling.
Mijns inziens is er volstrekt geen tegen
strijdigheid in deze woorden en het zich
gereed maken om zoo noodig do zijnen en
huis en hof te kunnen verdedigen. Integen
deel. Mij dunkt dat men van het begin af
tot het einde uit de Bijbelsche geschiedenis
moet leeren hoo de meest heilige plioht
van den man is om vrouw en kinderen,
huis en haard te verdedigen, zooals zelfs
elk dier is aangeboren door liet hem door
God gegeven instinct.
De geheele- natuur is daarop gegrond.
Laat mij u een werkelijk goeden raad ge
ven, jonge man! Laat u niet afleiden door
theatrale woorden en gedachten; heb ver
trouwen in hen die u nebben te leiden, al
kunt gij het niet begrijpen; denk u rustig
en kalm in in den plicht, dien niet alleen
de regeering, maar de geheele natuur, uw
eigen mannelijk gevoel, u oplegt, om ge
reed to zijn de uwen te kunnen verdedi
gen. En klamp u daaraan alleen vast.
Doe uw plicht en tracht Christus te die
nen door in uwe naasie omgeving steeds
zooveel mogelijk liefde, toewijding en Zelf
opoffering te betrachten; maar niet door
theatrale woorden of daden. Nogmaals,
luister naar mijn raad. Er is geen tegen
strijdigheid.
(w.g.) De Particuliere Secretaris
van H. M. de Koningin,
Van Gzen.
Rentmeestersejcamen.
De Vereeniging van Beheerders van Landgoe
deren en Landelijke Bezittingen (9 Praam
gracht, Soest) verzoekt ons te berichten, dat
de vrijstellingen, vermeld in het programma
van het examen voor rentmeester, zijn verval
len en het in den vervolge aan de examen-com
missie zal zijn overgelaten om, op grond van
genoten opleiding, verkregen diploma's of ver
richte werkzaamheden, vrijstellingen van onder
deden van het examen-program te verleenen.
Met het oog liiorop is tijdigo aanmelding
oor het examen (dat begin Moi 1917 zal wor
den afgenomen) met eventueelo inzending van
diploma's als anderzius ten zoersto gewenscht.
ckinegeweren en de Bulgaren vuurden op hen,
verborgen in do loopgraven bij Zir tot do aan
vallers vlak bij hen waren. Toen smeten zij de
geweren neer en kwamen met opgeheven han
den naar dc aanvallers toeloopen om zich over
te geven. Onze mannen stormden het branden
de dorp in en aan de andere zjjdo er weer uit,
om een loopgraven linie ten noord-n ©n ten zui
den van het dorp te neme®.
Het oonsolideeringswerk moest vlug uitge
voerd worden want om zes uur kwamen de Bul-
gareu uit Yenikeuj te voorschijn zwermen om
den verwachten tegenaanval te doen. Onzo
kanonnen decimeerden echter dio kleine bruine
figuurtjes, die haastig terugstormden. Dadelijk
na donker werd er weer ©cn aanval op Air on
dernomen en om kwart over één 's nachts klonk
het goknal dei' geweren cn het geratel der
machinegeweren weer luider dan ooit.
Uit de loopgraven, waar onze mannen de
geweren afschoten zoo vlug als do grendels
toelieten, stegen voortdurend Vorey-fakkels
op, do een na den ander, als bij eon vuurwerk.
Aan de Bulgaarsche sijde stegen voortdurend
groene en roode vuürpijlen op.
Teen begon onzo artillerie het werk e® met
geregelde tusschenpoozen kwamen de 12.5 cm.
granaten neer op de aanvallend© Bulgaren.
Hunne onderneming werd krachtig doorge
voerd, maar mislukte.
Vandaag had er weer een tegenaanval op
Zir plaats. Deze ging om acht uur van Hris-
tlan Camilla uit, drong een eind ver om het
hoogste deel en de zijde van liet dorp door, als
of do bedoeling van den vijand was, een flank-
aanvz- op onz© linie tc ondernemen, maar ons
shrapnellvuur bleef voortdurend op hen spelen
totdat de waarnemers bericht zonden, dat het
deel „verdwenen" was.
Wij zijn nog steeds bezig, onzo positi© te Zir
en Bala te versterken, ma?* Wj do^tecsUnd
volkomen, bevredigend." -. y
