Tweede Blad.
AMSTERDAM
De Watersnood.
IJMUIDEN
De overstrooming en onze
verdediging er tegen.
PURtlEO XAN D
WI1DE VOSKER,
ZUlDWIJ"
'kerneer
'PURMER
j|WESTCZAAM
ILPENDAM
POLOEfy
KOOCïd.ZA/ -N
OOSTZAAN
'ZAANDAM
oostzaan
Sluis
St triza»'
f ZUID
SPAAR N DAMMER
Polder
^NftUERNA-
_MÖTOR
^.GEMAAU
'west-
2ANS.B
[LANDSMEER
2AANDAMME;f^
POLDER
ICMOUW
HOUTRAK
OOST2AAN5CHE
I^OVERTfOrr
NOORDER
s Y POLDER
"RlJNLANOf
STooncE^Sj
/jM&r'on.
».V%aGENAAt. 2UNDERD0RP
Vj/PoLDÈRi^/^
//eutKSlOcl!^BüiKSLÖT*'eRttEER\
4Ó^^/%BU1KSLOOT -«/
POLDER^
^POLDER^M/I,
IK S LOT ^7/
HAM nn" Tfffn
AMSTERDAMMER
POLDER
HOLDER
WAAR OEF
POLDER^
SLOTERDIO!
HALF/W Et
KHEIUNO
«VOUOE
'HAARLEM
CSyphor*
UE SOLDATEKrCOURiUvrT ven woenaaag 26 Januari 19ie5
noodwaterkeering "worden dag en nacht
voortgezet. Getracht zal worden de geheele
water keering in omstreeks vijf weken ten
uitvoer te brengen, terwijl men met den
dam langs het Noord-Hollandsch Kanaal,
zich uitstrekkende van de sluizen tot den
spoordijk, Maandagavond, hoopt gereed te
zijn.
Langs den Purmersteenweg en de Necker-
straat worden eveneens alle krachten inge
spannen de dam, langs den Purmersteen
weg opgeworpen, bereikt reeds een lengte
van ongeveer 700 meter. De demping der
sluizen zal in zooverre geschieden, dat ze in
tijden van nood in één uur tijds geheel
dichtgegooid kunnen worden.
Groote hoeveelheden materiaal zijn ge
arriveerd tot het vervaardigen der verschil
lende kistingen.
Zondagavond seinde ipen ons:
In de spoedeischende Raadsvergadering,
Zondagmiddag te 3 uur gehouden, is beslo
ten tot het maken van een kistdam van den
spoordijk naar de sluizen en van de sluizen
naar den Wijde-Warmend ijk. Heb cr.ediet,
hiervoor aangevraagd en toegestaan, be
draagt f 35.000, waarvoor dq melkfabriek
„Hollandia" f 10.000 beeft gegeven. De
groote sluis in bet Noord-Hollandsoh Ka
naal wordt met steenen dichtgegooid.
Tevens werd door den voorzitter aan den
kapitein der genie Duetz een hartelijk
woord van dank gebracht voor diens des
kundige adviezen, waardoor deze de ge
meente zich ten zeerste aan hem verplicht.
(A p p l'a us.)
Door de thans genomen maatregelen zal
Purmerend geheel omringd worden door
kistdammen of water keen n geneen pol
der dus vormen, welke met behulp der
machines van „Hollandia", waarvoor be
reids toezegging is gedaan, leeggemalen zal
worden.
Voorts vernemen we omtrent den toe
stand te Purmerend
Zaterdag 22 Januari was de waterstand
6 c.M. beneden A. P., Zondag 89 Januari,
was het tegen vijf uur namiddag gestegen
tot 4 c.M. boven A. P.
Het gevolg was, dat gedeelten van Pur
merend, tot" gistermorgen voor overstroo
ming bewaard, in den loop van den dag
onder water zijn gezet.
Bepaalde zich het overstroomde gedeelte
tot aan Zondagmorgen tot het nieuwe ge
deelte der gemeente, bij het stijgen van het
water liepen ook de Koestraat., Paarden
markt, Nieuwstraat, Kanaalschans en de
Gouw over en was o. a. het „Heerenloge
ment" slechts plassend door het water te
bereiken.
Voor ,,'t Kalf", den dijk van de Wijde
Worm er, waarvoor eenige dagen geleden
ernstig werd gevreesd, is thans het gevaar
vrijwel geweken, ook voor den Purmerdijk
bestaat geen onmiddellijk gevaar. Maar over
heb dijkje van den Overweerschen polder,
hoewel van doorbreken geen sprake is,
spoelt het water. Deze polder grenst, onmid
dellijk aan het buitenste deel van Purmer
end, zoodat de overstrooming van dit dijkje
het water brengt in andere gedeelten -van
het stadje.
Ten gemeentehuize werd ons meegedeeld,
dat geen. onmiddellijk gevaar voor het. door
breken van de bedreigde dijken bestaat en
men vermoedt, dat deze hooge waterstand
liet gevolg is van den springvloed van en
kele dagen geleden, die thans het zeewater
hoog heeft opgevoerd.
Men meklt nog van andere zijde
Van Zondagmiddag kwamen omtrent den
toestand te Purmemd de volgende berich
ten in:
Half twee. Het water stijgt ontrust-
barend. Aan alle kanten stroomt'het water
óver de kaden. Nog geen enkele-maal is het
water zoo hoog geweest. Duizenden vreemde
lingen komen per boot aan om te kijken,
doch allen worden geweerd. De toestand is
ernstig. Het water stroomt over den dijk in
den Over-Weerschen polder. Kistdammen
worden overal aangelegd. Zaterdag was
overal door het zakken van het water een
zekere kalmte ingetredenthans maakt men
zich angstiger dan voorheen. Het weer is
stil.
Drie uur 45 uur. In een spoed-
eischende raadsvergadering van drie uur is
besloten tot het maken van een kistdam
van den spoordijk tot de sluizen en van de
sluizen naar den. Wijde-Wormerdijk. Men
begint onmiddellijk met het- werk. De
groote sluizen worden met sternen dichtge-
worpen. De tosstand is ernstiger.
De Purmersteenweg is bijna niet meer te
houden. Men werkt hard, doch men vreest
het ergste.
Zondagavond. 'De perceelen op de
Nieuwe Gracht loopen gevaar onder te
I loopen.
In de Nieuwstraat worden de huizen ont
ruimd.
j De Overweersche polder loopt gevaar en
de dijk wordt versterkt op die plaatsen,
waar het water overloopt..
Aan den noorddijk van de schutsluis van
heb Noord-HoHandsch kanaal tot de spöor-
j dijk-richting wordt sinds Vrijdagnacht onaf-
gebroken gewerkt. De schutsluis wordt afge
damd om Purmerend te beveiligen als de
j Nekkerstraat onderloopt.
Zaandam.
I Zondag is het water in den Oosl-
•zaner polder den geheelen dag geste
gen. In den nacht van Zaterdag op Zon
dag was om 2 uur de stand 8 cM.A. P.,
te 4 uur 5 en te half zes 4 cM. Daarna liep
het water geregeld op, tot het Zondagavond
7 uur 8 cM. -f A. P. was. Toen was het on-
I geveer 30 cM. hooger dan de hoogste stand,
die gedurende de göheele periode van de
overstrcoming bereikt werd.
In de Oostzijde stond het water nu niet
meer vóór of in den kistdam, maar zelfs daar
achter. Dat dit een aansporing was om met
verdubbelden ijver aan de afwerking voort
te arbeiden, spreekt van zelf.
In verband hiermede en met het oog op
den Zondag, waarop veel vreemdelingen
verkeer werd verwacht, vooral ook wijl het
prachtig weer was, .werd door het gemeente
bestuur de bepaling uitgevaardigd, dat nie
mand zonder pas tot de Oostzijde mocht toe
gelaten worden. Deze passen werden echter
alleen verstrekt aan degenen, die in de
Oostzijde wonen of daar noodzakelijk moes
ten zijn. In een oogenblik tijds werd nu het
gemeentehuis bestormd om pa-3sen. Het ge-
heelg ambten a arspersoneel yras gemobili-
minstens 80 c.M. water op het land hebben.
In dit verband heb ik naar een middel
gezocht om dezen afmalingsduur te verkor
ben en meen dit gevonden te hebben in bet
afmalen van den LJboezem zelf.
Dit kan geschieden door het ge
maal aan de Oranjesluizen en aan
't Loozingskanaal aan den Zeeburger-
dijk; de capaciteit dezer beide ge
malen is te zamen ongeveer aan te slaan
op 1700 kub. M- per minuut. De gemalen
van Oostzaan en Waterland kunnen dan
niet meewerken, wel echter Purmerland en
Vurige Staart, die op Scherm er boezem uit
slaan, zoodat de gezamenlijke capaciteit
ongeveer 1800 kub- M. per minuut kan
worden, of wel 3.7 mil'lioen kub. M. per
etmaal.
Voor de berekening, hoeveel c.M. per
etmaal van de geheele oppervlakte wordt
afgemalen, moet de oppervlakte met den
IJ boezem ad 1000 H.A. worden vermeer
derd, er wordt dan dus over de 8000 H.A-
een daling van 3,700,000 80,000,000
0.046 M. of wel ruim 4.5 c.M. per etmaal
bereikt. Over de 35 c.M. water, vermeer
derd met nog 1.5 c.M. regen, moet dan 8
dagen worden gemalen.
Dit geeft reeds een veel gunstiger resul
taat; dit zou dus bereikt kunnen worden,
indien de stad Amsterdam voor de scheep
vaart een dergelijke peilverlaging tot op
0.95 M. onder A.P. zou kunnen hebben, dit
is namelijk ongeveer 0.5 M. lager dan het
normale kanaalpeil.
Ik heb bij een zeer voorloopige bespre
king wel den indruk gekregen, dat Amster
dam ook in deze richting zooveel mogelijk
zal willen helpen. De vraag is echter of
acht dagen niet te lang aaneen is.
Hieraan is misschien nog tegemoet te ko
men door Rijnland te hulp te roepen. Hot
groote Rijnland, zich uitstrekkende tot ten
zuiden van Leiden, over een geheel afwate-
ringsgebied van ruim 100,000 II.A., be
schikt over krachtige gemalen te Halfweg en
Spaarndam, uitmalende op den IJboezem,
te Gouda, uitmalende op den Holl. IJ6el, 1
en te Katwijk uitslaande op do Noordzee.
De eerste twoe kunnen bier geen dienst
doen, de beicfe laatste wel. Heb winterpcil
van Rijnland is 0.70 M. A.P., om dus
den boezem af te malen op 0.95 M. kan
voor de scheepvaart daar waarschijnlijk
geen overwegend bezwaar zijn. De capaci
teit der twee restoerende gemalen wordt
als gemiddelde per dag aangegeven op 3.5
milhoen M3., de oppervlakte van den boe
zem is 3600 H.A., te zamen zou dus de ca
paciteit per etmaal worden 7.2 millioen
M3. en de geheeie te bemalen oppervlakte
zou dan bedragen 7000 H.A. (overstroomd
gebied) 1000 H.A. (IJboezem) 3600
H.A. (Rijnland) 11,600 H.A. De afma
ling bedraagt dan dus 7,200,000
116,000,000 0.062 M. of ruim 6 c.M. per
etmaal. De duur van uitmaling zou dan dus
nog geen zee dagen bedragen.
Dit is een buitengewoon gunstig resul
taat, dat natuurlijk uitsluitend en alleen
bereikt kan worden door het te hulp roe
pen van dergelijke uiterst krachtige boezem
gemalen, waarbij de eigenlijke poldergema
len geheel in 't niet verzinken. Rijnland's
hulp zou bovendien van zoo groote beteeke-
nis zijn, omdat door diens lagen boczcm-
stand n.L winberpeil 0.70 A.P. het ook
mogelijk gemaakt zou worden af te spuien
op Rijnland, indien voor het spuien bij
IJmuiden de getijden niet laag genoeg
afliepen.
Zeer in 'tkort zou dit plan dus neerko
men op
A. tóchermerboezem spuit niet te Zaan
dam en Nauweraa.
B. Amsbelland spuit niet op den IJ
boezem.
C. Rijnland's polders malen niet uit op
Rijnland's boezem.
D. Dé IJboezem met het overstroomings-
gebied wordt zoo laag mogelijk afgespuid
door de sluis te IJmuiden, of op Rijnland.
E. De gemalen van Purmerland en de
Vurigo 8taart malen af op Schermorboezem.
De gemalen aan de Oranjeeluizen en aan
het Loozingskanaal Ie Zeeburg malen af op
de Zuiderzee. Rijnland's goma.il te Gouda
maalt af op don Holiandscbon IJsel en dat
te Katwijk maalt af op do Noordzee.
Gezamenlijk wordt op die wijze bot water
in dat gedeelte van het overstroomiugago-
bied in ongeveer zes dagen tot op maaivald-
hoogto gebracht.
Op oen dergelijke wijze zou. bij toopaj-
sing van dit idee gecombineerd met. do
noodwaterkeering BuikslootIlpendam,
binnen betrekkelijk korten tijd bet grootste
deel van bet overstroomde laud weer boven
water kunnen zijn, en duizenden menschen
in Oostzaan, Landsmeer, Purmerlaud, Don
Hp, Zaandam-Ooetzij en i'unnerend wear
hun bedrijf kunnen hervatten.
Het spreekt vanzelf, dat er voor het ver
krijgen van de medewerking der verschil
lende col logee zeer vele besprekingen
noodig zouden zijn. Ook moeten de
verschillende gemaien nagegaan worden,
om de juiste capaciteit vast te «tellen
bijv. in verband met een andere
tasting der schepraderen en een mogolijk
verhoogen van het tcurental.
Het is daarom, dat ik dit reeds nu ia
bespreking breng.
Het is duideujk, dat ook voor het res
toerende gebied later dezelfde methode toe
te passen is; en eveneens, als Onverhoopt de
bedoelde waterkecring BuikslootIlpendam
enz. niet gemaakt mocht worden, voor het
geheeie overstroomingsgebied. Alleen zou
dan ongeveer de dubbele duur noodig zijn,
wat althans aan één stuk wel moeilijk toe
gestaan zou kunnen worden.
Op onderstaande kaart ia de IJboezem
met omgeving afgebeeldalle in dit artikel
genoemde dijken, kanalen, wabergemeJen,
enz. zijn aangeduid, natuurlijk roet uitzon
dering van die van Katwijk en Gouda.
Amsterdam, 22 Jan. 191G.
m. f. visseb.
gevluchte inwoners van Anna Paulowna bevin
den, hebben zich to Oudo Sluis, "Wieringer-
waard, Barsingerhorn, Scbagen en Breezand
comités gevormd: door bemiddeling van bet
comité to Breezand kunnen de andere comités
alles verkrijgen wat zij noodig hebben van de
Centrale Watevsnoodcommissie.
De geheelè oppervlakte, van den Anna Pau-
lownapolder is 4500 H.A. groot, water en dij
ken niet meegerekend. Hiervan is ongeveer
3000 H.A. overstroomd, waarvan 1600 H.A. in
don Oostpolder. Do polder bezit twee stoom
gemalen en een watermolen, waarvan dat aan
do Ewijcksluis 160 kub. M., dat to Kleine Sluis
90 kub. M. en de molen aan den Achterweg
20 kub. M. water verplaatsen.
Van bet gedeelte des polders onder Breezand,
dat nog niet is overstroomd, is al het. vee be
halve dat van een paar boerderijen bij den dijk
van bet Noordholl. kanaal, verwijderd.
In den Oostpolder wordt de waarde van het
graan, dat op één boerderij verloren is gegaan,
geschat op 20,000.
Purmerend.
Een berichtgever seinde Zondagmiddag:
Zondagmorgen steeg in Purmerend plot
seling iiet water zóó hoog, dat alle kaden
van het Kanaal en de Where overstroom-
den. Nog geen enkele maal is het zoo hoog
geweest.
Met booten komen duizenden vreemdelin
gen aan, doch niemand wordt in de stad
toegelaten. De toestand wordt nu ernstig.
Was Zaterdag de kalmte wat ingetreden,
doordat het water zakkende was, nu maken
de inwoners zich angstig, daar het water nu
van twee kanten opkomt.
Door den koogen waterstand stroomt het
water over den dijk van den Overweerschen
Polder.
Men legt' overal kistdammen aan en
hoopt het water zoo te keerende overige
dijken houden zich tot nog toe goed, daar
het stil weer is. Als er nu echter storm op
steekt, is de ramp niet te overzien.
ij Nader meldde men ons
Ondanks den zuidenwind is het water te
Purmerend Zondag tot ongekende hoogte
gestegen. De peilschaal in de sluizen wees
in den morgen precies A. P. aan, en het
water is nog steeds wassende.
I De .werkzaamheden tot liet maken der
eeerd.
De eersten, die het ongerief van het genus
van een pas ondervonden waren de katho
lieken, die op weg naar de kerk waren, en
die allen verplicht waren naar huis terug
te keeren.
Ook de vele honderden vreemdelingen,
die Zondag naar Zaandag gekomen wanen
om de rampen, van een overstroomingdoor
eigen aanschouwing te leeren kennenTnad-
don pech. Zij moesten zich nu met den
Zuiddijk tevreden stellen. Naar de Oost
zijde waren alle toegangen afgezet.
Het aantal vreemdelingen was buitenge
woon groot. Alle booten en treinen uit beide
richtingen kwamen propvol aan. Het waa
nog drukker dan op een van de beide Pink
ster- of kermisdagen bij het meest gunstige
weer.
Van Wormerrveer waren er die waren
komen loopen, omdat rij geen plaatsje in
boot of spoor hadden kunnen machtig
worden.
De politie was met een aantal rijksveld
wachters en militairen versterkt.
Ook waren in den loop van den morgen
200 soldaten aangekomen, onder wie een
aantal van de genie, voor hulp bij het ma
ken van de kistdammen.
Te 7 uur werden de posten opgeheven en
do Oostzijde weer voor het verkeer ge
opend
De straatcollecte voor de slachtoffers van
den watersnood, die Zaterdagavond werd ge
houden, bracht ruim f 300 op.
De kerkbuurt in Oostzaan was Zaterdag
avond, dank rij de van uit Zaandam aan
gebrachte ncodleiding, electrisch verlicht.
Landsmeer.
Zondag was weer het water in het
Oostzaander- en Landsmeerderveld onrust
barend gestegen. Het verschil tusschen het
niveau van Zaterdagavond en Zon
dagavond zeven uur, bedraagt 18 c.M. De
oorzaak is de stille nacht en de daarop ge
volgde oostelijke wind, waardoor het wa
ter van uit zee opgestuwd werd. Door de
werking der golven zijn groote stukken land,
drassige „pollen" aan de oppervlakte ver»
schenen en vormea, klein» ail audi es-
Op welke wijze kan het overstroomde
gebied het vlugst ontlast worden?
In mijn stuk over de voorgestelde nood
waterkeering van Ged. Staten van N.-Hol
land heb ik op het einde gezegd: „of er
extra hulpbemaling voor het ondergeloop en
gebied^ noodig zal zijn, wil ik liever later
bekijken."
Of de tijd daarvoor nu gekomen is, hangt
ervan af op welke wijze de noodwaterkeering
gemaakt zal worden. Wordt deze gelegd langs
de spoorlijn Zaandam—Purmerend, in aan
sluiting daar aan den Ringdijk van de
Purraer, dan v*rdt slechts een klein ge
bied, van ruim 1000 H-A., drooggelegd.
In dit drooggelegde gebied bevindt zich
een sluisje, zcodat een gedeelte van het
overstroomingswater lean worden, geloosd.
Bovendien staat precies beknepen tus-
echen spoordijk en ringdijk het gemaal van
dmi Polder Purmerland, dat met eenig
glootwerk wel dienstbaar gemaakt kon wor
den om het geheele gebied te bemalen.
Daar geheele polder 1000 H.A. groot
is, (waarvan :dan 190 H.A. tot het droog
gelegde gebied zouden behooren) zou dit
gemaal met een waterverzet van 80 M3.
per minuut met weinig regenval misschien
voldoende zijn; het polderpeil is ongeveer
30 c.M. lager dan van het afgesneden ge
deelte van Oostzaan, zoodat ook dit gunstig
zou uitkomen. Zeer ongunstig zou zijn,
vooral in Oostzaan,dat het geheele gebied
zoogenaamd los land is, dat steeds per
schuitje van uit Oostzaan door één der vele
openingen in den spoordijk bediend moet
worden, hetgeen natuurlijk nu niet kan,
niét alleen doordat deze openingen alle dicht
gegooid zouden moeten worden, maar ook
omdat 0o3tzaan zelf onder water zou blij
ven.
In dat geval zou dus voor dit deel ter
nauwernood hulpbemaling noodig zijn.
Het overige buiten de spoorlijn- gelegen
gebied zou moeten wachten tot de verschil
lende gaten in den dijk gedicht rijn, waar
voor 3 a 4 maanden wordt geschat. Zou
eohter naar heb door mij ontworpen plan
gewerkt worden, n.l. het maken van een
noodwaterkeering, welke echter later steeds
als een zoo zeer gewenechte tweede water-
keering kan blijven bestaan, van af Buik
sloot naar Ilpendam en daar aansluitend
tegen den Purmerringdijk tot Edam aan den
Zeedijk dan kan. de afmaling van het dan
droog te leggen gebied veel eerder begin
nen en is het zaak dit vraagstuk reeds nu
onder dé oOgen te zien.
Het grondgebied, besloten tusschen Buik
sloot, Ilpendam, Purmerringdijk en Pur-
merweg tot Purmerend, Nekkerweg, Wor
merdijk, Schinkeldijk, Zaandam-Oostzij,
Oostzanerzeedijk en Waterlandsohe zeedijk
tot Buiksloot, bestaat uit de polders Pur
merland- ad ruim 1000 H.A., Oostzaan
3000 H.A., Buiksloot 90 H.A., Vurige
staart of Ba/nne Purmerend 310 H.A., bene
vens het door het Kanaal afgesneden ge
bied van Waterland ad 2480 H.A., te
zamen ongeveer 7000 H.A. Dit gebied zou
dus met de door mij aangegeven noodwa
terkeering spoedig drooggelegd kunnen
werden.
Gelijk reeds vroeger aangegeven, meen
ik, dat bij goede medewerking van IJboe
zem en Schermerboezem en niet te veel
regenval 'dit geheele gebied afgespuid zou
kunnen worden tot ongeveer 0,60 A.P.
Onder die medewerking versta ik het dicht-
zetten der sluizen van Schermerboezem te
Zaandam en Nauwerna, het dichtzetten der
Amstelsluizen, waardoor Amsbelland niet
loost en het niet afmalen op den IJboezem
van de diverse IJpolders en van Rijnland's
gemalen te Halfweg en Spaarndam. Daar
door werkt het afspuion van de sluizen te
IJmuiden dan alleen op het IJ, waardoor
dit laag wordt en door de diverse sluizen
uit het overstroomingsgobied kan -worden
gespuid. Aangezien het gemiddelde ebbe-
peil te IJmuiden als 0.79 A.P. wordt
aangegeven, geloof ik wel, dat 0,60 A.P.
bereikt kan worden.
Dan staat echter nog een 6cliijf water op
het geheele gebied van gemiddeld 35 c.M.
De wabergeroalen der diverse polders heb
ben een waterverzet van Punqerland 80
kub. M., Vurige Staart 30 kub. M., Oost
zaan 150 kub. M. etn Waterland 300 kub.
M. De eerste twee slaan uit op Schermer-
boezem, de laatste op het IJ. Te zamen is
het waterverzet 560 kub. M. per minuut
of wel 33,600 kub. M. per uur, of wel rond
800,000 kub. M. per etmaal. Dit omgere
kend over de 7000 H.A. geeft een afma
ling per etmaal van 800,000 70,000,000
0,011 M-, dat is dus ruim 1 c.M.
Er zouden dan dus 35 etmalen noodig zijn
om tot aan het maaiveld af te malen. Hier
bij is diaji niet gerekend op regenval. De
gemiddelde tegenval in de maand Maart be
draagt nog geen 5 c.M., waarvoor dan nog
op 5 dagen meer gerekend zou moeten
worden.
Desa berekening is vrij gunstig, het over
gebleven stuk van Waterland heeft aan de
dan restoerende gemalen een veel zwakker
bemaling.
Toch is in dit geval iedere dag, dat het
land vrij komt, geld waard, eenerzijds om
de slechte inwerking van het zeewater, en
anderzijds om zoo mogelijk nog aan het
komende seizoen althans iets te hebben.
Daarvoor is de duur van 40 dagen voor
afmalen tot aan heb maaiveld echter reeds
te lang, temeer waar de dieper gelegen Pol
der Purmerland en Vurige Staart dan nog
Bctredagen in den Watersnood.
Overal in den lande werd Zondag (in de
synagogen der Ned. Israëlietischo Gemeen
ten Zaterdag) gevolg gegeven aan het ver
zoek van H. M. de Koningin in de kerken
de ramp, die Nederland heeft getroffen, in
de gebeden te herdenken.
H. M. de Koningin, H. M. de Koningin-
Moeder en Z. K. IT. de Prins woonden met
groot gevolg de godsdienstoefening bij in
de Groote Kerk te 's-Gravenhage, onder ge
hoor van ds. W. L. Welter, die tot tekst
gekozen had Markus IV :3541. Deze
godsdienstoefening werd mede bijgewoond
door den Commissaris der Koningin in de
provincie Zuid-Holland, baron Sweerte do
Landas Wyborgh en diens ambtgenoot in de
provincie Utrecht, graaf Van Lyndcn van
Sandenburg.
Deelneming van den Paus.
Naar de „Agenzia Stefani" uit Rome
seint heeft Z. H.. de Paus aan H. M. de
Koningin zijn betuigingen van deelneming
doen uitspreken met de ramp, cjie Neder
land door de overstroomingen heeft ge
troffen.
Een telegram van den Ouitsohen Keizer.
Z. M. de Duitecho Keizer heeft op 20
dezer uit Weiszkirchen telegrafisch aan
H. M. de Koningin uiting gegeven aan zijne
hartelijke deelneming in den rampspoed dien
de watersnood over een deel van ons land
heeft gebracht.
H. M. de Koningin heeft voor dit bewijs
van belangstelling Haren hartelijken dank
telegrafisch betuigd.
BGzoek aan Anna paulowna,
Zaterdagmorgen 11 uur "bavond rich te Anna
Paulowna de vice-admiraal uit Helder. Na bij
heiT 6tation een conferentie gehad te hebben
met den burgemeester, vertrok hij naar Oude
Sluis.
Qo» La voorzien ja den nood waarin zich de
