mm*
Woensdag 1 December 1915
Orgaan voor Leger en Vloot.
Oorlogsnieuws.
TWEEDE JAARGANG.
mi in Én namsfrift
One Oorlogsdagboek.
Oe bannelingen.
DE SOLDATENCOURANT
ADRES DER REDACTIE EN ADMINISTRATIE PALESTRLN AST RAAT 10,
AMSTERDAM. DIT BLAD VERSCHIJNT DRIEMAAL PER WEEK. LOSSE
NUMMERS VOOR MILITAIREN 1 CENT, VOORBURGERS 3 CENT, ABONNE
MENT VOOR MILITAIREN 0.75, VOOR BURGERS ƒ1.50 P. DRIE MAANDEN
Voor Adverteutiön wende men zich tot onzo Administratie, Palcztri navrant 10
Amsterdam. Prijs der Ad verten tiPn per regel 30 cent. Voor Ineczoodesi Mede'
deelingen op de tweede, derde en vierde pagina dubool tarief. By abonnement
reductie. r
ITto in
bij do Styr om de Russen af te houden van
een inval jn Roemenië. Er zijn, militair on
politiek, nog heel wat verrassingen mogelijk in
den BaLkan.
Daar waarschijnlijk zal in den eersten tijd bet
zwaartepunt van dezen oorlog blijven. Behalve,
aan do Styr heerscht er rust aan 't geheele
Oosterfront en op het W'esterfront viel nipts
voor. Alen had er last van sneeuwval en koude,
vooral in de Vogezen en die maakten een feilen
strijd onmogelijk. Alleen het kanon blijft
'fc Is vrij kalm op al de verschillende oorlogsterreinen behalve in Servië. Daar
Woedt de strijd nog steeds op eon geduchte tvijze, en -wij geven daarom opnieuw
een kaartje van liet strijdgebied daar met de verschillende aangrenzende lauden,
die alle min of meer in dezen oorlog zijn betrokken.
Geen audiëntie.
Blijkens bericht in de „Staatscourant"
wordt-Donderdag a .s. door den Minister vau
Oorlog geen audiëntie verleend.
De geallieerden hebben meer hun best g<
daan om dcor politieke dan dpof militaire
maatrogelsn de Serviërs te helpen. dit is
de meeiiing der woordvoerders in do centrale
staten. We kunnen niet beslissen, of deze ver
klaring volkomen vaar is, maar liet is zeker,
dat de hulp van Frankrijk en Engeland te
laat gekomen is voor Servië, zooals zij to
laat'kwam voor België, 't Was al sedert dagen,
sedert een paar weken duidelijk, dat het lob
van Servië is beslist. Vau het 'koninkrijk Ser
vië is feitelijk alleen nog do bergstreek, waar
in Prisrend is gelegen en eon streek in 'fc Zui
den langs de Grieksche grens onbezet geble
ven, ook het «Lijster- of Amselveld is thans
in de macht der Duitsehere en Oostenrijkers en
let kan niet lang meer duren, of niet hun
bondgenooten do Bulgaren hebben zij hot ge-
lieele land onderworpen, bestaat er geen
koninkrijk Servië meer. Hot lijkt er niet op,
dat de Ententc-mogendkeden daaraan iets kun
nen veranderen.
Hun doel moet er nu op gericht zijn om ver
deren opmarsrh der vijanden in 't Zuidoosten
tegen te gaan. Verderen opmarsch waarheen?
Dit is weï een gewichtige vraag. Alen gelooft
niet, dat de Duitschers en Oostenrijkers zich
tevreden zullen stellen met de verovering van
Servië alleen, 't Is waar, dat deze verovering
hun veel voordeden lieeft bezorgd: Weencn en
Berlijn zijn nu woor verbonden met Konstanti-
nopelniet alleeji kunnen tusschen dezo steden
weer rechtstrcekscho telegrammen worden ge
wisseld, ook spoortreinen trekken er been en
weer, brengen naar Turkije munitie en kanon
nen on hulptroepen, komen er van terug niet
graan en andere levensmiddelen, met koper,
enz. Maar zij kunnen daarmee niet tevreden
zijn. Zij hebben nog de ïlontencgrijnen to be
strijden in 't eigen land van dezen en de uit
69ste Week.
22 Nov. De Servische regering is over
Dibra in de richting van Alba
nië vertrokken.
De Eugelsche legatie te Athene
deelt mede, dat de Entente plan
lieeft een liamdelsblokkade van
Griekenland af to kondigen.
23 Nov. De Servische regeeriug is naar
Prizreud gegaan. Thans wordt
gameid, dat zij to Monastir wordt
verwacht.
Het Engelsclie departement van
buitenl anclsohe zaken deelt mede,
dat geen Grieksche schepen in
beslag zijn genomen of worden
vastgehouden in Britsehe havens
en dat geen blokkade van Griek
sche havens ingesteld of in wer
king is.
Buiten weten van de Perzische
regeoring zijn, aldus deelde minis
ter Grey in het Lagerhuis mede,
do Engels olie consul en de direc
teur van de Perzische Rijksbank
door de gendarmerie in hechtenis
genomen.
De gendarmerie is onder haar
buitenlandsohe officieren tegen de
Perzische regeering in opstand ge
komen
M'.trowitza is door de Ooslen-
rijksch-ITong., Prestina door de
Duitsche troepen ingenomen.
2% Do Fransch© legsr com missie be
sluit, in overleg roet minister. Gal-
geweken'Serviërs in Albanië. Gemakkelijk zal
daar, in do ruwe bergstreken, do strijd niet val
len voor de troepen der eeutralen en vim Bulga
rije, en is 't do vraag, of hct'do moeito waard
is, daaraan vclo manschappen en langen tijd
geien. Waarschijnlijker zullen de verceuigde
overwinnaars van Servië zich wenden naar het
Zuiden, do daar terugtrekkende legers achter
volgen in Griekonland en op Saloniki aanstu
ren, als een zeer begeerlijken buit voor Bul
garije.
Weliswaar heeft dit beloofd Grickscli gebied
te eerbiedigen, wanneer Griekenland neutraal
bleef. Is het dit echter gebleven nn het Fran-
sche en Engelsclie troepen liet landen en
een doorgang gaf aan zijn gebied? En zal liet
verder nog de slappe neutraliteit van totnogtoe
blijven handhaven? Alen weet, dat de Enten-
tenmogendheden reeds dagen en weken doende
zijn om do Grieksche regeering over te halen
naar haar zijde. Mat zij van haar verlangen
is niet geheel zeker, en als de centrale
mogendheden verder oprukken, zal men waar
schijnlijlc nog wel iets meer vragen dan dat d<
terugtrekkende Indiërs en hun hulptroepen
niet gevangen genomen en geïnterneerd wor
den, maar men zal van Griekenland verlangen,
dat het positief deelneemt aan den strijd,
iets, wat de regeering te Athene voorloopig
nog schijnt te weigeren.
Zooals Roemenië totnogtoe weigert, zijn neu
traliteit op te geven. Gok dezo Balkansttat
wordt bewerkt. Aan zijn oostgrens toch,
Bessarabiö, staan 250,000 man Russische
troepen gereed, dio verlangen Bulgarije aan te
vallen. Zij kunnen dat niet anders doen dan.
door Roemenie heen en de geallieerden trachten
nu de Roemeensche regeering daartoe over te
halen. Doch de centrale staten zitten op hun
beurt ook niet stilzij trachten Roemenië te
overrodeu zijn neutraliteit te handhaven.
Wat uit dozo politieke bewegingen zal ont
staan, wie kan Jt zeggen. Tegen Roemenië'
zin langs den Donau troepen naar Bulgarije te
brengen, zou de llussen in den strijd n ikkelen
met eerstgeuoemd land on zij zouden dan
tegenover zich ook het sterke Roemeensche
legor vinden en dus veel meer dan een kwart
millioen mannon noodig hebben. Duitschlaud
en Oostenrijk intusschen zijn op lmn hoede, zij
trekken reeds troepen samen aan do noord- en
westgrens van Roemenië, om daar, zoo noodig,
de Russen te ontvangen zij vallen tevens, in
de laatste dagen, heviger on hardnekkiger aan
lienij.om de lichting 1917 op 15
Dec. onder de wapens te doen
komen.
De Grieksche regeering beant
woordt de nota. der Entente en
door, een bevredigende toezegging.
In Engeland is eeu dergelijk
recruteermgsstelsel als voor het
leger, ingevoerd voor de vloot.
Een Russisch leger van 250,000
man is geconcentreerd te Ismail
en Reni aan de Roemeensche
grens. De Tsaar heeft persoonlijk
aan Servië hulp toegezegd. Italië
zal 40,000 man zenden.
Het Merelveld is geheel in liet
bezit der verbonden troepen.
Lord Kitchener is te ltome
a angekomen
Een Russische militaire missie
komt te Londen om besprekingen
te houden met de regeering en
1 egerautori teiten
Tot opvolger van den heer
Churchill als kanselier van het
hertogdom Lancaster is benoemd
de heer Herbert Samuel, posfc-
meester-gen eraal
De gezanten der Entente over
handigen de Grieksche regeering
een nieuwe nota, thans over do
de-tailregeling.
Het voornaamste deel van het
Servische leger is over do Alba-
nessohe grens getrokken, met
achterlating van de zware artille
rie. Van ofi'iciëele Duitsche zijde
wordt gemeld, dat ruim 100,000
Serviërs d.i. bijna de helft van
het Servische leger, krijgsgevan
gen zijn gemaakt.
Do bujtepgewong, zitting yan
GUPT5CHLANID.
Do Duitsche verliezen.
Warner Allen, vertegenwoordiger van do
Britsehe pers bij de Franscbe legers, schat hot
tótaal der Duitsche verliezen gedurende do
eerste 15 maanden van den oorlog, van Augus
tus 1914. tot einde October 1915, op ongeveer
4,5 millioen man aan de gezamenlijko fronten.
Drie millioen man zullen voorgoed buiten ge
vecht zijn gesteld, terwijl hij meent, dat do
overblijvende 1.5 millioen man naar de ge-
veehtslinies zijn teruggekeerd. Do correspon
dent van de Morniny Post te Kopenhagen
geeft een. schatting, dio nagenoeg geheel over
eenstemt met de door Warner Allen gegeven
cijfers.
FRANKRIJK.
Van het Westelijk Oorlogsterrein.
PARIJS. Hevige gevechten, maai* zonder
belangrijke incidenten. Bij een luchtgevecht
viel een Duitsche aeroplane, die door een
Fransch9 achtervolgd werd, bij Westendo
in zee. Watervliegtuigen van de geallieerden
deden met hun geschut een aanval op de
booten, en boorde één vaartuig in den
grond; een aantal bommen werd op de
loodsen geworpen.
Ten oosten van Miilhausen vernielden drie
vliegtuigen in een hevig luchtgevecht een
Duitsche vliegmachine en noodzaakten een
tweede te landen.
BERLIJN. Onze troepen bezetten, nadat
zij met succes ©en mijn hadden laten sprin
gen in de burnt van Neuville (tusschen
Atrecht en Lens), den ontstanen trechter
en maakten eenige krijgsgevangenen.
Op verschillende punten van het front
gevechten met handgranaten en werpmij-
nen.
In Champagne en Argonne betoonde de
vijandelijke artillerie levendige activiteit.
Ju de nabijheid van Oslavia veroverden
wij na een hevig gevecht een hoogte, waarbij
wij 261 man gevangen namen.
Op het overige front maakten wij eenige
vorderingen
WEENEN- De Italianen zetten
hunne vergeeihche aanvallen op liet
geheel© kustfront voort. Vooral Zater
dag kwamen dezo hun op bloedige ver
liezen te staan. TJet hevigst was het
geveclit, aan het bruggéheofd van Gcirz,
I waar de vijand door ouophouttelijke aanval-
j Ion met -steeds weder versche, sterke troe-
I pen, vooral bij Oslavija, langs den weg
I poogde door te breken. Gedurende korten
tijd was de bergtop ten noordoosten van de
stad in handen van den vijand. Na een
hevig vuur van onze artillerie heroverden
onze troepen echter al hunne oorspronkelijke
loopgraven stormenderhand.
Ook in het zuidelijk gedeelte van de Pod-
gora-stelling drongen de vijanden binnen,
ze werden er echter uitgedreven en daarna
nog krachtdadig beschoten. Het terrein voor
liet bruggéheofd i9 met lijken van vijanden
bezaaid. Bij Oslavija alleen liggen er meer
dan 1000.
Aan den rand van de hoogvlakte van
Doberdo bepaalden de vijanden zich tot een
aanval ten zuidwesten van San Martino.
Deze werd afgeslagen.
Even vruchteloos waren alle aanvallen in
den noordelijken Isonzo-sector, bij Zagora,
Plava, op verschillende punten van het
bruggehoofd van Tolmein aan de AIrzli Vrk,
waar 400 dooden voor ons front liggen, en
op de Vrsic-stelling. De toestand is overi
gens onveranderd. Het. Isonzo-front is ge
heel en al in handen onzer troepen.
Aan do grens van Tirol werd een aanval
op onze stellingen aan de westelijke helling
van den Monte Piano en bij de grensbrug
vau Schluderbach bloedig afgeslagen.
Lord Kitchener.
ROME. Kitchener vertrok Zondagmiddag
naar het Italiaansohe front, waar hij door
de» koning zal worden ontvangen.
RUSLAND, y
Een Russische militaire missie.
LONDEN. Reuter verneemt, dat eene
belangrijk© Russische militaire missie, onder
leiding van admiraal Rousrini, chef van den
marinestaf en verder bestaande uit officie
ren van den Keizerlijken Staf, te Londen
is aangekomen.
De komst van deze missie is het resultaat
van een wensch, door Lord Kitchener geu.t,
omtrent nauwere samenwerking met Rus
land.
De missie voert besprekingen met de
regeering aangaande de Oorlogsvoering.
Nooit was er-nauwer samenwerking tus
schen de geallieerden.
De toevoer van wapenen en munitie voor
Rusland is reeds belangrijk verbeterd en
wordt met den dag meer bevredigend.
De nieuwe lichting.
Officieel is in Rusland bekend gemaakt,
dat de jonge mannen, die in 1897 zijn ge
boren en die onder normale omstandigheden
eerst i'n 1918 onder de wapenen zouden moe
ten komen, nu in 1916 zullen moeten op
komen.
ITALIË
Oostenrijk en Italië.
ROME. Rapport van den generalen staf
De aanvallen op de hoogten ten noord
westen van Görz worden met succes voort
gezet: sterke loopgraven werden door ons
veroverd. Wij begonnen terrein te winnen
in de richting van de rivier en maakten
115 man krijgsgevangen.
ssRvie.
Da ooriog in Servië.
WEENEN. De aan de noordelijke grens
van Montenegro strijdende Oosteurijlcsch-
Uongaarsche troepen sloegen den vijand
T terug over den Mctafóa-pas.' Ook het grens
gebied van Celebic werd van vijanden ge
zuiverd.
Er werden wederom 300 man krijgsge
vangen gemaakt.
De Bulgaren bezetten Goles-Brdo ten
zuidwesten van Pristina en de hoogten ten
westen van Perizowitsj.
SALONIKI. Volgens hier ontvangen
berichten doen de Bulgaren een aanval op
Kroesjewo ten noorden van Monastir en
heerscht daar ter .plaatse een paniek
ATHENE. Da bladen berichten, dat de
Serviërs te Kroesjewo een groot aantal Bul
garen en Grieken gedood, de winkels ge
plunderd en een gedeelte van de stad in
brand gestoken hebben.
LONDEN. De ..Daily Tel." verneemt dd.
28 Nov. uit Athene: Kolonel Vassitsj seint
omtrent het front bij Prizrerid via Durazzo
aan den Ssrvischen gezant dat het Servische
leger do passen verdedigt, waardoor de
wegen van de Kossowovlakte naar Prizrend
en d© Star Planina leiden.
Het volbrengt den terugtocht uit de. stel
lingen aan de vroegere Turksch-Sèrvische
grens in goede orde, en lijdt daarbij slechts
geringe verliezen, terwijl het zijn samen
hang behoudt en zijn artillerie enz. mee
voert. Duizenden vluchtelingen zijn in de
vlakte van Kossowo achtergelaten.
Men heeft besloten tot den tcrugto-ht
naar Skoetari en Durazzo de voorhoede is
reeds Albanië bij Ljoemkoela binnengerukt.
Wat van.de artillerie enz. niet kan worden
meegevoerd, zal worden vernield.
het Roemeensche parlement wordt
door den koning geopend.
Iu het „Berliner Tageblatt" vertelt een
Duitscli officier van de landbewoners, die
in het oosten van de frontstreek vijftig tot
zestig kilometer achteruit worden ge
bracht.
Wié eenmaal, zoo zegt hij, met twee tot drie
duizend van dezo bannelingen dagen lang door
het -land getrokken is, weet, dat hij den beker
van het menschelijk geduld tob den kaatsten
druppel moet ledigen en tevens ook, dat hij
zijn hart drie maal verloochenen móet, als bij
nog vooruit wil komen. Het transport over een
afstand van vijftig tot zestig kilometer eischt
vele dagen. De lange, toren lioog bepakte lad
derwagens, waarop bovendien ooa nog do oude
vrouwen en de zoogende moeders zitten, komen
slechts langzaam voort op de zware zandwe
gen. Kinderen, vrouwen, mannen en grijsaards
loopen er naast. Vier honderd van zulke wa
gens met begeleiding men kan zich ecu voor
stelling maken van het marschtempo. Zoo een
kiolmeters lange stoet van schuddende, knar
sende liittenwagens en het bont gekleedo barre-
'oe-tsclio volk er naast is het toppunt van troos
teloosheid. Ik lieb oude veldofficieren gezien,
die hen mot vochtige oogen nastaarden. Daar
drijven drie kleine barrovoetsohe meisjes met
den hoofddoek liaar gezicht tegen den wind be
schuttende, onder voortdurend geschreeuw, het
laatste, weerbarstige varken der familio met
stokslagen in de modder voor zich uit. Hier
sleepen twee vrouwen een zwaren zak niet aard
appels, dio van den wagen gegleden is en trach
ten den verder rollendon wagen weer in te
halen. Andere vrouwen loopen gebogen niet
kleino kinderen in lange gele doeken op den
rag. En nog een anderen bundel hebben zo
ouder den arm. Eeu moeder zoogt boven op
den wagen haan schreeuwend kijid en dekt het
met den rug en haar geopenden mantel tegen
de koude. Merkwaardig hoe dof en onverschillig
do mannen zijn. Waar iets te deen is, of te
sleepen, doen het de vrouwen. De mannen stu
ren slechts den wagen. Vergeefs tracht ik een
verschrompeld oud moedertje op een wagen te
laden. Ze is er niet van af te brengen op haar
gelijkmatige wezenlooze manier verder te loo
pen. Ze ziet niet naar rechts en ook niet naar
links. Ze hoort niets. In zich zelf gekeerd trip
pelt zo haar weg. Haar oogen zijn koud en
hard cu zien over ons heen, als waren wij maar
ééndagsvliegen. Ze klaagt niet, zo loopt, mee
do rechterhand op een stok. terwijl zij met de
linker een heiligenbeeld tegen do borst gedrukt
houdt. Dit io naar gewichtiger dan eten en
drinken. Ze zal het overal mee heen sleepen.
Na drio marsclidagen zie ik het oudje nog met
haar beeld in den zelfden gelijkmatigen, bijna
«igenzinnigen pas naast, den wagon. Er is iets
heldhaftigs in deze oude kracht en stille oe-
rlisting in het noodlot. In hot algemeen toonen
deze menschen een verbazende taaiheid en weer
standsvermogen tegen weer, wind en ontberin
gen. Vijf dagen lang was ik met ongeveer drie
duizend menschen onderweg, onder wie Icleine
kinderen en oude vrouwen. Vier nachten heb
ben zij gedeeltelijk hij sneeuw en slechts beschut
door het kampvuur en primitieve gevlochten
horden tegen den wind iu de open lucht ge
kampeerd. Geen enkelen zieke heb ik onder hen
gezien. Evon verbazingwekkend is do' taaiheid
der kleine paarden. Van hooi, een beetje ha-
verstroo en gras levende, trékken ze do zware
lasten in het diepe zand tot zo er bij neer val
len. Toen ik het bevel kreeg met twintig- rui
ters de ontzaggelijke colonne te begeleiden en
achter het front in te kwartieren, meende ik
niet do gebrekkige wagens en met deze
ellendige menschen geen drie kilometer ver te
komen. Toen wij na vijf dagen aankwamen, ont
mak er ternauwernood een wagen. De men
schen weten zich ook te behelpen. Breekt een
wiel, dan krijgen zij wel, do duivel weet waar
vandaan, een ander. Of ze lappen liet op eenige
wijze op, zoodat de wagen weer verder bonkt.
Ze willen, zelf vooruit, omdat zq weten, dat
De kolonel zegt verder, dat alle hoop om
Monastir te redden is opgegevende vijand
beschikt over vijf maal meer strijdkrachten
dan hij zelf. (Kolonel Vassitsj n.l. voerde
het bevel over den sector Monastir. R.'l
Jk zal tot morgen stand houden. Dan zal
de vijand te Monastir zijnde stad is geheel
ontruimd. Zelfs onzo consul, di© verleden
week weigerde te vertrekken, is afgereisd en
to Fiorina aangekomen. Een Bulgaarsch
detachement heeft de brug over de Tsjema
bij Tsjekrikrei vier mijlen ten westen van
Monastir, bezet. Men verwacht, dat zij he
den te Keuali komen, waardoor de sjioor-
weg. naar de Grieksche grens zal worden
afgesneden.
olonel Vaeriü-j za! met zijn troepen
westwaarts naar Resna terugtrekken, om
vandaar naar EI Bassan in Albanië te gaan.
De toestand in Servië.
LONDEN. Een Amerikaansche corres
pondent seir.t van Monastir vrteeehjko bij
zonderheden over de ellende van de Servi
sche vluchtelingen.
Na een ellendigen tocht gedurende twintig
dagen te paard van Nisj, kwam de regeering
t© Monastir. Tot het gezelschap behoorde
ook mevrouw Grouitsj, de Amerikaansche
vrouw van den Servischen onder-minister
van buitenlandsche zaken. Zij vertelde:
Er zijn in Servië drie millioen menschen
die van honger omkomen; alle paarden ster
ven door gebrek aan voer; duizenden bon
den zijn door de vluchtelingen in de huizen
zonder voedsel achtergelaten. De uitgehon
gerde dieren zwerven in troepen door de
bergen. Servië is zonder brood. De weg
van Nisj naar Monastir overtreft in ellende
den weg naar Klondike: doode paarden lig
gen overal verspreid evenals van honger
stervende en uitgeputte vluchtelingen, man
nen, vrouwen en kinderen.
Wij behoorden tot het gezelschap van de
regeering en waren ongetwijfeld heb beste
uitgerust voor dien weg des doods, maar
gewoonlijk konden we per dag niet meer
dan een half brood krijgen. De meeste
vluchtelingen waren dagenlang zonder
voedsel
Velen stierven aan den kant van den
weg of in de dorpen, waar zij vol hoop
binnentrokken, alleen om tot de ontdekking
te komen, dat er niets eetbaars was te
krijgen.
Er is slechts één nauw paardenpad open
naar Servië door Albanië en sinds de
spoorwegverbinding is afgesneden, moest
alle aanvoer naar Montenegro en Albanië
daarlangs.
De bevolking van die landen lijdt ook
het grootste gebrek. Op een nacht hoorden
wij het gegil van een man, die vermoord
werd door lieden, die door den honger
krankzinnig waren geworden en hem zijn
brood ontnamen.
De Belgische gezant zeideToen ik kor
ten tijd geleden in Albanië was en mijn
Albaneesche bedienden geld gaf, barstten zij
in tranen uit en zeiden Wij hebben niets
te eten; geef ons in Godsnaam brood.
De slag bij Pristina.
Dr. Hugo Lederer, de oorlogscorrespon
dent van het „Berl. Tageblatt seint uit
Sofia, dat de slag bij Pristina, die tien
dagen heeft geduurd, tot de hevigste gevech
ten uit den Servischen veldtocht behoort.
De Serviërs verloren meer dan 20,000 ge
vangenen, hunne verliezen aan dooden en
gewonden zijn niet minder, en hun geheele
artilleriepark en trein vielen den overwin
naars in handen.
Ook de slag bi j Krivolatsj, tegen de Fran-
schen, is een overwinning der Bulgaren ge
worden. De Petit Parisien" meldt, dat
de Franschen uit Krivolatsj over Kawaraer
en Demir Kapoe, terugtrekken. De corres
pondent- van het „Berl. Tageblatt" meldt,
dat do geallieerden bet nuttelooze -'an den
veldtocht in Servië gaan inzien. Voor den
terugtocht naar Saloniki heeft Griekenland
eeu strook van den spoorweg van de Ser-
isclie grens tot Saloniki neutraal ver
klaard
daarginds een nieuw tehuis 'voor hen geopend
wordt. Is do colonne eenmaal in gang, dan.
rolt zij bijna van zelf verder.
Het ergste echter is het vertrek.
Op een morgen worden de dorpen dcor gen
darmerie-patrouilles omsingeld en den inwoners
medegedeeld dat zij in drie uur klaar
moeten zijn voor den marsch. De plotse
linge aankondiging en de omsingeling is
noodzakelijk, omdat, anders vele families
in do bosschen de A ijk zouden nemen,
waar zij ellendig móesten omkomen. On
middellijk verheft zich een groot gehuil en
geschreeuw in het geheele dorp. De vrouwen
hollen naar do orthodoxe kerk en kussen wec-
nend alle heiligenbeelden. In de huizen werpen
eenige weerspannigen zich op den grond en
moeten niet geweld weggesleept worden. Dan
begiut het inpakken. Natuurlijk willeu zij eerst
het onmogelijkste» moe neniën. tot zij zelf inzien,
dat het paard en de wagen niet zoo veel ver
dragen kunnen. Daarom wordt nog eens over
gepakt. Van elk stuk huisraad wordt onder
tranen afscheid genomen. Eemgen hebben kreu
pele paarden, anderen geen tuig. Zij schelden
elkaar uit, omdat eenige familie-leden niets van
de anderen willen opladen. Ten slotte zijn er
nog eenigen, die in het geheel geen paard en
wagen hebben. Voor hen staan eenige greote
ladderwagens van onzo bagage gereed. Daar dit
echter ten slotte geen meubelwagens zijn en do
menschen moenen er alles ie kunnen opladen,
houdt bij elk van deze wagens een gendarme
streng toezicht. Dan zitten natuurlijk de man
nen en jonge vrouwen bij lioopen op dc vol bela
den wagens, zoodat de paarden niet vooruit kun
nen. Allen, op do gebiekkigen na, worden er af
gejaagd. Men moet zich bij het uitvoeren van
dit onverkwikkelijk bevel zelf hardvochtigheid
inpraten. Want anders staat men acht dagen
later nog op dezelfde plek.
Een andere moeilijkheid levert het nachtkwar
tier. Dit moet zooveel mogelijk in do nabijheid
van een waterput en van bosch opgeslagen wor
den, opdat paarden en menschen water en
eenige bescherming tegen de koude zullen heb
ben.. Daar echter de eindelooze rij niet op den
Hoe het Duitsche leger In Servië er uit ziet.
Colin Ross, de oorlogscorrespondent van
de „Vossischo Zeitung" in Servië achildert
in een brief uit Slatnia het uitzien van de
troepen der bondgonooten iu Servië als
volgt-:
Op den pasweg, die van Kragoojowatz
naar het zuiden loopt, hoopen de colonnes zich
op. Een zwarte leger .-lang zonder einde ligt.
van het dal tegen den berg. Alles van drio
divisies, wat niet naar willekeur zonder wegen
over do bergkammen knu marchoereo (en dat
kunnen alleen de infanterie en de lastdier-
colonnes) dringt zich op dezen weg te zamon.
Achter elkaar staan daar knnonnon- en honwit-
serafdeelingen, voldkoukens, prcviandcolonnes,
xnortierbutterijcA en nog eens houwitsers en
kanonnen. Pruisen, Hessen en Beieren.
Drie jaar geloden, in dén Balkanoorlog zag
ik om d«-n zelfden tijd van hot jaar, in Tracio
het Turksche leger. Voor mijn slechts aan Duit
sche njanoeuvre-tooneolon gewend oog, schenen
do Turken in hun versleten uniformen met hun
ossen- en buffel-colonnes een troep zwervende
Zigeuners toe. Thans zien de Pruisische troe
pen er niet veel beter uit. Ieder land geeft nu
eenmaal bet daarin vechtende leger zijn bijzon
der uiterlijk.
Voor den tocht over de Donau zijn alle troe
pen in Zuid-Hongarijo opnieuw uitgerust. Nu
taan jassen, broeken en overjassen stijf van
modder en klei. Do accacia-doornen en puntige
rotsen hebben menig gat gescheurd, dat nog
niot gerepareerd is kunnen worden, tedere voet
ganger heeft zich een stevigen stok verschaft.
De bergformaties zijn zelfs reeds reglementair
daarmede uitgerust. De hoofddeksels wisselen
af van den ouden helm, den nieuwen helm
zonder punt en met nek-bescherming, tot de
veldpet en de wollen mnts. Daarbij komen
nog do vele bij de Duitsche troepen ingedeelde
Oostenrijkers in hun verschillende uniformen,
gedeeltelijk bont, gedeeltelijk veld. en gedeel
telijk groengrijs. Dan nog de gehuurde koet
siers, Hongaren, Roemeniërs, Russen en Ser
viërs; gedeeltelijk steken zij in uniform en
diagen zij bonte mutsen en hoeden, schapen
vellen, geborduurde jakken en opanken.
Het bontst© schouwspel bieden dc voertuigen
met hunne bespanningen. De geregelde zware
kastwagens heeft men bijna allo moeten achter
laten. In plaats daarvan heeft men een doel-
matigen wagen van de borg-coloxwe, smalle,
handige karren, die met twee paarden voor
elkaar gereden worden. We hebben ook zulke
veldkeukens. In vergelijking met de oude zien
zij er nietig uit, als speelgoed. Do bergwagens
zijn echter bij lange na niet voldoende. Mon
sleept alles bij elkaar, dat wielen heeft en rol
len. Er zijn wagens bij, die nog uit Frankrijk
komenvele uit Ruslamd en do meosto uit het
land zelf. Daarvoor loopen paarden van alle
rassen, zware, beeuige Belgen en Normandiëra,
onrustige Kozakkenpaardeu. kleine, tuaie Ga-
liciërs, Hongaren en Serviërs. Waar do paar
den hc-t niet meer aan kunnen, daar helpen da
ossen mee. Ossen en buffels. Zware ammuni-
tie-eolonnes zijn grootendeels met de zwarte,
langharige Indische buffels bespannen, die zoo
oneindig langzaam, maar ook zoo oneindig ze-
kcr loopen. Ossen heeft men overal uit de
stallen en van de reiden gehaald, waar men ze
krijgen kon. Zö helpen do veldkeukens trek
ken" De zware waterwagens en de drinkwater-
machines.
Vaak zijn ossen* en paarden achter elkaar
gespannen, zwaro Belgen en kleine Galiciëra.
Do eerste'in onberispelijk tuig. daar zij eerst
kort geleden uit hun vaderland gekomen zijn,
do laatste gespannen met zeelen en halsters.
Op het zadelpaard zit een bruine jongen in
opanken en linnen kiel, met een Duitsche sol-
datenpet op liet hoofd, en zwaait luid schreeu
wend zijn zweep
Met onzo kouwitser-afdecling zitten wij daar
midden tusschen. Na den overtocht over de
Jepenica en den va! van Kragoejewatz is de
voorhoede op de zuidelijke hoogten op nieuwen
sterken tegenstand gestuit. Wij meenden nu
eindelijk aan de reeds bijna legendarisch ge
worden sterke borgstelling t© zijn. Over de
kammen liepen bedekte loopgraven en onze in
fanterie kreeg artillerievuur, ook uit zwaar
kaliber.
Het berggeschut en de veldkanonnen waren
niot genoeg. De houwitsers en mortieren moes
ten er hij to pas komen.
Do mortieren hebben het gemakkelijk. Zij
kunnen bij Korman aan den ingang van bet
li rgdal blijven staan. Terwijl wij naar boven
klimmen viiegen ons hun zware miikerbrooden
I over het hoofd
BULGARIJE.
Duitsche versterkingen naar Bulgarije.
PARIJS. De Duitschers gaan voort
weg, die vrij moet blijven voor colonnes van
automobieler, mag blijven staan, moet men het
land op. Dat kost reeds in het leger veel oefe
ning. Men kan dus denken hoo het hier is.
Nauwelijks zien de achtersten, dat de voorste
wagens den weg verlaten, of zij weten reeds
dat er een put is en rijden zelf liet land op,
dwars over het veld heen. Plotseling staat men
tegenover een reusachtige golf van naderende
wagens, een onontwarbare kluwe. Men gelooft
nooit meer orde te krijgen.- De ruitere komen
er bij te pas. Vloeken en razen Ik zelf galop
peer in den troep, dreig do lieden door den
tolk, dat ik ze zal laten ophangen, braden, op-
spietsen. als ze niet stil honden. Ik laat mijn
paard stappen als een Pruisische gendarme bij
een oploop, zoo dat alles schreeuwend uit elkaar
vliegt en bereik ten slotte, dat alles stil houdt.
Dau worden do wagens l>ij twintig afgeteld en
door een kurassier in dc rij gesteld. Twee uur
duurt bet voor dat het veld met ordelijke rijen
bezet is. Als bij tooverstag branden dan overal
tusschen de wagc-nrijen de kampvuren. Het is
mij nog een raadsel hoe deze lieden, die meestal
geen lucifers hebben, met het natie hout zoo
gauw vuur aanleggen.
Den volgenden morgen bij liet vertrek weer
eon dergelijk tooneel. Ieder wil de eerste zijn.
- Middags gaat het echter reeds geregelder.
En den avond van den vierden dag rijden ze
allen zoo goedmoedig en ordelijk op hun plaats,
's hadden ze acht weken Pruisische oefening
achter zich.
Eindelijk op den vijfden dag komt de verlos
sing en do bê'ooning. In de morgenzon liggen
de dorpen, die op de nieuwe inwoners wach
ten. Vau den heuvel af kan ik drie dorpen
overzien. Ik laat do huizen tellen en verdeel de
lieden over dorp na dorp. Bij het verdeden der
huizen worden zelfs de mannen wakker. Zelden
heb ik zulke begeerige en levendige oogen ge
zien, als waarmede zij de rijen huizen afkeken
om er een nit te zoeken, dat zij voor liet beste
honden.