No, 192.
Zondag 7 November 1915
aan L©geir en ¥1 oot-
Oorlogsnieuws.
Onder redactie van D. MANASSEN.
TWIEDE JAARGANG.
ADRES DER REDACTIE EN ADMINISTRATIE PALE 9TR1N A ST R A A T 10,
AMSTERDAM. DIT BLAD VERSCHIJNT DRIEMAAL PER WEEK. LOSSE
NUMMERS VOOR MILITAIREN 1 CENT, VOORBURGERS X CENT. ABONNE
MENT VOOR MILITAIREN 0.73, VOOR BURGERS ƒ1.80 P. DRIEMAANDEN'
Voor AdvortenUOn wonde men zich tot hot Alg. Ad verten tic-llureau BOL'MA&Co,
Heerengracht 220 Amsterdam, tol de Drukkerj; „.Jacob van Campen" N. A. Voorburgwal
234-240 ^Keizerrijk 9) Amsterdam of tot onze Administratie, Puicstrinastruut 10
Amsterdam. Prijs dor Advert entiën per regel 30 cent. Bij abonnement reductie
De strijd tot] Czartorjrsk,
Dit kaartje laat ons een stokje zien van het oostelijke oorlogsterrein, het ge
deelte, waarin den laatsten tijd het hevigst wordt gevochten. De naam Tsartorysk
(of Czartorvsk, zooals op de kaart) knmt telkenmale in de Oosten rijksch-Duitsche en
.Russische legerberichten terog. Zij ligt aan 't Zuidelijke eind van het uitgestrekte
front van Riga tot in Galiciê. Reeds weken achtereen woedt hier een zware strijd,
met aanvallen en tegenaanvallen van weerskanten, zonder dat een der beide tegen
standers vooruit schijnt te komen. Bekende namen komen er op de kaart voorKolki
in 't Zuiden en Rufalowka in 't Noorden bijv. zijn dikwijls het tooneel geweest van
hevige gevechten.
Losse nummers.
Losse nummers van ,,De Soldatoncourant"
worden ep unvrssg dadelijk toogezonden. BIJ
de aanvraag meet vosr elk verlangd exemplaar
1 eent aan psstzojsl» worden Ingesloten.
De nuwmirs 11 en 7« zijn ultvwkooht.
De vredcsgeruchten, die eenigo dagen
lang de ronde deden en die zich steeds uit
breidden, zwijgen thans. Meer nog dan dat,
zij worden weersproken, van alle kanten.
De moorddadige, onmenschelijk© strijd zal
blijkbaar opnieuw zijn gang gaan, nog ver-
woeder, met nog grooter volharding. Uit
de rede van Engeland'© oereten minister
was dit. reeds op te maken, en de regee-
ringsverklaring in de Fr&nsche Kamer komt
het bevestigen. Boide redevoeringen zijn
betrekkelijk arra aan inhoud, zij geven
meer razen dsn feiten en zeggen niet,
boe do Engelseh.cn en Francehen den
vijand willen overwinnen, maar in dit op
zicht komen zij overeen, dat het zwaard
niet in de scheede zal worden gestoken,
voordat de zegepraal is bevochten. Welke
die zegepraal is, de Franeche minister-pre
Langs de electrrschs draad
versperring.
I.
't Is slechte een slanke, simpele draad,
maar hij is de geleiding des doods
Met een «mallen dunnen band scheidt hij
België van ons land af maar nooit werd
er onoverkomelijker grens-echeiding tua-
eehen twee landen gesteld.
Ben effen metalen draadversperring, zon
der prikkels of weerhaken, zonder eenige
dreiging of grimmigheid- maar vol
geladen met een electrische kracht, di© over
honderden kilomotors bliksem-snol haar
pnriclitbaar, geluidloos onheil uitzendt.
Een op het gezicht onschuldig© afschei
ding, als tusschen twee stukken boerenland
van buren, die, even gemoedelijk als dui
delijk, elkaar te verstaan willen geven wat
als het eigendom van den een en wat van
c'jkn ander behoort te worden aangemerkt
maar inderdaad een scheidings-Ujn, die
at-rak en stil op haar prooi loert, valecji
om haar uiterlijk van ousdmldigen schijn,
verschrikkelijker vanwege de verzengende
doods-macht waarvan zo verzadigd is.
Een elektrische draad-versperring, be
denksel van^ moderne techniek, wolko een
wonderbaarlijk© natuurkracht aan het men-
fichelijke genie dienstbaar maakte, om ons
tot hulpmiddel te doen strekkou brij wer
ken van vrede en welvaart, maar nu
aangewend, om de menscheu ts helpen in
hun onderlingen strijd, een oven ge
niepige als vreeoelijke bondgenoot, opge
wekt ergens op een verre, veilig©' plaats,
naar links en rechts voortgestuwd door de
willige metaal-draden, om nut overal heen-
reikende macht het gebiod af te sluiten
waarlangs vroeger niets anders te bekennen
viel d$® de denkbeeldige afscheiding «©nor
politieke grens.
Door deze electrische draad-versperring
worden wij in den modernon tjd wel eens
klaps herinnerd aan het. besaan van af-
echeidingau tusschen btndsu,. aan wezen
lijk© grenaen, a an ominuUrle gebieden.
jMaw geen natuurlijke grve aanduiding
sident Briand duidt het .aan: België en Ser
vië moeten uit do hand van den vijand
teruggewonnen zijn, maar bovendien...
Frankrijk moet do ontrukte provinciën
terug krijgenHiermede worden ongetwij
feld bedoeid Elz^-Lotharingen, nu sedert
45 jaren in handen van -Duitschland.
Voor het. zoover .is, ?al jr nog heel wat
moeten gebeuren, zullen er nog duizenden^
en tienduizenden een vreesélijken dood
sterven, zullen, cr milliocnon worden ver
spild en nutteloos worden weggeworpen,
zullen handel en industrie onberekenbare,
misechien onherstelbare schade lijden en do
welvaart van vele. landen gefnuikt worden.
Want zoover is Duitschland nog niet ver
nederd, en zal bet nog in langen tijd niet
vernederd worden, dat het daartoe, tot zulk
een vrede kan worden gedwongen. Integen
deel, waar men ook heenzie, de centrale
mogendheden en hun bondgenooten zijn
aan de winnende hand. Hun legers staan
diep in het Russische land, zij hebben bijna
geheel België en een stuk van Frankrijk in
hun bezit, zij zijn overwinnend Servië bin
nengedrongen, dab weldra vernietigd kan
zijn. Om Duitschland en Oostenrijk-Hou-
garije tot een vernederenden vrede te dwin
gen, zullen er nog stroomen bloeds vergo
ten, nog milliarden aan geld besteed moe
ten worden.
Dat- Duitschland er niet aan denkt zich
gewonnen te geven, is begrijpelijk, en bet
is deze, zooals bijvoorbeeld een rivier
of zee, een bergkoten of tusschen het
een© eu andere land rich uitstrekken
de valleihier keerde men terug
tot de kunstmatig© afsluiting, tot het afpa
len en af scheidon, tot beperking en begren
zing met hulpmiddelen, die den mensoken
als de meest afdoende kunnen dienen. En
dus geen zwaar-steenen muur, met schiet
gaten en uitkijk-toren3, geen diepe gracht
met steile wanden, dcch tekulp roepende
een dor willige 6laven van de hedendaag-
sche wetenschap, spando men ge-leiddraden
de grens langs, en zonder eenige uiterlijke
dreiging of waarschuwing als bij middel-
eouwsche scheidings-gracht., of Chineescken
gTensmuur, jaagt men er den hoog-span-
ning-stroom uit een op honderden, kilome
ters daarvandaan liggende centrale heen.
Dus word daar in het verlichte en be
schaafde Heden de denkbeeldige grens her
steld, toch grimmiger eu gruwelijker dan
ooit te voren, omdat de mënschheid van
tegenwoordig als kodondaagseke hulpmid
delen haar naar den schijn zooveel minder
grimmige en gruwelijke- trawanten bezigt
dan vroeger. Nadert men nu onwetend en
argeloos aio grens, dan dienen de versper
rings-draden niet slechts als grenslijn,
mét, éénzelfde formule zijn ze grenswach
tors en beulen, die, gemetamorphoseerd in
de ongevaarlijke gedaante van een draad,
met hun electrocutie wachten op elkeen, die
slechte even de grensscheiding aanraakt
En metoon velt ecu electrische 6troom,
met de intensiteit van zooveel duizend volts,
snel en verpletterend, met den mokerha
mer van een reUG, met den wurggreep van
een poliep, met den brand-gloed van een
hoog-oven het slacht-offer terneer.
Want niet slechts als een afschrikwek
kende waarschuwing bobben de Duitschers,
die België bezet houden, hun electrische
draad-versperring langs de grens bedoeld
ook als simpel, afdoend tribunaal, dat
onaangedaan zijn doodvonnis uitspreekt,
moot zo dienst doen ;en de terechtstelling,
ter plaat-s zelf, voltrekt ze daarenboven
Tu33ohcn het geoccupeerde België en het
eenigo land, dat r.aar hot noorden nog open
lift, om land, hebben de Duifcsohers ge
meend, een grens te moeten vestigen, die
officieuse orgaan der D-jitsche regeering, de
,,Norddeutsche Allg. Zeitung" komt bet
bevestigen. Het spreekt de vredesgeruch-
ten tegen, evengoed en even scherp als de
eerste staatslieden van Frankrijk en Enge
land, even nadrukkelijk ook als de Ameri-
kaansche gezant te Berlijn Gerard, die be
slist ontkent met den keizer over vredesvoor
waarden of bemiddeling ts hebben gespro-
kon. De bloedige strijd zal dus voortgezet
wordon, het lijkt ons, die er buiten
staan, bijna waanzinnig. Na vijftien maan
den van een geweldige worsteling kan nie
mand zich de overwinning toeschrijven,
maar behoeft ook geen der beide partijen
zich verslagen te rekenen. Ondanks de over
winningen der Duitechers staan de strij
dende partijen nog even 6terk tegenover
elkaar, en niemand kan zeggen, wat er zal
moeten gebeuren, voor daarin verandering
komt; waarom, zouden wij zeggen, den
strijd niet opgegeven en den toestand in
Europa hersteld, zooals die was vóór den
oorlog? Moeten er nog meer' nütteloozo
offers vallen om toch misschien tot geen
andere oplossing te komen
Maar de strijd gaat voort, aan 't Ooster-
en 't Westerfront, aan de Italiaansck-Oos-
tenrijksche grens en in Servie. Hier het
felst en hst bloedigst op het oogenbhk. De
Bulgaren vooral trekken in Servië snel voort
in het zuidelijk deel, het vroegere Macedo
nië. Zij zijn reed3 ver voorbij Uskub cn na
deren bij Tetowo de grens van Albanië. Wel
dra kunnen door dit bergachtig landschap
alleen nog de noordelijke en zuidelijke legers
der Serviërs voeling met elkaar houden.
Blijkbaar is het doei der Bulgaren om noor
delijk Servië geheel af te sluiten, dan op to
rukken naar 't Zuiden, waar zij al voorbij
Istip en Veles zijn, en waar zij zich thans
blijkbaar voortbewegen naar Monast-ir, ge
heel in het Z., dichtbij de Grieksehe grens.
A'.s de Bulgaren daar komen, is hot hun in
1913 toegezegde gebied iu hun handen en zal
Servië niet meer aan Griekenland grenzen-
Tn Bulgaarsche kringen beweert men, dab
zij in zes weken zoover zullen zijii eu dan i?
hun strijd gedaan, zal Bulgarije demobili-
seeren. D'e Duitschers eui Oostenrijkers heb
ben dan licht spel in 't noorden.
Het lijkt er op, dat het zoover zal komen,
dat Servië weldra verloren zal zijn. De ge
allieerden beloven het te redden, daar zij
deen op het oegsnblik nog niets en liet
oogenblik is kostbaar. Ook Griekenland,
dat een tegenwicht kon zijn tegen Bulgarije,
blijft roerloos in zijn neutraliteit. De Ser
viërs 'zijn* en blijven vrijwel alleen, dé
betrekkelijk kleine Fransche troepenmacht
daargelaten, en hoc dapper zij vechten,
het lot van het Servische leger schijnt bin-
ne enkele wekon te worden beslist. Ook op
Nisj rukken de Bulgaarsdho troepen nu aan
cn de Servische berichten zelf zeggen, dat-
op het behoud dezer stad maar heel weinig
hoop bestaat.
In Frankrijk en België, zoowel als in Rus
land, blijft de toestand vrijwel dezelfde.
Sedert weken reeds, sedert het laatst van
Augustus, hebben de Fransclion een groot
offensief begonnen in Champagne, ze zijn
eenige kilometers vooruit gekomen, de linie
is er ©enigszins gewijzigd. Maar dat is ook
alles. Nu is de toestand weer dezelfde en
blijken de tegenstanders volkomen tegen
elkander opgewassen. In Rusland gaat het
niet anders. Vooral in het noorden en het
zuiden van de frontlinie, daar wordt hard
nekkig gevechten, hier vallen de Russen,
ginds de Duitschers eu Oostenrijkers aan,
vooral in 't zuiden bij Tsartorysk zijn de
gevechten zeer verwoed, maar de aanval
len worden door tegenaanvallen afgeslagen
©n alles blijft bij (het oude. Het is niet
waarschijnlijk, dat de wjnterve-ldtoolit hier
in veel verandering zal brengen.
BELGIS.
Zeppelin verongelukt.
PARIJS. De correspondent te Brussel
van het „Journal des.Débats" bevestigt
het bericht, dat op 13 October een Zeppe
lin in België is verongelukt. De Zeppelin
viel ten gevolge van eene ontploffing bij
het Saint Ilubertbosch aan den spoorweg
NamenArlon neer. Het luchtschip is ge
heel vernield. Een gedeelte van de beman
ning is behouden.
Er werden uitgebreide maatregelen geno
men om te beletten, dat het publiek het
nieuws zou te weten komen.
OUPTSCHLAND.
Tegenspraak der vredcsgeruchten
BERLUN. Naar aanleiding van het be
richt van het Haagsche Correspondentie-
bureau schrijft de „Nordü."
Wij weten niet hoe het bureau aan dat
bericht komt, maar moeten constateeren,
dat iedere grond daarvoor ontbreekt.
De Rijkskanselier deed geenerlei derge
lijke uitlatinghet zou trouwens voorbarig
zijn over vredesvoorwaarden te spreken.
Wanneer niettegenstaande deze herhaald.;
constateering steeds weer berichten over d.
geneigdheid en de behoefte van Duitsch
land om vrede to sluiten de wereld wordei.
ingezonden, zoo kan men hieruit slechte
besluiten, dat de tegenpartij poogt, om den
moed in het eigen land erin te houden, het
voor te stellen alsof Duitschland den vrede
noodig heeft.
(Het Haagsche Corresp. Bureau had n-1-
meegedeoxi, datte Amsterdam besprekin
gen over den vrede waren gehouden, waar
aan o.a. sociaal-democratische leden. van. den
Duitschen Rijksdag deelgenomen hadden en
een dezer gaf oen uitlating van den rijks
kanselier over een epoedig te voorzienen
vrede weer. Red.)
E^GELAfiiD.
De toestand van den Koning.
LONDEN. Het officieéle bericht over
den toestand van den Koning zegtDe
Koning had Donderdag een ietwat cnrusti-
gen nacht, maar gevoelt zich than3 wat
beter. Hij lean zich met minder moeite be
wegen.
De offers van den oorlog.
De Times" maakt melding van twee geval
len, waarin drie broeders op liet slagveld zijn
gevallen. Het eerste geval betreft drie gebroe
ders Loring, een overste gesneuveld 24 Oct.
1914, een kapitein aan zijn wonden overleden
op 24 Oct. 1915 en een majoor gesneuveld op
23 December. Het tweede geval betreft de drie
gebroeders Bailley, twee kapiteins en een lui-
I tenant, alle drie in den" strijd gesneuveld. De
gebroeders Loring waren 43, 46 en 50 jaren
oud, do broeders Bailley echter 21, 22 en 25
jaren,
SMAAKRIJK.
Van het Westetijk Oorlogaterrein.
BERLIJN. Officieel.
Ten noorden van Massiges namen onze
troepen in storm een dicht voor ons front
gelegen Fransche loopgraaf ter lengte van
800 meter. Het grootste deel der bezetting i
is gevallen. Twe9 officieren, o.w. een
majoor, en 25 man werden, gevangen ge- j
nomen.
Vrouwelijke spionnen.
De Parijsche correspondent van de „United
Press" heeft inzage gehad van de stukken
betrekking hebbend op de terechtstelling
door de Fransche autoriteiten van twee-
vrouwelijke spionnen, welke terechtstelling
door Duitsche bladen is aangehaald ter ver
dediging van de terechtstelling van mis©
Cavell te Brussel.
Uit de mededeelingen van den correspon
dent blijkt dat op 27 Febr. te Bourges werd
gearresteerd een vrouw, die beweerde
Jeanne Bouvier te hecten. Maar wei dra
bleek dat haar ware naam Ottilie Voss was.
Zij was Duitsche en in de Rijnprovincie gc
boren. Ze was ongehu 1 eu 33 jaren oud
Zeven jaren lang, voor den oorlog, had zc-
in de buurt van Bordeaux gewoond, waar ze
lessen in het Duitsch gaf. Bij het uitbreken
van den'oorlog keerde ze naar Duitschlam.
terug. Daar ze geen werk had, nam zij bet
aanbod aan om als spion op te treden. Z©
werd daarop naar Frankrijk gezonden öiri
militaire inlichtingen te verzamelen en
tevens om mededeelingen t© doen over de
-•uruning onder de bevolking. Zij kree-
100 frs. per rnaand voor onkosten. Twee
/••gen na haar arrestatie te Bourges, wer
.j, nadat ze een volledige bekentenis h;
igelegd, door den krijgsraad ter dood ver
orctec-ld en op 16 Y i werd zij terechtge
told. Een tweed© Vrouwelijke spion wa.
'arguerjte Schmitt, 95 jaren oud, die te
'hi-ancourfc was geboren en van Fransche
i (.tonaliteit was. Zij was, door bemiddeling
an. een kennis, met rto Duitschers in be
dekking gekomen en had het aanbod aan
vaard om voor-hen te spionneeren. Zij be
weerde dat ze wel het aanbod der Duitschers
had aangenomen, maar niet van plan was
te spionneeren, zij zou den Duitschers ver
tellen als ze bij hen terugkeerde ze woon
de in li©t bezette gebied dat ze verdacht
v/as en niets had kunnen uitvoeren- Echter
waren er aanwijzingen die deze verklaring
onwaarschijnlijk maakten en ook zij werd
ter dood veroordeeld en terecht gesteld,
OOSTENRIJK-HONGARIJE.
De strijd In Tirol.
De oorlogscorrespondent van de „Lokal-
anzeiger" op het Italiaansch Ocetenrijksche
oorlogsterrein seint d.d. 30 October:
Het is den Italianen gelukt Judikaria Con-,
dino, dat zij reeds eens bezet hadden maar dat
hun door onze troepen weer afgenomen was,
wederom in handen te krijgen, lljer hebben zij
zich op dé" hoogten van liet Chiesedal ten
Noorden van Condino vastgezet. Onze troepen
houden liun hoofdstellingen bezet op de hoog
ten ten Noorden van Daouo. Do Italianen zijn
dus van het Idrosmeer uit werkelijk 15 kilo
meter op Oostenrijksch gebied binnengedron
gen, waarover zij vijf maanden hebben gedaan.
Hun pogingen om door het Lebrodal naar het
Gardamcer te komen mislukten volkomen.
Het hoofdaanvalspunt op het Tiroolsche front
is sedert het begin van den oorlog de golvende
hoogvlakte van Vielgercuth, die noordelijk in
do richting van Trento gaat en den weg in
het Etsjdal verspert. Terwijl z'< reeds in Au
gustus bij de pogingen om van Asiero uit. onze
stellingen op het plateau van Lavarono te
nemen zware verliezen hadden, probeerden zij
op 17 September een aanval tegen den Monte
Coston die zónder succes bleef en bloedige
offers eischte. In den tusschentiicl bewerkt© de
vijandelijke artillerie vlijtig Vielgereuth en
begin October viel de vijand om zijn stellingen
ten noorden van den Maromaberg op 't- plateau
aan. Bergsalieri 'en Alpini kwamen toen dicht
bij onze draadversperringen. In den nacht ge
hikte het hun zelfs ean steunpunt te nemen
dat onze troepen na verbitterden strijd terug-
veroverden. Op 9 Ocober herhaalden de drie
vijandelijke bataljons den aanval. Do artillerie
bad ouzo draadversperringen vernield, zoodat
de Itaiianon in do loopgraven konden dringen.
Met do kolf en do bajonet moesten zij cr weer
uit verdreven worden. Ook in den nacht van
13 op 14 October doden do Italiaauscho com
pagnieën nachtelijke aanvallen die in ons vuur
verstikten. In den nacht van den Dklen violen
zij zes maal en van den- 19on drio maal met
giooto verbittering aan en werden oven vaak
in handgemeen teruggeworpen. Thans schijnt
do vijand to hebben ingezien dat infantcrio-
aanvallen hier nütteloozo offers kosten en hij
beperkt zich tot <x-n hevige bo.v.-hicting van
do hoogte van Vielgercuth. Ook de Monte
Piano die den weg in het Poestor dal behcorsdit
heeft voel -bloed gekost Een geweldig vuur van
di- Italia.-inMuic artillerie overstelpte onze ver
dedigingslinie dagenlang met granaten van 24,
28 en 30 c.M., zonder dat de vijand de «telling,
die op Italiaansch gebied ligt, kon gv-nnken.
Cadorna - telt zirii nu tevreden met dezo hevige
dagelijksche beschieting.
ITALIË.
Oostenrijk en ItriLi.
WEENEN. De aanvallen der Italianen
op het 'bruggehoofd van Görz en den nabu-
rtgen sector duren voort, het kracht:g?t
werden Woensdag Zagora, de Poclgrra-
hoogten en San Michel© "bestormd. De
vijand werd wederom overal afgeslagen, al
leen op de Podgora-hoogten wordt nog ge
streden om enkel© ioopgraven.
SERVIË.
De oorlog in Servic.
LONDEN. „Reuter" verneemt uit gezag
hebbende Servisch© bron, dat, volgens de
laatste over Skoetari ontvangen araadloozo
berichten, de Servische legers zich nog steeds
in slagvaardigen toestand bevinden.
Wa3r dat noodig is, worden strategische
terugtochten in goede orde uitgevoerd, ter
wijl de achterhoede di© bewegingen dapper
strijdend dekt.
De vijand vond in het arsenaal te Kra-
goejewatsj niets van beteekenis, daar alle
belangrijke uitrustingsstukken door heb
leger waren meegevoerd.
De Duitschers en de Bulgaren hebben tot
dusverre iederen vooruitgang duur moeten
betalen en vonden slechts geringen buit, dio
hoofdzakelijk uit eenige bergkanonneu be
stond.
Totnogtoe droeg-de strijd nog slechts het
karakter van achterhoedegevechten en is er
geen beslissende slag geleverd. Er is geen
sprako van eene aïgemeene vlucht der Ser
viërs, zooals van zékere zijde bericht wordt,
ofschoon de Servisch© bevolking natuurlijk
het leger volgt, daar zij niet achtergelaten
en aam de genade des vijands overgeleverd
kan worden.
LONDEN. De correspondent van de
j „Daily Chron." te Monastir geeft een tref-
rende beschrijving van zijn ervaringen in
Servië. Hij prijst den schitterenden tegen-
stand der Serviërs.
j In een bo3jarijving van het bombarde-
I ment van Belgrado, zegt bij, dat van achter
I Semlin de batterijen van 42 c.M.-kanonnen
I een regen van granaten op de stad deden
neerkomen. Bij het inslaan der granaten
werd het puin tot groot© hoogt© in de lucht
geworpen, tot over huizen van vijf verdie
pingen heen. Toen de troepen vluchtelin
gen naar buiten stroomden, wierpen Duit
sehe vliegers bommen op hen; er ontstond
echter geen paniek.
Sprekende over de operatiën aan het
noordelijk front, zegt de correspondent, dat
wat do Duitschers wonnen, vrijwel alleen
niet meer te overschrijden is van uit België.
Het is een kunstmatige noodzaak-grens,
welke overigens niets te malceu heeft met
eenige geografische afscheiding tusschen* het
Duitsche België en Nederland.
De Duitschors leven daar in België in een
veroverd en militair bezet gebiod; dus nemen
zij er de maatregelen, welke zij noodig oor-
deelon. Alle verkeer van binnen-uit wen-
schen zij onder hun strenge controle te hou
den; niets niag over de grens dan door-hun
oppermachtige bemiddeling. En niemand
wago het de noordelijk© grens naar het on
zijdige Nederland te overschrijden, die geen
vergunning verwierf, het land to verlaten.
Dus verspert men de grens, sluit heel het
bezette gebied zoo streng mogelijk af, stelt
een doorziclitigen, van draden geweven
scheidsmuur, welke niet slechts onoverko
melijk, zelfs ongenaakbaar is!
Want er zijn nog altijd brievendragers,
die den moeilijken tocht wagen to onderne
men, om de verboden verbinding te onder
houden tusschen het ongelukkige vaderland
cn daai'buiten; ook zijn er verspieders, die
langs dezen kant wel in en uit zouden -wen-
sclien to gaanook wil men aan de eigen
Duitsche soldaten, deserteurs van het gru
welijke front, beletten naar ons neutrale
land als geïnterneerden de wijk te nemen
en nog altijd zijn er strijdbare
Belgen, die, bet inwendige spiedende
toezicht ten spijt, zich eclïuil wisten te
houden, op hun kans loerend om het onvrije,
eigen land te ontvluchten en zich over onzij
dig grondgebied naar het geivechts-front te
begeven, ër in de gelederen naast bun ka
meraden moe te vechten.
Al dezen weuscht de Duitsche militaire
overheid het verlaten van België onmogelijk
te maken. Het verbod, om uit het veroverde
land te gaan, door de wijk te zoeken naar
ons neutrale grondgebied, zet zij kracht bij,
door strenge vonnissen uit to spreken tegen
eiken overtreder der militaire proclamaties.
Maar om het dien ouversaagden avontu
riers ten slotte volslagen ondoenlijk te ma
ken, om zelfs grens-patrouilles en militaire
wachten te verschalken, spande men
dan den dunnen draad, heel het aan den
noordkant af te sluiten België langs, een
versperring, die eiken uitgang afsnijdt, om
dat die ééne niet- te verschalken, altijd waak
zame, onaandoenlijke, onmenschelijke schild
wacht er op post staat: de electricitsit
Zóó onheilspellend dreigt daar de electri
sche bondgenoot der Duitschérs langs de
gren.3, dat de kleine smalle draad, die zich
van het oosten naar het westen spant, niet
nieuwe angst de Belgische bevolking terrori
seert. De verhalen sluipen er rond, al sedert
eenige maanden, van tal van slachtoffers,
die den dood vonden door electriciteit. Want
niet steeds waren het brieven-dragers, deser
teurs, of strijdbare burgers, die voor de
draadversperring bleven stoken, en bun ver-
metelen durf, om toch over den electrischen
draad te komen, met den dood moesten be-
lcoopen maar ook'onwetende, avontuurlooze
burgers uit de grens-streken, niet vermoe
dende en begrijpende welke helsche kracht
de nieuwe grensdraad der Duitschers ver
borg, lieten er het leven. Zelfs* *het domme
gedierte, fladderende kippen, speelsche hon
den, schichtige hazen, grazende geiten, wan
neer het in aauraking kwam met den draad,
kromp als door den bliksemslag getroffen
in-esn, hing daar verschrompeld en ver
brand, tot het der Duitsche grenswacht be
liefde, den draad weer schoon te maken en
op de plaats, waar het ongeluk was ge
schied, een kuil to spitten, om er het ver
koolde kreng te begraven.
Het volk^van de Kempen, en die langs de
Schelde-oev'ers, ook de bevolking uit "Vlaan
deren, al die opgeschrikte menscheu, die
reeds een jaar van onuitsprekelijke ellende
achter den rug hebben, ze huiverden met
weer een nieuw ontzag voor hetgeen hen
daarginds bedreigt; en met hun naïeve zui
delijk© verbeelding en hun kinderlijk verlan
gen naar bet- romantische bedachten ze een
naam, om de jongst© verschrikking aan te
duiden, eu noemen de gevaarlijke grens-af-
sluiting: „De Duivels-draad".
Maar aan onze zijde van de grens dreigde
de electrische draad haast even gevaarlijk:
Wat weten de boeren uit zuidelijk Bra
bant en van Zeeuwscb-Vlaanderen van elec
triciteit, van hoog-spanning? Ze hadden de
Duitschers wel bezig gezien over de grens,
maar wat begrepen ze van de lango dra
den, die, zoo ver het oog reikte,-gespannen
werden? Nauwelijks drong tot htm begrip
door waartoe geleidingen van telegraaf en
telefoon dienenToen daar de vreemde sol
daten langs de grens de draden spanden,
hielden ze die, in hun landelijken eenvoud,
voor het een of ander miiifcaire draad-
net, of bestemd, voor telegraaf- of telefoon-
geleidingen, zooais ze die door de Hol-
landscke soldaten in hun Brabantscke en
Zeeuwscke dorpen bij de mobilisatie hadden
zien aanleggen. Op de opschriften, hier en
daar aangebracht, waarschuwends voor het
gevaar van den hoog-spannïngs-draad, sloe
gen ze nauwelijks acht. Wat gaat zooiets
een eenvoudigen boer aan
Langzamerhand leerden ze echter de ver
schrikking van den geheimzinnigen draad
ook aan dezen kant van do grens kennen.
Telkens, dan hier, dan daar, kwam er zoo'n
argelooze grens-bewoner met den draad in
aanraking. Een boerenvrouw, druk bezig op
baar bleekveldje, waardoor de draad zich
uitstrekt, was met haar rok langs den draad
gewaaid, en meteen sloe? zo stijf-dood voor
over, als vastgeklemd door een geheime
macht, die vast hield en niet meer wilde
loslaten. Of een boer werd doodgeslagen,
terwijl hij z!n erfhond van den draad-wild©
rukken, waartegen h-t speel-scue dier v/as
opgesprongen. En dan vernam men van tiid
tot tijd ook van Hollandsche soldaten, als
schildwacht gaand© langs de zuidgrens, die
"op de een ofandere onverklaarbare v/ijze
door den electrischen stroom waren getrof
fenen zelfs hoe een kameraad, waarmede
ze den militairen dubbelpost liepen, bij on
oordeelkundige manier om bet stuiptrek
kende slachtoffer te bevrijden, zelf door den
electrischen stroom getroffen was: en ge-
foudroyeerd vond men zoo'n tweetal slacht
offers naast den draad, wanneer een pa
trouille uitrukte om de vermisten te zoeken.
Dan eens uit de zuidelijke grens-gebiedec
beneden Brabant, nu eens van den Vlaan-
derschen zoom van zuidelijk Zeeland, iver-
den de korte, ontstellend© berichten bekend
van zulke electrische terechtstellingen op on-
schuldigon, die uir. onkunde of achteloos
heid, uit nalatigheid of kameraadschappe
lijke hulpvaardigheid, het leven hadden ge
laten bij do electrische versperring aan ce
Noaer*"ndsche zuidgr
En uit sGhaarsche berichten, die van het
zuiden van,ons land naar hier deqrdrina^u-
vernam men dan, dat ook aan onze gren
zen, evenals aan de overzijde van den gevaar
lijken draad, de schrik voor de dreigend©
eicctriciteit onze grens-bevolking verlamde.
Zoodab het bigotte Brabant en het stug-
godsdienst-ige Zeeuwgcb-Vlaanderen d© tm-
onheil-br/ngende versperring als een Sa
tans-gericht beschouwd©, eu de grens
bevolking in den laatsten tijd slechts sprak,
bij het slaan van een kruis, of met een ge
bed op de .prevelende lippen, van: „De
verdoemde draad".
Toen daar nu in korten tijd voor de zoo-
veelste maal de meöedeeling kwam van
weer een tweetal onzer Nederlandsche
gie-ns-soldaten, die er als schildwacht op
post staande, of pairoui}toerende langs de
g: er.sslrook, als onschuldige slachtoffers ge
vallen waren van den moordeuden draad,
teen drong me de nieuwsgierigheid, ook de
ergernis en verbittering. En ik wilde het
uit eigen aanschouwing zien, hoe daar langs
onze zuid-grenzen, in Brabant en Zeeland,
de electrische draad-versperring langs on3
land gaat.
Van de zwerftochten daar aan onze
grenzen wil ik in enkele opstellen schrijven
ook waar ik daar den verdoemden draad
gevonden heb, en hoe ik getracht heb zijn
grilligen loop te volgen, dan eens vlak aan
onze grens, soms weer ver het door de Duit
schers bezette zuidelijke land in. Tot het
ten laatste als een obsessie dreigde te wor
den, die grenstocht nevens de slanke, gladdo
effenheid van lielscheu draad, waarlangs
met duizenden volts de stille kracht glijdt,
onhoorbaar, onzichtbaar, onophoudelijk;
haar weg nemende over de eenzaamheid der
stille Kempensche heide-uitgestrektheid,
dwars door de Brabantsche herfst-bosschen,
over de leeg-geoogste en al weer omge
ploegde Vlaafidersche bouwlanden, tot un
het lichte strand der Noord-Zee'sche Wie
lingen soms dwars door dicht-bcvolkte ge
huchten, zelfs in volle vólle lengte in twee
helften snijdend de van leegte angstig
grijnzende dorp-straat, maar nergens
onderbroi:e;t, heel de lange, trriiiige, tus
schen ons l&rd en België I "'de
JAN FEITH.