de SOliDATEKTCOURA-IVT vim WOénistiaè 20 October 19 13
S
Bij K. B. is lo. aan don tijd. off. van
gez. 2e kl. dr. T. E. t erKuile, eervol ont
slag uit den militairen dienst verleend; 2o.
tijdelijk benoemd, bij het res.-pers. der
landm., bij het pers. van den geneesk. dienst,
tot res.-off. van gez, le kl., dr. T. E. ter
K u i 1 e, voornoemd.
Verbod tot het verlaten over de Rijksgrens aan
niet-militairen.
De vice-admiraal, commandant der Stel
ling van den Helder heeft bepaald
Art. 1. Het verlaten over do Riiltsgrens van
het in staat van beleg verklaarde ge-bied is
aan niet-militairen (Nederlanders), die voor
de verdediging nuttig werkzaam kunnen zijn
en behoord hebben of behooren tot de
troepen, in het tweede lid genoemd, verbo
om, voor zoover daartoe niet door den Mi
nister van Oorlog of door de in liet tweede
lid van axt. 2 aangewezen autoriteiten ver
gunning is verleend.
Deze groepen zijn: bankwerkers; gereed-
Bchapmakersmetaaldraaiershoordersfrai-
sersslijpersbedienden van automatische
werktuigenschavers, stokers en machinisten
in fabrieken van metaalbewerkingbedrijfs
leiders in fabrieken van metaalbewerking;
leiders van een technisch bureauscheeps
bouwkundige en werktuigkundige ingenieurs;
ingenieurs in machinefabrieken, scheepswerven
en° constructiewerkplaatsenopzichters, voor
mannen en ploegbazen in machinefabrieken,
scheepswerven en constructiewerkplaatsen
kantoorpersoneel in machinefabrieken, scheeps
werven, constructiewerkplaatsen, handelsbu-
reau's, technische bureau'smodelmakers
vormers en gieters; bedienden van ovens in
metaalgieterijenmachineteekenaarsconstruc
teurs; monteurs; koperslagers; smeden; loo
penrichters instrumentmakersernstvuurwer-
kers; zadelmakers; rijwielherstellers.
Art. 2. Ten einde van den Minister van Oor
log de in het vorige artikel bedoelde vergun
ning te verkrijgen, zal bij dien Minister een
schriftelijk verzoek moeten worden ingediend,
houdende vermelding van den dag waarop ver
zoeker wenscht te vertrekken, van den weg
langs welken hij wil vertrekken, van het ver
voermiddel waarvan hij wenscht gebruik te ma
ken, van de plaatsen in het buitenland welke
hij wenscht te bezoeken en van het doel waar
toe hij die plaatsen wenscht te bezoeken. Bij
dat verzoek zal moeten worden overgelegd eene
duidelijke, niet verouderde photographic van
den verzoeker, met daarop gesteld eene ver
klaring van den burgemeester zijner woonplaats,
dat deze photographic verzoeker weergeeft,
met vermelding van zijn geslachtsnaam, voor
namen, geslacht, geboortedatum, beroep of be
roepen, welke door hem in de laatste twee jaar
of zooveel kórter als hij in zijne tegenwoordige
woonplaats gevestigd is zijn uitgeoefend, woon
plaats, en indien de verzoeker minder dan
twee jaar in zijne tegenwoordige woonplaats
gevestigd is, zijne vorige woonplaats.
Behalve 'dooi- den Minister van Oorlog kun
nen de vergunningen ook worden verleend door
de volgende; autoriteiten lo. den plaatselijken
commandant te den Helder, voor vertrek uit
den Helder; 2d. den commandant der troepen
op Texel, voor vertrek van Texel3o. den com
mandant der troepen op Vlieland, enz., voor
vertrek van Vlieland, Terschelling, Ameland
en Schiermonnikoog.
Deze autoriteiten zullen betend maken op
welke wijze bij hen vergunning kan worden aan
gevraagd.
Art. 3. Met deuitvoering dezer regeling,
waaronder mede begrepen wordt het beletten
van hetgeen in strijd daarmede dreigt to ge
schieden, zijn belast do daartoe door den viee-
admiraal aangewezen militairen en do ambte
naren va-n invoerrechten en accijnzen.
(St. Ct.
Eenzelfde verordening wordt Volgens de
„Zwolsoh© Ct." bekend gemaakt door don ter
ritoriaal bevelhebber in Overijssel.
Verschillende Berichten.
De officier van gezondheid der le klasse
A. W. van K 1 e e f f bij de verband plaatscom
pagnie der "IV divisie, is overgeplaatst bij het
inlerneeringskamp to Gaasterland.
D9 reserve-sergeant H. Vod rh am van
het 7e regiment infanterie is benoemd tot
vaandrig en overgeplaatst bij het 5e regiment
infaptérie, doch blijft tot de demobilisatie ge
detacheerd hij de VII infanterie brigade.
'Den 23 October vertrekt met het stoom
schip „Vondel" naar Oost-Indië een detache
ment suppletietroepen, sterk 12 onderofficieren
en 40 minderen, onder hevel van don 2e luite
nant der inf. O. I. leger F. F. M il ius,
De 2e luitenant der genie J. de Jonfh
8 wem er, bestemd, voor het leger in Ned,
Indië, zal 27 November met het stoomschip
„Ophir" zijn bestemming volgen.
De voor den dienst in Indië bestemde 2e
luit.-kwartiermeester F. H. Couwonherg
zal 20 November met het stoomschip „Gro-
tius" zijn bestemming volgen.
De Ie luit. der inf. O. I. leger A. H. T h.
van Es is ontheven van zijn indeeling bij de
koloniale reserve en geplaatst bij het 36o Bat.
Landweer Inf.
De 2e luit. der inf. O. T. leger A. Ham
ming is ontheven van zijn indeeling hij het
leger hier te lande.
SVlarinezaken.
De nieuwe kruisers.
Met den bouw van de twee nieuwe krui
sers voor onze Marine zal binnenkort een
aanvang worden gemaakt. Eén van de krui
sers wordt gebouwd op de werf Fijenoord
te Rotterdam, terwijl de andere bij de
Nederlandsche Scheepsbouwmaatschappij te
Amsterdam op stapel wordt gezet. Voor
dezen zullen de machinerieën worden gele
verd door de Ned. Fabriek van Werktuigen
en Spoorwegmaterieel,
Uit de Staatscourant.
Bij besch. van den Minister van Marine is
de kapt.-luit. ter zee G. F. Noordhoek
II e g t met 23 dezer geplaatst als eerste-offi-
cier aan boord Hr. Ms. ..Heemskerk", en is
do luit. ter zee lo kl. A. IV. Boeke met 19
dezer eervol ontheven van het bevel over Hr.
Ms. „Freyr" on geplaatst to Amsterdam.
Pantsersohip „De Ruyter".
Het vaar plan van het pantserschip „De Ruy
ter" is als -volgt vastgesteld:
Vertrok van- Nieuwediep 23 October; aan
komst te Malaga 1 November. Vertrek van
Malaga 8 November; aankomst te Port-Said 16
Nov. Vertrek van Port-Said 17 November;
aankomst to Aden 24 November. Vertrek van
Aden 25 November; aankomst te Colombo
(waar, gelijk gemeld, de aflossing door da
„Hertog Hendrik" plaats heeft) 4 December
Vertrek van Colombo 9 December; aankomst
te Sabang 13 December.
Correspondentie.
CORRESPONDENTIE VRAGEN.
Allo vragen worden, zooals onze vrienden wel
vreten, regelmatig on zoo spoedig mogelijk door
ons afgedaan, zoodat hot overbodig is nog weder
eens bij nader schrijven antwoord te verzookon.
AUioht gaat er eene week moe heen, maar na
tuurlijk eischt het eene onderzok meer tijd dan
het andere. Het is overbodig antwoord in een
bepaald nummer te vragen. Eerlijkheidshalve
worden de vragen op de beurt afgodaan.
UitbetalirgT goeding levensmiddelen
Eerste 'plaatsing.
3 Compagnie VI Depot Bataljon.
Onderstaande militairen gelieven zoo spoedig
mogelijk hun -tegenwoordig adres op te geven
aan den administrateur 1 Compagnie VI
Depot Bataljon, ten einde vergoeding voor
levensmiddelen te ontvangen»
Miliciens
Smit C. J. M. H, Gordijn J F,
Elzinga S. ï^v JA-
Kamstra Th. De Vries H-
v. d. Kloet H, Res.-Korp.T
Postma, R. Andrea H. C.
Dijkstra S. Binnendijk A. J. H.
Klaver D. Strater J. V. M.
Buinsma. J. v. Ravenswaay T. P.
Osinga j. v. Elk C.
Andrimga H., de Vries J. D,
Adema S. Bressers J.
v. Dijk J. Schonck.
Bolens H. Jhr. J. A. H. O. van
de Jong T. Doorn,
Kamstra L. Krijger J. G.
Gietema H. Pijnenburg J. A. M.
Langius B, Metselaar H.
Lef f ertstra P, v. der Linden P.
Bonte W. v. Koest J. W. H.
Boukes W. Pierson L. P. M.
Homma J. Donders J. H. J.
Bajema Kl, Groene veld H.
Mil. Koxp.l
l ,D<Vk F' Lit W. J.
tl t," v. Leeuwen M.
n ZaC L. v. de Ven W. L.
Goedhart A, Heiligers A. O. J.
Dekker D. s
Bruggeman A.
Bussers M. H. Adsp.-Vaandrigs:
v. d. Boogaard L, y- Grientsven J. M.
Cameron J. Broens.
Lemmers Th. G. Meyjes J. W. N.
v. Esch J. J. Melis C. J.
Goossens G. Glerum A. M. D.
Haver mans J. P. Oxenaar H. T. D.
v. Isselt F. Lint J.
de Jong J. Graus Th. A. M.
Loefen A. H. Henkes H.
v. Hempen A. J. Sligt A. P.
urn tTT" i v- <h Pijl A. H.
Mil. Wielr.. Popelier W. F, M
d' Aa' v. Wees C. J. A. M.
Adsp. Vaandrigs: Paanakker L. A.
Engbersen A. T. H. -n»--.- -
v. Meeholen J. L. Lefèb™ H J
Schelt™ H J. J Haksteen L.
7. d. Kroon T, J.-J. MleJr 0 T]l
4 Brekelmans H.
!Ic!.P O- de Cunha.
Roothaert A. C. H. H Kron5lo™t c-
Sloot. A. P. J. Ml'- Korporaals,
v. Loon A. A. M Doelen H. L. T. J.
Witkamp G. M. Panman J.
Dekker J. C. Lith H. O.
Sprangers W J. H. L. L Delft korp. 42 L.W.
v. der Tol A. Ivoch J. J. W.
v! d. Berg H.' L. W. Wouterlood v. Does-
do Bruin P. burS-
Jorwerda D. btraetmans T. A.
v. Leaning P. y- Driei A.
Bokhout G. D. |fr Hofstede T.
Mariinen J. A. C. J. Beider /C.
Luden G. P. Dammers F.
v. d. Bos G. C. y- der Linden W.
Döbkcn J. W. v- Kuyck A.
Akveld. ?teen J. T. J- M.
v. Helvert P. C.
MiliciensHuizer T
Smolders J O. Zevenaar T. J.
Officiers J. I. Molenaar C.
Nooyen J. S. J. Ooms K.
de liruyn A. P. rall TuiI j
Elsmga S. pMt Ditermwr j
Panhuyzen P. d(! g, t(J p H
Wijnschenk T. Wijntjo L
Wulfpaat J. Ran W. D.
w'a van den Heureï A.
v. d. Sims W. A. Hoppenbronrvar El. J.
T. Doesburg J. H. d(,'^i0 A w
Verschoof J. Vermeulen O.
a xr i u yan Marsbergen W. B
v. d. Maagdenburg.
Kleiweg L. Mal. Wielr.:
v. Buren. Reijnen.
De Ruiter J.
Faber.
Wiltschnt A.'w. G. 8#ton K- T- J- J-
Wielr.: do"floer C.
ötolk. Janssen.
1)6 v. d. Hui-ok.
Hesp.-Sold.Hoefnagels,
Dijkstra T. A. Lanen.
Vrij vervoer voor rekening van het Rijk.
W. L. G., fort Ruigenhoek. Ongehuwde
militairen hebben hoogstens éénmaal in de
veertien dagen recht op vrij vervoer
voor rekening van het Rijk. Het antwoord in
de S. C. van 8 October 1915' had betrekking
op een militair, die op grond van een afzonder
lijke beschikking van den M. v. O. een buiten
gewoon verlof had gekregen. Zie hiervoor do be
palingen betreffende heb vrij vervoer voor re
kening van het Rijk, in den vorigen kolom.
Red.
Aan militairen beneden den rang van offi
cier kan, gedurende den tijd, waarin het leger
is gemobiliseerd, bij het gaan met en het terug-
keeren van verlof, vervoer voor rekening van
het Rijk per spoor, tram, stoomboot en veer
worden toegestaan naar de volgende regeloa:
lo. Het vervoer kan worden toegestaan:
a. aan gezinshoofden, telkenmale, dat aan
hen, op grond van de door den opperbevelheb
ber van Land- en Zeemacht uitgevaardigde be
palingen verlof wordt verleend;
b. aan niet-gczinshoofden hoogstens éénmaal
in do veertien dagen, wanneer hun op grond
van de in do hiervoren sub a bedoelde bepa
lingen verlof wordt verleend
c. aan militairen van beide oategorieën, tel
kenmale wanneer hun op grond van eene af
zonderlijke Beschikking van den Minister van
Oorlog of van den Opperbevelhebber van Land
en Zeemacht buitengewoon verlof wordt ver
leend.
2o. Het vervoer kan uitsluitend worden toe
gestaan voor reizen naar do woonplaats of tij
delijke verblijfplaats van het gezin van den
verlofganger, dan wel naar do plaats waar de
aanwezigheid van den verlofganger dringend
noodzakelijk is of naar het dichtst nabij een
dier plaatsen gelegen station.
Het voor rijksrekening medenemen van ba
gage, een rijwiel enz., is niet geoorloofd.
Teneinde vergissingen te voorkomen behoort
op dé vervoerbowijzen en strooken, afgegeven
aan verlofgangers, achter het woord „met"
eene inktstreep te worden gesteld.
3o. Zij die voor vervoer voor Rijksrekening
in aanmerking wenschen te komen, richten
3toe een verzoek tot hun onmiddellijken
chef.
„Film", Harderwijk, 't Is ons blijkbaar ont
gaan. Plaatsïngsverzoek kan van onze trouwe
medowerkers achterwege blijven. Stellen uw
medewerking zeer op prijs. Red.
B. to Z. Wij raden u aan, uwen compagnies
commandant te spreken te vragen en aan
Z.W.E.G. te verzoeken voor opleiding tot kader
in aanmerking te mogen komen. Wij kunnen
ons niet voorstellen, dat uw C. C. u daarin zal
tegenwerken
Do straffen zijn militaire gevangenisstraf en
militaire detentie.
Gevangenisstraf wordt voer zware, detentie
voor lichtere misdrijven gegeven. R e d.
v. d. C„ Dongen. Als gij examen hebt gedaan
voor sergeant, zult gij hoogstwaarschijnlijk als
sergeant eene verbintenis bij het Ned. Oost-
Indische leger kunnen aangaan. Richt daartoo
een verzoek aan den commandant der Koloniale
Reserve to Nijmegen. 11 o d.
J. v. d. B., Ivruiningen. Bedoelde persoon kan
zich voor onbo paalden tijd verbinden bij
het leger, doch ten minst zoolang do militio
buitengewoon onder do wapenen wordt gehou
den. Voor eene verbintenis heeft hij zich te ver
voegen tot den plaatselijken of garnizoens-com-
mandant in zijne woonplaats, of in do naast
bij zijndeplaats. Zio do bepalingen in het
Recueil Militair 1914 blz. 589. Red.
A. J. H. v. M., Eindhoven. Voor diploma
gemeentesecretaris, bc-noodigde boeken enz.
kunt u zich wenden tot den hoofdcommies afdee-
ling Publieke Werken te Amsterdam, den heer
J. J. Roovers, Stadhouderskade 164 te Amster
dam. Voor het examen wordt op 't oogonblik
nog niet vereischt, dat men in 't bezit is van het
diploma eindexamen 5-jarige Hoogere Burger
school. Na 1918 zal dit hoogstwaarschijnlijk ver
eischt worden. Red.
P. B. Monster. Sluiswachter in de provincie
Friesland. Men moet verstand hebben van zei
len, vrij zijn van militairen dienst of zijn dienst
als militair vervuld hebben. Een geneeskundige
verklaring van geschiktheid, behoort to worden
overgelegd, waarin tevens wordt opgenomen,
dat men niet kleurenblind is. Salaris voor Scho
terzijl en Nieuwzijl bedraagt 600 tot 800
per jaar, voor Kielstrazijl f 400 tot f 520 per
jaar. Kleeding en woninghuur zijn in het salaris
begrepen.
De minimum jaarwedde wordt genoten op den
leeftijd van 21 tot 25 jaar; voor het maximum
salaris moet men den leeftijd van 34 jaren
hebben bereikt. In Friesland zal nog wel ge
legenheid tot plaatsing zijn; het verzoek in
dienen aan den directeur van den Provincialen
Rijkswaterstaat te Leeuwarden. Getuigschriften
van uw militaire chefs kunt gij overleggen.
Red.
J. V, te Tilburg. Wij kunnen u slechts naar
ons antwoord van 20 September j.l. verwijzen.
Red.
K. K., fort bij Spijkerboor. Tamboers en
hoornblazers genieten per wapen dezelfde
soldij. Tamboers en hoornblazers (dienst
plichtige) van de infanterie en comp. wielrij
ders 0,15 per dag, van do vesting-artillerie,
pantserfort-artillerie, pontonniers en de ge
nietroepen f 0.20 per dag. Waarschijnlijk be
hoort de door u bedoelde tamboer tob de in-
fantie, de 'hoornblazer tot een ander wapen.
Red.
P. v. E., Bergen op Zoom. Zijt gij dienst
plichtig tamboer, dan hebt gij recht op een
soldij van 0,15 per dag en eventueel 0,03
soldijverhooging Pa een onafgebroken verblijf
onder do wapenen voor eerste oefening van
maand. Tevens gedurende de mobilisatie
van het leger op ƒ0,10 toelage, dus samen
0,28 per dag. De dienstplichtige soldaten dn
uwe omstandigheden verkeerende, hebben
recht op 0,23 per dag. Red.
L. L., 's-Hertogcnbosch. Zeker, gedurende
die negen dagen, dat gij ziek thuis zijt ge
weest-, hebt gij v-an uwo compagnie recht op
soldij en menagegeld. Zijt gij door een bur-
gerdokter behandeld, dan zult gij de kosten
der behandeling zelf moeten betalen. Gij
zoudb evenwel een request aan den M. v. O.
kunnen riohten, waarin gij verzoekt de ver-
pleegkosten te mogen terug ontvangen. Zie
echter van te voren de medewerking van
uwen compagnies-commandant te_ verkrijgen.
Het request moet langs den Mërarckieken
weg ingezonden worden. Red.
R. K., Tilburg. Wij betwijfelen zeer of gij
in twee verschillende gemeenten vergoeding
wegens kostwinnerschap moogt aanvragen, al
betreft het in de eene gemeente uw ouders, de
andere gemeente uw echtgenoote. Grj kunt een
verzoek aan den Burgemeester van uw woon
plaats richten, om de vergoeding te verhoogen,
indien zulks noodïg mocht zijn. Het eerste ge
val komt ons voor, niet geheel recht te zijn.
Als uw zwager voorloopig bij de infanterie is
ingedeeld, zal hij wel bij dat wapen moeten
blijven. Hij kan échter een poging wagen door
een verzoekschrift in te dienen hij den Provin
ciaal Adjudant, indien hij nog niet definitief
is ingedeeld. Is hij reeds in dienst, dan kan hij
langs den hierarchieken weg een verzoekschrift
aan den opperbevelhebber van L. en Z. rich
ten, Red.
A, B. v. S., fort Kijkduin. Ook gij kunt,
dunkt ons, aanspraak maken op eene toelage
van f 0.50 per dag over de dagen, dat gij als
timmerman dienst hebt verricht. Zie ook de
cwrespondentierubriek van ons blad No. 181.
Red.
G. J v. d. H., Harskamp. Hospitaalsoldaten
en ziekendragers behoeven geen dienst te doen j
als infanterist en zijn vrijgesteld van corvee
diensten. Red.
M. K., 's-Gravenhage. Waarschijnlijk kunt l
gij voor do door u bedoelde personen succes
hebben hij het Koninklijk Nationaal Steun
comité 1914 te 's-Gravenhage. Richt een ver
zoek om steun tot dot comité, waarin de toe
stand juist moet worden vermeld. Red.
F. G. v, d M., Leiden. Wij vermoeden, dat
u voor dat geval geen drie dagen per week
verlof zal worden verleend. Gij kunt echter
een poging wagen, door een verzoek tot den
M. v. O. te richten door tusschenkomst van
Uwen compagniescommandant. Wij raden u
aan, van te voren de medewerking van uwen
c. c. te verzoeken. Red.
Opmerker Harderwijk. Wij begrijpen uw op
merking niet. Red.
P. G. Geertruidenberg. Waarheen troepen
verplaatst worden is ons niet bekend en mag
in geen geval gepubliceerd worden. Red.
Verloren.
„Tijdens een reis van Leiden naar Amers
foort op 9 Augustus j.l. een zwarte kist, waar
op met witte verf stond vermeldGeesink, 4e
Regiment Veld-Artillerie 3e Batterij No. 329.
Op de kist was gebonden een goederenzak,
waarop in zwarte letters het kleedingsnummer
No. 329 en 4 Y. C.
De vinder wordt verzocht do kist op te zen
den naar het bagagebureau van het station
Amersfoort".
Bovorderingen, mutaties enz.
Bevorderd tot korporaal do mil. J. G.
H a s s e 1 o, thans bij het 22e Reg. Inf. le
Bat. 2e Comp.
Veldrit
Men meldt ons uit 's-Gravenhage
Op uitnoodiging van den heer O. A. 0.
Last heeft zich te 's-Gravenhage een comité
gevormd ter voorbereiding en regeling van
een veldrit (cross country) welke 31 October
a.s. over een pl.m. 22 K.M, lang traject
zal plaats hebben.
De heeren die in dit comité hebben zitting
g.momen zijn:
Majoor Bakker, kapitein J. 0. Wagner,
Willem Muiier, P. J. Adrian, luit. Könings,
C. A, C. Last, J. van den Bergh. P. T. de
Jong,. A. Sturenberg, Van Hoven en
G. J. Haersma Buma.
De deeln ming aan den veldrit is open
voor wielrijders, zoowel militairen als burgers
De af te leggen weg, loopende van Duin-
dïgt via de terreinen bij de Kievit, door de
duinen naar het strand, die gevolgd wordt
tot de Visschershaven te Scheveniugen,
vanwaar deze over de sluizen van het ver-
verschingskanaal naar het eindpunt in de
Westerduinen (nabij den theetuin Greup)
gaat, is zeer zwaar.
Meer dan <en derd an den totaa af'si <u
zullende deelnemers wegens terremmoca-
lijkheden t.e voet, het rijwiel aan do hand,
of dit dragende, dienen af te leggen.
De prijzen voor de eerstaanbomende zjn
medailles, terwijl voorts ieder der deelne
mers, die het parcours geheel aflegt, voor
een diploma in aanmerking zal komen.
De inschrijving (per adres den heer P. J.
Adrian, Koninginnegracht 11 Den Haag)
is reeds opengesteld, deze moeten echter
vergezeld gaan van f 2.50 inleggeld voor
burgers en f 0.25 voor militairen, daar in
schrijvingen, zonder inleggeld niet aange
nomen zullen worden.
Het onderwijs aan gemobiiisedrden.
Geachte Heer Redacteur!
Eenigen tijd geleden heeft u mij verzocht u
af en toe op de hoogte te stollen van het on
derwijs, zooals dat bij het Depot Bataljon der
Brigade Grenadiers en Jagers is ingericht.
Daar wo thans zoo ongeveer kunnen over
zien, hoe do cursussen dezen winter zullen
loopen, lijkt liet me niet geheel van belang
ontbloot, u bijgaand verslag aan te bieden,
met beleefd verzoek het een bescheiden plaats
in onze Soldatoncourant te geven.
De zomercursus werd 17 Augustus J.l. op
feestelijke wijze gesloten. De cantine had zorg
gedragen voor tractatie, terwijl een muziek
corps de feestelijkheden niet weinig verhoogde.
Do commandant van de 5e compagnie (le luit.
Schacpman) sloot do cursussen met oen toe
spraak tot leerlingen en onderwijzers, waarin
hij vooral deed uitkomen, dat slechts intellec
tueel© Icracht in staat is den mensch in de
maatschappij vooruit te brengen.
Twee woken hadden de onderwijzers, om de
nieuwe lessen voor te bereiden.
Het begin was niet heel voospoedig.. Twee
van de zes onderwijzers werden geheel onver
wacht met onbepaald verlof gezonden en ble
ven wo dus met ons vieren over. De onder
vinding liad reeds geleerd, dat de toeloop 's
winters grooter is dan in den zomer, cn waar
we hot heele warme jaargetijde aan leerlingen
heusch geen gebrek hadden gehad, daar was dat
voor ons minder prettig. De depot-comman
dant wist echter spoedig op drie andere onder
wijzers (ook militairen) beslag to leggen,
waardoor het verlies alweer in winst was om
gezet. Nadat do vakken, waarin onderwijs
gegeven zou worden, waren bepaald, werd voor
ieder een leerplan vastgesteld. Dat toch maakt
het werken voor de onderwijzers veel gemakke
lijker en is voor de deelnemers aantrekkelijker.
Iedere cursus toch loopt 4 maanden. Wan
neer de jongelui weten, dat op iedere les een
afgemeten stap wordt vooruitgegaan, dan
zien zij zelf veel beter het gevaar van ver
zuim in. Het missen van een les beteekent het
missen van een stukje van het geheel, dat aan
geboden zal worden. Bovendien, wanneer de
cursisten weten, wat de bedoeling van den
onderwijzer is, en ze gaan daarmee accoord,
verhoogt het den lust in het onderwijs, en
werkt bevorderlijk op heb geregeld bezoek. En
juist dat geregc-lde bezoek is van ontzettend
groot belang. Onderwijzers zijn ook menschen,
en niets toch werkt meer deprimeerend, dan
een ongeregeld bezoek. In de eerste plaats doet
dat afbreuk aan de opgewektheid van den
er so on die les geeft en als onmiddellijk gevolg
aarvan aan zijn onderwijs. En in de tweede
plaats, als de belangstelling niet onafgebro
ken blijft, verslapt de ijver van den onder
wijzer.
Bij den opzet moet de onderwijzer trachten,
zich van zijne leerlingen te verzekeren, en
zich liever met een minder groot aantal ver
genoegen, dan zich aan een échec bloot te
stellen.
Voor sommige vakken, als Nederlandsche
taal en rekenen, breugt het echter eigenaardige
bezwaren mee, cn lijkt me dan alleen moge
lijk, wanneer verschillende groepen voor het-
zoifde vak gevormd kunnen worden, zooals bij
ons het geval is.
Ook voor moderne talen is het zeer wel mo
gelijk, mits van meet af aan een scheiding
gemaakt wordt tusschen beginnelingen en hen,
die al iets van de taal afweten.
Voor de eerste groep toch is het voorwaar
de, terstond met het spreken van de taal te
beginnen. Dus zoo weinig mogelijk grammaire.
Do leerlingen willen de taal leeren, dat betee
kent bij verreweg de meesten, in den kortst
mogelijken tijd in die taal leeren spreken. Aan
die wenschen komt de onderwijzer tegemoet,
te meer, daar op die manier in vier maanden
wel iets te bereiken is. Zoo mogelijk krijgen
zij, dio iets aan de taal gedaan hebben, dan
afzonderlijk les.
Nadat we dan de vakken en de te behande-
lon stof hadden vastgesteld, werd opgaaf ge
vraagd van hen, die daarvan wenschten te ge
nieten. Het resultaat wa3 verbluffend. Ruim
300 jongelui verzochten om onderwijs. Het was
zaak, om aan do behoefte te voldoen, doch ons
heele lessenplan lag in duigen. We hadden ge
rekend op 2 groepen voor handverbeteren,
doch 118 soldaten verzochten deze lessen te
mogen volgen. Die in 2 ploegen les te geven,
was onmogelijk. Voor rekenen kwamen er 94,
voor Ned. taal 57, voor Engelsch 58, enz. Een
oogenblik mochten we verlegen staan, aan den
anderen kant was het voor de onderwijzers een
niet geringe aanmoediging.
Was tot heden iederen avond 1^ uur les ge
geven, door ieder onderwijzer in 1 vak, de
bataljonscommandant besloot, dat dit thans
1 uur zou worden, terwijl de onderwijzers 2
vakken por avond, ieder van 1 uur, zouden,
onderwijzen. Voor de analphabeten bleef de
oude regeling echter gehandhaafd. De moei
lijkheid was hiermede overwonnen en aan
ieders wenschen kon tegemoet gekomen
worden.
Da opening werd bepaald op 6 September.
De commandant van het bataljon, de kapitein
jhr. H. P. v d. Mieden van Opmeer, opende
persoonlijk de cursussen met een toespraak tot
de soldaten en onderwijzers, waarin hij wees
op het hoog© belang van intellectueele ontwik
keling, niet alleen voor ieder individu persoon
lijk, maar ook vooi ons Nederlandsche volk
als natie. Zijn Edelgestrenge toonde aan, dat
door onderwijs gearbeid wordt aan de belan
gen van ons leger, aan de plaats welke ons volk
in do rij der volken inneemt en niet het minst
aan do belangen van ieder individu afzon
derlijk.
Wanneer iedere autoriteit de hem opgelegde
taak zoo weet op te vatten, dat hij behalve
van zijn afgerond geheel zich de verantwoor
delijkheid bewust is van de zorg voor eiken
onder hem staanden persoon, en er zich reken
schap van geeft dat zijn geheel weer een. deel
is van onze natie, dan zal daardoor een inner-"
lijke sterkte ontstaan, waarvan we allen de
goede vruchten zullen plukken.
Do opening werd bijgewoond door den secre
taris van het Haagsck Comité tot ontwikke
ling cn ontspanning der gemobiliseerde troe
pen, den heer J. v. Westendorp. Hoewel bur-
fer, is dezen heer niets te veel, waar het geldt
et bevorderen van onderwijs aan de gemobili-
seerden. Bij het depót van de grenadiers, zoo
zegt hij vaak, daar loopt het vanzelf. Het
Haagsch Comité O. O., zooals het -bij verkor
ting wordt genoemd, heeft in het heele gar
nizoen opgave gevraagd van hen, die on
derwijs willen ontvangen. Waar zich nu
ruim 4000 militairen aanmeldden, daar is het
geen greote kunst na te gaan, dat het heel
wat werk kost, al deze menschen hun zin te
gevenen dat van dezen arbeid de secretaris
zijn deel krijgt behoeft m. i. geen betoog. Nooit
is het hem echter te veel, wanneer we zijne
hulp voor een of ander inroepen en zoo'n
kracht is n'vt genoeg te waardeeren.
Nadat dan 6 cn 7 September het proefwerk
voor Ned. taal en rekenen was gemaakt, en de
klassen waren gevormd, hegonnen op 8 Sep
tember do lessen. Verschillende leermiddelen
hadden we. De directeur van de Haagsche
Schoolvereenigmg had ons nogal eens de be
hulpzame hand gereikt, waardoor we in het
bezit waren gekomen van heel wat oude, doch
uitstekend bruikbare boeken. Toch kwamen we
nogal wat te kort, doch enkele dagen nadat
de lessen waren begonnen, kregen wo reed* be
richt, dat nog voor een klein bedrag aan leer
middelen mocht worden aangeschaft. Daardoor
werden do omstandigheden waaronder wo werk
ten, alweer gunstiger, en waren niet gedwon
gen om b.v. do teekcnklasso stop to zotten.
Êen schrift cn penhouder kan dewuoods ieder
koopen, doch met teokonmatonaal gaat dat
niet zoo gemakkelijk. Ook het aanschaffen van
hoekjes is voor sommigen een onoverkomelijk
bezwaar.
Thans marchceren echter alle lessen. In hot
goh cel wordt aan 29 groepen Iob gegeven.
De heer A. J. Bos, rijkszuivclconfiulemt voor
Zuid-Holland was zoo welwillend het onderwijs
In veeteelt en zuivelbereiding op zich te nemen,
waarvan ruim 100 militairen gebruik maken.
Het instituut Pont stelt een loeraar geheel
gratis ter beschikking, die de- lessen in steno-
grophio geeft.
Do heer F. van Gunst, leer aar Boekhouden
M. O., leidt ceno groep op voer het examen
boekhouden (Mercurius), terwijl do Directrice
van do Generaal Egbert Haniaschool tegen ©ene
matige vergoeding twee maal per week 17
militairen van hot Depot in do gelegenheid
stelt het machincschrijven op allo soorten van
machines te leeren.
Dc overige vakken Ned. taal, rekenen, lezen,
handverbeteren, electriciteit, beginselen van
boekhouden, handtcekenon, nardrijkskundo,
turnen, Franscb. Duitsch en Engelsch en wis
kunde worden allo onderwezen door onder-
wijzers in militairen dienst.
Voor hen, dio zonder de lessen te volgen,
wenschen te komen studoeren. is een lokaal ter
beschikking gesteld, terwijl door twee onder
wijzers les gegeven wordt in letterkunde, pcr.v
Eectief, natuurkunde en wiskundige aardrijks-
unde aan een zevental onderwijzers, land-
8tormplichtigen. die iederen avond van hot
studielokaal gebruik maken, om mot do hoofd
act© studio niet al te zeer achterop te raken.
Hot gemeentebestuur ven 's-Gravenhage
staat een geheel schoolgebouw aan het Depot
van de Grenadiers cn Jagers af. Weliswaar zijn
niet alle lokalen iederen avond bezet, doch hot
grootste deel wel. De leiding berust nu echter
in één hand, en controle op door do school
dwalenden is er zeer door vergemakkelijkt.
Do volgende week vangt het onderwijs aan
voor de landstormlclasse 1914. Hiervoor zijr 3
onderwijzers beschikbaar, zoodat voor hen een
afzonderlijke cursus kan worden ingericht.
Plaatsen tusschen de andere groepen zon hij
verschillende klassen niet kunnen met het oog
op het aantal, en tot verwatering van het on
derwijs leiden.
Zooals uit bovenstaande wel genoegzaam zal
blijken, bloeien dezo cursussen. Dwang om er
heen te gaan bestaat niet. Wc-1 houden do
onderwijzers zich geregeld op do hoogte van
de redenen van verzuim. Ieder, die zonder ken
nisgeving wegblijft, wordt zooveel mogelijk
opgezocht*, en wekelijks aan do commandanten
der compagnieën eene opgave van do verzui
men gegeven. Een zachte drang bestaat er dus
weldwang echter in liet geheel niet. Het
onderwijs wordt geheel gegeven buiten de
diensturen en als gevolg daarvan is het be
zoek vrijwillig.
Hoogachtend,
Uw dw.
I. VAN RLJ.
's-Gravenhage, 16 October.
Rijs wij kscheweg 167.
Voor de militairen te Amsterdam.
Sergeant Duprée meldt ons namens de com
missie
De commissie voor wetenschappelijke lezin
gen voor militairen organiseert op Woensdag,
den 20 October a.s., 's avonds 8 uur har© 2e
lezing iii dit seizoen. Alsdan zal de gepens.
maj. O. I. L. R. Mac Leod een lezing met
lichtbeelden houden over: Herinneringen uit
mijn loopbaan (het leven en bedrijf van Toe
koe Oemar.)
H. H. Officieren mot hunne dames worden
tot bijwoning uitgenoodigd. Voorts hebben alle
in uniform gekleede militairen vrijen toegang.
Mobilisatie trio-Van Trigt c.s.
Te Den Heldor.
Men meldt ons het volgenle
Ten vorigeu jare, toen de plotselinge mobili
satie talloozo jonge mannen in 'i geweer riep
en toen de wereldoorlog in plaate van weken,
maanden aanhield, ontstond allerwege in den
lande eene beweging om de op forten en aan
de grenzen geconcentreerde troepen in de lange,
eenzame winteravonden verstrooiing te bren
gen. Tal van kunstenaars stelden zich beschik
baar en hebben vele aangename oogenblikken
aan de gemobilïseerden bezorgd.
Het Hoofdbestuur van de Nederlandsche Ver-
eeniging „Onze Vloot" organiseerde ook
zulke avonden. De Vereeniging had een dubbel
doel, want zij wilde tegelijkertijd onze nationale
liederen onder do militairen propageeren. En
zij vond het kunstenaars-trio Q. J. van Trigt,
baritonzanger, mej. Nelly van der Gugten, pia
niste, en mej. Hetty ter Laag, violiste, allen
uit den Haag, bereid tot het maken van eene
rondreis langs forten, garnizoenen en verdere
bezettingen van leger en marine. Sindsdien
hebben do drie hot geheel© land bereisd en
overal aan soldaat en Janmaat verstrooiing ge
bracht. En het voortduren van den oorlogstoe
stand is oorzaak, dat zij ook thans weer op
dezelfde wijze het winterseizoen aanvangen.
Dezer dagen trad het trio weder in de Ma-
rine-Cantine te Den Helder op om hiln goede
gave mede te geven. Zijn programma was uit
gedijd tot een behoorlijk boekske, dat, hoewel
do prijs, blijkens den opdruk, 10 cent bedroeg,
aan alle bezoekers gratis werd gegeven. Nog
een tweede boekje kregen we: de „Liederen
bundel voor Militairen", uitgegeven door de
Nationale Vereeniging voor den Volkszang.
Met deze twee gewapend kwam een ieder op
zijn plaats en al aanstonds kwamen we in de
goede stemming. De heer Van Trigt heeft de
gave zich joviaal en populair te kunnen uit
drukken.
Of ons volk voor muziek en zang ontvanke
lijk is? Wie getuige had kunnen zijn van de
stille aandacht, waarmede geluisterd werd, kan
daar niet aan twijfelen.
En wi© nog niet wist welk een schat van
goedo volksliedjes wij bezitten, die ook wel door
het volk worden gezongen, hij kon hier zijne
wetenschap in dat opzicht opdoen. Eet reper
torium van het trio is uitgebreid en veelzijdig,
en wat de liederen betreft, zijn het allemaal
Hollandsche en Vlaamsche componisten on
dichters, waaruit geput is. De liederen van Hul-
lebroeck zijn bekend genoeg, maar ook onze
Nederlandsclio componisten, Van Tetterode, L.
F. Brandts Buijs, Mann, Hol, Röntgen, Spoel,
ZweeTS en veel anderen zijn vertegenwoordigd,
en wij kunnen u verzekeren, er is veel moois
bij.
Do heer Van Trigt opende het programma
met het in den laatsten tijd zoo bekend ge
worden „Ons Lied", woorden van Van der
Mey-Hofland, als het ware eene inleidiDg vor
mend tot het nationale programma. Al dade
lijk bleek Arnold Spoel's fraaie ballade „Van
den Prins van de Ze©" suggestief te werken;
de zanger was goed bij stem en liet zijn fraaie
bariton helder op klinken door d© zaal. De
piano-begeleiding van dit nummer is bijzonder
mooi. Toen was de stemming er, en het jolige,
oubollige liedje van do oud© wijven werd door
het auditorium uit volle borst meegezongen.
Do bekende liedjes kwamen het eerst aan de
beurt; het ondeugende „Soldatenliedje" van
den geestigen Lovendaal. toen een voor ons
nieuw nummertje van denzclfden dichter, ,.lk
en mijn wijf". Och, wat hebben we toch een
schat van populaire liedjes; 't is de vraag
maar om ze er in to brengen, met wat moeite
is het resultaat prachtig, dat bleek hier weer
eens'. Do mariniers, die nog wel eens larmoyan
te, lyrisch© aria's willen uitgalmen langs de
straten van Nieuwediep, bij voorkeur op trak
tementsavond, zaten glunderend te zingen van
„Ik en mijn wijf, en mijn jongens alle vijf,
Zingen een liedje voor tijdverdrijf".
Het trio liet zich gansch niet onbetuigd, en
het publiek vas dankbaar cn uiterst voldaan.
Mejuffrouw Tér Laag wisselde den zang af
met haar vioolspel, en ook hier waren be
kend© cn populaire, niot tc zwaro nummer»
genomen Handel's Largo, Gounod's Avo Maria,
©cn Menuet van Beethoven, onzoovoort. Dat
I <1© pianiste zich onbetuigd liet, kwam doordat
<1© oantino-piano last had van rhcuuiatisröus
een boctjo vochtig had gestaan en daardoor
wat stram was.
Niettemin, wij waren driedubbel on dwars te
vreden met het geschonken©, cn gingen neu
riënd naar hui». Dp do Hoofdgracht klonk het
lied nog ia den wind:
„Nu neem ik van rayn JovoruJagen,
Steeds jong© meisje© op mijn wagon,
Hop, paardje, hop!"
J>© door „Onzo Vloot" verkrijgbaar go-
ctoldo briefkaarten met liedjes whsjes von
den voel aftrok, cn dezo avond, bedoeld dék
als propaganda voor het Nederlandseho lied,
mag ols zoodanig uitstekend geslaagd boeten.
Tc IJ m i d n.
Dezer dagen had do eerst© ontspannings
avond voor do militairen in do Positio
IJ mui don plaats cn trad voor hon in do
zaal van hot gebouw Do Cycloop op „Het
Mobilisatie-Trio 19141915", bostaando uit do
dames Nolly van der Gugten, pianist©, Hetty
U;r Laag, violiste, en do lieer Q. J. van Trigt,
baritonzanger.
Do aanwezigen, waaronder do generaal-
majoor Kleinhons, do luitenant-kolonel Hoef
nagel, do kapitein dor mariniers J. W.
Wijnands cn velo officieren, hebben ton volle
genoten van do verschillende nummers op
instrumentaal on vocaal gebied ton bost© ge
geven In een woord mag gezegd worden, dat
Jiot Mobilisatie-Trio dien avond weer oen
groot succes 1 leeft gehad en wanneer dezo ver
klaring wordt neergeschreven, dan komt zeer
zeker ook een groot woord van liuldo aan het
Hoofdbestuur van do Vereoniging „Ouzo
V 1 o o t". want dio is het toch dio Jict zoo
sympathiek© Mobilisatie-Trio in staat stelt zijn
rondreis to maken langs do forten, garnizoenen
en vordera bezettingen van het Nederlandseho
leger en do Kon. Ned. Marine.
Groot© kosten zijn hieraan verbonden en als
men dan nog weot wat buitendien door het
Hoofdbestuur van Onzo Vloot in dcai vorm
van spelen en spolbenoodigdhcden op aan
vragen aan do militairen wordt gegeven, dan
mogen wij. Nederlanders, do Vereeniging
„Onzo Vloot" wol steunen. Zoo hot k3n,
leden, oen extra financicden steun en andera
roep ik u too: Leden, werft leden.
W. D.
Uit Bergen op Zoom.
Mil. K. L. F. le Grand schrijft ods uit Ber
gen op Zoom:
Dinsdagavond 12 October was het ccn gezel
lig avondje voor onze militairen in het „Chr.
Militairen-Tehuis" alhier. Trouwens, ,,hctiser
allo avonden aangenaam" zullen onze vrien
den eenparig toestemmen. 31aar toch, Dinsdag
was het er nog anders dan gewoonlijk.
Ter eere van de nieuwe rccruten, pas onder
do wapenen gekomen, was een gezellig samen
zijn georganiseerd ten eind© hun een goodc ont
vangst te bereiden in dit zoo in allo opzichten
aantrekkelijk tehuis.
De zaal was stampvol en reeds om half acht
was geen stoel meer te krijgen en moest
menigeen zich met een staanplaats tevreden
stellen. De huisvader, d© heer Vos, sprak af
en toe een enkel woord tot ónze nieuwe vrien
den, verteldo eenige schetsjes uit het soldaten
leven van vroeger© tehuisbezoekers en wist als
altijd niet alleen de jongeren, msor ook do
ouderen onder ons aangenaam en nuttig bezig
te houden. Vooral echter toen de veldprediker,
ds. Jansen, binnentrad vergezeld van da. Do
Vries van Tilburg, was op elk gelaat voldoe
ning te lezen en geen wonder ook, want in het
bijzonder voor diegenen onder ons, di© do
mobilisatie van het begin af hebben meege
maakt, zijn dezo beide soldaten vrienden géén
onbekenden meer.
Do veldprediker en ds. D© Vries spraken
beurtelings ons, militairen, en voornamelijk de
jonge reerutcn, hartelijk toe en wezen met
ernst op de vele gevaren die het soldatenleven
met zich medebrengt. Maar ook oj> do velo
vruchten dio de mobilisatie al in menig opzicht
heeft afgeworpen. Jong© mannen, vroeger soms
o zoo uithuizig en bijna nooit in de ouderlijk©
woning to vinden dan slechts om te eten en to
slapen, voelden thans in d© mobilisatie, hoe
zeer zij dat ouderlijk tehuis moesten missen
en wat dat ouderlijk huis eigenlijk voor hen
was, en de slotsom was, dat d© waardeering
voor en het verlangen naar die ouderlijk©
woning bij onze jonge vrienden weer begon t©
herleven. En op do werkelijk kluchtige manier,
die hem eigen is, schetste onze veldprediker
de thuiskomst van sommige verlofgangers in
de ouderlijke woning en het roerend oogenblik
van afscheid als zc weer vertrekken moesten.
Waarlijk ernstig, maar tevens gezellig en
onderhoudend wist ds. Jansen als altijd met
zijn volkje om t© gaan; bad voor land en volk,
voor leger en vloot, reikte een groot© aantal
bijbeltjes uit en las een gedeelte hen daaruit
voor.
Na het vertrek van de beide predikanten
werd nog een zeer gepaste toespraak gehouden
door den sergt. Vermeulen. Enkele voordrach
ten gedaan door adjudant De Nooyer, do huis
vader en andere vrienden, terwijl het geheel
werd afgewisseld door orgelspel en zang,
waarbij velo vaderlandscho liederen, maar
vooral ons „Oude Wilhelmus" spontaan werden
aangeheven. Hierbij dient nog te worden ver
meld, dat eenigo malen met chocolademelk
werd rondgegaan en sigaren werden gepresen
teerd waardoor de gezelligheid niet weinig
werd verhoogd en het samenzijn des t© meer
een feestelijk karakter droeg.
Toen dan ook cm ruim half tien do huis
vader het samenzijn gesloten had, ging elk
dankbaar en voldaan huiswaarts met het stel
lig voornemen: „ik hoop alle avonden naar
het Miltairen-Tehuis te gaan, daar i3 het ge
zellig en goed, daar ontmoet ik nieuwe en oude
vrienden cn daar vind ik in vreemd© om-
gering toch „oen gezellig thui s."
MiL sold. K. L. F. LE GRAND.
Feestavond Reserve Bataljon B.
„Film" schrijft ons:
Schoon© dames in keurig avondtoilet, wap
perend© shawls, rozen, bloemen, heeren in 't
stemmig smoking, vergaard dit al op 't podium
ondor flonkerend elecïrisch licht, vlaggen, por
tretten der Koninklijke familie, viool-stcmmen-
do Beigen aan den. eenen kant der cantine;
bruin gekleede, gladgeschoren, haargeplakte,
glimmende soldaten van Res. Bat. B aan do
andere zijde, beide heli ten gescheiden door een
zelfkant van 6terren en introducé's met aLs
vorst van den avond, onze brave majoor van
Baak. In een zóódanig milieu wordt do ver
wachting hoog g£3pannen ,doch de meest ver
fijnd© kunstr-liefhehber zag z'n verwachting
verre overtroffen.
De Gemengde Zangvereeniging Harderwijk,
directeur Alb. Géraerts onze kapelmeester
bood m©t welverdiende medewerking van
mevrouw AlmaLader, mezzo-eopraan, mei. It.
Kloosterhuis, sopraan, den heer Theo Fold-
brugge, bariton, allen t© Groningen, en hot
Belgisch symphonie>-ork©st-, het bataljon een
feestavond aan. En het ia inderdaad een feest
avond geworden, zóó schoon, zóó volmaakt dat
we guiweg en enthousiast erkennen een avond
zóó vol kunstgenot- als gemobilïseerden nim
mer t© hebben gesmaakt.
Het valt zéér moeilijk bij zóóveel veelzijdig
schoons, naar voren i© brengen welk nummer
het glanspunt van den a rond kon worden ge-
noemd. Is durf ma hieraan niet W3gen en
volsta met de verklaring, dat het een kunst
avond in den breedsten zin des woord» is ge
weest.
Mej. Kloosterhuis vroeger reeds smaakten
w© het genoegen kennis met haar t© maken
heeft ons, evenals mevrouw Alma-Loder en
den heer Theo Feldbrugg© onder d© bekoring
van hun schoon etemgebied gebracht en w© ho-