No. 153.
ronuag ~öiuigusïu$~TüT5
Orgaan voor Leger en Vloot.
Oorlogsnieuws.
Onder redactie van D, MANASSEN.
Vrouwenleed.
Oplaag 45,000 exemplaren.
DE SOLDATENCOURANT
ADRES DER REDACTIE EN ADMINISTRATIE PALESTRINASTRAAT 10,
AMSTERDAM TELEFOON Z.-1968. DIT BLAD VERSCHIJNT DRIEMAAL PER
"WEEK. LOSSE NUMMERS VOOR MILITAIREN 1 CENT, VOOR NIET-MILITAI
REN 3 CENT, ABONNEMENT 1.50 PER DRIE MAANDEN.
Voor AdvcrteniiPn wende m©n xicb tot het AJg. Adver
Heerengra. iit '226 Amsterdam, tot Ie Drukkerij Jacob vai
234-240 (Keizerrijk Ani.'tïrdam of tot onze Admin
Amsterdam. Prijs der AdvertentiPn per regel 30 een
otie-Bareau ROUMA A
■amp«n' N. Z. Voorburg»
:ratu-, Palestrinaatraat
By abonnement reduc'
Een gevecht in de lucht, z'ooala er in den laatsten tijd zoovaak is geleverd.
"We zien hier een Duitschen tweedekker, met dubbele bepautsering en gewapend
met twee machine geweren. Een Engelsch vliegtuig ontmoette den tweedekker op
een hoogte van 4000 voet en schoot er op. De Duitscher schoot terug, maar van
weerskanten werd zoo goed als geen schade veroorzaakt. Toen naderde de Engelsche
teroplean, insgelijks met een mitrailleuse voorzien, tot op een afstand van een paar
honderd meter en het vuron begon opnieuw met het gevolg, dat de Duitsche twee
dekker getroffen word en dalen moest. Of hij later neergeploft ie, zag de Engelscho
waarnemer niet. Het luchtgevecht had plaats bij Poelcapelle in 't zuiden van België.
Da toestand in den
"Warschau is in handen der
bondgenooten!
Wat reeds dagen, reeds voor een paar weken
▼erwacht werd, is nu eeu feit: de hoofdstad
vau Polen, de vesting, is gevallen. Woensdag
en den nacht daa-op heeft het leger van prius
Leopold van Beueren den buiten.vten en binnen
sten fortenkring van Warschau veroverd, na
een hardnekkigen tegenstand der Russische
achterhoede. En Donderdagmiddag is Warschau
daarop door de Duitsche troepen bezet. Reeds
een dag te voren was de vesting Iwangorod
door do Oostenrijksch-Hongaarsche troepen ver-,
ovofd.
Van de feiten zullen wij hier niet meer ver
tellen. „Verder onder het oorlogsnieuws zullen
onze lezers nadere bijzonderheden vinden. Trou
wens, do innéniing werd verwacht. Van een
vertraging spraken we dezer dagen en van de
hardnekkigheid, waarmee de Russische troepen
de toegangen tot Warschau verdedigden. Doch
we wezen er tevens op, dat de tegenstand daar
hun. noodlottig kon worden, dat de legers der
bondgenooten ten Zuiden en ten Noorden der
Poolsche hoofdstad zich al meer oostwaartsen
bewogen en de Russen dus dreigden omsingeld
te worden. Ook in Rusland zag men dit ge
vaar in en men zinspeelde er op. dat Warschau
Wel opgegeven zou worden, zonder dat dit wil
de zeggen, dat het Russisch© leger verslagen
was.
Ongetwijfeld is dit tot op zekere hoogte
waar, doch dit neemt niet weg. dat de inne
ming van Warschau voor de Duifcschers en
Oostenrijkers een zegepraal, voor do Russen
een nederlaag van belang is. De eersten zijn
nu vrijwel meester in Polen en wat nog niet
veroverd is van de linie, van vestingen daar,
zal ook wel in hun handen vallen. Bovendien
zijn zij reeds ver doorgedrongen in Koerland
en «e waarschijnlijkheid is er, dat zij ook Riga
zullen innemeu. Daarna doen zich allerlei
vragen voor, waarop moielijk een antwoord is
■te geven. Zullen de bondgenooten nu nog ver
der den vijand in 't Oosten vervolgen, nog ver
der doordringen in zijn iland? Zullen zij trach
ten het Russisch leger geheel te verslaan? Het
is de vraag, of zij dit kunnen, de Russen too-
nen in het terugtrekken meesters te zijn, en
hun vervolging, die steeds met zware gevech
ten gepaard gaat, vraagt van de bondgenooten
proote offers en moet hen op den duur uitput
ten.
De mogelijkheid bestaat, dat er nu een ver
andering in den strijd komt, dat men van
Duitschen kant meent, den Oostelijken vijand
genoeg vernederd te hebben, en bet nu tijd
wordt om met kracht tegen de tegenstanders
in het Westen op te tredenzij het niet on
middellijk, dan toch na eenigen tijd. De moge
lijkheid he.staat dus, dat er aan het Wester
front een hernieuwde levendigheid komt en dat
Duitschland zijn best zal doen ook daar tot een
beslissing te komen. Een nieuwe fase in den
reuzenstrijd dus, die aanleiding kan geven,
dat de uitslag van dezen geweldigen oorlog
binnen maanden' duidelijk wordt. Dit zijn na
tuurlijk maar veronderstellingen, maar het is
wei eigenaardig, dat er in de laatste weken, en
maanden zelfs, zoo weinig belangrijks gebeurt
aan het Westerfront. Er wordt daar steeds dag
«tan dag gestreden en de oorlog vordert ook
II. (Slot.)
lederen, morgen, lang voordat ze den be
steller in de buurt wist, stond ze met angsti-
gen blik in bet spionnetje den weg af te
kijken om te zien of bij er nog haast niet
was, liep ze haastig naar de voordeur als ze
hem eindelijk zag komen, om dadelijk het
zoo vurig verlangde bericht te kunnen weg
grissen als het door de gleuf van de bus
kwam glippen. Gretig las en herlas ze dan
de weinige woorden, drie, vier, vijf dagen
te voren in der haast door hem geschreven
dan, onvoldaan omdat het zoo weinig was
wat hij meldde en omdat zijn schrijven zoo
lang geleden al verzonden was, ging ze hun
keren naar den volgenden morgen.
Haar heftig verlangen naar het oogen
blik waarop de besteller van de morgen-
poet in de buurt was, haar leven van het
oene kort© bericht op het andere, met daar
tussen da.gcn van kwellende onrust en
van nachten van slapeloosheid, ondermijn
den de gezondheid van haar lichaam en van
kaar ael. Van het frissche. ieuKdi.cte ge
daar zijn offers, maar 't zijn geen gevechten
m grooten stijl, geene, die do beslissing ook
maar eenjgszins nader brengen.
Eon BerÜjnech communiqué van Donderdag
bijv. weet niet anders te melden, dan dat in
do Vogezen, bij den Lingekopf en ten zuiden
daarvnn de strijd opnieuw is ontbrand. Overi
gons heet er niets van belang te zijn gebeurd.
't Lijkt er heel duidelijk op, alsof men aan het
Westerfront leeft in afwachting van dc dingen
die zullen komen en die grootschc gebeurte
nissen zullen zijn.
Ook elder3 op de oorlogsvelden is het be
trekkelijk rustig en wij behoeven er hier niet
veel woorden aan te verspillen. Noch aan de
Italiaansche grens, noch aan de Dardanellen
heeft dezer dagen iets van belang plaats gehad.
Toch wordt do aandacht nu gevraagd voor
Italië en wel blijkbaar in verband met de Dar-
dauellen. althans in verband met den oorlog
tegen Turkije. Een Italiaansoh officier zou zijn
aangekomen in het Britsch hoofdkwartier in
de Middellandsche Zee ten eind© overleg te
plegen opitrent.een medewerking van Italiann-
è'cTi'd strijdkrachten te land en ter zee mot die
van Engolsetien en JPttmciiojr Ifi dèifWJng te
gen Turkije. Tevens wordt echter gemeld, dat
de geallieerden inzien, dat er van opschieten
aan dó Dardanellen nog goen sprake is. dat dit
een vruehtelooze strijd met vele slachtoffers
blijft, en dat men nu van plan is een actie te
gen de kust van Klein-Azië op touw te zet
ten. ten e:nde zoo misschien Konstantinopel te
bereiken of althans te bedreigen? Maar dat
lijkt moeilijk en langs dc Dardanellen 'zal wel
blijken de ecnig© weg te zijn near de Turksehe
hoofdrad. Wij moeten afwachten, wat <v- van
deze nieuwe faze in den strijd tegeu Turkije
terecht komt.
BELGIË.
De loopgrayen na het gevecht.
t Was nog vroeg in den morgen, toen ik
niet een afdceling pioniers naar de loopgraven
toog, vertelt een correspondent in het zuiden
van België uit het laatst© van Juli.
Zooals men weet is er nu bijna een weck
onafgebroken gestreden rondom Yperen. Het
landgoed ,,De Hooge" is meermalen genoemd,
en rond deze heerlijkheid heeft zich dan ook
weer een stuk van liet oorlogsdrama afgespeeld.
Na zulke gevechten is er dan voor do pioniers
veel te doen. Allereerst moeten db loopgraven
voor zoover mogelijk gezuiverd worden van doe-
den, en waar noodig hersteld, 't Eerste werk
is zeer luguber en droef. De meest hartroe
rend© tooneelen ziet men hier. Sommige
gedeelten van loopgraven zijn geheel of
grootendeels gevuld met lijken. Als één
verward© vleesehklomp liggen soms vriend
en vijand dooreen. In een stuk loop
graaf ten westen van Hooge vonden de
opruimers vandaag een twiptigtal lijken op
eenige vierkante meters grond" Wanneer de
lijken bijeengebracht zijn op aanmcrkelijken af
stand van de vuurlijn, worden ze in groot©
kuilen neergelaten, en een godsdienstplechtig
heid besluit het werk. Wanneer do omstan
digheden het toelaten, wordt de teraardebe
stelling door eenige honderden soldaten bijge
woond. Men ziet z© dan staan met ongedekt©
hoofden aan do groeve. Hun strakke gezichten
wc: Jen zoo mogelijk clan nog ernstiger. M.-n
vraagt zich dan wel eens af, of dat nu dezelfde
mannen zijn die, nog kort geleden, zingendo
en fluitend© naar het front gingen.
Ik sprak na de plechtigheid met een ser
geant, die reeds tot driemaal van bijna al zijn
mannen beroofd, uit d© loopgraven was geko
men. Het is wonderlijk, hoe sommigen als door
ccn wonder gespaard worden iu den feilen vuur
poel. Ik zag soldaten uit de loopgraaf komen
met tientallen kogelgaten in hun uniform, en
die toch ongedeerd waren gebleven. Terwijl an
deren in het eerste uur, dat ze op het terrem
kwamen, reeds den dood vonden.
Terwijl de dragers bezig waren een aantal
dooden weg te ruimen, hooiden ze plotseling
iemand roepen, 't Bleek dat onder een stapel
lijken een gewonde lag. De man had zijn rech-,
terbeen gebroken, en was daarna zijn bewust
zijn kwijt geraakt. Gedurende zijn bewuste-,
loosheid had het gevecht voortgang gehad,
en waren doode makkers over hein lieeu ge
vallen. 'Door zijn beenbreuk kon hij zich on
mogelijk loswerken. Slechts enkele uren had
gelukkig die toestand geduurd. Zoo t© midden
der dooden te liggen, onmachtig zich van dien
droeven last te ontdoen, moet ontzettend zijn.
En naar eenige ervaren dragers mij meedeelden j
komen zulke gevallen meermalen voor.
De loopgraven zien er na een gevecht uit,
alsof ze van bordpapier waren, vol klooven,
scheuren, gaten enz. De gescbutprojectielen e:i
de handgranaten houden er in huis op een ont
zettende wijze.
Doch met enkele uren hard en gevaarlijk
werken doet men de sporen van den voorb:j-'
geganen strijd verdwijnen. Maar ook komt het
voor, dat terwijl men bezig is de geleden
schade to herstellen, opnieuw de stelling onder:
vijandelijk vuur wordt genomen. Toch kunnen
de mannen met het werk belast, dit dan niet
opgeven. De terugtocht is dan vaak door het
vijandelijk vuur onmogelijk. Men graaft zich
dan maar zeer spoedig 'in. De meegenomen
reserve-voorraad levensmiddelen moet dan oe-
woonlijk strekken tot er verandering komt.
Die verandering komt dan slechts, wanneer dc.
eigen artillerie de vijandelijke tot zwijgen
brengt, of deze om dc een of andere reden haar
vuur vermindert. Men kan zich wel voorstel
len welk een benard© positie die lieden innc
men, die aldus er tusschen zitten.
DUITSCHLAND.
Het W6rk der genie.
Omtrent den arbeid dér genie in den po
sitie-oorlog scli rij ft do ,,Berl. Lok. Anz.
Het voortdurende werk van d© genie in den
stelling-oorlog bestaat in het aanleggen van
mijngangen, die nu eens straalvormig van dc
lqopgraaf uitgaan, dan weer evenwijdig mot d«
stelling loopen en binnen het gebied vau do
compagnie soms een gezamenlijke lengte van;
eenige kilometers hebben. D© diepte, waarin
deze mijnen gegraven worden, hangt van het-
gesteente en de gewoonten van den tegenover
liggenden vijand af, de hoogte van de gangen 'S|
er op berekend, dat- ©en man in diep gebogen
houding zich daarin bewegen kan. De uitgegra l
ven afval, steen, grit, en klei worden in zak»,
ken gedaan, die van hand tot hand door do'
gang. naar buiten gaan. De gangen worden aar#,
gelegd met een grondigheid ais in weii:cl:jS>i*
mijnen. De landmeter met kompas en meetplaat
komt er bij te en bij de genie kan men een
nauwkeurige 1' i van al deze gangen zien.
Belangwekkend dat iedere steensoort op een
bijzondere wijze t geluid geleidt en dat erva
ren lieden bepalen kunnen hoever de vijand die
juist op dezelfde wijze mijngangen graaft, va:i
hun plek verwijderd is. Het is zeer belangrijk,
dat men dit nauwkeurig kan bepalen, want
daardoor kan men het oogenblik, dat het ge-
schikst is voor de ontploffing, kalm afwachten
en verhindert men, dat deze te vroeg plaats
vindt of dat de vijand Toor is.
Als men bedenkt, hoe vaak reeds stukken
Duitsche loopgraaf zich in handen van de Fran-
achen bevondc-n hebben of omgekeerd, dan be
grijpt men, dat deze vechtmethode, die men
wederzijds nauwkeurig van elkaar heeft kun
nen afkijken, aan beicle zijden zoo gelijk gewor
den is, dat ten slott© slechts de taaiste oplet
tendheid en een nooit verslappende waakzaam
heid en een voortreffelijke tucht voordeelen bo
ven den vijand kunnen verschaffen. Zijn de
mijnen zoo ver als do bedoeling is, dan moet
men afwachten, waar en tot welken afstand do
vijand onder de aard© naderbij komt. Men mag
het,werk dan niet laten rusten, want de vijauu
zou als hij liet geklop in liet gesteente niet meer
hoorde, op do gedachte komen, dat wij aan het
aansteken gaan en zou dan zorgen, dat hij daa :-
mee voor was. Eeiet als de vijandelijke wijn
zoo dichtbij gekomen is, dat men gelooft haar
door een ontploffing van de eigen mijn te kun
nen indrukken, wordt met de grootste snelheid
do ontplofbare stof op het bepaalde punt ge
legd, de ontploflings-geleiding zorgvuldig aan
gebracht, onderzocht en dau de plek afgesloten.
Dat is hard werken. In koortsachtige haast,
om den vijand geen tijd te laten dezelfde toe
bereidselen te treffen, brengt men zandzakken
naar voren. Gebukt staande manschappen rei
ken ze onderling door en de voorst© moet nu
zoo snel mogelijk deze zandzakken instoppen,
opdat zij een afsluiting vormen voor de ont-
ploffingskamer naar achter. Een aflossing van
de arbeiders is in do nauwe gang onmogelijk.
Daar ieder echter weet, wat van liet zware werk
afhangt, wordt in zulke oogenblikken al het
mogelijke gedaan. Is er een officier in do gang,
dan doet hij ook mee aan het werk, dat wel
een uur duurt. Is alles in orde, dan krijgt de
infanterie in de geheele afdeeling liet bevel
Binnen vijf minuten vindt daar en daar eeu
ontploffing plants, allen in dekking!"
De ontploffing heeft plaats en het volgende
oogenblik staat iedeveen aan het geweer, wam
zicht verdween de blos, die het vroeger I
mede zoo aantrekkelijk gemaakt had, om
den mond kwamen scherpe trekken van
vroegen ouderdom. En de helderblauwe
oogen, die vroeger steeds stonden te glin
steren van levenslust, werden kouder en
kouder van uitdrukking, het strakke'staren
ervan verried eiken dag duidelijkc-r dat er
een gevoel van wanhoop was in haar bin
nenste, dat haar ziel doodelijk ziek was.
Maar gelaten, zonder een klacht te uiten,
droeg zij weken aaneen haar folteringen.
Toen, in 't laatst van October begon het
allerergste te dreigenop oen morgen, na
dat zij in haar spionnetje den besteller had
zien aankomen, en vlug naar haar voordeur
was gegaan, wachtte zij tevergeefs op hét
glippen van de kaart door de gleuf der bus,
hoorde se zijn vlugge passen gaan voorbij
haar woning en verklinken in de leege
straat. Diep teleurgesteld rukte ze haar
deur open, hield hen staande en vroeg
hem of hij haar niet bij vergissing over
sloeg. Maar hij, quasi nog even doorzoe
kend het bundeltje dat hij in zijn hand
hield, schudde van neen, er was niets
voor haar hij.
.WanhoDiV sloes' ze de deur weer toe *r>
trachtte te bedenken hoe ze 't beste kon
handelen om iets van haar man te hooren.
Ze moest weten hoe 't hem ging, ze wist
dat ze gek zou worden, als ze lang zou moe
ten leven onder den druk, dien ze met ieder
minuut zwaarder op zich voelde komen
Maar ze was niet in staat om te denken en
wezenloos zat ze met wijd geopende ooge
heel den voormiddag - kijken in de trooste
lboze leegte van haar bestaan. Tegen den
middag eerst, toen een vriendin kwam om
te hooren of de gewone morgenkaart- nieuws
had gebracht, kwam zij eenigszins tot zich
zelf, werden er maatregelen genomen om te
trachten hem langs telegrafischen weg te
bereiken. Maar alle telegraaflijnen naar
't front werden zóó druk gebruikt door d©
militaire overheden, dat tegen den avond
de pogingen om inlichtingen van particu
lieren aard te krijgen, moesten worden ge
staakt.
In diepe wanhoop ging zij den nacht in,
hunkerend zag zij uit naar den volgenden
morgen. Maar weer was haar hoop dien
morgen tevergeefs, weer, terwijl ze aan haar
voordeur Stond te wachten, hoorde zij de
passen van den besteller aanklinken en ver-
steryerf, maar aan haar deur kwam hij niet-.
juist na ontploffingen probeeren vriend en vij
and den krater daarvan te bezetten, om daar
door de eigen stelling iets naar voren te schui
ven.
Dit. werk gaat in den stelling-oorlog onaf
gebroken door. Soms komt het bevel, dat in
zoo en zooveel dagen een vijandelijke stelling,
dio lastig geworden is, genomen moet wor
den. De toebereidselen voor de bestorming
moeten dus onmiddellijk worden gemaakt.
Heb bevel is geheim en alleen de aanvoerder
•van de genie-afdeel in g weet ervan. De dienst
in de loopgraven gaat zijn gewonen gang,
maar de genie moet met alle macht werken
tot het oogenblik van de bestorming.
Eerst moeten allo voorraden munitie aan
gevuld worden, zooclrt men op alle mogelijk
heden is voorbereid. All© middelen voor den
strijd moeten in voldoende hoeveelheid aan
wezig zijn. Stormladders of korte trappen,
die de infanterie noodig heeft om snel uit de
loopgraaf to komen, moeten gemaakt en in
de loopgraaf gebracht worden. De mijnen-
werpers met hun werpmijnen, die zwaarder
zijn dan eeu mensch, worden ter plaatse ge
bracht. Het zeer bezwaarlijke opstellen van
de mijnwerpers moet zoo snel mogelijk ge
schieden. Wat dit alles beteekent. begrijpt
men als men weet. dat daar ongeveer duizend
man van de landweer voor noodig zijn, die
dag aan dag. vele uren lang, dit zware ge
reedschap in do stellingen dragen, waar geen
veldspoor en geen lastdier heen komt. Is alles
in orde, dan vindt, al naar de nauwkeurig op
de kaart geteekend© draadversperringen,
gangen, sappen en mijnen, de indeeling der
troepen voor de bestorming plaats, zoodat
iedere sectie en iedere nog kleinere groep
precies zijn gedec-lto heeft en in de verwar
ring van den strijd geen vergissing kan voor
komen. Het tijdstip, waarop de artillerie be
gint te vuren, wordt aan de infanterie mede
gedeeld en daarvoor wordt alles in dekking
gehouden. Ook zegt men den infanteristen
op welke voorbereidenden steun van de genie
en van de artillerie zij kunnen rekenen. De
samenwerking van deze drie wapens is zeer
nauwkeurig uitgewerkt, waarbij met alle mo
gelijkheden rekening gehouden is. De genie
doet aan iederen sectie-aanvoerder, op grond
van door patrouilles en vliegersverkenning
nauwkeurig voorbereid© schetsen, mededee-
iing van alles, loopgraven, steunpunten,
enz. in het terrein, dat bestormd moet wor
den, zoodat ieder reeds na het verlaten van
zijn stelling een nauwkeurige voorstelling er
van heeft, wat hij aantreffen zal en wat hij
doen moet. Iedere stormafdceling krijgt bo
vendien een geniesoldaat als gids, die eiken
weg en elko stelling nauwkeurig kent. Er
woidt ook voor gezorgd, dat bij de afwisse
lende phasen van het handgemeen, niets aan
het toeval wordt overgelaten, maar dat voor
alle mogelijkheden manschappen en gereed
schappen klaar staan. Voor de bestorming
«orden voor het hospita al-perRoneel bomvrije
kazematten ingericht, die met ver leesbare
borden zijn voorzien, zoodat de gewonden, dio
nog loopen kunnen, niet te zoeken of te vra
gen hebben. Op dezelfde wijze worden de de
pots voor handgranaten, enz. gekenmerkt.
Met het oog op eventueelen tegenslag laat
men manschappen in de oude stelling en ook
om mogelijke gevangenen weg te brengen.
Gevangenen in den stelling-oorlog zijn meest
al menschen, die overrompeld zijn en die nu
door degenen, die achter de bestorming aan
komen, zooals telefonisten of de staf, gevan
gen genomen worden.
Het tijdstip voor de bestorming nadert.
Alles staat in de dekkingen gereed. In de
voorste linies zijn slechts de waarnemers en
bij hen de mannen met materiaal, om de tele
foon-geleidingen t© herstellen, dio ondanks
alle voorzorgsmaatregelen in het begin van
ieder gevecht vernield worden. Op de secon
de alle klokken staan precies gelijk be
ginnen de mijnenwerpers en de artillerie hun
vernietigend vuur tegen de versperringen en
loopgraven van don vijand en op het gegeven
toeken komt uit alle loopgraven do infante
rie te voorschijn mot hatir trouwen genie
soldaat. Het geweer omgehangen, de handen
vol granaten en met handgranaten aan den
gordel, de genie-soldaten bovendien met
draadscharen, snellen zij zoo snel mogelijk
naar de vijandelijke stelling. Mijnen-zoek-com
mando's van de genie gaan zoo snel mogelijk
met de anderen mee. om in de vijandelijke
stelling naar nog niet ontplofte mijnen te
zoeken en te verhinderen, dat de vijand ze nu
nog laat springen.
Is de vijandelijke stelling genomen en moet
ze gehouden worden, dan moet de genie-sol
daat met de infanteristen onmiddellijk de
borstwering van den vijand na3r de overzijde
brengen en alles in orde brengen, wat
in de zooeven verlaten stelling als verdedi
gingsmiddel diende. Na liet veroveren van
een loopgraaf rekent men steeds op een po
ging om binnen eenige uren het stuk terug
to winnen. Taak vindt de tegenaanval zoo
snel plaat-s, dat de mannen nog geen goede
stollingen hebben en in een dergelijk geval
moeten zij den vijand staande en uit de vrije
hand schietend ontvangen.
FRANKRIJK.
Cenoegens In de vuurzone.
Een oorlogscorrespondent ann het. Westelijk
front schrijft uit Pelicane aan de N. Ct.
En eiken morgen stond zij lang, heel lang
vóór ze den besteller in de straat wist, te
wachten aan haar voordeur, hopend nog
steqds dat eindelijk toch eens weer een kort
berichtje van haar Karl haar mocht be
reiken.
Acht morgens wachtte zij tevergeefs. Ein
delijk, den negenden, hoorde ze 't hekje
voor haar woning knoersen, zag ze hoe de
busklep werd opengeduwd, wachtte ze glim
lachend op de kaart die nu zéker komen
moest. Maar haar hart kromp ineen toen
ze niet het lichte cartonblaadje zag neer
klappen in de bus, doch een zwaren brief,
met. den bekenden veldpoststempel erop en
voorzien van een adres, geschreven door een
andere hand dan de zijne.
Haastig scheurde zij de enveloppe open,
ze hoopte nog dat het een verwonding mocht
zijn, dat ze hem misschien spoedig thuis kon
verwachten om uit te rusten van de ver
moeienissen en nieuwe krachten te vinden.
Ze las, ze las gretig de woorden, door een
vriendenhand geschreven bij de weinige pa
pieren, welke in zijn zakken gevonden
waren. Doch eer ze ten einde gelezen had,
zonk ze bewusteloos ineen. Sinds zeven
dagen was ze al weduwe, had ze gezien. Den
Men zegt, dat men de zuiverste indrukken
krijgt van iemand, als hij in heftig© toorn is
of in groot© vreugde. Beide komt bij de sol
daten hier aan het front zeidon voor. Do ge
moedsstemmingen zijn bier van zeer bijzon
deren aard. Ik tvoonde hier ©en uitvoering bij
van amateurs. Zang, muziek ©n gymnastiek
werd door de soldaten ten beste gegeven. Daar
had ik gelegenheid hen van ongewone zijde
to zien. Nimmer nog bezocht ik onder zulke
omstandigheden een variété. Van de plaats
waar ik me bevond moest ik allereerst letterlijk
wegsluipen. Dc kanonnade toch was steeds in
hevigheid toegenomen en overal rondom kwa
men de projectielen neer, met doffen dreun om
onmiddellijk daarna met groot geraa* uiteen
te spanten. Zoodia men een schot hoort vallen,
gaat men plat liggen en wacht tot ©enige secon
den na de ontploffing, alvorens op staan.
Hoeveel malen ik die exercitie wel gedaan heb
op mijn weg naar het theater, weet ik niet
meer. Ik was flink moe toen ik de 2-500 meter
had afgelegd. Doc-h het eigenaardige is dat
men niet alleen die oefeningen doet. Iu zulke
uren lijkt het in de beschoten zón© wel een
klas waar oefeningen worden gehouden in
liggen en opstaan. Eerst wanneer men buiten
de gevaarlijke zone komt, ziet men weer dat
do mensch is een wezen dat rechtop gaat.
Voor eenige uren zouden de soldaten pogen
te vergeten flat er oorlog is. Met oen haast
als gold het een gang naar het hoogste geluk,
kómen ze naar de schuur waar de voorstelling
wordt gegeven. Voor de schuur staan schild
wachten, om zoo noodig do feestgangers to
waarschuwen, wanneer soms een Tnube het
foest zou willon verstoren. Tegenover den in
gang waar vroeger een karn stond, heeft men
nu een soort podium geslagen. De artisten zijn
allen soldaten. Doch er zijn er bij die hier niet
h©t eerst voor het voetlicht traden. Een piano
die in een ter vernieling gedoemde villa was
achtergebleven had men hierheen getranspor
teerd. die diende nu ter opluistering der
feesten.
De liedjes die gespeeld en gezongen werden
waren meestal dezelfde die men in de cabarets
te hooren krijgt, en werden met goeden srnaak
ten gehoore gebracht, voor een publiek dat
zelfs voor minder zijn dankbaarheid zou heb
ben bewezen. Als ventilator dienden d© gaten
door het geschut in het dak gemaakt, want
deze schuur was reeds meermalen getroffen en
rondom stond niets meer overeind. De omrin
gende puinhoopen dienden feitelijk als bescher
ming van dio theater. Merkwaardig was het
te zien, hoe zorgeloos cl© bijeenzitlenden ge
noten. terwijl elk oogenblik de dood hen be
dreigde. Het is juist het bewustzijn daarvan,
dat die eigenaardige gemoedsstemming wekt.
Er is geen uittarting in die vroolijkheid
en niets van brooddronkenheid is daarin.
Die menschen schijnen weer kind geworden.
Men gaat er heen om de vervéling te ver
drijven, on d<" e e ot© u i gli© d te onderbreken
van het wachten. Daaróm "heeft- de militair©
overheid de legorzöne toegankelijk gemaakt
voor dc Parijsohe Cabaretzangers, en andere
artisten. Die zijn een welkome bondgenoot om
het moreel, dat door verveling dalen kon, op
peil te houden. En dat doel, de gedachten uit
de sombere oorlogsstemming te trekken, wordt
inderdaad bereikt. Toch kan op dagen als wan
neer het kanon zoo luide spreekt, als heden,
die stemming niet lang duren. Terug in hun
kwartieren vinden ze dan soms de post- door
een ander hunner kameraden ingenomen, wijl
de vorige zoo juist is getroffen door een gra
naat. Men uit een verwensching tegen den
vijand, een medelijdend woord met en voor den
kameraad, doch de zorg voor het behoud neemt
ze aanstonds weer in beslag. De voor enkele
uren ontspannen trekken, krijgen weer dat
eigenaardige 6trakke, dat men den stempel
van de loopgraven zou kunnen noemen.
Het is alsof deze aandoeningen zich op de
gezichten van de soldaten inkerven, vandaar,
dat ze op elkaar beginnen te gelijken, die sol
daten in do loopgraven.
Den rimpel tusschen neus en oogen van het
gespannen luisteren krijgen ze allen heel spoe
dig. Dezelfde gemoedsaandoeningen ondergaan
deze mensehen voortdurend, geen wonder, dat
dat ook in hun uiterlijk op dezelfde.wijze zicht
baar wordt, en to scherper daar deze aandoe
ningen zich steeds weer herhalen.
Do familieleden der uit den oorlog terug
komenden zullen zich wel verbazen over de ver
andering, die het wezen der teruggekeerden
heeft- ondeigAan. Hoe al die opgedane indruk
ken zich later zullen weerspiegelen in 't maat
schappelijke leven, is niet te zeggen. Toch wil
ik nog op céu ervaring den "nadruk leggen.
Toeneming van persoonlijke wreedheid bij hen
die te velde staan heb ik niet bemerkt. In
tegendeel. Lieden die met wraakgierig© gevoe
lens tegen dc-n vijand uittrokken, zijn hier heel
wat veranderd in tegenstelling met- sommige
intelleciueelen die niet aan het front zijn, en
wier wraakgierigheid toeneemt in de mate
dat ze verder van het front zijn.
RUSLAND.
Van hot Oostelijk Oorloqsterreln.
Warschau en Iwangorod bezet.
BERLIJN. Het leger van Prins Leopold
van Beleren nam Woensdag en den nacht daar
op de buitenste en binnenste fortenlinie van
volgenden dag werd, ontijdig, haar kindje
dood geboren.
Vier weken daarna sprak ik haar voor 't
laatst. Ze stond op 't punt toen om naar
haar vaderland terug te keeren. Daar, in
den schoot van haar familie, hoopte ze den
druk van de eenzaamheid en verlatenheid
minder zwaar te gevoelen.
Ze zou nooit meer het jonge, blonde, op
gewekte vrouwtje worden van drie maanden
te voren. De bleekheid van haar vervallen
gezicht, de gebogen houding van haar
vroeger steeds rechte, lenige figuur, bewe
zen dat haar lichaam zwaar lijdende was. En
uit den wezenloozen, verstarden blik van de
helderblauwe oogen, die wijd gesperd ston
den in het bleeke gezicht, begreep ik dat in
haar lijdende lichaam haar ziel gestorven
was.
Er zijn nog altijd vrouwen en vrouwen
in Duitsohland. Nog steeds zijn er vrouwen
die den roem en de eer van het land en zijn
keizer meer achten dan het lot van 'een
familielid. Maar haar aantal is toch veel
kleiner dan bijna een jaar geleden, toen in
den eersten roes door velen het mogelijke lot
van deu nabestaande voorbij werd gezien
voor cle grootheid en de glorie yan het land.
Warschau, waar de Russische achterhoeden
taaien weerstand boden.
De stad werd Donderdagochtend door onze
troepen bezet.
WEEN EN. (Officieel.) Inwangorod Is giste
ren bezet.
BERLIJN. Naar aanleiding van den
val van .Warschau en Iwangorod be
vatten de avondbladen artikelen, waar
in gewezen wordt op de groot© bete©-
kenis Van de verovering dezer beid©
steden en dankbaar worden de heerlijke
daden van de legeraanvoerders en .«oldal'v.
I van de legers der bondgenooten herdach'
I In alle straten wapperen vlaggen van d©
openbare en particuliere 'gebouwen. Dc
I klokken luiden ter eere van de groot© over-
I winning. Overal ziet men vroolijke gezich-
j ten. De een riep den ander de blijde tijding
I toe, zoodra zij bekend werd. Er vormden
I zich nu vroolijke groepen, juist al a in de
I eerste dagen van de mobilisatie.
WEENeEX. Reeds Donderdag voormiddag
verspreidde zich het gerucht van den vul
van Warschau. Toen het beriebt in de eer
ste middaguren door het rapport van het
Duitsche- legerbestuur bevestigd werd, door
liep de blijde tijding de geheele stad.
Voor de redactie-bureaux van de bladen,
die extra-edities uitgaven, verzamelden zich
menschenmassa's. De bladen vlogen van
hand tot hand. Werd een hoera" aange
heven op de legers der bondgenooten en
hunne aanvoerders, dan werd dit uit tal
van kelen herhaald.
Kort na het bekend worden van het be
richt werden de huizen met vlaggen ver
sierd. Burgemeester Weiskirchner gelastte
onmiddellijk, dat de vlaggen van de ge-
rneenfcegebouwen zouden worden uitgestoken
Toen later in den middag ook het bericht
van de bezetting van Iwangorod door de
Oostenrijksch-Hongaarsche troepen binnen-
i kwam, nam de geestdrift van de bevolking
toe en uitte zich in spontane vaderlands
lievende betoogingen.
Ook uit de provincie-steden konjen be
richten omtrent de geestdrift. die er
heerschte bij het vernemen van de tijdingen.
WEENEN. (Officieel.) De lange
reeks succeseen. die de bondgenooten
sedert den veldslag aan de Doenajetz
in Galicië in Mei j.l. en iu Zuicl- en
Noord-Polen en de Oostzeeprovincies be
haalden, is bekroond door de veroCerijj? vo-è»'-;
Twangorod en Warschau.
Woensdag bezetten de Oostenrijksch-Hon
gaarsche troepen Iwangorod, Donderdag zijn
de Duitsche troepen van het leger van prins
Leopold van Beieren de hoofdstad van Rus-
sisch-Polen binnengerukt.
Tusschen den Weichse! en den Boeg
dringen de legers der bondgenooten door
naar het noorden. De Oostenrijksch-Hon
gaarsche cavalerie heeft Oeetiloeg (aan den
Boeg tusschen Groebesjof en Wladimir
Wolynski) bereikt, de Duitsche Wladimir-
Wolynski.
BERLIJN. In Koerland en Samogiticn
sloeg de Duitsche cavalerie de Russen bij
Genoise, Birshi en Oniksjky uiteen. Hier
en bij de gevechten ten O. van Ponjewjetsj
werden Woensdag en eergisteren 2225 Rus
sen, waarbij 2 officieren, ge-rangen geno
men.
De legers van v. Scholz en v. Galwitz bic
ven onder hevigen strijd voortdriijgen te
gen den straatweg LomsjaOstrowWysch-
kof. De dappere en wanhopige tegenaanval
len der Russen aan beide zijden van dien
straatweg bleven zonder uitwerking. Twce-
en-twinti? officieren en 4840 man werden
gevangen genomen, 17 mitrailleurs buitge
maakt.
Bij en ten N. van Iwangorod is de toe-
stand onveranderd.
Tusschen den Boven-Weichsel en den Boeg
wordt de vervolging voortgezet. Ten O. van
den Boeg rukte de Duitsche cavalerie Wla
dimir Wolynsk binnen.
(Genaise en Birshi liggen ongeveer 60
K.M. ten N.O. van Oniksjky ten Z.O. van
Ponjewietsj
De hoofdstad van Polen.
Thans is Warschau, de hoofdstad van
Polen, in de handen der Duitschers en
Oostenrijkers gevallen. Het is nu de tijd
om er iets van te vertellen.
In de 20ste eeuw, zoo heeft de Lesseps
verkondigd, zal Warschau de grootste stad
op heb vasteland zijn.
De Lesseps had een goeden kijk op do
toekomst; dat bewees hij door het ISuez-
Velen, die toen bijna smalend glimlach
ten als ze beklaagd werden over den man
of den zoon, dien ze moesten afstaan, heb
ben gemerkt hoe het vreet aan de zielsrust,
wanneer dagen lang soms een zoo stellig ver
wacht bericht uitblijft. Ze hebben 't ver
pletterende gevoeld van den schok, die heel
het wezen iu hevige beroering brengt, als
na dagen, na weken van angstig wachten
eindelijk eea doodstijding komt in de plaats
van het bericht, waarnaar zoo verlangend
werd uitgezien.
En de vele anderen, die toen, schijnbaar
rustig en kalm, maar met zorgen toch in 't
gemoed, de geliefden lieten gaan naar hun
regiment, hebben, zuiverder en diepèr voe
lend, veel meer geleden dan de oppervlakki-
gen, die in 't begin schenen te meenen dat
oorlog maken een spel was. En naar 't
uiterlijk te oordeelen, dragen ze wel rustig
en gelaten wat haar wordt opgelegd, maar
wie een blik kan werpen in haar binnenste,
zal zien dat het daar hopeloos dor en
ledig is.