lönder lie! bereik Ier kanonnen.
OP ZEE.
£3
ÖfiS 'SÖIÏDAT3E3&rCÖURANT van Zondagr -4L XÜ-Ii 1.
De slachtof
fers in dezen
oorlog zijn in
drie catago-
riün te verdoe
len: dooden,
gewonden en
krijgsgevange
nen. Wie van
deze het meest
in aantal zijn,
durven we niet
zeggen,waar
schijnlijk de
laatste catago-
rio. Duitsche
bladen althans
beweren, dat
de Duitsche le
gers niet min
der 1.610.000
man krijgsge
vangen hebben
gemaakt. Of dit
zoo is, kunnen
natuurlijk
niet nagaan,
De meerder
heid dezer
krijgsgevange
non zijn in elk
geval Russen.
Bovenstaand
5 plaatje geeft de
verhoudingen
in dit opzicht
■an do verschillende landen aan en Russen hebben er het leeuwenaandeel in. Volgens
leBayr. Staatsz." 'waren er op 14 Jani 1.240.000 Rassen, 255.000 Fransehen, 50.000 Ser-
'iërs, 41.000 Belgen, en 24.000 Engelschen krijgsgevangen in Duitschland.
:ang cn snarenspel iets pogen te verdienen,
velgczind is, kunnen die zwervers ook
ickter het front op een goede ontvangst
rekenen. En zoo kan. men daar vooral des
I Zondags nu en dan typische tooneeltjes
k ien.
tv In een der Fransche zeehavens, woonde
n dezer dagen een complete voorstelling
jij. Eerst vertoonde een krachtmensch, die
nek in een ketting "had laten sluiten, zijn
Q, roeren. Als belooning vroeg hij vooraf 100
■tuivere. In een minimum van tijd had de
3i nan zijn vijf franken op 't tapijt en bin-
ïen het kwartier had. hij zo verdiend. ,,Een
joede stiel heeft dien.vent", hoorde ik een
sGaamschen kanonnier zeggen. Hierna
1. kwam 'n vrouwelijke refugee 'n geïmprovi-
v meerde loterij houden, met als eenigen prijs
.'oor <13 spelers eon aantal met radde tong
gefabriekte kwinkslagen. Niemand gaf ech-
:er blijk dat hij zich bekocht achtte, te min-
ler daar de Bockes" als „Kop van Jut"
lienden. Ten slotte kwamen de zangers, die
net waarlijk niet slechte stem de sentimen-
h reele liedjes zongen. Nadat een aantal in
r: ichte bloesjes gedoste dametjes, en in aller-
ei uniformen gestoken mannetjes a raison
7an tien centimes voorzien waren, van den
81 rekst der liederen, zong men in koor.
Het vaderland, de dapperheid, en het
t< kerkhof waren schering on inslag van
c' Ie liederen. Heel genoegelijk vonden blijk-
d baar de Franpaises het, wanneer een of
0 indere vad-erlandsverdediger den tekst bij"
h haar meelas. Dan waren er tooneeltjes, die
E men gaarne zou gekiekt hebben doch een
h toto-toestel is hier contrabande.
d Op andere punten weer zoeken de jon-
1 geileden de cinéma's op, waar eveneens de
o motieven veelal aan het oorlogsbedrijf zijn
a ontleend.
v Tusschen en-bij dit alles doet de klein
handelaar goede zaken. Prentkaarten en
C allerlei snuisterijen vinden .gretig aftrek,
n [k informeerde eens bij eenige groothande-
d laren in galanterieën. Men verzekerde mij,
Ei lat de omzet in allerlei souvenirs grooter
kwas, dan in normale tijden. Heel wat goed
z lat men reeds verjaard waande, brengt nog
«goede prijzen op. Vooral gitten en derge
lijk goed is in trek. Gatten zijn... rouwsie-
d raden
RUSLftfUD.
V
h Van het Oostelijk Oorloqsierreln.
<1 PETERSBURG. (Bericht van den Groo-
s. ten G ener alen Staf). Het offensief van den
vijand tusschen de rivieren u-oprj en Boeg
h -wordt voortgezet.
C' Hier hebben op 29 Juni zeer liarnekkige
n achterho-edegevechten plaats gehad op den
k weg van Tomaszof naai- Zaanostie en op de
21 wegen naar Sokal.
■v In Galicië heeft de vijand een 29sben
Juni en in den ochtend van den 30sben
31 hardnekkige aanvallen gedaan op verschil-
e lende sectoren van het front van Kamionka
tot Halicz. Al die aanvallen werden afge-
a slagen.
p Wij hebben den vijand groots verliez-eni
toegebracht en ongeveer 1000 krijgsgevan-
genen gemaakt. De vijand kon zich slechts
in eenige sectoren voor onze loopgraven op
c een afstand van verscheiden honderden
meters handhaven.
Aan de andere fronten volmaakte kalmte,
g, BERLIJN. Uit het groote hoofd-
0 kwartier wordt gemeld: De toestand
Vi lis op heb oostelijke oorlogstooneel
onveranderd. De in Juni behaalde buit
bedraagt twee vaandels, 25.695 gevange-
0 nen, onder wie 121 officieren, 7 kanonnen,
a (Van het Westelijk front.)
De correspondent te Berlijn van de „N.-Y.
World" Karl von Wigand, heeft een be
zoek gebracht aan hst westelijk oorlogsterrein.
e Uit het hoofdkwartier oener infanteriedivisie
van het leger van kroonprins Ituprecht van
g Beieren bij Souchez, tegenover den. Lorette-
"heuvel, zond hij Dinsdag (22 Juni) aan zijn
blad een uitvoerig telegram, dat wij hier in
vertaling doen volgen:
De ijzeren muur welken Duitschland heeft
opgetrokken tusschen Atrechfc en Yperen is
7' een weinig gebogen, doch nog niet doorgobro-
2 ken, noch gebarsten zelfs onder het goweldi-
vg0 0p een stormram gelijkende offensief van
id do legioenen van Joffre on French.
Vandaag heb ik een blik geslagen in een
o wezenlijke „Hel des Doods". Het is een klein
v etukjo van 3 of 4 mijl tusschen Neuville en de
Ei<orettebeuvels, dat de Du'techers zoo noem
den. Geen plek is er waarop in dezen gruwe-
lijken oorlog de strijd zoo meedoe genlcos en
c wanhopig is geweest^ waar zooveel bloed heeft
gestroomd op eiken vierkanten duim gronds.
y Daarna vervolgt de schrijver zijn zeer be
langwekkende schets:
r Wrj wenden ons in do richting van Souchez.
2 Hij nam ons toen meo naar een slanke, toren-
t vormiga stellage en zei„Als er een granaat
a inslaat, zouden wo met het ding naar beneden
'komen". Maar do generaal voegde er gerust-
stelend bii: „Doch de zon schijnt hun in het
J gasacht, misschien zullen zo ons niet zien. Ik
geloof wei, dat wij het kunnen wagen".
Toen wij op den top waren gekomen, op-200
II (rit ricb-Urn, haatdem -der Franscheg#
6 mijnwerpers, 52 mitrailleurs, een vlieg
tuig. Bovendien nog veel materieel. Op het
zuidoostelijk oorlogstooneel mamen Woens
dag de troepen va.n von Lonsingen na, verbit
terden strijd de Russische stellingen ten
oosten van da Gnüa-Lipa, tusschen Koe-
n its je en Loeczyne en ten noorden van
Bohatyn.
Drie officieren en 2328 man werden ge
vangen genomen; vijf mitrailleurs'werden
buitgemaakt.
Ook ten oosten van Lemberg drongen de
Oostenrijksch-Hongaarsche troepen de
vijandelijke stellingen binnen. Het leger
van von Mackensen dringt verder voort
tegen Weichsel en Boeg.
Ook ten westen van den Weichsel wijken
de Russen, ten deele na hardnekkige ge
vechten, terug. De verbonden troepen
drongen achter den vijand op ter weerszij
den van de Eamienna.
De gezamenlijke buit in Juni gemaakt
door de onder von Linsingen, von Macken
sen en Woyrscb strijdende verbonden troe
pen bedraagt 409 officieren, 105.650 man,
80 kanonnen, 268 mitrailleurs.
Do opmarsoh der Duitschors en Oostenrijkers.
Uit Galioie wordt aan b'eb ,,Berl. Tago-
bl." geseind:;
Het leger van Mackensen in het noorden,
tot aam de historische slagvelden van Zamosz
en Kamarof, het leger van den aartshertog
Jozef Ferdinand, dat reeds aan den hoog-
terand is aangekomen, aan. gene zijde van
het Tanef-dal, en het in de richting van
do Boeg opmarcheerende leger van Böhm
Ermolli, vormen een onafgebroken vervol-
gingslinie, die aangevuld wordt door het in
Russisch-Polen, ten westen van den Weich
sel met succes voorwaarts rukkende front
van do legers der bondgonooten
En blik op deze linie toont, dat de oos
telijke groepen der verbonden legers, bij
Kamionka Siroemilowa, aan de Boeg
en bij Gnila Lipa aangekomen, de vervol
ging voor een tijdje zullen moeten staken,
wat echter niet beteekent een stilstand der
operaties op dit punt. Ook hier wordt door
gestreden en het gevecht noemt, naar heb
zich laat aanzien, voor de bondgenooten een
gunstig verloop.
Do vlucht der Russon.
De oorlogscorrespondent van de „Köln.
Zeit." schrijft
Do Russische artillerie heeft opgehouden
te schieten. Wat in de geschiedenis van geen
enkelen oorlog is voorgekomen, is hier voer
den eersten keer gebeurd alle 'artillerie-
parken, die auder3 tot taak hebben den
terugtocht te dekken, zijn, als zijnde op dit
oogenblik weerlooze ballast, met de grootste
snelheid naar het achterland gebracht, om
dat men geen of slechts slechten schietvoor
raad had. Zij hebben de rol op zich geno
men van den trein, die anders het eerst
wordt weggezonden. Ook de geschiedenis
van den trein vormt echter in dezen slag
van de reusachtigste en gruwelijkste afme
tingen een afzonderlijk hoofdstuk. Sedert
dagen reeds waren er stuwingen en opeen-
hoopingen tot een onontwarbaar kluwen.
De afdeelingen werden van hun troepen ge
scheiden. De troepen kregen geen toevoer.
Dit maakt het begrijpelijk, dat heele troe
pen gevangenen halfdood van honger ge
vonden werden. Toen de Duitschers steeds
naderbij kwamen, bleef den Russen vaak
niets anders over dan hun trein jn den steek
te laten. De manschappen redden de paar
den, spanden ze uit en reden weg, terwijl
de wagens onbeheerd op den weg bleven
het schitterendste vergezicht voor ons uit. Het
was alsof wij in do „logo" zaten van dit al-
lerbloedigsto drama, waar het wanhopigst
wordt gevochten van het geheelo oorlogstoo
ncel. Generaal F. gaf uitlegging omtrent de
ligging van bob land en in groote trekken van
de operaties. Daar lag het dorp V..., op min
der dan een mijl afstands van ons, juist over
den rand van Neuville was het zichtbaar.
Récht voor ons uit zag ik neer op Souchez
over het silhouet van Carency en aan mijn
rechterhand lagen do nu berucht geworden
Lorette-heuvels. De top van de kaan en een
groot deel van do hellingen hielden do Fran
schen en Engelschen bezet, terwijl do Duit-
Gchers zich hardnekkig hadden vastgeklampt
aan den voet.
Nauwelijks 2 mijlen is zij van ons af en mijn
sterke kijker brengt dit alles heel dicht hij-
Ik kan zien, in den schitterenden zonneschijn,
dat de helling is doorsneden en verscheurd als
door uitbaetingen. Dit zijn de kraters, welke
gevormd worden door de zware granaten en
de flanken van do heuvels zijn daar zoozeer
mee bedekt, dat men zich haast niet kan voor
stellen, hoe een menschel ijk wezen zulk een
hagel van vuur en ijzer kan overleven. Links
op de zijde van dei heuvel zie ik een geraamte
achtige ruïne van do kapel van Notre Damo
en nog dichterbij alles wat er is
van de huizen van de suikerfabriek van Sou
chez, welke in de officieel© communique's zoo
herhaaldelijk is genoemd. Deze is soms twee
maal op één dag uit handen van den eenen
oorlogvoerende in die van den andere overge
gaan." Daaromheen m elke duimbreed gronds
gedrenkt met Franseh en Duitsch bloed, ter
wijl naar men zegt in groote kelders do wan
hopigste gevechten van in an Logen ma n wer
den gdbverd.Op het oogenblik?--: ja*, dezo-feeer
staan. De nakomende colonnes van de Rus
sen wierpen zo zonder omslag ter zijde, om
maar voorwaarts to komen. De velden wer
den er mee bezaaid en nu begon een wed
loop, waarin overwinnaar en overwonnene
in een ongeëvenaard tempo de grootst mo
gelijke snelheid trachtten te bereiken. De
achterhoedegevechten, die do vijand vaak
levert, kan men ternauwernood als ernsti-
gen tegenstand beschouwen. Deze wilde
vlucht is slechts te verklaren uit de volko
men verbouwereerdheid der aanvoerders,
die ten slotte hulpeloos moesten toezien, hoe
zij even gewelddadig van hun troepen ge
seheiden werden als de troepen van hun
trein.. Ten slotte was er geen brigade-, geen
divisie-, vaak ook geen korpsc.ommandant
meer, die een oog had kunnen houden op
den terugtocht van hun eigen troepen. Zij
waren steeds ergons anders en niet te vin
den. Aanvoerders en manschappen, alles
trok nog steeds instinctmatig terug. Intus-
schen vervolgen onze legers hun dreigenden
opmarsch uit heb noorden en tegelijkertijd
uit het centrum.
ITALIË
Italië en Oostenrijk.
ROME. In Karinthië hadden hevige nacht-
aanvallen plaats tegen onze stellingen op
den Monte Croce- en den Palpiccolo-pasde
vijand gebruikte hommen met verstikkende
gassen, maar werd afgeslagen.
In heb begin van het Rcsiadal ia de be
langrijke stelling BankirkiSrendini, die
den top van den Plezzo beheerscht, krachtig
door ons versterkt. In heb dat van de
Isonzo gaan onze troepen, hoewel onafge
broken, toch zeer langzaam vooruit, door
do noodzakeli jkheid om het terrein voet voor
voet van den vijand te ontnemen en iedere
étappe geschikt te maken om ons te ver
dedigen tegen vijandelijke tegenaanvallen.
De regen belemmert ook onze actie.
Onze vliegers beschoten met goed gevolg
een colonne bij Appochiasella en ook het
spoorwegstation van Sandaniel.
Hevige ontploffing In een fabriek.
MARSEILLE. Een ontploffing ver
nielde Donderdag een fabriek waar
in honderd arbeiders waren van wie
tachtig vrouwen. De hevigheid van
het vuur was oorzaak dat men slechts vier
vrouwenlijken kon te voorschijn brengen.
Tien personen werden ernstig gewond.
er li.
TURKIJE.
In Turkije.
Ernil Ludwig geeft in het „Berliner Ta-
geblabt" de volgende reisbeschrijving uit
Turkije:
„Kan ik een pas krijgen V' „Jook, Ef-
fendi."
„Gaat morgen een trein?'-'- „Joek, Ef-
fendi.
„Weet ge of er paarden te krijgen zullen
zijn?" „Jock Effendi."
Want Jock beteekent: „neon, heelemaal
niet."
En het wordt met een zacht klappen met
de tong begeleid en gedeeltelijk vervangen.
In ieder geval door een opheffen van de kin
en een sluiten van de oogleden nog waardi
ger gemaakt. Hoe fijner do subalterne amb
tenaar, de bediende, de kawa3, hoe hooger
zijn meerdere of meester, des te zachter
wordt het klappen met de tong, des te op
merkbaarder wordt het opheffen van de
kin, tob deze inspannende beweging ten
slotte geheel uitsterft en nog slechts de oog
leden met wereldverachting naar beneden
gaan.
Men moet daardoor niet den moed verlie
zen. Want den anderen dag gaat er toch
een trein, zijn er misschien paarden en
krijgt men mogelijkerwijze neg den pas. De
Turk wil het reizen niet gemakkelijk maken
en daarin heeft hij ten slotte gelijk. On
danks mijn Duitsche en Turksche passen,
waarvan ik de op het oogenblik beste kwa
liteit bezit, kan ik geenszins naar goedvin
den vertrekken. Daarvoor heb ik iedereu
dag opnieuw verlof noodig. Ook staan op
de pas zekere woorden, die ik niet lezen
kan, die echter, als ik in botsing kom met
de militaire overheid, een verrassende uit
werking hebben. Ik mag niet alleen naar
Damascus reizen, maar ik moetonmiddel
lijk en zottder oponthoud. Wijk ik bijvoor
beeld van de route af, dan moet ik aan
gehouden en naar Stamboul gebracht wor
den, ondanks den witten band om mijn lin
kerarm met do geheimzinnige letters. Houd
ik mij in Aleppo op, omdat geen passagiers-
trein naar het zuiden gaat, dan laat do
eommaudant mij bij zich roepen om mij be
leefd te vragen, waarom ik den goederen
trein van drie uur niet gebruikt heb.
Alle spoorwegen worden uitgebreid, aan
gevuld, de aanlog versneld. Tienduizend
handen, vooral in Klein-Azië, leggen rails,
bouwen viaducten, boren in het gesteente
van de bergen om tunnels te graven. De
stations staan vol fantastische gedaanten,
die in hun bonte jassen en wambuizen, broe
ken en doeken van hun werk gehaald zijn
en bij troepen op de treinen wachten, die
zij naar de eentra zullen brengen voor de
uitmonstering en oefening. Het is als bij
ons, alleen dragon zij in plaata van de
klassiek wordende bordpapieren doos een lin-
Goneraal F... vestigt mijn aandacht op zeke
re donkere plekken, welk© zichtbaar zijn op
do kaal geworden hellingen der Lorettelieuvels.
„Dat zijn hoopen lijken", zegt liij me; dan
laat hij er op "droovigen toon op rolgen„op
het terrein tusschen do Loretteheuveis tot
Neuville en „het Labyrilh" liggen misschien
10,000 niet- of slechts gedeeltelijk hegraven
dooden. Zij verspreiden een pcsfcilenten stank.
Wij hebben met een brandspuit die lijken, wel
ke het dichtst by onze loopgraven lagen, be
spoten met creosoot en kalk, om redenen van
zelfbehoud. In den Jaateten tijd blij leen heide
oorlogvoerenden stilzwijgend te zijn overeenge
komen, die 'lijken, welke het dichtst hij liggen,
des nachts te hegraven. Dit is afschuwelijker
dan men zich met mogelijkheid kan voorstellen.
Woorden schieten te kort om dit to beschrij
ven hoe dag en nacht witte oog en staren uit
die gezichten, welke door do zon koolzwart ge
blakerd zijn. Er zijn plaatsen waar de lijken
letterlijk op elkander gestapeld zijn. Naarmate
dagen en weken voorbijgaan slinken zij en
schrompelen zij ineen tot zo niet meer gelijken
dan hoopjes oude voddon.
Ik zou hon, dio lichtvaardig en onverschil
lig oorlog veroorzaken of verklaren, wel een
tijdje in 'do „hol des doods" wenschen te plaat
sen tusschen do Lorette-heuvels en Neuville".
Het houten gevaarte zwaaide en trilde bij
elk schot, dat do talrijke batterijen Duitsche
zware mortieren afvuurden. Deze stonden zoo
dicht bij, dat men do manschappen kon zien
laden oii vuren. Op een heuvelrug, twee mijlen
n.oar het zuiden lagen de Fransclio en Duit
sche loopgraven dicht bij elkaar, zoodat' de
granaten van de Fransche en de.
Duitsche artillerie zoo dicht opeen ont
ploften, dat het er uit zag als het-sc'anim van
l do? ecTOldigetbrandipg van een- ze©f.o]g3d_er:;kust„
nen zak op den rug. Zoo vaak ik met een
militairen trein meeging of er zag ver
trekken, trof het jammergehuil van dè
vrouwen mijn oor, die in zwarte sluiers in
ontelbare menigte op de rails staan om pre
cies op het oogenblik van het dorde afluiden
met schreeuwen te beginnen, nauwkeurig
in de maat met het langzaam aanzetten van
den trein, als een nauwgezet koor. Haar ge
huil klinkt dubbel schrikwekkend, omdat
het uit de zwarte, ondoorzichfcbaro sluiers
dringt en men nergens een bedroefd men-
schengezicht kan zien, dat het gejammer
verklaart.
Merkwaardig is het ho9 de Mohamme
daan aan zijn oude gewoonten hangt, hoe
nieuw en modem de omgeving ook is waarin
hij leeft. Houdt de trein tegen den avond
stil in de buurt van een water, dan klim
men de vrouwen uit hun coupé's, zoowel uit
de eerste als uit de derde klasse, loopen
naar het water en wasschen geheel naar
voorschrift hun voeten, steeds omkijkend of
de conducteur geen aanstalten maakt ver
der te gaan.
Ook bij het reizen per wagon of te paard,
zelfs in het binnenste van het land, merkt
men overal de bewegingen van den oorlog.
Langzaam rijdt een reeks Zaila's den pas-
weg van Klein-Azië noordwaarts op. Het
zijn ladderwagens met koepelvormige kap
pen, misschien met matrassen tot liggen in
gericht, maar zoker niet tot zitten. De lange
rij wordt onderbroken door ruiters, die
moede in hun zadel hangen, want
het is middag. Plotseling verschijnen
in de ronde gaten van de kappen gedaan
ten,. die ons tegemoet rijzen. Het is een
karavaan.
Nu komen kameslen aangewiegeld. Aan
beide zijden dragen zij kisten waarop mooie
Arabische letters staan. Uit hun kleinheid
kan ik opmaken, dat zij zwaar zijn. Het is
schietvoorraad. Niet vermoedend wat zij
dragen, treurig en plechtig, doen zij pas
naar pas, de grootste van alle tamme
dieren, alle geleid door een kleinen,
sluwen ezel. Het is als lokte dezo grijze ver-
velooze kameraad de edele, goudgele wach
ters der vrije woestijn met list en zonder
krachtsinspanning onverwachts in de verwar
ring van de menschen. Nu zijn ze bij ons,
hun adem raakt ons aan, een kort geroep
gaat over en weer. Dan verdwijnen zij lang
zaam naar het dal, terwijl onze harde wa
gen bergopwaarts klimt.
Velen kunnen op den wagen koken en
zelfs op het paard, als het in stap gaat.
Maar het smaakt niet. In Klein-Azië smaakt
alleen Yoghurt. Dat drinken hier de her
ders, de boeren, de soldaten en het herin
nert slecht3 uit de verte aan datgene, wat
we te Berlijn kennen. Eieren zijn het hoofd-
voedsel op deze reizen. Men krijgt weinig
anders te eten in de woestijn. Te midden
Da „Rotterdam".
Naar do „N. R. Ct." verneemt, is Woensdag
morgen bij do directie van do Hol land-A inerika-
lijn telegrafisch bericht ingekomen, dat do
„Rotterdam" per slot van rekeuing toch is
vrijgelaten, zonder dat er iets van de lading
is gelost. Dit schip is dus, geheel onnoodig,
tien dagen opgehouden op do reis naar
Amerika.
Do „Armenian" getorpedeerd.
LONDEN. De Eugclsche stoomboot
„Armenian" is Maandag door een
Duitsche duikboot getorpedeerd ter hoogte
van de kust van Cornwallis. De over
levenden er worden opvarenden ver
mist zijn to Cardiff aangekomen. Zij ver
klaren dat de duikboot ter hoogte van de
Scilly-eilanden in zicht kwam. Men deed
pogingen om te ontsnappen, maar de duik
boot haalde den stoomer spoedig in en vuur
de een aantal projectielen af. Da bemanning
begaf zich toen in de booten. De onderzee
boot vuurde twee torpedo's af en boordo
de stoomboot aldus in den grond. De be
manning telde vijftig koppen, onder baar
waren elf Amerikanen.
De „Armenian" kwam van Newport
News.
(De „Armenian" was een stoomschip van
8825 ton bruto. Zij werd in 1895 gebouwd
en behoorde aan de reederij F. Leyland
Co. Ltd. te Liverpool. Red.)
WASHINGTON. De berichten van
den Amerikaanschen consul to Bristol
over den ondergang van de „Arme
nian" wekken beroering in ambte
lijke kringen. Na de voorspelling van een
gunstig antwoord van Duitschland op de
Araerikaansche nota, had men verwacht dat
het schip zou zijn doorzocht eti dat zij die
aan boord waren in veiligheid zouden zijn
gebracht eer het schip vernield werd.
De gezanten Paye en Gerand kregen last
te Londen en Berlijn inlichtingen in te
winnen.
LONDEN. De Belgische treiler „Presi
dent Stevens", die in de nabijheid was, toen
de „Armenian" werd getorpedeerd, stoom
de op het schip af en redde vijf booten vol
zeelieden.
De kapitein van de „Armenian" ver
klaarde: „De onderzeeër gaf ons het sein
om te stoppen door een aantal schoten af te
vuren langs onzen boeg. Ik was toen op vier
mijlen afstand en stoomde daarop vooruit.
Wij werden echter voortdurend beschoten.
De granaten doodden een aantal manschap
pen, anderen werden over boord geslagen.
Het was een wanhopige jacht, maar wij wa
ren niet van plan ons zonder strijd over to
geven. Mijn stuurtoestel werd weggeslagen
door 'n granaat, een ander projectiel viel in
«1MËIIL.
DieaaVoor hen, dio hier gaan, komt een rustpoos in den strijd: 't zijn Franscho
iV soldaten, die bij Let Bois-d Ailly hebben gestreden en de Duitschers uit hun loop-
graven hebben teruggeworpen. Thans gaan zij terug naar hun kantonnement om er
uit te rusten, voor ccn dag. Zegevierend dragen zij hun vaandel mee, dat hon in
den strijd heeft vergezeld en dat zij mee terugbrengen, onbezoedeld niet alleen, maar
met nieuwe eer gekroond. Gewond komen sommigen terug, zij hebben makkers dood
cp hot veld en in de loopgraven zien liggen, maar dat is vergeten in 't gevoel eener
zegepraal, die hen, ondanks het zware werk, nog veerkraohtig doet loopen. En de
militairen, die hen voorbij zien gaan, brengen de hand aan muts of kopi en groeten
het vaandel. >"a s
van deze karigheid heeft men groote voor
raden blikjes, zilveren sardines van Amiuex,
rijke ananassen en doorzichtige geleis. Als
men die acht dagen gegeten heeft, smaken
zo alle gelijk en koert men terug tot de
Y oghurt.
Gisteravond werden alle koetsiers van alle
Turksche karavanen gek. Zo organiseerden
een wedren, wilder dan de Sicilianen, vloe
kende en lachende trachtten zij elkaar in
te halen. Bij drie tegelijk raasden zij op
den smallen weg over rivieren en kloven.
Tot spaken en naven zich in elkaar verwar
den. Dan sprongen zij af, trokken de wa
gens uit elkaar en joegen weer verder, la
chend en vloekend. Ten slotte was ieder er
van overtuigd, dat hij gewonnen had en wa
ren allen tevreden. Dan legt men zich in
den slaapzak om in den wagen te slapen.
Do streep van witten rook langs den heuvelrug
werd vaak gestippeld door geweldige wolken
koolzwarte rook.
„Dat zijn do 28 centimeter-granaten der
Franschen," zegt generaal F
Plotseling zie ik uit een boschje halverwege
een amunïtiewagen te voorschijn komen, die in
krankzinnige vaart den weg afrijdt. Do koetsier
ranselt erop en de granaten barsten rechts en
links en achter hem. "Wij kunnen onze oogen
niet van dit schouwspel afhouden.
Behalve de manschappen van do vele mortier-
batterijen, dio wij van den top van deze duize-
ligmakenden toren kunnen zien, is dit 't eerste
ding dat leeft, dat wij in dit landschap des
doods kunnen waarnemen, een landschap dat
alleen maar door vlekken van rook van de ont
ploffende granaten en granaatkartetsen wordt
verlevendigd; onophoudelijk trilt do lucht van
het gedonder van het geschut en de ontploffing
der granaten.
De munitiewagen is nu gekomen achter de
bescherming van een kleine verhevenheid. „Hij
is er!" Ditmaal heeft de koetsier zijn wedloop
met den ijzeren dood gewonnenWij her
ademen.
Tusschen de Lorette-hcogton en Neuville en
het Labyrinth worden aan beide zijden daden
van moed verricht, welke een geheelo boekerij
zouden kunnen vullen. Wij zien nu naar hot ge
deelte van het front dat Joffre had uitgekozen
voor zijn doorbrekingsplan door het Duitsche
front.
„Joffre's eigen waarnemlugstoren, van waar
hij dikwijls do operaties gadeslaat, staat, in
vogelvlucht, 8 mijlen ten Z. van onzen lucht-
toren," zegt generaal F.... Hij schijnt do. plek
precies to weten en vertelt mij waar Joffre's
hoofdkwartier Jigt. Dan legt do generaal mij
uit, dat oorspronkelijk het offensief' van Fran
schen -en jgngelscken - evenwijdig.. - liepj-hek
de machinekamer, 'n derde sloeg 't Marconi-
toestel weg, nog een ander nam den schoor
steen weg en maakte d© stookinrichting on
klaar, zoodat ik geen stoom meer kon krij
gen. Het schip stond op drie plaatsen in
brand. Ik besloot toen tot de overgave. Wij
hadden een uur tegenstand geboden en 12
of 13 man lagen dood op dek."
De meeste om het leven gekomenen waren
Amerikanen.
De duikbootenoorlog.
LONDEN. Lloyds bericht uit Baltimore
(Ierland)De Noorweegsche bark „Thistle-
bank" met graan van Bahia Blanca werd
bij Festnet Rock getorpedeerd. Een gedeelte
van de bemanning werd gered.
LONDEN. De Britscho stoomboot „La-
strekte zich uit over een front van ongeveer 14
mijlen. Den 19en Mei is het begonnen. „Maar,
zegt generaal F...., om een voor do Duitschers
nog onopgehelderde reden, was er geen over
eenstemmende actie tusschen Engolschcn en
Franschen. Na de mislukkingen van do eerste
dagen hielden do Engclsohen feitelijk op zich
het hoofd aan stukken to loopen op do Duitsche
linies ten N. van do Lorette-heuvels tob bij
Yperen, enkel© op zichzelfstaande aanvallen nu
en dan, uitgezonderd.
Joffre nam het nu alleen voor zijn verant
woording, doch kromp het offensief in tot 3
of 4 mijlen, do punt van de wig drijvende
tegen de Duitsche linie in do buurt van Sou
chez, daar de divisio van generaal F... stond.
Zes-on-vijffcig aanvallen deden do Franschen
in? do G weken welke thans voorbij zijn, van
Joffre's offensief, doch dezo aanval op den
muur der Duitschers had alleen dit gevolg,
dat hot Duitsche front op het diepste punt van
do linie een paar honderd meter werd terugge
drongen over een longto van nog geen 5 mijl.
Generaal F... schat do verliezen, dor Fran
schen op het front tegonovor het zijno tus
schen de 30 en 40,000, wat meer dan J0,000
is op elke mijl, wclko zij gewonnen hebben.
Hoo lang moet dan niet do weg naar Berlijn
zijn, waarvoor ik 19 uren per sneltrein cn 4 in
een auto noodig had.
Generaal F...- geeft dan een pakkende be
schrijving van do Franscho aanvallon op do
linio waar zijn divisie stond, over de verschrik
kelijke zenuwspanning zijner manschappen toen
zij den hagel van ijzer cn vuur door verschei
dene honderden op zijn divisie gerickto stukken
uitgebraakt, hadden te doorstaan. Hij beeft
geen woorden genoeg van bewondering voor do
dapperheid de-r Fransehen, dio aanval op aan
val deden en „als golven neerstortten." „Het
f waar schitterend^ roomrijk^ prachtig^; zegt- hij,;
Kennisgevingen
voor
Verloving, Ondertrouw,
Geboorte, enz.
- InvlfatiSu, Dankbetuigingen, Menu's -
Programma's, Balboekjes, Visitekaarten,
- Luxepapier, Artistiek Stempelwerk -
B. van Mantgcm, HoQeverancicr
Sixtgel 562, hoek Vijzelstraat, Amsl
^ormamirst-Tabletten
vernietigen de bacteriënu van
verkoudheid, Influenza, angina,
rtjodvorik enz., In mohd en
[teel en beschermen
-tegen - Besmetting.'
mas", van Buenos-Ayrea naai: Belfast;, met
een lading maïs, is 45 mijl tem western dor
Scilly-eilandon getorpedeerd. Da "beman
ning landde te Milford.
Do aanval op Wlndau.
PETERSBURG. Een Duitech eskader
heeft thans oen aanval op de Russische ha
ven Windau gedaan. Uit welingelichte bron
wordt bericht, dab deze operaties zich heb
ben bepaald t-ot heb volgendeOp 28 Juni
deed de vijand met een pan teerschip, fcypc-
Siogfried, metende 4100 ton, met een snel
heid van 15 knoopen, pantserdikte 8 J c.M.
en bewapend met drie 9.4 c.M. en tien
3.5 c.M. kanonnen, verder met 4 kruisers,
een aantal torpedobooten en verschillende
visschersvaartuigon, een aanval hij de kust
van Koerland in do buurt van Windau. De
haven van Windau word beschoten en er
werd een poging gedaan om een klein con
tingent aan wal te zetten. De beschieting
van do haven door het pantserschip bleef
zonder uitwerking. Een vijandelijke kruiser
en de torpedobooten, die de operaties aan
de noordkust steunden, werden aangevallen
door onzo torpedobooten en na een kort ar-
tilleriegovecht genoodzaakt zich naar het
zuiden terug te trekken.
Het landingskorps, dat rich in sloepen in
d© richting van de kust begaf, werd onder
vuur genomen en teruggedreven.
Terwijl do vijand bezig was onze mijnen
op te visschen, stiet een zijner torpedoboo
ten op een mijn en zonk.
Aan onzo zijde geen verliezen, noch te
land,, noch op zee.
Do Dultscho zoe-tactiek vordsdïstf door een
Ensefschman.
In de „Franf. Ztg." is een. brief opgenomen
uit New-York over; „Engeland' en het zeeoor-
logsrechfc"..
Ana het slot? van dien -brief lezen wij het
volgende
„Een belangrijke bijdrage ton aanzien van
do „Lusitainiu.' '-quaestio is geleverd door dr.
O. F, Aked, eon bekend kanselredenaar, die
een geboren Engolsekman is en in Engeland
voor geestelijke heeft gestudeerd. Hij was
een tijdlang predikant van da Baptistenkerk
in de ötli Avenue, welke door John D. Rocke
feller wordt onderhouden, en staat thans tef
San Francisco als predikant der First Con
gregational Church". Daar heeft hij in een
preek heb volgende gezegd
„In de Londensche „Times" verscheen op
16 Juli van 't vorige jaar, dus toen door nie
mand aan een wereldoorlog werd gedacht, een
artikel van Sir Percy ScottEugelseh admi
raal en lord der admiraliteit, handelend over
den zeeoorlog der toekomst. Deze haalde een
niet genoemden buitenlandschen schrijver aan,
dio gezegd had dat, als zijn vaderland in oor
log mocht komen met een eilandenrijk, het
eerste, dat na de oorlogsverklaring zou ge
schieden, zou zijn, dat aan do overige wereld
bekend gomaakts ou worden, dat do eilanden
omring zouden worden met een gordel van mij
nen en duikbooten. Allo koopvaardijschepen,
dio do eilanden zouden naderen, moesten ver
nietigd worden, on verschil lg of zrj nit onzijdi
ge landen kwamen of niet.
Sir Percy Scott had toen ten aanzien hier
van gezegd: Zulk een proclamatie zou mijns
inziens volkomen gerechtvaardigd zijn; als
een of ander schip, hetzij een ouzijdig schip
of een vijandelijk, geen rekening hield met
deze proclamatie, zou de vernietiging van dit
schip geenszins, zooals een andere schrijver,
Lord Sydenham gezegd heeft, een terugkeer
tot barbarisme of zeeroovertaktiek zijn. Do
blokkade-brekers in den burgeroorlog in do
Vcrecnigde Staten heeft men nooit ontzien
zoodra men ze zag begon men ze te beschie
ten on zeer dikwijls werden zij nog beschoten
als zij op strand gezet, totaal hulpeloos wa
ren. Mijnen, en duikbooten rijn eenvoudig, een
mieuw schrikaanjagend middel ia den zeeoor-
BiRMisfaniL
Verêrels adnwaa? Tydeman.
Vice-admiraal G. F. Tydeman, die met ingang
van 1 Juli a.ls directeur en commandant der
marine to Amsterdam is afgetreden, vertrok
dezer dagen met den trein van 4.15 u. naar
Den Haag. Een groot aantal marine-otficieren
namen op het perron van den admiraal al
maar tegelijkertijd afschuwelijk en verschrik
kelijk. Zij kwamen in menigte en werden bij
lioopen neorgemaaid, en toch kwamen rij maar
altijd weer. Of dezo 3 mijlen do blcodprijs,
door Frankrijk betaald, waard waren, is een
vraag, welke Joffre alleen kan beantwoorden."
Dan vertelt de generaal mij met diep mede
gevoel in do stem, van do verliezen welko zijn
eigen divisie in 5 weken heeft geleden, over
liet lijden der gewonden, die uren lang tus
schen do linies in do brandend© zon lagen en
hun hartverscheurende kreten: „water, water!"
tot do dood hun van hun lijden verloste. Hot
was ook niet mogelijk, hen, dio het dichtst
hij de loopgraven lagen, onder bescherming
der duistornis to bereiken.
Terwijl do generaal vertelt cn ik naar het
prachtige landschap kijk, loopt het naar den
middag. Het Franscho vuur wordt heviger. Het
hagelt projectielen in do boschjes op een halve
mijl afstands. Blijkbaar schieten zij op do
zwaro battorijeD, dio daar staan. Het is het
punt van waar do ammunitiewngon kwam. Da
batterijen begonnen nu „voeling" to zoeken
met onzo onmiddellijke omgeving, doch de gra
naten ontploften 200 a 300 yards verder, of
to veel naar voren of te veel naar achteren.
Een ontploffende granaat vlak bij onzen uit
kijktoren, doot ons plotseling beseffen, dat
onzo gereserveerde plaats rijn gevaar heeft.
Laten wij naar boneden gaan", zegt generaal
I<Y/ij verloren geen tijd.
Te oorcleelon naar wat ik liiev heb gozien is
cr weinig reden to gclooven, dat Joffre in
staat zal rijn op dit punt door to breken. Hij
heeft rich Mok baar misrekend, ton aanzien
-,i rkto dor Duitschers "_P dit punt van
de linio.
