NO. 84. Oplaag 40,000 exemplaren. zondag 28 Februari 1915
Orgaan voor Leger en Vloot.
Oorlogsnieuws.
ZWT/LRTÊ
DOODSVERACHTING.
Het onverwijld scheppsn van
een reserve.
Onder redactie van D. MANASSEN.
in de
adrjanopel-
■tuXeyBuRCAS/
.BURGAS
'OIMOTJK/
//TSMTALD^c
PjJORLU
al robol-
IKUTARI
.0DO5TO
g.a nos<
MEREni
ECHSCHt
modania
PAN DER MA'
ia&ara
IMBROS
kh.id
rSJANAK KALES58
sedilbahf?,
:5P00RWfC
•J-OfHTrf,
kumkale
SOLDATENCOURANT
Een verhaal uit den opstand der Sepoys in 1857
II. (Slot.)
Het plan was den soldaten spoedig mede
gedeeld en in het volgend oogenblik snelde
Ismaïls donkere gestalte als een pijl uit den
boog over de open vlakte vóór de palissaden,
terwijl de soldaten hunne geweren op hem
afvuurden. Weldra was hij midden onder
de Sepoysi die hem opnam, nadat hij hun
had medegedeeld, hoe hij door de Engelschen
was mishandeld. Zoo goed als het ging had
do majoor hem met den blik gevolgd.
Langzaam en drukkend gingen do uren
voorbij. De hitte was zóó vreeselijk, dat zelfs
de inlanders onder de bezetting zich nauwe
lijks op de been konden houden. Rookwolkjes
verhieven zich boven de boomen en toonden,
dat men het avondeten gereed maakte; men
zag een aantal gestalten met kroezen in de
hand naar de rivier gaan, waaronder de ko
lonel door middel van een veldkijker spoedig
pok Ismail ontdekte.
MBij dop heiligen Georges!"' riep de oude
soldaat, terwijl hij met de vlakke hand op
de knie 6loeg, ,,die jongen is zijn gewicht
in goud waard. Zijn weg naar de rivier
leidt hem juist daarheen, zonder de minste
verdenking. Voor den duivel, hij is een ge
boren generaal, niets minder!"
Aller oogen volgden thans zoo goed zij
konden de zich steeds meer verwijderende
groep. Plotseling, terwijl Ismaïl zich bukte,
om zijn houten drinknap vol water te schep
pen, viel deze hem uit de hand en dreef met
den stroom mee. Een kreet van schrik, een
luid gelach van de Sepoy's en het volgend
oogenblik zag men den knaap als een be
zetene langs den oever snellen, te vergeefs
beproevend den drinknap te bemachtigen.
„Wat voor den duivel zou hij daarmee
nu voor hebben Vmompelde de kolonel, te
vergeefs een oplossing voor deze vraag zoe
kend. „Ik begrijp het!" riep de majoor,
„daarginds achter het riet ligt een boot;
daar zal hij gebruik van willen maken. Goed
g.daan, brave jongen!"
Doch op hetzelfde oogenblik uitten de
Sepovs allerlei kreten van woedede list was
ontdekt. Gelukkig evenwel hadden degenen,
die aan den oever liepen, hunne wapenen
niet bij zich, maar hunne alarmkreten klon
ken door tot de legerplaats; spoedig kwa
men een tal met geweren gewapenden aan
gesneld en het volgende oogenblik werd een
hagelbui van kogels op de boot en haren
dapperen bestuurder afgezonden.
Met een wilden vloek slingerde.de kolonel
eensklaps zijn kijker tegen den grond.
Tusschen twee rookwolken door had hij
gezien hoe do boot omsloeg en den stroom
afdreef, terwijl de roeier was verdwenen.
„Dat is dus het einde van dien braven
knaap," mompelde de oude houwdegen ge
roerd. „God erbarm© zich over den armen
kerelEn nu, mijne vrienden, moeten wij
ons op den dood voorbereidener is geen
hoop meer
De uren vóór middernacht gingen rustig
voorbij en de doodelijk vermoeide verdedi
gers sliepen zoo vast, alsof zij opium had
den gebruikt. Tegen den morgen evenwel
vernam het geoefend oor der beide oude offi
cieren, de eenigo wakenden onder d© be
zetting, behalve de schildwachten, een
nauw hoorbaar gedruisch in de kleine
boscbjes; zonder twijfel de inleiding tot den
algemeenen aanval van den vijand.
Nadat zij nog eenige oogenblikken met-
de uiterste inspanning hadden geluisterd,
was hun vermoeden zekerheid geworden en
aarzelden zij niet langer hunne manschap
pen te wekken. De weinige mondvoorraad,
die nog aanwezig was, werd voor de laatste
maal bijeengebracht en dicht bij elkander
„Zij komen!" zeide majoor eensklaps en
spande gezicht en gehoor tot het uiterste in.
„Zien kan ik zo nog niet, maar ik hoor ze
voortsl uipen
„Wat is dat?" vroeg de kolonel plotse
ling. „'t Was als schoot er een brandende
pijl voorbij
„Erger dan dat, veel gevaarlijker, kolo
nel!" antwoordde de majoor met- gedempte
stem; „do schurken schieten brandende
bamboestengels op het dak, om dat in
brand te schieten. Stuur de a-rouwen met
emmers water naar bovener valt geen tijd
te verlieezen."
„Ik zal er zelve het oog op houdenriep
mevrouw Currie en verliet haastig de
kamer.
Doch de uitwerking van het. nieuwe mid
del van aanval toonde zich maar al te spoe-
dig.
Het huis was oud, droog tot barstens toe
door de langdurige hitte eu zoodra do vlam
men op de eene plaats waren bedwongen,
braken zij op een andere uit.
Toen de morgen was aangebroken, was
het vuur aan een der hoeken van het ge
bouw niet meer te bedwingen en krakende
salvo's bedreigden ieder die nog een poging
wilde wagen om den brand te blussehen,
terwijl het triumfgehuil der woedende vij
anden maar al te duidelijk aantoonde hoe
zeker zij zich achtten van de overwinning.
„Alles is voorbij, kameraad", zeide de
kolonel, „het einde nadert." Hij drukte
den majoor hartelijk de hand, terwijl hij er
langzaam bijvoegde: „Wij hebben onzen
plicht gedaan!"
„Geef mij een van je pistolen", fluister
de mevrouw Currie haren man toe met oen
stem, die hij nauwelijks herkende: „Ik mag
niet levend in hunne handen vallen!"
Op dat oogenblik hief de majoor plotse
ling het hoofd op, Hij boog zich naar voren
als luisterde hij met alle inspanning; hij
meende namelijk, ofschoon hij zijn ooren
nauwelijks durfde gelooven, ver verwijderd
geweervuur te hooren. Even later vernam
hij het weer; thans was er geen twiifel meer
aan, ook de anderen hooden het,
Nog eenmaal verlichtte een straal van
hoop hunne holle wangen en met bloed be-
loopen oogen. Nader en nader kwam het
welkome geluid van geweer-salvo's on thans
zagen zij ook duidelijk hoe dit onder den
vijand schrik en verwarring bracht, omdat
ook hij de beteekenis er van volkomen be
greep.
Boven alles uit klonk plotseling het wel
bekende „Hurrah!" en het volgend oogen
blik kwam uit den kruitdamp eene rij van
bliksemende bajonetten te voorschijn, waar
mede de aan de benarde bezetting zoo wel
bekende, door de zon verbrande Engelsche
hulptroepen de Sepoys uit elkander joegen.
,,De jongen is zijn gewicht in goud
waard!" herhaalde de kolonel later nog
eens, toen hij de toedracht der zaak vernam.
Ismaïl had plotseling de boot laten kan
telen, was daarmede en onder hare beschut
ting nog een eind den stroom afgedreven
en had, terwijl de Sepoy's evenals zijn vrien
den hem verdronken waanden, daarmede
den anderen oever weten te bereiken, waar
hij spoedig zijne opdracht had vervuld.
ADRES DER REDACTIE EN ADMINISTRATIE PALESTRINASTRA AT 10,
AMSTERDAM, TELEFOON Z.4968. DIT BLAD VERSCHIJNT DRIEMAAL PER
WEEK. LOSSE NUMMERS VOOR MILITAIREN 1 CENT, VOOR NIET-MILITAI
REN 3 CENT, ABONNEMENT 1.50 PER DRIE MAANDEN.
in de keuze van zijn personeel, zoo vrij moge
lijk in de door hein noodig geoordeelde mid
delen. dragen den autoriteiten op hem haar
krachtige medewerking te verleenen, geve
hem, zooals gezegd, een ruime instructie, met
een categorisch gcsteldon eisch van hetgeen
I men van hem verlangt: dat bijvoorbeeld het
personeel over vier weken gemonsterd, gekeurd
en ingeschreven zij, zoodat men dan over do
beschikbare macht een overzicht heeft, en dat
vier weken daarna de locale oefeningen aan
gevangen, wapens en uitrusting, voor zoo
verre beschikbaar, uitgereikt zijn.
Na 12 weken heeft men dan een reserve, be
staande uit een voorlooplge geoefende eersten
ban van oud-gedienden, en een gedeeltelijk
geoefenden tweeden ban, die dagelijks in
waarde toeneemt.
De Dardanellenforten.
Het Duitscke leger heeft twee sporten luchtschepen, de Zeppelins en de
Parsevals. Het groote verschil tüsschen beide is, dat de Zeppelin-ballon eigenlijk,
bestaat uit een aantal kleinere met gas gevulde ballons. Dit is een groot voordeel,
als de ballon getroffen wordt. De kogel gaat dan door het buitenste omhulsel heen,
doch treft daarbinnen slechts een kleinen ballon, die natuurlijk zijn gas verliest
Het luchtschip blijft echter nog drijven op de andere ballons, terwijl een Parseval
zou dalen. En intusschen kunnen de mannen van den Zeppelin den getroffen ballon
weer vullen. Dat zien we ze hierboven doenzij stijgen binnen het omhulsel op,
maken de galen in de ballons dicht en vullen die met saamgeperst gas.
In een tweede artikel in „Allen Weer
baar" zet Civis Mil nadèr zijn denk
beelden uiteen over de spoedige vorming
van reserves.
Wij ont-leenen daaraan het volgende:
Willen wij kans hebben, vóór het to laat is,
over een goede reserve to beschikken, dan be
lmoren onze bekende organisators van stonde
af, met officieel© sanctie, met officieelen,
krachtig6n steun, aan het werk gezet to
worden.
Wij hebben in do eerste plaats daarvoor
noodig een krachtig kopstuk als regeerings-
commissaris, met ruim gestelde instructie, met
onkelo mannen wij weten allen wie hem
toegevoegd. Zetel vóorloopig Den Haag.
Aan dezen worde do organisatie en leiding
van de weerbare reserve opgedragen.
Do oefening der mannen worde voorloopig
locaai georganiseerd, wellicht met- behulp der
plaatselijke afdeelingen van „Volksweerbaar
heid", weerbaarheidskorpsen der G. L. S.-
afdeelingen, het Nederlandsch Gymnastiek
Verbond, de Gymnastiek-Onderwijzersvereem-
ging, mogelijk ook met behulp van het leger
zelf. Aan onze universiteiten komen cur
sussen tot speciale kader-opleiding. Do Wet
op den (Gewapenden) Landstorm worde met
vollo kracht toepasselijk verklaard, en, voor
zooverre zij te kort schiet, uitgebreid, speciaal
ook om zich, zoo noodig, do beschikking te ver
zekeren over allo oud-officiers- en -onder-offi-
cierskador van zee- en landmacht, van het In
dische leger, van reserve en schutterijen tot
50-jarigen leeftijd en oud-gediende manschap
pen tot hun 40ste jaar.
Ik zie allerwegen afkeurend schudden van
administratieve en anti-militairistische hoof
den: het is onuitvoerbaar, het mag niet; waar
moeten die menschen onder dak? Men mag
niet nog meer menschen uit him werk halen,
uit hun gezin.
Integendeel, geen enkel onderdak is noodig,
niemand wordt, zoo lang wij buiten conflict
biijven, aan zijn gezin, aan ziju werk ontrukt.
V ij beginnen door middel van de gemeente
besturen, die daarover binuen acht dagen rap
port uitbrengen, de krachten, die aanwezig
zijn, to tellen, te registroeren, to keuren. Wij
organiseeren ze in compagnieën en beginnen
zo to oefenen, met behulp der plaatselijk aan
wezige onderwijs- en kaderkrachten, hierboven
vermeld. Tegelijkertijd wordt de oprichting
van reserve-division voorbereid, do bewapening
en uitrusting uitgegeven. Er is geen enkel be
zwaar, in afwachting van aankoop van ge
weren, tegen het oefenen met ohzo oude Beau-
monts en karabijnen. Dezo zijn, bij aanwen
ding van munitie met rookzwak kruit, zeer
goed bruikbaar, speciaal iu onzo forten en
stellingen. Bovendien is iemand, die geoefend
is met het Beaumont-gewcer, spoedig met leger
geweer cn -karabijn vertrouwd.
Op vele plaatsen zal blijken, dat een locale
oefening om een of andere reden niet begonnen
kan worden. Daar volsta men voorloopig met
de monstering, organisatie en uitrusting. Maar
op zeer vele plaatsen ook zal dio mogelijkheid
wèl bestaan. Daar moet onverwijld worden
aangepakt.
Een dergelijke daad zal blijken een buiten
gewone propagandistische waarde te hebben,
waarvan do terugslag zich in een toeloop naai
de V. L. S.-afdeelingen zal kenbaar maken.
Eén lichaam slechts is bij machte deze zaak
in gang te zetten, en dat is het Regeerings-
orgaan, dat Departement van Oorlog heet.
Laat men eens beginnen on goed beginnen.
In de eerste plaats wat betreft de keuze van
den Regeering-Commissaris, waarvoor men
vooral een organisator neme, een man, die op
het gebied van reserve-aanvoering en vrijwil
lige weerbaarheid zijn sporen verdiend heeft.
Hij moet daarin doorkneed zijn.
Men late dien Regeei ings-commissaris vrij
Voor AdvertentiUn wende men zich tot het Alg. Advertentie-Bureau ROUMA&Co.
Heerengrar-ht 226 Amsterdam, tot de Drukkerij.Jacob van Caropen" N. Z. Voorburgwal
234-240 (Keizerrijk 9) Amsterdam of tot onze Administratie. Pak-ïtrinaatraat 10,
Amsterdam. Prijs der Advertentien per regel 30 cent Bjj abonnement reductie.
Wat het reserve-kader betreft, moeten de
school (of scholen) voor verlofs-kader (-offi-
tren) worden uitgebreid. In onze universi-
teits-steden openo men (verplichte) cursussen
voor studenten en onderwijzers, die op grond
der bovenvermelde maatregelen réserve-plieh-
tig zijn geworden, waar men een hoofdzakelijk
practisc-h-applicatorisch programma voor den
aanvoerder-te-velde behandele.
Het Instructie-Bataljon worde eveneens
tijdelijk verlofs-kaderschool voor infanterie en
administratie met een overeenkomstige hoofd
zakelijk practische opleiding.
In de kantonnementen van de divisie-staven,
n dat van den commandant van het veld
leger, worden eveneens kader-cursussen ge
opend, in do daarvoor geschikte kwartieren in
do Nieuwe Hollandsche Waterlinie en de Stel
ling van Amsterdam, meer speciaal voor do
artillerie, en te Dordrecht voor de reserve-pon
tonniers. Nu het leger zes maanden mobiel is,-
mag wellicht verwacht worden, dat do werk
zaamheden 't toelaten, aan de officieren, der
staven die opleiding toe te vertrouwen.
Zeker, het is een buitengewone tot nu toe
onbekende methode. Maar is ze onuitvoer
baar? Dat staat te beu ijzen. En er zijn ook
hier verschillende wegen, die naar Rome
voeren. Op al die wegen zij echter de wil, de
vasto wil gids. Het gaat om het zijn of niet
zijn van ons land! België is ons een afschrik
wekkend en tegelijkertijd bemoedigend voor
beeld.
Als de Belgen in hun hoekje achter de Yser,
onder het oorlogvoeren, in staat zijn geweest,
mot behulp van hetgeen hun aan kader rest,
een nieuw leger van 100,000 man te organi
seeren, zouden wij, in do voorbeeldig gunstige
condities, waaronder wij tot nu toe verkeeren,
daartoe niet bij macht© zijn?
Schaamt u, en gaat kousen breien 1 Ik weet
beter, en duizenden met mij.
Aan het Oosterfront was het vrij rustig,
schreven wij den vorigen keer, maar te
rekenen volgens de laatste berichten, moet
men thans Polen daarvan uitzonderen.
Vooral uit Russische berichten blijkt, dat
de Duitschers van plan zijn naar Warschau
door te breken. Ditmaal dan niet alleen,
uit Posen, recht on het doel af, maar ook
om het noorden, over Suwalki, do Narew
eu Njemen. Het Russische leger heeft het
op verschillende punten zeer hard te ver
antwoorden in Polenmeer en meer blijkt,
dat de Diiitschers op Let Oostelijk front
zeer groote troepen massa's hebben bijeen
gebracht en daarmee hevige en hardnekkige
aanvallen doen eu voorwaarts dringen. Met
groote inspanning, over besneeuwde wegen,
m sneeuw- en stormbuien komen de Duit-
sclie troepen vooruit eu het schijnt, dat de
Russen niet in staat zijn ze tegen te hou
den. Vooral aan de Njemen werd in de
laatste dagen zeer hardnekkig gevochten,
en verder bij Grodno en aan de Narew. Het
plan der Duitschers schijnt om op te ruk
ken naar Novogrodsk en Przasnysz. De
Russen trachten dat te verhinderen, er
wordt met groote hefligljeid van weers
kanten gevochten en wij kregen den indruk,
dat hier van den kant der Duitschers ■roei
pogingen in 't werk worden gesteld om een
beslissing uit te lokken.
In het. Westen kan die nog steeds niet wor
den verkregen. De strijd daar blijft voort
durend van den zelfden aard. Een loopgra
ven-oorlog met in- en uitvallen nu en dan,
maar die aan den toestand, zelfs dikwijls aan
den localeoi toestand, niöts verandert. Hoe
onveranderlijk de oorlog aan 't Westerfront
is, bleek dezer dagen uit een eigenaardigen
feit. Ging er om wio 't langst in de loopgra
ven bad gelegen. Een afdeeling Zouaven
praalde met de overwinning, 114 dagen had
den dezen nu beneden de oppervlakte geleefd
en gestreden Maar tegen dit record kwam
het 49ste bataljon te voet opdit ligt sedert
Vermoedelijk om den aanvoer van mu
nitie, vuurwapenen en andere oorlogsbenoo-
digdheden naar Rusland mogelijk te ma
ken, heeft een Engelsch-Fransch eskader
getracht de Dardanellen to forceeren, na
eene voorafg'aande verkenning door vlieg
tuigen, waaronder de „Ark Royal".
Dit eskader, gecommandeerd door den
vice-admiraal Sackville H. Carden,
bestond uit de Engelsche oorlogsschepen
Inflexible, Agamemnon, Vengeance, C'orn-
wallis en Triumph en de Fransche G-aulois,
Bouvet en Suffren.
In verband hiermede wordt bijgaande
schets gegeven van de versterkingen aan de
Dardanellen. Van de voornaamste forten
zijn de namen (onderstreept) vermeld,
Hoewel van deze versterkingen weinig
bekend is, mag als zeker worden aangeno
men, dat het alle verouderde kustverster-
kingen zijn, hetgeen ook blijkt uit de onvol
doende wijze, waarop het vuur der aanval
lende schepen werd beantwoord.
Volgens berichten in de Engelsche bla
den werden vooral de forten Sedil Babr bij
deze beschieting zeer ernstig beschadigd.
,.'S September in zijn loopgraven; dat wil
dus zoggen, dat meer dan vijf maanden op
dat punt geen verandering van belang is
gekomen, dat de aard van den strijd niet
is gewijzigd, dat maar aldoor de vijanden
tegenover elkander liggen zonder eigenlijk
gezegd slag te leveren.
De laatste dagen geven geen ander
nieuws. „De wedstrijd duurt \oort," zegt
de Matin", dit bericht vermeldend,
m.a.w., er kan nog een nieuw record ge
schapen worden. Al vechtende kunnen de
vijanden aan het Westerfront den toestand
nog best eenige maanden rekken. Al vech
tende, want stil staat de strijd niet, en
dag aan dag buldert., hier met meer daar
met minder lievigheid, het kanon en dag
aan dag vallen de slachtoffers. Vooral bij
Lombaertzijde, bij Nieuwpoort, wordt in
de laatste dagen hevig gevochten, verder
in Champagne, in de Argonne, dus op al
de oude plaatsen, die reeds zoo vaak ge
noemd zijn.
De oorlog op zeo wordt slapjes gevoerd.
De actie der Duitschers in de Engelsehe
wateren heeft totnogtoe betrekkelijk weinig
effect goliad, althans volgens de Engel
sche berichten. De scheepvaart wordt er
heel weinig door belemmerd. Zeven Engel
sche schepen werden tot zinken gebracht
van 18 tot. 24 Fobr., terwijl 708 stoomsche
pen sedert dien dag de Britsche havens bin
nenliepen en 673 schepen zijn vertrokken.
Hieruit valt allereerst op te makeu, dat de
Duitsche onderzeeërs nog met- eenige voor
zichtigheid optreden. Maar de laatste dagen
h aken weer melding van nieuwe aanvallen.
België.
In het Belgische duinengebied.
Die Duitschers ontwikkelen weer meer
actie in de laatste dagen aan het Yserfront
dan te voren. En juist op die punten van
het Yserfront waar de inundatie het ge
ringste is. Van aanvallen op Ramscapelle
b.v. is den laatsten tijd niets vernomen, op
St. George deed men evenmin aanvallen.
Hier is de inundatie het breedst, en kun
nen de beide partijen niet dan met groote
verliezen te voorschijn kernen. Bij Dixmuï-
den is de vorige week wel een mislukte
poging gedaan. Nu echter werd afwisse
lend aanvallenderwijze opgetreden bij
Nieuwpoort, Lombardzijde en Yperen.
Aan de beide uiterste punten der inundatie
dus. Dit is te merkwaardiger, daar natuur
lijk de bondgenooten langs die kanten zeer
sterk© artilleriestellingen innemen. Behalve
dit bevinden zich langs die kanten achter
het front vele rijen van loopgraven
en andere versterkingen.
Van eigenlijk offensief door een der par
tijen kan feitelijk niet gesproken worden.
De infanterie-aanvallen gelijken meer op
uitvallen om te verontrusten, dan op be
slissing brengende aanvallen, 't Komt mij
voor dat beide partijen zich niet sterk ge
noeg voelen om, eenmaal vooruitgekomen,
hun voordeel te behouden. Neem het ge
val eens dat een beduidende macht der
Duitschers Nieuwpoort eens voorbij komt,
wat dan? Dan stuit ze op zulk een tegen
stand dat men een herhaling krijgt van d<
October-dagen.
De plaatsen achter de Belgische grens
lijn zijn dermate versterkt, dat een gere
gelde opmarsch van tienduizenden door
enkele duizendtallen is te stuiten. Een aan
val, dien de Duitschers beproefden na de be
schieting van Nieuwpoort, werd met weinig
inspanning afgeslagen.
Ik trok van bier naar Yperen,
waar eveneens gestreden werd. Onder
weg had ik nog een aardige ont
moeting. Een afdeeling krijgsgevange
nen werd vervoerd, en maakte even halt.
Ik maakte van de gelegenheid gebruik om
met eenige der gevangenen een praatje aan
te knoopen. Ik trof onder hen weer eeDige
Beieren aan en informeerde eens bij een
van ken naar de openbare meening onder
de soldaten, 't Antwoord was lakoniek:
„Soldaten hebben geen meening. wij gaan
slechts waar men ons heenzendt." Of ze dit
faarne deden, liet bij in 't midden. Ik vroeg
em naar hetgeen zo dachten te doen na
den oorlog. In de eerste plaats meende hij
hij was een metselaar weer de vakver-
eenigingen te versterken. Ik vroeg,
waarom juist do vakvereenigingen
't Antwoord wasOmdat de beroeps-
vereenigingen meer invloed in de toekomst
zullen moeten uitoefenen dan de politieke
vereenigingen. Op hen, meende m'n zegs
man, kwamen de zwaarste Blagen neer. De
meest bruikbare arbeiders stonden z. i. in
't veld. Te meer zou er dus van de overblij-
venden gevergd worden.
Met een transport-auto kwam ik oostelijk
van Yperen aan. Hier was men mid
den in ien strijd. De infanterie der Duit
schers kwam in belangrijken getale uit. doch
moest wijken voor het geschutvuur der bond
genooten. Een bajonetaanvaldie een zeer
heftig karakter droeg, werd afgeslagen.
Daar na den afgeslagen bajonetaanval de
Duitschers teruggetrokken waren, en op
het terrein vele dooden lagen, gin- ik met
een Roode Kruis-afdeeling mee 't veld in.
We kwamen op plaatsen waar de dooden bij
groepjes van 20 en meer opeen lagen. Man
nen die met het gelaat ter aarde lagen wer
den omgekeerd, ten einde den dood te kun
nen constateeren. Men vond onder de ge
vallenen aldus nog menig zwaar gewonde,
die in de ambulance werd opgenomen.
Hier trof ik weer meisjes van de Cana-
deesche ambulance en kon ik ze weder bij
haar arbeid gadeslaan. Menigeen heeft
het levensbehoud aan de werkdadig-
heid van die van verre gekomen meis
jes te danken, 't Was ontzettend die schrik
kelijke massa menschen te zien. Wat mij
nog opviel bij 't bezoek aan 't slagveld, was
dat er betrekkelijk veel jongens in de ge
lederen der Duitschers zijn. Ik zag er zelfs
van 17. zelfs van 16i jaar, die reeds onder
officier waren.
Duiischland.
Van dans-zaal tot lazaret.
In het „Bcrl. T3gebl."' vertelt Paul Schuier:
Het toeval bracht mij voor een gebouw, dat
ik, jaren geleden, voor den laatsten keer had
bezocht, toen er een vroolijk nachtfeest werd
gegeven.
Boven den ingang prijkte destijds in spreken
de letters het woord „Feestgebouw'' en groote,
witte borden met zwart opschrift vertelden
dat hier zalen werden verhuurd voor vergade
ringen, familiefeesten en bals.
Wederom zag ik voor mij den pianist, den
dansmeester in rok, die do leiding had en een
heele schare lichtgeschoeide en luchtig gekleeds
jonge meisjes, die door herig transpireerende
jongelingen ten dans werden geleid.
Een wals van Strauss werd gespeeldik ge
loof, dat het een melodie was uit de „Fleder-