BRILLEN
Ernst en Luim.
DE ZONDEN DER VADEREN.
„Wz ^rillemaefter"
De schakel
ALGEMEEN NiEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR WEST ZEEUWSCH-VLAAN DEREN
6e Jaargang Nummer 304
Vrijdag 10 NOV. 1950
Drukkers-Uitgevers Firma SMOOR DE HULSTER - Dorpsstraat 10 - BRESKENS - Telefoon 27 - Giro 358296
Verschijnt iedere Vrijdag
Abonnementsprijs
f 1,— per kwartaal; franco
per post f 1,15
Prijs der advertentiën
7 cent per m.m.
bij abonnement korting
Advertenties met „brieven
onder nr. of bij ons te
bevragen", 10 cent extra
V,
Het zal de lezers van „De Schakel"
zijn opgevallen dat er de laatste weken
zo weinig artikelen van mijn hand in
dit weekblad zijn verschenen. Daarvoor
bestonden verschillende redenen en de
voornaamste daarvan was, dat ik te
veel in de put zat om een enigszins
leesbaar artikel te kunnen produceren.
Ongeveer een maand geleden namelijk
kon men in alle dag- en weekbladen
lezen, dat de oorzaak van longkanker
ligt in het roken van tabak. Meer dan
zeventig procent van tabakrokers zou
n.l. longkanker krijgen en daardoor
een vroegtijdigen dood sterven of
althans te vroeg dit ondermaanse tra
nendal verlaten. Er was geen enkele
reden om te veronderstellen dat ik niet
tot die zeventig procent zou behoren
en dus stond schrijver dezes voor de
keuze, het roken laten of te vroeg naar
het hiernamaals verhuizen. Een moei
lijke keuze voor een groot liefhebber
van'n pijp Mixture zoals ik, die overigens
ook geen enkel bezwaar heeft tegen
het mogen bereiken van een hoge leef
tijd. En als ik daar nu nog bij vertel
dat ik onmogelijk schrijven kan zonder
dat ik rook, dat ik de woorden welke
ik neerschrijf stuk voor stuk moet zui-
genuit'n- naarm'n vrouwzegt stinkende
ouwe pijp, dan zal het de lezer dui
delijk worden welk een groot verlies
het voor De Schakel zou betekenen,
wanneer L. er het roken aan zou
moeten geven
Maar ik heb me nodeloos bang ge
maakt. Ik las zoeven in Elseviers
Weekblad van 4 November een artikel
van de hand van Dr. Peeters, waarin
hij verklaart dat niet bewezen is en
het dus geenszins vaststaat, dat long
kanker te wijten is aan het roken en
hij voegt daaraan toe, dat hij zijn
laatste avondsigaret met evenveel smaak
blijft roken als zijn eerste morgen
sigaret. Hij vertelt er niet bij hoeveel
sigaretten er tussen die eerste en de
laatste elke dag sneuvelen, maar ik heb
zo'n idee dat hij even weinig lucifers
gebruikt als ik. Een fijne vent die Dr.
Peeters. Ik ken hem wel niet doch dat
zal mij er toch niet van weerhouden,
om te zijner tijd bij te dragen aan een
te zijner ere op te richten monument.
Stel je voor dat de anti-rokers in de
Gezondheidsraden in de meerderheid
kwamen en bij onze Regering zouden
aandringen op het uitvaardigen van een
rookverbod, in het belang van de volks
gezondheid. Een poging in die richting
zou beslistTkans op succes hebben bij
de Regering, want daarin zitten momen
teel ook tegenstanders van nicotine-
genot. Niemand minder dan onze
FEUILLETON
69)
door PEDLER.
Doch ondanks haarzelf bleven zijn
laatste woorden in haar hoofd hame
ren, dreigend als een veraf onweer:
„Je zult met mij trouwen en niet met
Mac Kenyon of met een andere man".
Gezichtspunten.
Severn verliet de volgende dag
plotseling de pastorie en keerde naar
Londen terug en dit droeg veel bij tot
Herricks geluk en gemoedsrust. Die
geheime, ondefinieerbare angst voor
hem, die ergens diep in haar onder
bewustzijn huisde, verliet haar wel niet
geheel en al, doch met zijn afwezig
heid van St. Heriot werd hij meer
naar de achtergrond teruggedrongen
en kwam alleen Jmaar nu en dan plot
seling naar voren om haar een onbe
hagelijk gevoel te geven, alsof hij wil
de zeggen: „Vergeet niet, dat ik er
nog altijd ben". Toch was het een
GOSTBURG
Minister In 't Veld heeft verleden jaar
verklaard, dat het Nederlandse volk
eens minder moest gaan roken, dan
kon er meer geld worden besteed voor
het bouwen van woningen. Er wordt
nu voor vijfhonderd millioen gulden
in Nederland per jaar aan rook de
lucht in ingeblazen en daarvoor kon
den beter huizen worden gebouwd,
aldus sprak Minister In 't Veld. Veel
snap ik er niet van. Hoe zou ik van
mijn tabakscentjes een huis kunnen
bouwen? En bovendien heb ik geen
bepaalde behoefte aan een eigen huis.
En de huisbaas moet toch ook leven.
Of zou het de bedoeling zijn van de
Minister dat we onze tabakscentjes in
de vorm van belastingen in een fonds
voor wederopbouw zouden gaan stor
ten. Neen mij niet gezien hoor; dan
liever de lucht in, ik bedoel de tabaks
rook. En bedenk ook eens dat je voor
dat half milliard huizen bouwt en er
komt van achter een ijzeren gordijn
één atoombom, dan gaan al die nieuwe
huizen - gebouwd van onze zakcentjes
- de lucht in en dan hebben we weer
niks, dus ook tevergeefs geofferd. Ik
blijf er bij, liever de tabaksrook van
mij de lucht in dan het huis van een
ander.
Het zou natuurlijk niet zo erg zijn
wanneer De Schakel voortaan moest
verschijnen zonder pennevruchtjes van
mijn hand, doch een rookverbod zou
veel grotere en ernstige gevolgen heb
ben. Ik schakel de dames-rooksters
maar uit; die roken niet uit noodzaak
of behoefte, doch slechts uit zucht tot
naaperij van het sterke geslachtMaar
voo- ons, mannen, zou zo'n verbod
funest zijn en zelfs nog erger voor de
mensheid en de maatschappij. Immers
alom zenuwzieke mannen, die maar
naif of helemaal geen werk kunnen
verzetten. Zenuwzieke mannen die hun
vrouw en kinderen en elkaar om het
kleinste wissewasje zouden mishande
len, ja zelfs vermoorden. Spreek me
niet van een algemeen rookverbod; ik
heb er persoonlijk de gevolgen van
gezien. De Japanse goden in onze in
terneringskampen waren wel eens zo
gezellig om ons een week lang van
tabak verstoken te houden, door elke
invoer daarvan in het kamp te. belet
ten. Dan was het kamp een hel en
waar anders onder de honderden of
duizenden bewoners betrekkelijk vrede
heerste, was nu de duivel losgebroken.
Reuze ruzie om de meest futiele klei-
hele opluchting voor haar, dat de mo
gelijkheid om hem toevallig te ontmoe
ten uitgesloten was en met het gevoel
van vrijheid dat deze wetenschap haar
bracht, was ze ook in staat om meer
volkomen van haar nieuw geluk te
genieten.
Mac bezat de heerlijke eigenschap
om vriend en minnaar te kunnen com
bineren, dat men zo zelden bij mannen
aantreft. Er waren grotere diepten in
zijn karakter dan ze vermoed had, een
idealisme, dat harmonieerde met haar
eigen stille idealen, een gevoel van
eerlijkheid en loyaliteit, dat haar nu
niet langer streng en onbuigzaam voor
kwam, maar iets prachtigs scheen. En
dan was daar verder dat kostelijke ge
voel voor humor, dat meer dan iets
anders er toe bijdraagt om de wielen
van het bestaan te smeren en ze glad
te doen lopen. Het zou zo'n prachtige
kameraad zijn^op de reis door het le
ven, dacht ze dikwijls, met een kleine
inwendige trilling over het wonder en
de heerlijkheid van het geluk dat tot
haar was gekomen en dan deed ze
diep in haar hart de gelofte, dat al
nigheden, vechtpartijen tussen mannen
die anders vrienden waren, van 's mor
gens tot 's avonds- Iedereen humeurig,
lichtgeraakt, zenuwachtig, kortom ge
heel uit zijn doen. En daar stonden we
dan nog onder streng toezicht van ge
wapende beulen die niets liever deden
dan schieten en folteren. Laat me niet
denken aan een overigens vrije maat
schappij met een rookverbod; dat werd
een samenleving van neurotici, psycho
paten en huichelaars.
Van de tabak naar de sterke drank
is maar een stap. Iedereen in het kamp
had behoefte aan tabak, maar niemand
miste zijn borrel. Sterke drank waren
we direct vergeten en die had zelfs
voor gewezen dronkaards onder ons
niet de minste aantrekkingskracht meer.
Het volksgezegde dat men een
dronkaard zijn borrel niet ineens mag
afnemen omdat men daardoor zijn
leven op het spel zou zetten, aange
zien zijn ganse lichaam is ingesteld op
een onmisbare hoeveelheid alcohol per
dag, dat idee is een sprookje. In een
koloniale samenleving zoals die in het
voormalig Nederlandsch-Indië waren
ook mislukkelingen, die niet de moed
konden opbrengen om naar Nederland
terug te keren, niet de kracht hadden
om zich weer tot het Nederlands mi
lieu in India op te werken en liever
aan de zelfkant van de stad, van de
kampong in sterke drank hun verge
telheid zochten. Ook daar waren spi-
ritus-zuipers, als onder de bruggen en
in de parken van Amsterdam en Rot
terdam. Omdat deze drankorgels Ne
derlanders en dus blank waren, wer
den zij even goed als wij in een Ja
pans kamp gestopt en ook voor hen
werd daarmede de alcohol-kraan op
dezelfde dag totaal dichtgedraaid. Geen
van die kerels stierf aan de gevolgen
van het gemis van alcohol; ze werden
lichamelijk even normaal en door de
honger op den duur even abnormaal
- lichamelijk bedoel ik - als wij. Toen
na vier jaar de kampen opengingen
op Oudejaarsavond 1945 togen die
vroegere dronkaards naar de Chinese
wijk, dronken daar arak (Indische je
never) tot ze dronken waren. Ze kwa
men terug of werden teruggedragen
in ons kampement en de volgende
morgen lagen er negen van hen dood
en waren er drieëntwintig stekeblind.
Gevolg van het gebruik van slechte
alcohol, methyl-alcohol of houtgeest.
Wij hadden het verstandiger aangelegd.
het goeds dat haar liefde haar in haar
leven brengen zou, voor hem zou zijn.
Ze had toen nog geen flauw vermoe
den tot welk een bittere prijs die ge
lofte eens zijn vervulling zou komen
opeisen, noch langs welk een moeilijke
weg het verhevenste altruïsme der
liefde haar zou voeren.
De enige wolk die haar horizon
verduisterde was de wetenschap, dat
Carols leven steeds moeilijker en on
dragelijker voor haar werd. Ze klaagde
zelden - allerminst tegen Herrick en
deze vermoedde, dat ze dit naliet uit
de onzelfzuchtige wens om niet met
haar eigen narigheden het geluk van
anderen te verstoren. Doch ze werd
stil - haar opgewektheid, die zelfs Sir
Francis' tirannie tot nu toe niet geheel
had kunnen uitroeien, begon te ver
dwijnen en in haar ogen, die hun kin
derlijkheid hadden verloren, lag een
uitdrukking van strijd en onzekerheid
als van iemand die er altijd over
dacht wat nu te doen en welke weg
in te slaan - van iemand, die in stilte
worstelt.
Op zekere dag, toen die geleidelijke
Ik kreeg van bevriende zijde een fles
rhum uit Australië; al mijn kamerge
noten dronken met mij op het Nieuwe
Jaar en op onze bevrijding uit een
vierjarige marteling, één borrel en zon
der uitzondering waren we bepaald
dronken. Of alcohol ook ontwent! Op
die wetenschap is zeker gebouwd het
stelsel van een gedwongen verblijf in
Veenhuizen voor dronkaards die drie
keer zijn veroordeeld wegens openbare
dronkenschap? Moge een verblijf aldaar
voor de betrokkenen succes hebben;
voor de betrokkene en zijn gezin voor
al en ook voor de samenleving, want
aan een dronkaard heeft de gemeen
schap niets. „Elke dag een glaasje,"
aldus een slagzin van een van onze
bekende jeneverstokerijen. Met genoe
gen volg ik die raad op en ik geloof
niet dat in een matig gebruik van een
borrel bepaald kwaad steekt. Jammer
dat die borrel binnenkort als een der
zegeningen van de Benelux zo duur
wordt. Maar daartegenover staat ge
lukkig dat het bier weer best is en
niet duurder zal worden. Zal de duur
dere borrel er nu ook de misbruiker
van sterke drank er van weerhouden
zijn demonstraties van openbare dron
kenschap te houden? Het ware te
wensen, vooral voor de gezinnen van
die dronkaards. Een verblijf in Veen-
huizen is voor de betrokkene zeker
niet aangenaam, doch kan voor het
gezin funest zijn, wanneer de man -
wanneer die overigens nog kostwinner
was op dagen dat hij niet dronk - tij
delijk aan dat gezin komt te ontval
len. En voor sommige gemeentebestu
ren zou het ook een uitkomst zijn,
omdat zij anders voor een uitbreiding
van hun cel-capaciteit zouden komen
te staan. Zou daarvoor wel bouwvo
lume te krijgen zijn, niet ten koste
van de woningbouw? Ik heb me laten
vertellen dat onlangs een intieme
vriend van Bachus in een van onze
Zeeuwsch-Vlaamse gemeenten, toen hij
erg „onder invloed" was naar een na
burige gemeente moest worden ge
bracht, omdat hij in de cel van de
plaats zijner inwoning bij een familie
lid onder dak zou komen. Toen hij
dan in de nabuurgemeente onder dak
was gebracht zou daar ook een andere
sollicitant voor een kosteloos logies
worden opgesloten, ook al omdat die
te diep in het glaasje had gekeken.
Maar ja, twee in één hok - overigens
goeie vrienden - dat ging niet en
daarom werd de tweede candidaat
naar huis gebracht. Kom mannen, ik
ken jullie alle twee goed, bespaart het
betrokken gemeentebestuur de kosten
van cel-uitbreiding. Neem mijn devies
over, elke dag één glaasje, in het
belang van jullie zelf maar vooral in
dat van jullie gezin. Even goeie vrien
den na deze raad. L.
verandering in Carol haar een tijdlang
had bezig gehouden, sprak Herrick er
met Kenyon over. Zij en Lady Bridget
hadden met hem in Greenwood ge
luncht en daarna was Lady Bridget
naar het dorp gegaan voor het een of
ander liefdadigheidsbezoek en had Mac
en Herrick alleen gelaten om door het
huis en de tuinen te dwalen en enkele
veranderingen, die ze van plan waren
aan te brengen, te bespreken. Dat was
nu een van hun grootste genoegens -
de verschillende verbeteringen nagaan
die hier konden worden aangebracht.
Ze maakten enthousiaste plannen, de
ideeën verdrongen elkander, er wer
den schetsen gemaakt en gekleurde
plannen uitgewerkt en besproken en
dan lieten ze vergenoegd al die plan
nen weer in de steek en begonnen
welgemoed opnieuw. Ze waren net
een paar kinderen daarin. Het was een
aardig spelletje en, zoals Lady Brid
get opmerkte, „het hield ze uren zoet".
En eindelijk zou er stellig uit die huts
pot van plannen iets individueels en