Voor zijn volk
DE ZONDEN DER VADEREN.
DE SCHAKEL
ALGEMEEN NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR WEST ZEEUWSCH-VLAANDEREN
6e Jaargang Nummer 301
Vrijdag 20 OCT. 1850
Drukkers-Uitgevers Firma SMOOR <5 DE HULSTER - Boulevard 120 - BRESKENS - Telefoon 27 - Giro 358296
Verschijnt iedere Vrijdag
Abonnementsprijs
f 1,— per kwartaalfranco
per post f 1,15
Prijs der advertentiën
7 cent per m.m.
bij abonnement korting
Advertenties met „brieven
onder nr. of bij ons te
bevragen", lOcent extra
-J
J. P. de Klerk.
Over Z.M. Koning Leopold III is
veel gesproken en geschreven. Nu wij
achter de voorlopig tot een einde ge
brachte „koningskwestie" staan, kunnen
wij dat beter overzien, dan temidden
van alle woelingen. Het is de grote
verdienste van de politieke medewerker
van „Op den uitkijk" geweest, dat hij
heeft begrepen, Nederland een ver
duidelijkende samenvatting verschuldigd
te zijn. In het recente nummer van
dit blad kwijt hij zich met ijver van
zijn taak en ik ben er hem zeker dank
baar voor. Ik mag echter niet verhelen,
dat er onzuiverheden in werden neer
geschreven. Daarom alleen reeds wil
ik enige aantekeningen maken, steunend
op een uitgebreide documentaire, han
delend uit belangstelling voor de per
soon van de koning.
Historisch voorspel: November
1937Januari 1940.
Men meent, het ligt voor de hand,
dat in Mei 1940 het drama is begon
nen met de inval van de Duitse legers,
enige uren later gevolgd door de for
mele oorlogsverklaring van Hitier, op
grond van zgn. bedreiging van het
Derde Rijk. Het voorspel is echter van
veel oudere datum. Daar is de 19e
November 1937, in Ober-Salzburg.
Lord Halifax kwam op bezoek bij het
nationaal-socialistisch regiem en de
Reichsminister Von Neurath toonde
zich enigszins geïnteresseerd in wat
Engeland had aan te bieden, als tege
moetkoming aan de eisen van Duits
land. Neen, Engeland zei niets over
eigen koloniën of dominions, maar
Engeland was bereid een bepaalde
houding aan te nemen als Hitier op
een bepaalde plaats tot actie zou wen
sen over te gaan. Lord Halifax noemde
de Belgische Congo. Wat er verder
precies is besproken is moeilijk na te
gaan en, uiteraard, werd over deze
ontmoeting het diepste stilzwijgen be
waard. Men wist niet dat de koning
van België ook toen vrienden had, die
hem op de hoogte stelden Op 3
Maart 1938 vond een kleine ronde
tafel-conferentie plaats in Berlijn, in
het hoofdkwartier van leider Hitier
zelf. Daar zaten de Britse Ambassadeur
Sir Neville Henderson en de gladde
Von Ribbentrop om nog eens op de
zaak terug te komen, want Engeland
kon geen oorlog gebruiken en wenste
blijkbaar tot elke prijs de vrede met
Duitsland te bewaren. De voorstellen
kwamen hierop neer, dat er geen wezen
lijk bezwaar was tegen bezetting van
het gehele bekken van de Belgische
Congo mits Europa zou worden
vrij gelaten Ook dit is koning Leopold
langs een omweg bekend geworden.
Begin Januari 1940 werd boven
Belgisch grondgebied een Duits leger
vliegtuig neergeschoten, daar het ter
bekorting van haar reisroute over Bel
gische kampementen vloog. Achteraf
bleek een tekort aan benzine de vlie
ger ertoe gebracht te hebben geen
omweg te maken. Het toestel maakte
een noodlanding en de Belgen zagen,
dat de enige passagier trachtte docu
menten te vernietigen, die hij uit zijn
binnenzak had gehaald. Het was een
stafofficier en verschillende van zijn
brieven waren verzegeld. E.e.a. bevatte
het aanvalsplan van het Duitse Opper
bevel, voor Nederland, België, Luxem
burg en Frankrijk op een datum in
April 1940. Koning Leopold begreep
wat hem te doen stond. Het had geen
zin meer voort te borduren op het
gebaar, dat hij en Koningin Wilhel-
mina in Mei 1939 hadden gedaan, om
te bemiddelen tot behoud van de vrede:
Duitsland wenste oorlog, machtsuitbrei
ding. Dat was de directe aanleiding
DE CONGO,
waar vele be
gerige vingers
naar hebben ge
graaid werd
trouw bewaakt
door een man,
die- pal stond
voor de belan
gen van zijn
volk, Z.M. Ko
ning Leopold
III.
Het is thans de
beste leveran
cier v. Amerika
voor uranium
e.d. stoffen voor
de atoombom
men
De rijke cultu
res geven dui
zenden werk.
FEUILLETON
66)
door PEDLER.
Ze huiverde. Zelfmoord - een van
de schaduwen die haar eigen leven
verduisterd hadden.
„Hij was heel - heel - onvoorzichtig
geweest in geldzaken," zei Kenyon,
met zorg zijn woorden kiezend. „En
daardoor werden we geruïneerd, verlo
ren we alles. En toen hij merkte wat
hij gedaan had, hoeveel ellende hij
over mijn moeder en het hele gezin
gebracht had, had hij niet de moed
om het leven langer te dragen. In
werkelijkheid stierf hij aan hartverlam
ming, veroorzaakt door de schok van
zijn verlies, maar hij werd dood in
zijn studeerkamer gevonden met een
geladen revolver op zijn schrijftafel
naast zich en er is geen twijfel aan,
dat hij van plan was zichzelf dood te
schieten, dat bleek uit een half afge
maakte brief, die hij moet hebben zit
ten schrijven op het moment, dat de
dood hem overviel".
„Hij was heel onvoorzichtig geweest
in geldzaken". Onvoorzichtig! Hoeveel
zonden en fouten moet dat zachte
woord dikwijls bedekken. In een ogen
blik was Herrick tot de conclusie ge
komen, dat Macs vader een misluk
king van zijn leven had gemaakt op
ongeveer dezelfde wijze als haar eigen
vader had gedaan. Het was wonderlijk.
Wonderlijk - en verschrikkelijk. Maar
toch was er een onuitsprekelijke troost
voor haar in - het was als een band -
een droevige en treurige band, maar
toch een band - tussen haarzelf en
de man, die ze liefhad.
Een poosje nadat hij opgehouden
had met spreken, bleven beiden zwij
gen. Herricks gedachten overrompelden
elkander en de zijne waren terugge
gaan naar die dag van plotseling leed
en wanhoop, toen hij toevallig voor
een onbeduidend iets de studeerkamer
van zijn vader was binnen gegaan en
hem in zijn stoel in elkaar gedoken
had gevonden - dood. Zijn hand, waar
uit de penhouder gevallen was, lag
slap op een half vol geschreven vel
ten door mensen, die hem achteraf de schuld in de schoenen komen schuiven. Dezer dagen
verklaarde generaal Von Falkenhausen (1940-1945) evenwel voor zijn rechters, dat hij alle
desbetreffende verklaringen van de koning had vervalst!!!!!
tot het ontwerpen van een preventief
plan.
15 Januari 1940 zouden de verbon
den legers van België, Engeland en
Frankrijk met een snelle beweging
Duitsland binnen trekken, zo diep mo
gelijk doordringen en tot bezetting
overgaan. Aldus werd op voorstel
van Koning Leopold III over
eengekomen. Ik laat in het midden of
dit uiteindelijk een succes zou zijn ge
worden of dat het als boomerang ge
werkt zou hebben, men zou in elk ge
val Duitsland een slag vóór geweest
zijn, en dat is een zeer belangrijk as
pect. Zie echter, welke troef koning
Leopold op tafel legt, n. a. v. de hem
bekende gesprekken van Engeland in
Ober-Salzburg en Berlijn. Hij verlangt
een driezijdige overeenkomst, waarin
de drie landen garanderen, eikaars
grondgebied te zullen eerbiedigen en
alle bezit, binnen of buiten Europa,
onaangetast te zullen laten. Daar zette
de Franse regering zonder meer fiat
onder, en België kon dat ook zonder
enig gewetensbezwaar, maar Enge
land? Het desbetreffend stuk ging naar
Londen en koning Leopold wachtte
tevergeefs op het plaatsen van de
handtekening, ja, tot het allerlaatste
ogenblik. De militaire voorbereidingen
waren in die tussentijd ter hand geno
men. Op 13 Januari deelde de rege
ringspersdienst te Brussel mee, dat,
„overeenkomstig vroeger genomen be
sluiten, bepaalde veiligheidsmaatrege
len wor.den genomen. Met verlof zijnde
militairen moeten direct terug keren
naar hun onderdelen te velde. Enige
lichtingen reservisten zullen onder de
wapenen worden geroepen". Op 14
Januari d.a.v. gaf het Belgisch opper
bevel zelf een communiqué uit, waarin
werd gelast „over te gaan tot phase
D, versterking van het leger". Die
Zondagmorgen ontvingen alle gemeen
tebesturen plotseling telegrafisch be
richt, dat tot „progressieve mobilisatie"
moest worden overgegaan. Nederland
reageerde daarop met het intrekken
van alle verloven voor zijn militairen.
papier voor hem en het dalende zon
licht flikkerde roodachtig op de loop
van een revolver, die vlak naast hem
lag, gereed om hem uit het leven te
verlossen.
„Ik kan het niet dragen," luidde de
laatste brief, die Macs vader geschre
ven had „en kies dus deze enige uit
weg. Jongen, tracht om niet aan me
te denken als aan een lafaard en doe
wat je kunt voor je moeder en Carol.
Ik heb mijn rol gespeeld, het is uit.
Ik zou alleen maar een spaak in het
wiel zijn, dus
Hier hield de brief op en de oud
ste Kenyon was, zoals hij daar zat,
gestorven aan een hartverlamming, die
de dood goedgunstig gezonden had
om hem te ontlasten van een schuld,
die zwaarder was dan hij kon dragen.
Mac rukte zich los van die gedach
ten aan het verleden en keerde tot
het heden terug.
„Je ziet dus, lieveling," zei hij kalm,
„dat het louter toeval was, dat mijn
vader geen zelfmoordenaar werd.
Maakt het enig verschil voor jou of je
liefde voor mij - dat hij een zelfmoor
In dichte mist, stampvoetend op een
flinke laag sneeuV, stonden aan de
Belgische grens de Franse strijdkrach
ten gereed om door te trekken, met
volle bepakking. Koning Leopold drong
aan op ondertekening van zijn docu
ment, dat nog steeds in Londen lag.
Die laatste dag liet de Britse regering
doorschemeren, dat volgens haar
Leopold beter kon beginnen zonder
die verklaring. Maar de koning had
twee functies, een militaire en een
burgerlijke, en hij verloor geen ogen
blik uit het oog, dat de toekomst van
de Belgische Congo voor zijn land op
het spel stond. Maar Londen weigerde
ten slotte definitief de overeengeko
men garantie met haar handtekening
te bekrachtigen. Dat gebeurde juist
voor twaalf uur, in de nacht van 14
op 15 Januari, terwijl duizenden offi
cieren in drie landstalen hun superieu
ren verwensten, die maar steeds geen
bevel tot oprukken gaven. (Ook het
Britse expeditie-leger stond in volle
bepakking klaar, aan de Frans-Duitse
grens). Toen kwam het bericht, dat de
operatie was afgelast
Tweede bedrijf, Mei 1940-September 1941.
Vader Albert heeft destijds tegen de
opvoeders van Leopold III gezegd
„Ge moet hem goed in het geheugen
prenten, dat hij éénmaal opgewassen
moet zijn tegen een taak, die onmense
lijk zwaar kan zijn. Leer mijn zoon
door alles heen, dat hij een man
moet worden". Wel, de voorbije jaren
hebben het getoond, wat koning
Leopold waard is. Onze achting voor
zijn persoon verbiedt ons, de techno
cratische gewoonte der hedendaagse
karakterontleding op hem los te laten,
maar we mogen erop wijzen dat al zijn
daden gedragen worden door zedelijk
hoogstaande opvattingen.
Het is onjuist te menen, dat koning
Leopold iets zou hebben gedaan, dat
in Mei 1940 strijdig was met de be
langen van het Belgische volk. Er be
staat een document van 172 pagina's
volledige verslagen om deze bewering
te staven. Het is op zijn minst geno-
denaar was, op het feit na, maar wèl
in bedoeling en lafheid?"
„Natuurlijk niet".
„Waarom denk je dan, dat iets wat
één van jou ouders gedaan of gelaten
heeft enig verschil voor m ij zou ma
ken, als hetzelfde feit omgekeerd jou
niet beïnvloedt?"
„Maar ik ben een vrouw. Mannen
zijn - zo anders" zei ze langzaam met
de gedachte aan Rex Dereham scherp
en bitter in haar hart.
„Zijn ze? Nu, dan ben ik zeker de
uitzondering die de regel bevestigt,
want ik vind dat jij en ik vrijwel ge
lijk zijn. We geven geen van beiden
om wat onze vaders en moeders ge
daan hebben. Dat schijnt dus een
goede grondslag te zijn om op voort
te bouwen. Herrick," hij strekte zijn
armen naar haar uit, „wil je nu bij
me komen?"
Een laatste ogenblik aarzelde ze nog,
verschrikt, bang om het geluk te grij
pen, toen, gedreven door opperst ver
trouwen, ging ze tot hem en hun lip
pen ontmoetten elkander in een eerste,
volmaakte kus, onbezoedeld door twij-
