CORSETTEN
Nederlanders zonder te-huis.
DE ZONDEN DER VADEREN
De schakel
ALGEMEEN NIEUWS- EN ADVERTENTIEBLAD VOOR WEST ZEEUWSCH-VLAAN DEREN
6e Jaargang Nummer 280
Vrijdag 26 MEI 1950
Drukkers-Uitgevers Firma SMOOR DE HULSTER - Boulevard 120 - BRESKENS - Telefoon 27 - Oiro 358296
Verschijnt iedere Vrijdag
Abonnementsprijs
per kwartaalfranco
per post f 1,15
Prijs der advertentiën
7 cent per m.m.
bij abonnement korting
Advertenties met „brieven
onder nr. of bij ons te
bevragen", 10 cent extra
li.
Terwijl onder normale ontwikkeling
der omstandigheden de stroom van
Nederlanders uit Indonesië naar ons
land reeds lang zou verminderd zijn tot
de gebruikelijke aanvoer van verlof
gangers en gepensionneerden moeten
wij (en de Regering) er mee rekening
houden, dat hij door blij ft gaan, misschien
we! in versterkte mate. Wij denken aan
de 7900 leden van het Koninklijk Neder
lands Indisch Leger, die binnen afzien
bare tijd in Nederland ingepast moeten
worden. Door hoevele civiele ambtena
ren zullen zij gevolgd worden?
Intussen is er verschil tussen de repa-
triërenden van nü en die van na de
oorlog. De regering, zo vertelde dr. M.
F. van der Putte, hoofd van het Kantoor
voor Maatschappelijke Zorg van het
departement van Binnenlandse Zaken,
ons in een onderhoud, beschouwt de
thans repatriërenden als „slachtoffers
van historische omstandigheden". Men
beschouwe dit niet als woordenspel. Im
mers, de Regering is, in zekeren zin,
door haar behandeling van het Indo
nesisch conflict, doch vooral door het
geen zij besloot op de Ronde Tafel Con
ferentie, verantwoordelijk aan deze „his
torische omstandigheden", die zoveel
slachtoffers hebben gemaakt en nog
zullen maken. En dit impliceert, dat zij
zich metterdaad het lot van dit nieuwe
soort repatriërenden aantrekt. Zij heeft
dit als een speciale opdracht verstrekt
aan het genoemde Kantoor voor Maat
schappelijke Zorg van het Departement
van Binnenlandse Zaken.
Ieder, die thans uit Indonesië repatrieert
voor goed en niet weet, waar hij of zij
heen moet in dit land, al of niet met
gezin, zal dus terechtkomen bij of ver
wezen worden naar dit Kantoor. Ook
geldt dit voor de militaire gezinnen. Dit
kantoor beschikt vanzelfsprekend over
gelegenheid om repatriërenden zonder
uitzicht op een onderkomen, onder te
brengen. Ditzelfde werk geschiedt in
iedere gemeente door de diensten of
commissies voor de huisvesting in die
speciale gemeente. Doch de dienst Maat
schappelijke Zorg van het Departement
van Binnenlandse Zaken beschikt over
meer mogelijkheden de daklozen te hel
pen, dan de gemeentelijke diensten en
commissies. Deze immers zijn gebonden
aan de woongelegenheid in hun ge
meente, welke slechts door nieuwbouw
of herstel van beschadigde huizen kan
uitgebreid worden. En wanneer zo'n ge
meentelijke dienst „au bout de son latin"
gekomen is, dan zegt hij tot gegadigden
„Gij moet het maar elders proberen; gij
FEUILLETON
45)
door PEDLER.
Toen brak plotseling met een luid
gekraak ook dat gedeelte van het ijs
af en ze viel op haar knieën terug in
het water. Ze was half bewusteloos
van de intense koude toen ze weer
overeind krabbelde. Haar ledematen
deden er pijn van. Wanhopig trachtte
ze om hulp te roepen maar haar stem
scheen, evenals de rest van haar
lichaam, bevroren te zijn en slechts
een flauwe, onzekere kreet kwam over
haar lippen. Hij stierf weg in de kille
eenzame stilte van het bevroren meer
en plotseling werd ze bang, voelde ze
een hevige angst - angst voor de
dood. Het scheen belachelijk om aan
sterven te denken - in vier voet wa
ter, doch als ze niet kon ontsnappen
aan dit door ijs omgeven gat, waarin
ze gevallen was, zou de bittere koude
spoedig het warme, jonge leven in
haar tot rust brengen. Toen klonk
a. /c
O
o°
Hf MEDISCHE
Langestraat 38 a
OOSTBURG
krijgt in deze gemeente geen vestigings
vergunning".
Het is niet geraden dan toch clan
destien in die gemeente onderdak te
vinden. Het kan gelukken. Vooral de
gemeente 's-Gravenhage verkeert in de
onaangename positie, met aan zekerheid
grenzend vermoeden te weten, dat zij
duizenden binnen haar grenzen bezit, die
zonder vestigingsvergunning een onder
komen wisten te vinden. Clandestine
inwoners dus, die, als zij ontdekt wor
den als bewoners van een zelfs door hen
zelf gemeubelde étage of deel ener wo
ning, hetzelfde lot ondergaan als de lui
tenant van het KNIL, over wien wij
hiervoren schreven en die zonder par
don met gezin en eigendommen op
de straat werd gezet in Amsterdam.
Aan deze macht van de Gemeentelijke
huisvestigingsdiensten is echter een
grens gesteld. Wanneer een repatriëren
de kans heeft gezien, door familie- of
vriendenrelaties in een zekere gemeente
een onderdak te krijgen en hij zou in
die gemeente geen vestigingsvergunning
kunnen krijgen (omdat b.v. mensen met
een vaste betrekking in die gemeente
voorgaan) dan kan hij zich om tussen
komst wenden tot het genoemde kan
toor voor Maatschappelijke Zorg. Dit
kantoor belast dan een inspecteur van
zijn dienst met een onderzoek. Bericht
hij, dat er termen aanwezig zijn om de
betrokken gerepatrieerde en zijn gezin
te helpen, dan gaat hij in hoger beroep
tegen de beschikking der betrokken
burgemeesters om de vestigingsvergun
ning te weigeren, bij de Commissaris der
Koning in de provincie, waarin de ge
meente ligt. Tegen de beschikking van
deze Commissaris is dan echter geen
hoger beroep meer mogelijk.
Nu klinkt het „ultimum remedium"
van de dienst voor Maatschappelijke
Zorg van Binnenlandse Zaken, niet aan
genaam in veler oren. Vooral niet in de
oren van hen, die langer of korteren tijd
genoodzaakt zijn geweest in interne-
rings- of krijgsgevangenenkampen in
het verre Oosten door te brengen. Wij
citeren een bericht uit het „Aig. Han
delsblad" van Vrijdag 14 April '50:
„Er zijn besprekingen gaande over
het tijdelijk huisvesten van uit In
donesië gerepatrieerden KNIL.-mili
tairen en ambtenaren, planters, enz.
in DUW-kampen, waarbij wordt ge
streefd naar een spreiding over het
land in die zin, dat bepaalde cate-
goriën worden aangewezen. Verder
wil men trachten het verblijf in de
kampen zo kort mogelijk te doen
zijn. Definitieve beslissingen zijn nog
niet genomen."
Dat is geen aangenaam geluid. Jaren
lang in kampen te zijn ondergebracht
en te hebben „geleefd"; daaraan levend
ontkomen te zijn; toen enige ellendige
jaren te hebben doorgebracht in een
Indonesië in revolutionnaire gisting en
dan, eindelijk aan de hel ontsnapt, in
Nederland in eenDUW-kamp te
recht te komen, dat is hard!
Er zit nochtans tweeërlei soulaas in
het berichtje Maatschappelijke Zorg wil
trachten het verblijf in de kampen zo
kort mogelijk te doen zijn. En: defini
tieve beslissingen zijn nog niet genomen.
Om met dit laatste te beginnen Men
bouwe geen hoop op de mogelijkheid
van afwijzende beschikking op dit voor
stel. Maatschappelijke Zorg van Binnen
landse Zaken beschikt voor noodgeval
len over drieërlei soort „onderkomens".
„Woonoorden" noemt de dienst het lie
ver dan het woord: kampen of kampe
menten, dat onaangename gedachten-
associaties opwekt. Er zijn barakken,
stenen barakken en nissen-hutten. De
eerste behoeven we niet nader te be
schrijven. De nissenhutten zijn op zich
zelf staande gevallen. Met een halfrond
golfijzeren dak overdekt- en bevattende
drie achter elkaar gelegen kamers. Even
tueel is er een bijkeuken buiten, of keu
kengebouwtjes dan wel wordt er een
traal gekookt. Gezinnen krijgen steeds
de beschikking over drie kamers. Al naar
de omstandigheden wordt er centraal
of per gezin gekookt. In het eerste ge
val zijn de kosten, voor de dienst vast
gesteld of f 2,50 per persoon per dag,
Bij zelf-koken is dit bedrag wat lager.
Water, licht en vuur is in de f 2,50
begrepen. Wat de bewoning betreftde
kosten, door de dienst in rekening ge
bracht, hangen geheel af van de finan
ciële capaciteit dergenen, aan wie de
woongelegenheid is aangewezen. Dat het
er niet slecht is en dat men deze woon
oorden zelfs niet kan vergelijken met
de kampen in het Verre Oosten bewijst
het feit, dat enkele marine-officieren en
hun gezinnen ergens in Nederland er
.thans wonen en geen blijken geven van
liever alles (en het minste) elders te
accepteren, dan in dat woonoord langer
te vertoeven dan strikt noodzakelijk is.
Mochten er onder der repatriërenden
zijn, die zelfs het minimum niet kunnen
plotseling uit de koude stilte waarin
haar hulpkreet was weggestorven, een
antwoord:
„Houd vast, ik kom".
Tegelijkertijd zag ze een man langs
de oever naar haar toe hollen en de
weinige meters, die hem nog van haar
scheidden, met snelle stappen afleggen.
Het was de eenzame toeschouwer, die
ze een half uur tevoren aan de kant
naar haar had zien kijken.
Een vreemdeling brengt hulp.
De man, die op Herrick toesnelde,
stak de bevroren oppervlakte tussen
de oever en het getande gat waarin
ze nog worstelde, over en bleef een
paar voet verder, waar het ijs nog ge
zond was, staan.
„Pas op," slaagde ze er in te roe
pen toen hij stil stond. „Het ijs is
hier bros".
„Dat schijnt zo," antwoordde hij
met een humoristische klank in zijn
stem. „Maar toch -" Hij keek rond en
nam snel de mogelijkheden in zich op,
toen sprong hij met ongelooflijke snel
heid op een paar aardheuveltjes, be
groeid met bevroren gras en niet gro
ter dan stenen, die boven het ijs uit
staken. Een seconde wankelde hij ge
vaarlijk, toen herwon hij zijn even
wicht en zette zijn voeten stevig neer.
Voorover buigend stak hij zijn armen
uit.
„Buig naar me toe," zei hij.
Ze aarzelde, ze begreep, dat hij
voorstelde haar uit het water te trek
ken en twijfelde aan de mogelijkheid
er van.
„Dat zult u nooit kunnen," pro
testeerde ze.
„Gauw. Doe wat ik zeg!" beval hij
scherp.
Ditmaal gehoorzaamde ze zonder
tegenstribbelen aan het bevel en naar
voren ploeterend boog ze zich naar
hem over. Een ogenblik later sloten
zijn armen, buigzaam en sterk als staal
om haar heen en trok hij haar op uit
het ijskoude water.
„Sla uw handen om mijn hals in
elkaar".
Weer gehoorzaamde ze en voelde
zich dicht tegen hem aandrukken alsof
ze een kind was. Hij wachtte even en
betalen voor deze woonoorden, dan is
ook daarin voorzien ieder, die uit In
donesië komt, omdat hij meent, daar
niet langer te kunnen blijven, k r ij g t
huisvesting en goede voeding.
Uitvallen, dat de suggestie om de DUW-
kampen te benutten voor de niet hon
derden doch duizenden repatriërenden
niet aanvaard wordt? Neen! De defini
tieve beslissingen kunnen, in de dwang
positie waarin het gebrek aan woon
ruimte Nederland plaatst, niet anders
uitvallen dan de voorstellen.
Het tweede soulaas, dat in het bericht
inzake de benutting der DUW-kampen
schuilde was de mededeling, dat men
wil trachten het verblijf in de kampen
(„woonoorden!") zo kort mogelijk te
doen zijn. Wat houdt dat in. Kort is een
betrekkelijk begrip. De een noemt een
week kort, de ander, pessimistischer, één
maand. De schatting van de pessimist
stemt overeen met die, van het hoofd
van de afdeling Maatschappelijke Zorg
van het departement van Binnenlandse
Zaken. Men hoopt er in ongeveer één
maand in geslaagd te zijn de woonoord
bewoners uit de tijdelijke kampen en
nissen-hutten over te brengen in een
echte woning. Of dit een verbetering zal
zijn staat dan nog te bezien. Want ook
de woonoorden zal er steeds naar ge
streefd worden de gezinnen niet op
elkaar te pakken zoals in de internerings
kampen in het Verre Oosten geschiedde.
In de lange loodsen zullen niet meer
dan 1012 gezinnen worden onderge
bracht, ieder in afgescheiden gedeelten.
Wij hebben dr. van der Putte gevraagd
of het initiatief van de repatriërenden
geen invloed kan hebben op een bespoe
diging in het proces van het bemach
tigen ener woning. Natuurlijk luidde het
antwoord. Niemand, die van plan is te
repatriëren, behoeft passief en werke
loos af te wachten wat men inzake hem
en zijn gezin beslist.
Men kan, uit Indonesië, reeds begin
nen met familieleden, vrienden en ken
nissen te mobiliseren om mede te helpen
bij het zoeken van woonruimte. Men
stelle zich daar geen wonderen van voor.
Men kan zeggen, dat er voor mensen
met grote gezinnen, moeilijker woon
ruimte kan gevonden worden door hulp
van relaties in Nederland dan voor ge
zinnen met geen of weinig kinderen.
En eveneens kan men zonder veel ge
vaarvoor schut te staan, voorspellen, dat
zij het best slagen in het vinden van
woonruimte, die over een behoorlijk
inkomen beschikken. De prijzen in de
pensions en hotels zijn immers vrijge
laten. En wie de pensionprijs, welke
gevraagd wordt, zonder met de ogen
te knipperen, kan aanvaarden, zal bij
zijn repatriëring weinig moeilijkheden
ondervinden, zelfs niet in de keuze van
keek met een geamuseerd lachje op
haar neer.
„Wat een gewicht!" zei hij, getrof
fen door de lichtheid van haar tenger
lichaam. „Ziezo, nu verder".
Weer volgde die lange sprong, dit
maal van het brokkelige heuveltje naar
het stevige ijs verderop, een ogenblik
van ademloze onzekerheid, daarna het
gezegende gevoel van veiligheid. Toen
ze wist, dat ze stevig ijs onder de
voeten had, deed Herrick een poging
om uit de armen van haar redder te
glijden.
„Neen, blijf waar u is," zei hij.
„Het is nog maar een paar meter naar
de oever. Ik zal u niet laten vallen,"
voegde hij er half lachend bij.
Ze gaf gewillig toe. Ze was te. uit
geput om zich te verzetten - verdoofd
en machteloos door koude. Toen ze
eindelijk de oever bereikten en hij haar
voorzichtig op de grond liet glijden,
wankelde ze en zou gevallen zijn als
hij haar niet ondersteund had. Ze om
vatte met beide handen zijn arm.
„Ik - ik kan niet staan," zei ze klap
pertandend. Ze voelde zich ellendig,
